نقش ايران براي كردها بسيار متفاوت از تركيه است

حضور سردارسليماني براي وساطت نبود

اقليم كرد بدون هيچ قيد و شرطي آماده مذاكره است

ما خواهان پايبندي بغداد به قانون 140 هستيم

عراق روزهاي پرتلاطمي را پشت سر مي‌گذارد. از يكسو خطر داعش را دفع مي‌كند و از سوي ديگر منازعات داخلي موجب ناآرامي اين كشور گرديده است. پس از آنكه با ورود مرجعيت و وحدت ميان گروه‌هاي مختلف در مبارزه با داعش شاهد پيروزي‌هاي چشم گير در جبهه مقاومت بوديم، ناگهان بحث برگزاري همه پرسي اقليم كردستان و جدايي آن از كشور عراق مطرح گرديد.

اين شوك سياسي به عراقي كه هنوز درميدان مبارزه جاي پا سفت نكرده بود، كمي سخت آمد و مسئولان دولت مركزي نسبت به آن واكنش جدي نشان دادند. همراه با مواضع جدي بغداد، همسايگان عراق نيز نسبت به زمان برگزاري اين همه پرسي در وضعيت فعلي مخالفت كردند و موجي از نارضايتي نسبت به اين اقدام از سراسر جهان به اربيل منتقل شد. اما اقليم بر اقدام خود اصرار كرد و نهايتاً پس از برگزاري رفراندوم و اعلام آراي اكثريت به جدايي كردستان از عراق، شاهد افزايش منازعات با همسايگان و دولت مركزي بوديم.

همسايگان به خواسته دولت مركزي مرزهاي هوايي و زميني براقليم را بستند و نمايندگان دولت بغداد را نماينده رسمي در مرزها قلمداد كردند تا از اين طريق مخالفت جدي خود با جدايي كردستان را اعلام كرده باشند. دراين وانفسا مرگ جلال طالباني رهبر و سياستمدار كاركشته كرد نيز موجب از بين رفتن اميدها براي بالانس حوادث ورخدادهاي اخير گرديد. نهايتاً دولت مركزي تصميم گيرفت با استفاده از نيروي نظامي به سمت مناطق متنازعه رفته و چاه‌هاي نفت در كركوك را به دست بگيرد.

مسلماً نمي‌توان جدايي اقليم كردستان را در وضعيت فعلي اقدامي معقولانه تفسير كرد، چرا كه درحال حاضر انرژي كشور عراق تاحد زيادي صرف مبارزه با تروريسم شده و توان پرداختن به چنين منازعه‌اي را نداشت. با اين حال بايد دو روي سكه اين اتفاق را مورد بررسي قرار داد تا نسبت به كل اتفاقات رخ داده بينش عميق تري به دست آورد.

براي اينکه نگاه عميق تري نسبت به اقدامات اقليم كردستان در حوادث اخير به دست آوريم نظرات آقاي دکتر ناظم دباغ نماينده اقليم کردستان عراق در ايران را نيز جويا شديم . از آنجا كه كردستان عراق در مراحل مختلف رابطه مناسبي با ايران و شيعيان داشته، اقدام كنوني آنها كمي با روابط عميق دوطرف مغايرت دارد و ايران سعي دارد تا اين مسئله بدون خدشه دارشدن روابط با بغداد و اقليم حل فصل كند.

مناطق متنازعه اصلي ترين اختلاف كردها و بغداد

دكتر دباغ نيز نسبت به حسن نيت ايران تاكيد دارد و معتقد است: ما به لحاظ نژادي، استراتژيک و طبيعت جغرافيايي با ايران اشتراك داريم. کرد با ايران هم نژاد است؛ ما همه آريايي هستيم؛ هر دو مسلمان هستيم و ما در سرزمين خودمان ساکن هستيم. در طول تاريخ ايران پشتيبان کردها و مردم عراق بوده است و ما هيچ دشمني اي با ايران نداريم. چند سال گذشته کرد عراق ثابت کرده دوست واقعي ايران است و در امنيت و آسايش منطقه و مرزها اثرگذار بوده است. اگرچه ايران از اول مخالف همه پرسي بوده، ولي در کنار اين مخالفت راه حلي داشته است. ايران گفته آمادگي دارد بين اقليم کردستان عراق و بغداد زمينه مذاکره را فراهم کند و از حقوق کرد طبق قانون اساسي عراقي حمايت کرده واين نکته مثبتي است.

اساس اختلافات ميان اقليم كردستان و دولت مركزي برسر مناطق متنازعه در اصل 140 قانون اساسي عراق است. دراين بخش آمده است كه در مناطق متنازعه همچون كركوك بايد همه پرسي انجام شود تا معلوم شود جمعيت منطقه متنازعه مايل هستند در کردستان باشند يا با بغداد؟ . البته اين هم قيد شده است كه اجرا شدن اين همه پرسي بايد با همراهي دولت بغداد باشد و نمي‌توان به صورت يكجانبه آن را برگزار كرد. كردها مدعي انضمام كركوك به اقليم هستند، اما دولت مركزي اين را نپذيرفته و نسبت به منابع نفتي عظيم آن حساسيت دارد.

اگر دولت مركزي به قانون عمل مي‌كرد رفراندومي شكل نمي‌گرفت

نماينده اقليم كردستان عراق معتقد است اين مناطق با توجه به مذاكرات و تفاهمات صورت گرفته با دولت مركزي بايد به صورت مشترك اداره شود، اما دولت مركزي اين مسائل را رعايت نكرده و امروز شاهديم كه نيروي نظامي به آن گسيل داشته است. ناظم دباغ معتقد است كردها در مراحل مختلف همچون مبارزه با داعش با رشادت‌هاي پيشمرگه دركنار دولت مركزي جنگيد و اين حسن نيت كردها را مي‌رساند. چرا كه اگر مقاومت‌هاي نيروهاي پيشمرگ نبود امروز كركوك در دست داعش بود. لذا مي‌بايست در تفاهم و مشاركت همه جانبه امورات اختلافي را حل و فصل نمود.

وي معتقد است كردها نسبت به سفارشات آيت الله سيستاني و دكترالعبادي توجه داشته و حاضر به مذاكره بدون هيچ پيش شرطي هستند، اما دولت مركزي بايد نسبت به اجراي قانون پايبند باشد و خواست كردها را مدنظر قرار دهد. براين اساس اگر دولت مركزي به تعهدات قانون عراق پايبند بود هيچگاه شاهد برگزاري رفراندوم نبوديم.

درحقيقت همه پرسي كردستان واكنشي بود به اقدامات دولت مركزي تا نسبت به تعهدات قانوني پايبند باشد. درحال حاضر نيزما آماده‌ايم تا در هرگونه مذاكره با مقامات بغداد براي حل وفصل مسالمت آميز اين مشكل مشاركت كنيم، بدون آنكه شرطي را مطالبه كنيم و اين نشان از حسن نيت رهبري كرد است.

نقش ايران براي كردها بسيار متفاوت از تركيه است

دراين ميان نقش ايران و تركيه نيز به عنوان همسايگان قدرتمند عراق كه نسبت به مسائل كردها توجه ويژه دارند بسيار حائز اهميت است. دكتر نظام دباغ در اين باره تاكيد دارد كه نبايد حساب ايران با تركيه را نسبت به كردها يكي دانست . وي معتقد است ايران در ساليان دراز و در بسياري از مراحل مختلف همواره حامي و ياور كردها بوده و اين پيوند ميان دوطرف موجب توقعات فراواني است كه نمي‌توان به سادگي از‌آن گذشت.

ما توقع داريم ايران همچون هميشه با استفاده از توان ديپلماسي خود وارد عمل شود و اختلافات را كاهش دهد. بايد براين نكته تاكيد داشت كه اگر ايران و وساطت‌هاي آن نبود، مشخص نيست چه وضعيتي در كركوك با ورود نيروهاي ارتش رخ مي داد و احتمال يك درگيري تمام عيار وجود داشت. ايران دوست عراق و كردهاست و اين مي‌تواند موجب حل مشكل امروز گردد.

هرچند كه رهبري كرد اعلام كرده آماده مذاكره است، اما اين توقع وجود دارد تا دولت مركزي بر وظايف قانوني و تعهداتش پايبند باشد. حضور نيروي نظامي ارتش در مسائل داخلي كار درستي نيست و اين مي‌تواند موجب اختلافات داخلي گردد.

سابقه مذاكرات اقليم كردستان و دولت مركزي طولاني است و دفعات زيادي اين اتفاق افتاده است. چه آن زمان كه جلال طالباني مرحوم روي كار بود و چه بعد از‌آن كه اختلافات بيشتري ميان اقليم و دولت بغداد شكل گرفت. مسائلي همچون ماده 140، قانون پيشمرگ، قانون نفت، پروژه نفت، پروژه روال روابط بين اقليم کردستان و دولت مرکزي، و... ازجمله مواردي است كه كردها براي مذاكره با دولت عراق برآن تاكيد دارند.

حضور سردارسليماني براي وساطت نبود

نماينده اقليم كردستان عراق نيز با تاكيد براين موارد معقتد است، دولت‌هاي پيشين و دولت كنوني نسبت به اين تعهدات بي تفاوتند و حقوق كردها را ناديده مي‌گيرند. اما هربار كه اختلافات افزايش مي‌يابد وعده مذاكره پيرامون مسائل اختلافي مي‌دهند. اين مسئله باعث بروز نا رضايتي در بين كردها گرديده و آنها خواهان تعيين تكليف وضعيت حقوق هستند و هيچ خصومتي با دولت مركزي ندارند. ما همه به عراق پايبنديم و اين را با ابراز حسن نيت خود در دفاع از مرزها و حسن نيت با همسايگان اثبات كرده‌ايم، اما بايد نوع رفتار و واكنش‌هاي دولت مركزي نسبت به كردها را نيز مدنظر قرار داد.

دكتر ناظم دباغ درمورد برخي گمانه زني‌ها پيرامون حضور سردار سليماني براي وساطت ميان دولت مركزي گفت: ايشان دوست وياركردها هستند اما حضورشان دراقليم صرفاً براي حضور برسر مزار جلال طالباني بود كه دوستي ديرينه با ايشان داشتند.

اما با اين اوصاف ما همچون هميشه تمايل داريم تا ايران با استفاده از توان خود نسبت حل موضوع با ديپلماسي لازم وارد ميدان شود و اختلافات را برطرف سازد. امروز كردها آماده هرگونه مذاكره هستند تا دامنه اختلافات بيش از اين نشود و اتفاق بدي در عراق رخ ندهد. با اين اوصاف پيش بيني آينده كمي سخت است اما اين انتظار وجود دارد تا كشورهايي همچون ايران حامي صلح و امنيت همسايگان باشند.

رئیس اقلیم به پیشنهادها و طرح‌های جایگزین بی‌توجهی کرد

لیلا ابراهیمیان: سوم مهر، تاریخ برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان بود؛ طرحی که بیشتر دولت‌های منطقه و جهان با آن موافق نبودند. از همان ابتدای طرح همه‌پرسی، پیشنهاد ایران تعویق آن بود تا آخرین واکنش که یک روز قبل از برگزاری همه‌پرسی، علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی، از مسدودشدن مرزهای هوایی کردستان عراق خبر داد. البته قبل از آن هم ایران در دیدار با نمایندگان اقلیم کردستان که با هیئتی به ایران آمده بودند، درباره طرح جایگزین گفت‌وگو کردند. سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران، هم در دیدار با مسعود بارزانی از طرح پیشنهادی ایران گفته بود. موضع ترکیه هم درباره همه‌پرسی در اقلیم کردستان مخالفت بود؛ مخالفتی صریح و آشکار، اما با همه این مخالفت‌ها، همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق برگزار شد. حالا عراق روزهای پرتنشی را پشت‌سر می‌گذارد؛ تنش از اربیل به کرکوک رسیده و دامنه آن از کرکوک به اربیل بازگشت. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، بعد از یک جلسه امنیتی به نیروهای عراقی دستور داد عملیات بازپس‌گیری کرکوک را آغاز کنند. در پی این دستور، نیروهای نظامی عراق که در روزهای اخیر با تجهیزات نظامی در مرزهای کرکوک مستقر شده بودند، وارد شهر شدند و پس از عقب‌نشینی پرحرف‌وحدیث پیشمرگه‌های کُرد، توانستند چند موضع مهم را در جنوب کرکوک به تصرف خود درآورند. براساس بیانیه ارتش عراق، این نیروها توانستند پایگاه نظامی «کی۱»، میدان نفتی «بابا گورگور»، ساختمان‌های شرکت نفت شمال، یک نیروگاه برق و مجتمع‌های صنعتی را تصرف کنند، اما در اربیل صدای دیگری به گوش می‌رسد؛ رئیس اقلیم کردستان عراق در اولین واکنش رسمی پس از درگیری در کرکوک با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد پیشروی‌های نیروهای دولتی در کرکوک به دلیل «خیانت» یکی از احزاب کُرد بوده است؛ سخنی که به‌طور غیرمستقیم «اتحادیه میهنی» را هدف گرفته بود. روز گذشته، «بافیل طالبانی»، فرزند جلال طالبانی فقید و از اعضای ارشد حزب اتحادیه میهنی کردستان، در گفت‌وگو با شبکه «فرانس ٢٤»، این سخن بارزانی را «ادعایی بی‌اساس» خواند. ناظم دباغ، هم در گفت‌وگو با «شرق» به این مسئله پاسخ می‌دهد و از تحولات اقلیم کردستان عراق بعد از همه‌پرسی استقلال می‌گوید. او این همه‌پرسی را اشتباهی می‌خواند که درنتیجه بسته‌بودن پارلمان اقلیم کردستان و مشاوره‌های بد به مسعود بارزانی رخ داده است. او معتقد است سیاست‌مداری که برای فردای تصمیم خود برنامه نداشته باشد، بی‌سواد است.  بعد از پایان همه‌پرسی طرح جایگزین آمریکا، انگلستان، فرانسه و سازمان ملل در پارلمان کردستان که بعد از دو سال تعطیلی، بازگشایی شده است، رأی نیاورد و اقلیم کردستان همچنان بر خواسته خود، پذیرش نتیجه همه‌پرسی، تأکید دارد. آخرین موضع دولت عراق این است: دادگاه عالی فدرال عراق دستور توقف برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان را صادر كند. در این وضعیت، با «ناظم عمر دباغ»، نماینده اتحاديه ميهني و اقليم، به گفت‌وگو نشستیم. 

‌ تحولات به‌سرعت در اقلیم کردستان عراق رخ می‌دهد. 
بله! متأسفانه این‌طور است. نباید این اتفاقات در اقلیم کردستان عراق می‌افتاد؛ البته از روز گذشته، وضعیت به ثبات نسبی برگشته است. عراق با همکاری و توافق دسته‌جمعیی نیروهای آمریکایی و کشورهای منطقه توانست تاحدی نیروهای پیشمرگه را از مناطق کرکوک و مناطقی که قبل از جنگ داعش در اختیار دولت مرکزی بود و بعد از آن به دست کُردها افتاد، بیرون کند. این مناطق از خانقین تا سنجار، چاه‌های نفت زمار و باشیق است. همچنین حکومت اقلیم کردستان در اطلاعیه‌ای، پذیرش پیشنهاد نخست‌وزیر عراق را برای مذاکره طبق قانون اساسی عراق اعلام کرده است. منتظر هستیم شرایطی فراهم شود تا نماینده‌های حکومت اقلیم کردستان با نماینده حکومت مرکزی بغداد جلسه مشترک برگزار کنند. 
‌چرا متأسفانه؟ 
این دو جنبه دارد؛ اول به دلیل اینکه ما نتوانستیم به‌خوبی مشکلات و خطراتی را که قبلا دوستان کُرد، درباره خطر برگزاری همه‌پرسی به آنها اخطار داده بودند در نظر بگیریم. ما نبایدد همه‌پرسی استقلال‌خواهی را برگزار می‌کردیم. برگزاری همه‌پرسی واکنش‌هاي بین‌المللی را در پی داشت، اگرچه با میانجیگری آنها حمله نظامی بغداد به اقلیم کردستان خنثی شد. حالا باید در چارچوب قانون اساسی عراق، مشکلات خود را حل کنیم و باید به قبل از سال ٢٠١٤ برگرديم؛ یعنی جغرافیای اقلیم کردستان که حکومت اقلیم آن را در نظر داشت، کوچک‌تر شد. شاید مرزهای ما به سال ٢٠٠٣ میلادی برگردد؛ یعنی قبل از فروپاشی صدام حسین. 
‌چرا اقلیم کردستان عراق، به پیشنهادهای قبل از برگزاری همه‌پرسی برای به‌تعویق‌انداختن آن بی‌توجه بود؟ 
اشتباه دقیقا همین است؛ باید بپرسیم چرا رئیس اقلیم کردستان به پیشنهادها و طرح‌های جایگزین بی‌توجهی می‌کرد و دلیل این پافشاری بر برگزاری انتخابات چه بود؟ شاید دلیلل اصرار رئیس اقلیم کردستان به این مسئله، مشاوره‌ها و رایزني‌هایی است که به‌دور از واقعیت‌های سیاسی انجام می‌شد. مسعود بارزانی، تنها این تصمیم را نگرفته است، همه گروه‌هایي که در اقلیم کردستان هستند و کسانی که به او مشاوره می‌دادند به یک اندازه در این مسئله خطاکارند. این افراد یا از سیاست بین‌المللی اطلاعی نداشتند یا از این رویه منظور خاصی داشتند. 
‌چه منظوری؟ 
به‌هرحال اینها می‌خواستند کُرد را به مسیری یا بازی بین‌المللی‌ای بکشانند که در نهایت مجبور شوند قانون اساسی عراق را بپذیرند؛ در اینجا فدرالیسم به فدرالیسم حقیقیی برمی‌گردد. یعنی دولت مرکزی درباره سیاست دفاعی، مالی و خارجه تصمیم می‌گیرد. کُرد اختیارات قبلی خود را از دست می‌دهد. ما قبلا اختیاراتی در حد یک دولت داشتیم ولی بعد از این ممکن است حتی دفتر نمایندگی اقلیم کردستان در کشورهای مختلف هم پابرجا نماند و در دل سفارت عراق در تهران تعریف شود. قانون اساسی اجازه دفتر مستقل به اقلیم کردستان را نمی‌دهد. 
‌مشاوران آقای بارزانی چه کسانی بودند؟ 
فعلا صلاح نیست این افراد را اسم ببریم؛ این افراد يا اطلاعی دقیق از مسائل سیاسی ندارند یا اینکه واقعا می‌خواستند کردستان را به بحرانی سوق دهند که نتیجه آن محدودیتت برای کردها باشد. 
‌این نوعی پاک‌کردن صورت‌مسئله یا سلب مسئولیت از افراد رده بالای سیاسی است؟ 
بالاخره کردستان به مسیری رفت که اتحاد بین کشورهای منطقه خیلی به‌سرعت انجام شد. کشورهای اروپایی و سازمان ملل هم با بغداد همراهی کردند. در این مشکلات چندروزه،، آمریکایی‌ها مدام می‌گفتند باید کردها به مذاکره با بغداد برگردند و در چارچوب قانون اساسی عراق، به حفظ وحدت با بغداد یاری رسانند. این پیام‌ها مشخص است؛ یعنی این دولت‌ها سیاست‌های قبل از ١٦ اکتبر کردستان را پذیرا نیستند. 
‌اتحادیه میهنی کردستان عراق چه راهبردی را در پیش داشت؟ 
به نظرم رهبری اتحادیه میهنی کردستان عراق، باید بیشتر به مشورت‌ها و پیام‌هایی که از کشورهای دوست داده می‌شد توجه می‌کرد ولی متأسفانه از زمان بیماری مرحومم مام‌جلال طالبانی، اقلیم کردستان با خلأ رهبری ایشان روبه‌رو شده‌اند. آقای طالبانی سیاست‌مداري واقع‌گرا بود و به خواست فردی توجه نداشت. او جدایی‌طلبی کردستان را رؤیایی می‌دید که ممکن است در خواب تعبیر شود نه در واقعیت. تأکید طالبانی بر حفظ وحدت عراق در چارچوب قانون اساسی عراق بود و اينكه در پارلمان عراق به حقوق اساسی همه مردم و کردها توجه شود. یعنی باید با بغداد توافق استراتژیک داشته باشند. البته حرکت اخیر اقلیم کردستان واکنشی به رفتار نادرست بغداد با اقلیم بود، اما این واکنش اعلام شد. 
‌یعنی چه؟ 
یعنی مدام تأکید کردند که باید بتوانیم همین مسائل را زمینه جدایی از بغداد قرار دهیم. اشتباه دقیقا همین‌جاست. 
‌ اتحادیه میهنی چه رویه‌ای را دنبال می‌کرد؟ 
در کل رؤیای اتحادیه میهنی کردستان برای آینده در چارچوب آرمان‌هایی که داشت، تأمین و دسترسی به حقوق خود در چارچوب قانون اساسی و حق تعیین سرنوشت بوده است.. درون اتحادیه عده‌ای مخالف برگزاری همه‌پرسی بودند و عده‌ای از آن حمایت می‌کردند. جماعت کومله اسلامی و حرکت تغییر هم مخالف برگزاری همه‌پرسی بودند. کل گروه‌های سیاسی با استقلال کردستان موافق هستند اما با رویه و زمان برگزاری همه‌پرسی توافق نداشتند. اما روز قبل و بعد از برگزاری همه‌پرسی مسئله کاملا متفاوت شد؛ یعنی خیلی از گروه‌ها حتی در خود اتحادیه هم اصرار به این کردند که همه‌پرسی به تعویق بيفتد یا اینکه بعد از پایان همه‌پرسی گفتند نباید به مسائل بعدی دامن زد و باید با بغداد در چارچوب قانون اساسی توافق کنیم. در درون اتحادیه تک‌صدایی نبود و صداهای مختلفی به گوش می‌رسید. 
‌کدام دیدگاه در درون اتحادیه در اکثریت بود؟ 
اکثریت با کسانی بود که مخالف برگزاری همه‌پرسی بودند. 
‌آیا اربیل از این مخالفت‌ها مطلع بود؟ 
کاملا اطلاع داشتند. 
‌چرا توجهی نکردند؟ 
شاید پاسخ به این چرایی خیلی زود باشد؛ حتما او هم دلایل خاصی برای این اکراه دارد. 
‌شما قبلا در گفت‌وگو با «شرق» رفراندوم را استراتژی خوانده بودید نه تاکتیک. 
من به‌عنوان نماینده اقلیم کردستان، به‌عنوان سخنگو عمل کرده‌ام. ولی نظر شخصی من همان است که درگفت‌وگو با «فرانس‌پرس» گفتم. همه‌پرسی يك راه برای مبارزه است ولیی همه راه‌ها نیست. مبارزه راه دیپلماسی و مردمی هم دارد. باید رهبری مردم، بتواند و بداند چه شرایطی برای پاسخ مثبت به مردم را بداند. رهبری کرد این پاسخ به مطالبات مردم را نمی‌دانست. 
‌این عدم‌اطلاع را چگونه توجیه می‌کنید؟ 
رئیس اقلیم کردستان در جنگ داعش این اطمینان را پیدا کرده بود که اروپا و آمریکا بار دیگر به آنها تسلیحات خواهند داد. آنها فکر می‌کردند اروپا و آمریکا همان رفتاری را با اقلیمم خواهند داشت که در زمان مبارزه با داعش داشتند. ولی من چندین بار گفته بودم که در چارچوب جنگ داعش این کمک‌ها انجام می‌شد. اروپایی‌ها به عنوان ابزار جنگ به ما نگاه می‌کردند؛ آنها فکر نمی‌کردند ما با عراق مشکل سیاسی داریم. من معتقد بودم جنگ با داعش که تمام شود مشکلات کردستان بیشتر خواهند شد و همین‌گونه هم شد. ما باید خیلی مواظب باشیم وگرنه دشمنان از این خطاها استفاده خواهند کرد و یکی از همین اشتباه‌ها، برگزاری همه‌پرسی بود. ایران، عراق و ترکیه الان باهم متحد هستند؛ اگر کرد باعث امنیت در منطقه نشود مسلم است که آنها علیه کرد متحد خواهند شد. 
‌تعطیلی پارلمان کردستان چقدر بر این تصمیم که شما آن را اشتباه می‌خوانید، تأثیرگذار است؟ 
اگر پارلمان باز بود و همه‌چیز همان‌جا بررسی می‌شد، این اشتباه پیش نمی‌آمد. پارلمان دو سال بود که تعطیل بود. 
‌چرا؟ 
پارلمان کردستان واقعی نبود، فراکسیون‌ها دستورات حزبی می‌گرفتند و بعد دسته‌جمعی رأی می‌دادند. یکی از مشکلات قانون اساسی کردستان بود؛ در قانون اساسی اقلیم بایدد تکلیف رئیس اقلیم مشخص می‌شد که آیا باید در بیرون پارلمان انتخاب می‌شد یا توسط پارلمان و اختیارات رئیس اقلیم هم محل بحث بود. برای حل این مسئله، طرح تجدیدنظر ارسال شد؛ وقتی دیدند که ممکن است این طرح رأی بیاورد، پارلمان تعطیل شد. 
‌یعنی حزب دموکرات؟ 
بله! من بارها هم شنیده بودم که حزب دموکرات گفته بود که این بهترین امتیاز و اختیاری است که ما به دست آورده‌ایم؛ برای همین بهتر است که پارلمان کردستان تعطیل باشد. اگرر پارلمان باز بود حتما اتفاق دیگری می‌افتاد؛ مثلا احزاب کُرد نمی‌خواستند همه‌پرسی در این تاریخ انجام شود. اگر پارلمان، پارلمان واقعی بود این اختلاف‌نظرها همان‌جا مطرح می‌شد. البته کردها مخالف استقلال نیستند. من هم آن زمان گفتم هرکسی رأی به استقلال کرد ندهد خیانت کرده است؛ یعنی بین بله و خیر به همه‌پرسی ما حتما بله می‌گفتیم. خود من بیش از ٥٠ سال است که مبارزه می‌کنم و این مبارزه برای استقلال و حقوق سیاسی است. 
‌گفته می‌شود رئیس اقلیم از تغییر موازنه قدرت در کردستان اطلاعی نداشتند. 
من اصلا این را قبول ندارم؛ مگر می‌شود کسی بر جایی حکومت ‌کند و از تغییرات و کم‌و‌کاستی‌های آنجا اطلاعاتی نداشته باشد. 
‌پس اصرار بر برگزاری همه‌پرسی و در نهایت عقب‌نشینی از کرکوک چه معنا دارد؟ 
این سؤال خود من هم هست که باید پاسخ داده شود؛ من هم می‌پرسم آیا هیچ مدرکی دال بر نتیجه مثبت این اقدام وجود داشت؟ ما گفته بودیم ایران و ترکیه و عراق علیهه کردستان متحد خواهند شد؛ یکی با بستن آسمان و دیگری با بستن زمین و يكي ديگر نيز دنبال حمله نظامی است، اما ایران در حمله پیش‌دستی نمی‌کند. 
‌پاسخ چه بود؟ 
آنها می‌گفتند این تهدیدها چند روز بیشتر طول نمی‌کشد. ما چند تأییدیه می‌گیریم تا استقلال محقق شود. 
‌حزب دموکرات از خیانت اتحادیه میهنی می‌گویند؛ اگر اتحادیه همراهی می‌کرد، این اتفاق در کرکوک نمی‌افتاد؟ 
من از این گفته‌ها متأسفم؛ کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند می‌خواهند خیانت‌های خودشان را پرده‌پوشی کنند. در کرکوک در شب اول حمله، اتحادیه میهنی کردستان، طبق گفتهه فرماندهان ارشد اتحادیه، ١٠٢ شهید و ٢٠٠ زخمی داده‌اند. آنها چه توافقی کرده‌اند که بدون هیچ زخمی و شهیدی از هابانا تا بای‌حسن تا سنجار و زمار و... عقب‌نشینی کرده‌اند. یا ٤٤ حلقه چاه نفت به بغداد تحویل داده‌اند؛ آنها با چه توافقی به کردستان خیانت کرده‌اند؟ اگر کار اتحادیه خیانت بود کار آنها ١٠برابر خیانت بود. به‌لحاظ مهمات و قدرت نظامی نیروهای اتحادیه با چه اسلحه و تکنولوژی می‌جنگیدند، ولی در مقابل آنها با جدیدترین تسلیحات می‌جنگیدند. چرا آنها در نیم‌ساعت شهر پرده را تحویل دادند؟ چرا مخمور و سنجار و شهرهای دیگر را خالی کردند؟ 
‌اتحادیه میهنی در کرکوک چه سیاستی را دنبال کرد؟ 
به نظر من سیاست اتحادیه میهنی در کرکوک سیاست عاقلانه‌ای بود. آنها نخواستند خسارت بیشتری تحمیل شود. البته کشاندن ارتش هم تا کرکوک جای سؤال است؛ آیا ممکنن است که اقلیم کردستان عراق از توانایی نظامی بغداد و همسایه‌ها بی‌اطلاع باشد. نیروهای دفاعی بغداد، مثل دوران حمله داعش به عراق نیستند و خیلی فرق کرده‌اند، اما اتحادیه تصمیم گرفت با کمترین خسارت کرکوک را خالی کند. اتحادیه در جلسه ١٦ اکتبر در شهر دوکا گفته باید با بغداد مذاکره کنیم. سؤال دیگر هم این است که دکتر فؤاد معصوم در این جلسه حضور داشت و قرار بود پیشنهادها را به بغداد ببرد، ولی شب حمله شد و منتظر برگشت او به بغداد نشدند. اکثریت اتحادیه خواهان مذاکره با بغداد بودند، ولی در اتحادیه هم کسانی بودند که بارزانی را همراهی کردند. 
‌الان اربیل می‌خواهد با بغداد مذاکره کند؛ این طرح نسبت به طرح‌های قبلی چه امتیارها یا کمبودهایی دارد؟ 
خیلی نسبت به طرح‌های قبلی عقب‌تر است. متأسفم چرا طرح اولیه را قبول نکردند. طرفی که شکست می‌خورد باید بیشتر امتیاز بدهد و عراق به ما به چشم پیروز نگاه نمی‌کند.. جامعه بین‌الملل هم به اقلیم کردستان نظر قبلی را ندارند. الان باید پایبند قانون اساسی باشیم. 
‌امروز مخالفان بارزانی از استعفا تا محاکمه می‌گویند؛ شما فکر می‌کنید آینده سیاسی رئیس اقلیم کردستان چه خواهد شد؟ 
من نمی‌توانم درباره این مسئله گفت‌وگو کنم؛ اما آنچه مهم است این است که کردها باید متحد شوند و صدای واحد و قاطعی داشته باشند. اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکراتت کردستان باید بتوانند شریک سیاسی همدیگر باشند؛ مثل خیلی از کشورهایی که نظام چندحزبی یا دوحزبی دارند. الان در آمریکا حزب جمهوری‌خواه و دموکرات چنین تقسیم قدرت و همکاری‌ای را تجربه می‌کنند. گروه‌های سیاسی کُرد باید لجاجت و خودخواهی را کنار بگذارند. 
‌طبق قانون اساسی عراق، اقلیم کردستان چه امتیازی می‌تواند از این توافق به دست آورد؟ 
طبق قانون اساسی عراق، اقلیم کردستان به‌طور فدرال اداره خواهد شد؛ نیروی نظامی و دفاعی، وزارت خارجه و مالی اقلیم در اختیار بغداد خواهد بود؛ یعنی بعد از این بغداد از ماا امتیاز خواهد گرفت نه اینکه ما از آنها امتیاز بگیریم. من دیروز سخنرانی حیدرالعبادی، نخست وزیر عراق را شنیدم که اصلا اسمی از حکومت اقلیم کردستان نمی‌برد و به‌جای آن در ادبیات خود از هیئت اقلیم کردستان استفاده می‌‌کرد؛ قبلا هیئت حکومت اقلیم کردستان می‌گفت. این همان دادن یک امتیاز از اقلیم به بغداد است. 
‌چطور ممکن است که اقلیم کردستان عراق روز بعد از همه‌پرسی و حوادث بعدی آن را پیش‌بینی نکرده نباشد؟ 
سیاست علم است؛ کسی که فردای سیاست را پیش‌بینی نکند، بی‌سواد است. 
‌به نظر می‌رسد اختلاف قدیمی بین دموکرات‌ها و اتحادیه میهنی بار دیگر خود را نشان می‌دهد. 
اگر کردها اختلافی را مرتکب شدند نباید با دامن‌زدن به این اختلاف‌ها آن را بزرگ‌تر کرد. جناح‌های مختلف کردی به‌جای مقصرجلوه‌دادن یکدیگر بکوشند مشکلات را با هم رفع کنند. 
‌خلأ وجود مام‌جلال طالبانی چقدر در این فضا احساس می‌شود؟ 
خیلی زیاد؛ این مشکلات درست مثل شوک برقی به اقلیم کردستان عراق بود تا بتوانند خطاهای خود را جبران کنند و با همدیگر وارد مذاکره شوند و کسی، کسی را مقصر جلوهه ندهد. 
‌به‌عنوان سؤال آخر، آیا می‌دانید چه کسی به‌عنوان دبیر کل حزب اتحادیه میهنی کردستان انتخاب می‌شود؟ 

من هنوز هیچ برآوردی ندارم؛ به‌ویژه با خروج دکتر برهم صالح که فهرست ائتلافی با شعار دموکراسی و عدالت ارائه داده بود؛ اما به‌دلیل اختلاف‌ها و فضای موجود در اقلیم کردستان عراق از ادامه کار انصراف داد.  

«مسئولان کُرد، طرح قاسم سلیمانی را پذیرفتند»؛ این را «ناظم دباغ»، نماینده اتحادیه میهنی کردستان عراق در تهران، به «انصاف‌نیوز» می‌گوید. او درباره میانجیگری سردار قاسم سلیمانی و توافق بر سر خاتمه طرح جدایی اقلیم کردستان از عراق گفته: «این طرح از سوی مسئولان کُرد پذیرفته‌ شده است».روز سه‌شنبه، «مسعود حیدر»، یکی از نمایندگان پارلمان اقلیم کردستان، در صفحه «فیس‌بوک» خود نوشت: «پس از برگزاری همه‌پرسی، با نظارت حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق و وساطت قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران، توافقی ۹ ماده‌ای میان هادی العامری، از فرماندهان حشد الشعبی و بافیل طالبانی، از فرماندهان اتحادیه میهنی کردستان، به وجود آمد که به‌موجب آن تا زمان نامشخص مسئله همه‌پرسی لغو شد». در این گزارش آمده است: «براساس این توافق نیروهای عراقی به مناطق مورد مناقشه بازخواهند گشت و ۱۷ مرکز اداری در استان کرکوک که دولت اقلیم کردستان از سال ۲۰۱۴ آنها را اداره می‌کند، باید به دولت فدرال عراق داده شوند و اگر دولت اقلیم کردستان این مراکز را تحویل ندهد، دولت فدرال خواهان ۱۱ مرکز دیگر خواهد شد و درمجموع ۲۸ مرکز اداری خواهند شد». همچنین آمده است: «مرکز شهر کرکوک تحت سیطره و اداره مشترک خواهد بود و کردها ۱۵ منطقه آن را اداره و تشکیلات ۲۵ منطقه دیگر را بغداد اداره خواهد کرد و این وضعیت شش ماه ادامه خواهد داشت. همچنین دولت فدرال عراق، اماکن استراتژیک کرکوک یعنی اردوگاه کیوان، فرودگاه و میدان‌های نفتی را اداره می‌کند و فرودگاه سلیمانیه برای پروازهای بین‌المللی باز خواهند شد. از سویی دیگر دولت فدرال عراق باید حقوق کارمندان سلیمانیه و کرکوک و همچنین حقوق نیروهای پیشمرگه در مرزهای سلیمانیه را پرداخت کند و طبق خواسته بافیل طالبانی اقلیم حلبچه - سلیمانیه- کرکوک باید تشکیل و برای آن دولت تعیین شود».دباغ درباره نقش سردار سلیمانی در حل مسئله اقلیم کردستان عراق گفته است: «تأکید قاسم سلیمانی بر حفظ وحدت عراق و ایجاد راه‌حل در چارچوب قانون اساسی عراق بوده است. به نظر این موضوع با توجه به پیام‌هایی که از سوی مسئولان کُردی صادر شده، پذیرفته ‌شده است؛ مگر آقای فاضل میرانی، دبیر دفتر سیاسی حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق، دیشب در مصاحبه‌ای نگفته است من عراقی هستم و افتخار می‌کنم که عراقی‌ام، وقتی کسی از رهبری کرد این را بگوید چه معنی‌ای دارد؟» او ادامه می‌دهد: «در کل آقای سلیمانی در چارچوب دستورات رهبری و جمهوری اسلامی ایران برخورد می‌کند؛ ایشان از روز اول به‌عنوان یکی از مسئولان جمهوری اسلامی ایران به رهبری کُرد ابلاغ و توجیه کرد که انجام‌دادن همه‌پرسی به منفعت کُرد نیست و گفت ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران آمادگی داریم در چارچوب قانون اساسی عراقی و حفظ وحدت عراق، برای ایجاد راه‌حل مناسب پشتیبان باشیم».شنبه گذشته، بیست‌ودوم مهر، «قاسم سلیمانی» به اقلیم کردستان عراق سفر کرد؛ پایگاه خبری «سوئیس‌اینفو» از سفر فرمانده سپاه قدس ایران به کردستان عراق خبر داد. این پایگاه خبری به نقل از یک منبع کُرد گزارش داد: «سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران، به‌منظور گفت‌وگو درباره بحران به‌وجودآمده میان مقامات کرد و دولت مرکزی عراق بعد از اجرای همه‌پرسی استقلال وارد کردستان عراق شده است». حالا دباغ به «ایسنا» می‌گوید: «رهبران کرد این آمادگی را دارند که از طریق مذاکره بین اربیل و بغداد مسائل و مشکلات به‌وجودآمده بین دو طرف را حل کنند».همه کشورهای منطقه به بارزانی درباره عواقب برگزاری همه‌پرسی در سوم مهر هشدار داده بودند؛ ولی او به هیچ‌کدام از توصیه‌ها گوش نکرد. حالا بعد از تنش میان اربیل و بغداد بر سر کرکوک، یکی از مناطق مورد منازعه، فشارها به بارزانی بیشتر شده است. ناظم دباغ، درباره انتشار برخی از خبرها مبنی بر افزایش فشارها بر مسعود بارزانی برای استعفا از ریاست اقلیم کردستان و همچنین آخرین تحولات درباره انجام مذاکرات بین اربیل و بغداد، گفت: «در همان موقع که بحث برگزاری رفراندوم در کردستان مطرح بود، با وجود اینکه برخی از اقوام کرد در آن منطقه و همچنین کشورهای همسایه با برگزاری رفراندوم موافق نبودند، آقای بارزانی تصمیم بر این موضوع داشتند و متأسفانه به برخی از نصایح و مشورت‌ها در این زمینه گوش ندادند».
دباغ درباره تحولات اخیر در کرکوک هم افزود: «نیروهای دولت مرکزی عراق و پیشمرگه‌های کرد موافقت کردند به شرایط ماده ١٤٠ که دو طرف درباره مناطق تحت نفوذشان توافق کرده بودند، بازگردند».
میانجیگری ایران جلوی خون‌ریزی و ویرانی را گرفت
هم‌زمان «وفیق سامرائی»، رئیس پیشین اداره اطلاعات نظامی عراق، در گفت‌وگو با یک رسانه عربی گفت: میانجی‌گری ایران میان سلیمانیه و بغداد جلوی ریختن خون‌‌ هزاران نفر و ویرانی شهرها را گرفت. میانجیگری ایران برنامه‌های بارزانی را شکست داد. او گفت: «مسئله جدایی الحشدالشعبی از دیگر نیروهای مسلح عراق به خاطرات پیوست».
 «برهم صالح»، رئیس ائتلاف برای دموکراسی و عدالت عراق و یکی از فرماندهان پیشین اتحادیه میهنی کردستان عراق هم به «شبکه المیادین» گفته است: «زمانی که داعش به مرزها رسید، ایران کمک‌های فراوانی به اقلیم کردستان عراق کرد. مردم اقلیم کردستان از نظام حاکم در اربیل راضی نیستند و مسئله همه‌پرسی نیازمند بازنگری است».

تعویق انتخابات پارلمانی اقلیم
اقلیم کردستان از تعلیق در اقدامات برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست این اقلیم خبر داد. به گزارش ایسنا، به‌ نقل از المیادین، کمیسیون برگزاری انتخابات اقلیم کردستان اعلام کرد اقدامات برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست اقلیم کردستان را که قرار بود در اوایل ماه میلادی آتی برگزار شود، به حالت تعلیق درآورده است. «کفاح محمود سنجار»، مشاور رئیس اقلیم کردستان عراق، اعلام کرده بود انتخابات پارلمانی و ریاست این اقلیم در موعد مقرر خود به‌طور هم‌زمان برگزار خواهد شد. خبر دیگر اینکه نماینده اتحادیه میهنی کردستان عراق در تهران درباره آخرین وضعیت این حزب و انتخاب دبیر کل جدید آن گفت: «درباره انتخاب دبیر کل جدید موضوع خاصی مطرح نشده است و طبق قانون اتحادیه در صورت فوت یا استعفای دبیر کل، معاون اول تمام اختیارات را بر عهده می‌گیرد و تاآنجا‌که اطلاع دارم دو ماه زمان وجود دارد که دبیر کل جدید انتخاب شود».

ناظم دباغ نماينده اقليم كردستان عراق در تهران ;

طي 24 ساعت گذشته خبرهاي زيادي از اتفاقات در كركوك منتشر شده است. بر اساس اطلاعاتي كه من دارم، تا الان كلا درگيري‌اي داخل شهر كركوك رخ نداده است و اگر رخدادي اتفاق افتاده است خارج از شهر كركوك بوده است. آن اتفاقات و رويارويي‌هايي كه خارج از كركوك رخ داده است هم آنچنان رخدادهاي مهمي نبود. حكومت عراق مساله همه‌پرسي استقلال اقليم كردستان عراق و همچنين مساله تسلط نيروهاي پيشمرگه در مناطق متنازعه، موضوع ماده 140 قانون اساسي عراق را قبول ندارد و همين باعث شده است تا اختلاف نظري در مورد حضور نيروهاي پيشمرگه در استان كركوك پيش بيايد. اين در شرايطي است كه نيروهاي پيشمرگه با در ميان گذاشتن جان‌شان و با دادن خون اين مناطق را از دست داعش آزاد كرده‌اند يا در مقابل هجوم داعش از آن حمايت كرده‌اند. سعي و تلاش زيادي از سوي دو طرف وجود دارد كه اين مساله بدون درگيري حل شود و از راه گفت‌وگو و مذاكره بتوان به نتيجه مورد قبول طرفين رسيد. حكومت اقليم كردستان بر اين موضوع تاكيد مي‌كند كه مشكلات دو جانبه بايد از طريق مذاكره و گفت‌وگو حل و فصل شود. تبليغ مي‌شود كه در مورد مسائل پيش آمده ميان دو حزب عمده كردستان عراق، يعني حزب اتحاد ميهني كردستان و حزب دموكرات اختلاف وجود دارد. من علاقه‌اي ندارم در مورد اختلاف ميان اتحاديه ميهني كردستان و حزب دموكرات موضع‌گيري كنم. اما معتقدم كه بايد منتظر ماند تا حقايق روشن شود. اميدوارم كه تا روز سه‌شنبه واقعيت در مورد خبرهايي كه در اين مورد منتشر شده است روشن شود. ممكن است برخي بيانيه‌ها و حرف‌ها از سوي مقامات بيان شده‌باشد، اما حقيقتي كه در ميدان رخ مي‌دهد، با اين گفته‌ها متفاوت است. من هم به عنوان نماينده حكومت اقليم كردستان عراق در تهران و هم به عنوان شخص حقيقي يعني ناظم دباغ، نمي‌توانم بر اساس برخي گمانه‌زني‌ها و بدون در اختيار داشتن اطلاعات دقيق پاسخ بدهم.
حجم خبرها و گمانه زني‌ها در مورد مساله كركوك بسيار زياد است، اتهام‌ها و ادعاهاي مختلفي بيان مي‌شود، گروهي دعواي كنوني را بين حشد الشعبي و پيشمرگه عنوان مي‌كنند و قصد دارند مساله را به يك دعواي فرقه‌اي تبديل كنند. درگيري به هيچ‌وجه وارد شهر كركوك نشده است، نه ارتش عراق و نه حشد الشعبي به شهر كركوك وارد نشده‌اند. اتفاقاتي كه رخ داده است در مناطق حوالي كركوك رخ داده و نيروهاي پيشمرگه به اين دليل كه نتوانستند، مقاومت كنند مناطق را ترك كرده‌اند. اين درگيري‌ها هر چه باشد نام‌هايي مانند درگيري قومي، درگيري مذهبي، درگيري ارضي روي آن نمي‌توان گذاشت. هر اسمي روي آن بگذاريم، به نظر من بايد طرفين اين مساله كمال دقت و مراقبت را از خود نشان دهند، چه كرد، چه عرب همه بايد دقت كنند. چنين چيزهايي فقط به نفع دشمنان عراق و دشمنان قوم كرد است. اينكه تلاش بكنند درگيري را درگيري فرقه‌اي نشان بدهند تنها و تنها به كرد و عراقي ضربه مي‌زند. كردها در حكومت عراق مشاركت دارند و شريك بغداد هستند و همين الان هم در بغداد حضور دارند. چنين رويدادهايي بايد توسط مقامات دو طرف با دقت بررسي شود و اجازه داده‌نشود كه دشمنان عراق مورد استفاده قرار بگيرند. بايد اشاره كنم كه كشورهاي دوست، وارد شده‌اند تا از حجم اين رويدادها كاسته شود و موضوع از طريق گفت‌وگو و مذاكره حل شود. حتي اشاره‌هايي كه به حضور حزب كارگران كردستان تركيه يا پ‌ك‌ك مي‌شود به نظر من به هيچ عنوان صحت ندارد. اين مسائلي كه مطرح مي‌شود، عوامل و پايه‌هايي براي ايجاد تنش‌هاي بيشتر در منطقه هستند و باعث مي‌شوند مشكلاتي كه وجود دارد تعميق بشود و آسيب‌هاي بيشتري وارد كند. انتشار چنين خبرهايي فقط به اين دليل است كه بهانه‌اي در اختيار دولت تركيه براي ورود به مساله اقليم كردستان عراق بدهند.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=89222 

 درگیری‌های روز گذشته در حوالی کرکوک میان ارتش عراق و نیروهای پیشمرگه را باید در ادامه چالش‌ها و تنش‌ها میان دولت اقلیم کردستان و دولت فدرال عراق در سال‌های اخیر دانست که در هفته‌های اخیر و بعد از برگزاری همه‌پرسی اقلیم بیش از هر زمانی بالا گرفته است. درواقع این درگیری‌ها بر سر مناطق مناقشه‌برانگیز میان اقلیم و دولت مرکزی است که هنوز به صورت دقیق تعیین تکلیف نشده‌اند و برگزاری همه‌پرسی نیز بر حساسیت آنها افزود. کنترل این مناطق مناقشه‌برانگیز تا پیش از بروز پدیده داعش در عراق، به صورت مشترک از طرف اقلیم و دولت مرکزی صورت می‌گرفت؛ اما با ورود داعش به خاک عراق و عقب‌نشینی نیروهای مسلح دولت مرکزی از این مناطق، کنترل و اداره این مناطق مناقشه‌برانگیز عملا به دست نیروهای پیشمرگه افتاد و از آن زمان تاکنون حفاظت از این مناطق برعهده نیروهای اقلیم کردستان بوده است. حال در شرایط جدید، دولت مرکزی می‌خواهد به مناطقی که پیش‌تر به صورت مشترک اداره می‌شدند، بازگردد. از دیگر سو، تلاش‌های بسیاری از سوی دو طرف صورت گرفت تا این مسائل و مناقشات پای میز مذاکره و به صورت مسالمت‌آمیز حل‌وفصل شوند؛ اما تاکنون این مذاکرات به نتیجه نرسیده است و نتیجه آن درگیری میان نیروهای پیشمرگه و نیروهای مسلح عراقی بوده است. در واقع بیش‌از‌این که خود این اقدام در ماهیت دچار اشکال باشد، می‌توان گفت که زمان‌بندی این اقدام بیشتر باعث این تنش‌ها شده است؛ بااین‌حال این درگیری‌ها به معنای شکست کامل روند مسالمت‌آمیز نبوده و دو طرف همچنان می‌توانند با فرونشستن تنش‌ها دوباره پای میز مذاکره این مسائل را تعیین تکلیف کنند. در واقع مسئله اصلی در کرکوک، کنترل منابع نفتی است که در سال‌های اخیر در اختیار نیروهای کرد بوده است. البته منابع نفتی کرکوک همواره برای کردها بیشتر از آنکه منافع باشد، مایه دردسر بوده‌اند. با‌این‌حال هنوز نشانه‌های قدرتمندی از پیگیری مذاکرات و روند صلح‌آمیز در عراق دیده می‌شود. سفر آقای فؤاد معصوم، رئیس‌جمهوري عراق، به اربیل و دیدار با مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان را می‌توان یک اقدام امیدبخش توصیف کرد که نشان می‌دهد دولت مرکزی نیز همچنان خواستار مذاکره با رهبران کردی برای پایان‌دادن به این تنش‌هاست. در واقع نباید فراموش کرد که شاید در کوتاه‌مدت شاهد افزایش تنش‌ها باشیم؛ اما با تداوم مذاکرات بدون‌تردید اوضاع بهبود خواهد یافت و این چیزی است که دو طرف خود را به آن متعهد می‌دانند.

از دیگر سو ما شاهد وارد عمل شدن ائتلاف ضدداعش نیز بوده‌ایم که این نیز به کاهش تنش‌ها و درگیری‌ها کمک خواهد کرد. در واقع این مداخله با این هدف صورت گرفت که در درجه اول، جنگ از حوالی کرکوک به داخل این شهر کشیده نشود؛ علاوه‌بر‌این حضور یک نیروی سوم و موازنه‌گر، دو طرف را بیش‌از‌پیش به مذاکره و پیشبرد راه‌حل صلح‌آمیز ترغیب و تشویق می‌کند. در واقع می‌توان گفت که خلاف تحلیل‌های اولیه ائتلاف ضدداعش در حمایت و پشتیبانی از نیروهای پیشمرگه وارد عمل نشد؛ بلکه هدف اصلی جلوگیری از گسترش درگیری‌ها بین دو طرف بود. از دیگر سو، در شرایط حساس کنونی رهبران عراق و اقلیم یعنی آقای مسعود بارزانی و حیدر العبادی نقش بسیار حساسی برعهده دارند. در واقع این دو رهبر كردي و عراقي می‌توانند با اتخاذ مواضعی حساب‌شده و غیراحساسی شرایط را برای مذاکره و عادی‌سازی شرایط فراهم آورند. هر‌گونه جنگ لفظی و واکنش‌های هیجانی و احساسی از سوی دو طرف تنها بر تنش‌ها خواهد افزود. هرچند در شرایط بحرانی و درگیری، ممکن است مواضعی تند از سوی مقامات اتخاذ شود؛ اما به جای درگیرشدن در جنگ‌های کلامی و دامن‌زدن به تقابل‌های نژادی، باید بر نقاط اشتراک و تفاهم تکیه کرد.

تهران - ایرنا - نماینده حکومت اقلیم کردستان در ایران گفت، نبود جلال طالبانی در عرصه سیاسی عراق احساس می شود.

ناظم دباغ عصر پنجشنبه در حاشیه مراسم بزرگداشت مرحوم جلال طالبانی رهبر اتحادیه میهنی کردستان عراق که در تهران برگزار شد، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: پیروی مسئولان سیاسی عراق از سیاست واقع بینانه ای که جلال طالبانی داشت می تواند به ایجاد یک توافق سیاسی و وحدت منجر شود.
وی خلاء وجود مرحوم جلال طالبانی را خیلی مشخص توصیف کرد و بر تلاش بیشتر برای پیروی از خط و منشا طالبانی تاکید کرد.
به گزارش ایرنا، جلال طالبانی رئیس جمهوری سابق عراق و رهبر اتحادیه میهنی که از سال 2012 به دنبال یک سکته شدید خانه نشین شده بود، روز سه شنبه 11 مهرماه درگذشت. 
این رهبر کرد عراقی که به مرد راه حل ها از طریق گفت و گو نیز معروف بود، از سال 2003 هنگام سقوط صدام و تشکیل نظام جدید نقش مهمی در اداره عراق و حل و فصل اختلافات میان جریان های سیاسی این کشور ایفا کرد و بسیاری براین باورند که عراق امروز خلاء وی و شخصیت ممتازش را بطور محسوسی درک می کند. 
جلال طالبانی پس از گذشت نیم قرن مبارزه در میدان های جنگ و سیاست، سرانجام غروب جمعه(14 مهر) با بدرقه صدها هزار تن از شهروندان عراقی در کردستان عراق(محله دباشان سلیمانیه) به خاک سپرده شد. 
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در مراسم خاکسپاری جلال طالبانی با اهدای گل پای تابوت حامل پیکر جلال طالبانی رئیس جمهوری فقید عراق، به مقام و شخصیت برجسته این مبارز ضد بعثی ادای احترام کرد. ظریف و هیات همراهش، عالی ترین هیات خارجی در این مراسم بودند. 
طالبانی اولین رئیس جمهور غیر عرب عراق نیز محسوب می شود. او در منطقه و جهان به مرد اعتدال و اهل گفت وگو مشهور بود و اولین خبر دستگیری صدام حسین را نیز او به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) داد. 
همچنین مراسم تکریم و بزرگداشت رئیس جمهوری پیشین عراق و دبیر کل اتحادیه میهنی کردستان روز دوشنبه در شهر بانه و مریوان کردستان برگزار شد. 

ناظم دباغ: دکتر ظریف در مراسم تشییع جلال طالبانی حضور پیدا کرد و از ایشان به بزرگی یاد کرد

منصور جهانی ـ مجلس یادبود زنده‌یاد «جلال طالبانی» رئیس جمهور سابق عراق و دبیرکل اتحادیه میهنی کردستان عراق ساعت 16 روز پنجشنبه 20 مهر ماه جاری در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار می‌شود.

«ناظم دباغ» نماینده اتحادیه میهنی کردستان در تهران در مورد مجلس یادبود زنده‌یاد «جلال طالبانی» رئیس جمهور سابق عراق در تهران گفت: نمایندگی اتحادیه میهنی کردستان در تهران با همکاری جمهوری اسلامی ایران و ارگانهای مرتبط و قرارگاه رمضان و جامعه‌ کردهای مقیم مرکز و انستیتوی کُرد در تهران و همچنین با حضور جناب آقای «آراس شیخ‌جنگی طالبانی» مراسم ختم مرحوم جناب مام «جلال طالبانی» را در روز پنجشنبه ٢٠ مهر ماه جاری برابر با ١٢ اکتبر در مسجد جامع شهرک غرب تهران از ساعت ١٦ لغایت ١٧:٣٠ برگزار می‌کند.

وی همچنین گفت: ما با افتخار، وظیفه خود می‌دانیم که در همه جا مراسم یادبود و ترحیم زنده‌یاد «جلال طالبانی» را برپا کنیم و با این بزرگ مرد پیمان ببندیم که چگونه در گذشته تاریخ و افتخاراتی از خود برجای گذاشته است که امروز هم به آن افتخار می‌کنیم. مام (عمو) جلال، تنها مام و عموی اتحادیه میهنی کردستان نبود بلکه مام و عموی همه ملت کُرد و اکثر ملیت‌هایی بود که به دنبال آزادی بودند. «جلال طالبانی» مام و عموی همه بود، اعم از؛ بزرگ و کوچک، بزرگسال و خردسال، زن و مرد و کودک و نوجوان. به عینه همه آنها را در مراسم تشییع جنازه و خاکسپاری پیکر ایشان دیدیم. هر کسی این توانایی را داشت از بزرگسال تا خردسال در مراسم‌های این شخصیت برجسته شرکت کردند. به هیمن دلیل، امیدواریم که خداوند بزرگ مرتبه، ایشان را به بهشت برین شاد کند و اتحادیه میهنی کردستان، اتحاد راستین مام جلال باشد و پیرو مکتب، رهرو و اهداف ایشان باشد و خداوند به همه صبر و آرامش بدهد.

«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران در مورد حضور دکتر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مراسم تشییع جنازه «جلال طالبانی» رئیس جمهور سابق عراق گفت: حضور شخصیت و دیپلماتی کارکشته و باتجربه ایرانی در این جایگاه، پیام مهمی با خود به همراه داشت و آن اینکه جناب «جلال طالبانی» همچون یک رهبر سیاسی چه جایگاه ویژه‌ای در میان دولتها و بخصوص جمهوری اسلامی ایران داشته است که در این وضعیت کنونی که در عراق، اقلیم کردستان و منطقه وجود دارد این شخصیتها در مراسم ایشان حضور یافتند. به دلیل وجود پرچم اقلیم کردستان بر روی تابوت و آرامگاه زنده‌یاد «جلال طالبانی»؛ تعدادی از شخصیتهای سیاسی در بغداد موضع گرفتند و اعتراض خود را اعلام کردند، ولی خوشبختانه دکتر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران با افتخار در این مراسم حضور پیدا کردند و از جایگاه مام جلال به بزرگی یاد کردند و آن را به بهترین نحو ستودند.   

وی در مورد بازتاب فوت زنده‌یاد «جلال طالبانی» رئیس جمهور سابق عراق در رسانه‌های معتبر جهان و بخصوص رسانه‌های ایران گفت: بایستی همه به این حقیقت پی ببریم که مام جلال همچون یک رهبر سیاسی و کاریزمای کُرد، به این اعتماد داشت که سیاستی واقع‌بینانه را انجام بدهد نه سیاستی که فقط در مصلحت چند شخص  و درخواست یک طبقه و گروه باشد، بلکه ایشان در ابتدای روابطش با ایران به این معتقد بود که ما با ایران جغرافیا و نژاد مشترکی داریم و در طول تاریخ نیز همکاری مشترکی با همدیگر داشته‌ایم که در مقاطع مختلف، ایران پشتیبان مبازرات آزادی‌خواهانه ملت عراق و بخصوص کردستان بوده است.

«ناظم دباغ» نماینده اتحادیه میهنی کردستان در تهران در پایان سخنانش تأکید کرد: به همین دلیل، همیشه «جلال طالبانی» در ارج نهادن و همچنین همکاری‌ها و پشتیبانی‌های بخصوص جمهوری اسلامی ایران نقش مؤثری داشت. این سیاست ایشان برای تأسیس، حفظ و تثبیت امنیت و آرامش در منطقه، بر روی تک تک سیاستمداران، مسئولان و بزرگ مردان جمهوری اسلامی ایران تأثیر گذاشته بود و همه اینها باعث شد تا درگذشت ایشان در رسانه‌های گروهی ایران و بخصوص در عرصه روزنامه‌نگاری سیاسی این کشور با بازتاب‌های زیادی مواجه شود.

در نهایت پس از کش و قوس ها و مخالفت های فراوان داخلی و خارجی رفراندوم اقلیم کردستان در روز سوم مهر ماه برگزار شد.

اگرچه تاکنون نتایج آن هنوز مشخص نشده اما دولت عراق پیشاپیش اعلام کرده است که نتایج این انتخابات را نخواهد پذیرفت. ترکیه نیز در چرخشی بی سابقه سطح تهدیدات خود نسبت به این منطقه را افزایش داد. برای اطلاع از آخرین تحولات و آینده این منطقه در روزهای پس از رفراندوم، ایسکانیوز با عمر ناظم دباغ نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران گفتگو کرده است.

* ارزیابی شما از نحوه برگزاری انتخابات و نتایج آن چگونه است؟ آیا اطلاعی از نتایج رفراندوم دارید؟

رفراندوم در یک فضای بسیار آرام و به دور از هرگونه تنش برگزار شد. در هر سه استان اربیل، سلیمانیه، دهوک و همچنین کرکوک، مناطقی از استان­های دیالی، نینوا و صلاح الدین مردم به پای صندوق­ های رای رفتند. براساس آمار کمیسیون میزان مشارکت در انتخابات 72 درصد بوده است. تاکنون هیچ گونه نتیجه رسمی و اولیه ای توسط کمیسیون انتخابات و رفراندوم اعلام نشده، اما قرار است 72 ساعت پس از پایان مهلت رای دادن، نتیجه نهایی انتخابات مشخص شود. پیش بینی می­ کنم جریان موسوم به بله اکثریت قاطع آرا را به خود اختصاص دهد. رای نه بسیار محدود و ناچیز خواهد بود.

*آیا رفراندوم به معنای این است که فردای پس از اعلام نتایج از عراق جدا خواهید شد؟ یا این که براساس این رفراندوم با دولت عراق وارد دور جدیدی از مذاکرات خواهید شد؟

به نظر من اقلیم کردستان گزینه دوم را درپیش خواهد گرفت. این رفراندوم به معنی استقلال فوری نخواهد بود. علاوه براین سیاست اقلیم کردستان همواره مبتنی بر مذاکره و رسیدن به چارچوبی مشترک با دولت عراق بوده است. دیروز نچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم نیز همین مساله را مورد تاکید قرار داد. وی اظهار داشت حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی وارد دور جدیدی از مذاکرات خواهند شد و حتی تا زمانی که نتایج ملموسی از این مذاکرات به دست نیاید پرچم عراق همچنان در کنار پرچم اقلیم کردستان در این منطقه باقی خواهد ماند. این رفراندوم به مبانی برای گفتگوهای آینده دو طرف بدل خواهد شد.

* دولت ترکیه از سال 2009 تاکنون یکی از مهم ترین متحدین حکومت اقلیم کردستان در سطح منطقه بوده است اما آنان با چرخش در رویکرد خود اکنون به مهم ترین مخالف برگزاری رفراندوم تبدیل شده­ اند، آیا تهدیدات و هشدارهای ترکیه بعد عملیاتی به خود خواهند گرفت؟

ترکیه دارای منافع و دیدگاه خاص خود در منطقه است. آنان از منظر خود و براساس دکترین خارجی آنکارا به مسائل نگاه می­ کنند. پیش بینی من این است اگر دولت ترکیه به همین ترتیب به تهدیدات خود ادامه دهد و در این امر جدی باشد امکان دارد به لحاظ عملیاتی دستورکارهایی علیه حکومت اقلیم کردستان درپیش گیرد. اما احتمال حمله نظامی به اقلیم کردستان توسط دولت ترکیه وجود ندارد؛ حتی بستن مرزها نیز امری غیر محتمل است. شاید دولت ترکیه اقداماتی علیه اقلیم کردستان درپیش گیرد اما این اقدامات شدید نخواهند بود. در چند روز آینده میزان جدیت دولت ترکیه مشخص خواهد شد و این امر روشن می­ شود که آیا تهدید ترکیه تنها رسانه ­ای است یا این گونه نیست و آن ها در عمل نیز اقداماتی انجام خواهند داد.

* در داخل عراق رفراندوم با واکنش شدید دولت عراق نیز روبه ­رو شده است، ارزیابی شما از این مساله چگونه است؟ دولت عراق چه کارت­ هایی علیه حکومت اقلیم کردستان در اختیار دارد؟

متاسفانه دولت عراق همواره با منطق تهدید و ارعاب با کردهای این کشور تعامل کرده است، پس از سال 2003 در اقلیم کردستان این تصور ایجاد شد که می ­توانیم با دولت جدید عراق فصل جدیدی از تعامل و همکاری در قالب عراق متحد و یکپارچه را شروع کنیم. اما آنان همچنان براساس منطق سابق، به تهدید و تلاش برای به حاشیه راندن اقلیم کردستان پرداختند. در حال حاضر دولت عراق بسیار تلاش می­ کند تا کردستان را مهار سازد. اما آنان از کارت­ های چندانی در رابطه با این مساله برخوردار نیستند. آخرین کارت آنان کارت قطع بودجه اقلیم کردستان بود که آن را نیز در سال 2014 اجرا کردند. به باور من دولت عراق از توانایی چندانی برای تهدید اقلیم کردستان برخوردار نیست.

*یعنی احتمال حمله نظامی و یا محاصره اقتصادی اقلیم کردستان وجود ندارد؟

به طورکلی رهبری اقلیم کردستان به صورت حساب شده تمامی تهدیدات و فشارهای احتمالی را بررسی کرده است. از طرفی دیگر سیاست و استراتژی اقلیم کردستان مبتنی بر مذاکره و دوری از هرگونه درگیری نظامیست. در روزهای پسارفراندوم نیز این سیاست در اولویت رهبران سیاسی این منطقه قرار خواهد گرفت. به همین دلیل احتمال حمله نظامی و یا محاصره اقتصادی اقلیم کردستان توسط بغداد بسیار بعید به نظر می­ رسد.

* بسیاری بر این باور هستند که آمریکا به­ رغم مخالفت با این موضوع، در پشت پرده از این اقدام دفاع می­ کند، با این دیدگاه موافق هستید؟

من اطلاعی از حمایت پشت پرده آمریکا ندارم. اما کشورهای غربی و به ویژه آمریکا نشان داده ­اند که تنها به دنبال منافع ملی خود هستند و در این راستا سیاستی مبهم و دوپهلو را درپیش می­ گیرند. این کشورها نشان داده اندکه معیارهای دوگانه ­ای دارند. از یک طرف خود را به عنوان نمادهای دموکراسی، آزادی، حقوق بشر نشان می ­دهند و در عمل برخلاف آن عمل می­ کنند. در رفراندوم اقلیم کردستان این معیارهای دوگانه خود را به خوبی نمایان ساختند.

* آیا این رفراندوم به مناقشات داخلی اقلیم کردستان پایان خواهد داد یا این که در آینده نزدیک شاهد دور جدیدی از تنش­ها در میان گروه­ ها و احزاب سیاسی خواهیم بود؟

رفراندوم باعث اجماع بی سابقه ­ای در میان گروه­ های سیاسی اقلیم کردستان شد. میزان مشارکت و بیانیه کلیه احزاب برای شرکت در انتخابات خود گویای این مساله است. رفراندوم ثابت کرد که اگر این موضوع حتی به صورت مقطعی در جریان باشد و کردها در عراق به یک اجماع داخلی برسند، لازم است این اجماع در آینده نیز حفظ شود. با این وجود مشکلاتی در میان گروه ­های سیاسی و نحوه صورتبندی ساختار و سیستم سیاسی آینده این اقلیم وجود دارد که نیازمند مذاکره و رسیدن به تفاهم در میان احزاب سیاسی است. امیدوارم این اجماع کنونی به مبنایی برای حل این اختلافات تبدیل شود.