اقلیم کردستان (203)
«ناظم دباغ» در گفتوگو با روزنامه همبستگی: از فشارها بی اطلاعم، به دنبال تعویق زمانند
«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در گفتوگو با روزنامه همبستگی درباره فشار آمریکا بر اقلیم کردستان ابراز بیاطلاعی کرد و گفت در این خصوص اطلاع دقیقی ندارد.
سرویس بینالملل: سپتامبری (اواخر شهریور واوایل مهر) که در پیش است ماه برگزاری انتخاباتهایی مهم در مناطق کردنشین عراق و سوریه خواهد بود. 7 ژوئن (17 خرداد ماه) بود که در جریان نشستی در شهر اربیل به ریاست «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان، تاریخ برگزاری همهپرسی اقلیم کردستان عراق تعیین و اعلام شد. همانطور که پیشبینی میشد ایران و ترکیه واکنش منفی نسبت به این همهپرسی برنامهریزی شده نشان دادند. در کنار کشورهایی که با تأکید بر ضرروت حفظ یکپارچگی عراق، با برگزاری همهپرسی به طور کلی مخالفت کردند اما برخی دولتها با خود فرایند همهپرسی مخالفتی ندارند اما معتقدند که در حال حاضر زمان مناسبی برای برگزاری این همهپرسی نیست. روزنامه «العرب» روز گذشته به نقل از منابع عراقی آگاه گفت که آمریکا در حال اعمال فشار بر «مسعود بارزانی» است برای اینکه زمان برگزاری این همهپرسی را به تأخیر بیندازد. در این گزارش به نقل از یک منبع نزدیک به حلقه پیرامون «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق، آمده است که عبادی از واشنگتن اطمینان دریافت کرده است برای اینکه به رئیس اقلیم کردستان درباره عدم برگزاری همه پرسی در ماه سپتامبر فشار وارد کند. توجیه بغداد و آمریکا این است که الان که کشور درگیر جنگ علیه «داعش» است، فرصت مناسبی برای برگزاری همهپرسی نیست چرا که تمرکز کشور را از نبرد علیه «داعش» به جدال بر سر گسترش نفوذ خود تغییرمیدهد.
اما به نظر میرسد این مسئله که الان زمان مناسبی برای برگزاری همهپرسی نیست چندان به مذاق نیروهای کُرد خوش نمیآید. برای مثال «مسرور بارزانی» مشاور شورای امنیت اقلیم کردستان، هنگام شرکت در کنفرانس «کردستان همپیان استراتژیک آمریکا» در واشنگتن، ادعا کرد که اکنون زمینه تصمیمگیری مردم کردستان برای اعلام استقلال از هر زمان دیگری مناسبتتر است. او در بخشی از صحبتهای خود به نگرانیها درباره مساعد نبودن زمان برگزاری همهپرسی استقلال کردستان اشاره کرد و افزود که کسانی که میگویند اکنون وقت آن نیست، به ما بگویند که چه زمانی برای برگزاری آن مناسبتر است. هرچند «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در ایران، در گفتوگو با «همبستگی» درباره فشار آمریکا بر اقلیم کردستان ابراز بیاطلاعی کرد و گفت در این خصوص اطلاع دقیقی ندارد اما مخالفت واشنگتن با «زمان» برگزاری (نه اصل اجرای همهپرسی) امری نیست که بر کسی پوشیده باشد. مسئله اینجاست که آیا فشارهای آمریکا بر رهبران اقلیم کردستان میتواند بر تغییر نظر اربیل تأثیر بگذارد یا خیر.
انتخاباتهای محلی و سراسری کردهای سوریه
کردهای سوریه که بخشهای گستردهای از شمال سوریه را تحت کنترل دارند روز شنبه تاریخ برگزاری اولین انتخاباتهای «نظام فدرال در شمال سوریه» در سطوح مختلف ادارات محلی و منطقهای اعلام کردند. یک مقام کُرد در شمال سوریه در رابطه با تاریخ انتخابات گفت بر اساس تصمیمگیری اخیر انتخابات شوراهای محلی اواخر تابستان، مجامع منطقهای در ماه نوامبر و انتخابات هیأت اداره کل منطقه خودمختار کردها در ژانویه سال آتی برگزار خواهد شد. این تاریخها و دستورات برای برگزاری این انتخابات با موافقت شورایی صورت گرفته که در دسامبر سال گذشته با هدف تشکیل نهادهای حاکمیتی مناطق کردنشین و هموار ساختن راه برای برگزاری انتخابات تشکیل شد.
خودمختاری کردها که از سال 2013 و با خروج ارتش سوریه از مناطق کردنشین در شمال این کشور اعلام شد، هشداری برای ترکیه بوده است چراکه آنکارا یگانهای مدافع خلق و حزب سیاسی کردهای سوریه را شاخههای حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ.ک.ک میدانند که بیش از سه دهه است که با ارتش ترکیه میجنگند. بشار اسد، رئیسجمهور سوریه کنترل کردها بر بخشهایی از این کشور را تحمل کرده اما تأکید دارد که با تمرکززدایی سیستم فدرال که کردها نیز در آن مشارکت دارند، مخالف است و شوراهای حاکم کردها را نهادهایی موقتی توصیف کرده است. هرچند کردهای شمال سوریه، که بازوی نظامی آنها به عنوان نیروهای اصلی هستند که در شهرهای شمالی سوریه (تحت اشغال داعش) با تروریستها مبارزه میکنند، مدعی هستند که به دنبال استقلال نیستند اما حتی در میان مخالفان سیاسی و مسلح دمشق هم به آنها با رویکرد مثبتی نگریسته نمیشود. اساسا یکی از اختلافات اصلی کردها با مخالفان بشار اسد که منجر به خروج آنها از ائتلافهای سیاسی معارضان شد بر سر تاکیدشان بر حذف لفظ «عربی» از عبارت «جمهوری عربی سوریه» برای نظام سیاسی بعد از اسد بود. به هر حال تحلیلگران معتقدند آنها فعلا به دنبال استقلال از سوریه نیستند بلکه به دنبال تشکیل یک منطقه خودمختاری، شبیه به منطقه اقلیم کردستان، در شمال سوریه هستند.برای بررسی جزئیات بیشتر از دو انتخابات اصلی در اقلیم کردستان عراق و مناطق کردنشین شمال سوریه با «ناظم دباغ»، نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، به گفتوگو پرداختیم:
برخی رسانههای عرب به نقل از منابع آگاه عراق از اعمال فشار واشنگتن بر مسعود بارزانی برای به تعویق انداختن تاریخ برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان صحبت میکنند. آیا بر مسعود بارزانی فشاری برای تغییر زمان برگزاری همه پرسی وجود دارد؟
باید اینطور گفت که تصمیمگیری درباره اجرای همهپرسی براساس تصمیمات رهبری کُرد و نه نتیجه دخالت خارجی است. اگر دقت کنیم نه فقط امریکا بلکه کشورهای دیگر مثل ترکیه و ایران نظر خود درباره همهپرسی را اعلام کردند. این کشورها میگویند خواهان حفظ وحدت عراق و حل مشکلات اقلیم و بغداد هستند.
مسلم است هر کشوری که به حفظ وحدت عراق اصرار داشته باشد، به هر شکلی که باشد فشار خود را وارد میکند اما در کل تصمیم نهایی نه فقط با شخص بارزانی بلکه با کل گروههای سیاسی در اقلیم کردستان است. این برگزاری همهپرسی برای این نیست که روز اول اعلام حکومت کُرد شود بلکه رایزنی و مذاکره با دولت عراق و کشورهای همسایه آغاز میشود چرا که بالاخره باید با عراق به توافق رسید. کردها دنبال ایجاد تنش و دعوا نیستند بلکه به دنبال این است که از راه مذاکره به حق خود برسند.
حالا در این مدت اخیر به طور خاص فشاری از جانب واشنگتن بر اقلیم برای تغییر زمان همهپرسی وجود داشته است؟
من اطلاع دقیق ندارم که آیا فشاری وجود دارد یا خیر. ولی آنچه که در فعالیتهای دیپلماتیک مشاهده میکنم همه بر این تاکید میکنند که اقلیم باید همهپرسی را به تعویق بیندازد. در واقع برخی میگویند اصلا نباید همهپرسی برگزار شود اما عدهای دیگر میگویند برگزاری همهپرسی را باید به تاخیر انداخت.
امریکا از جمله کشورهایی است که با خود فرایند همه پرسی مخالفتی ندارد اما میگوید باید برگزاری همهپرسی به تاخیر بیفتد؟
بله، امریکا نگفته است که با فرایند برگزاری همه پرسی استقلال مشکلی دارد. اما سوال کردها اینجا این است که وقتی میگویید الان برگزاری همهپرسی را به تاخیر اندازند چه ضمانتی وجود دارد که در آینده باز نگویید الان زمان مناسبی برای برگزاری همهپرسی نیست.
قرار است این همهپرسی در سه استان تشکیل دهنده اقلیم و همچنین نواحی خارج از مدیریت آن برگزار شود؛ مناطقی که مورد مناقشه میان اقلیم و بغداد است. چرا این همه پرسی در مناطق مورد مناقشه هم برگزار میشود؟
یکی از مشکلات اقلیم با بغداد مربوط به مناطق مورد منازعه است. آن مناطق خارج از سه استانی است که به آن اشاره کردید اما در عمل همه زیر سایه حکومت اقلیم کردستان عراق هستند. به این خاطر که ارتش عراق هم با عقب نشینی و فروپاشی از این مناطق، آن را به دست «داعش» دادند و این گروه تروریستی این مناطق را تصرف کردند. در این شرایط نیروهای پیشمرگه کُرد بودند که نه تنها از این مناطق دفاع کردند بلکه مناطق دیگر را هم آزاد کردند. این مناطقی که مورد حمایت قرار گرفته و آزاد شده است جزو مناطق ماده 140 است که یکی از نبود قانون اساسی عراق محسوب میشود. این قانون باید از سال 2008 اجرایی میشد اما امروز نزدیک به 10 سال است که از آن تاریخ میگذرد و اجرایی نشده است. یکی از بندهای ماده 140 این است که باید در مناطق مورد منازعه باید همهپرسی برگزار شود بر این است که ساکنان این منطقه آیا مایل هستند به اقلیم کردستان بپیوندند یا خیر. به همین دلیل ما میگوییم در کل مناطقی که کردها در آن ساکن هستند، همهپرسی انجام شود.
از صحبتها و یادداشتهای شما اینطور برداشت میکنم که یک نارضایتی وجود دارد نسبت به اینکه علیرغم مشارکت کردها در مبارزه علیه «داعش»، این گروه نتوانستند سهم مورد نظر خود را دریافت کنند. چه سهمی مد نظر شما است؟
آنچه که مدنظر ما بوده، سهم واقعی است؛ اینکه ما واقعا در عراق شریک باشیم. کردها خود بنیانگذار عراق جدید بودند و اولین نیرویی که توانست واقعا هم از مناطق خود دفاع و هم مناطق دیگر را آزاد کند. انتظار داشتیم که دولت عراق طبق پروژه قانون پیشمرگه که در پارلمان عراق مطرح است، پیشمرگه هم مثل ارتش عراق از حقوق و قانون برخوردار بشود. وقتی گروهی بخشی از تشکیلات دفاعی یا امنیتی میشود باید مسئولیتها و حقوقش مشخص باشد. پیشمرگهها تمام مسئولیتهای خود را انجام داده است اما هیچ ضمانتی از دولت دریافت نکردیم که نیروهای پیشمرگ جزو تشکیلات دفاعی عراق شدند.
یعنی خواسته شما این است که پیشمرگهها به عنوان یکی از بازوهای تشکیلات دفاعی- امنیتی عراق تبدیل بشوند؟
وقتی از تشکیلات امنیتی یا دفاعی عراق صحبت میشود، درست است که یک تشکیلات واحد است اما بازوهای متعددی دارد. وقتی نیروهای پیشمرگ به بازوی تشکیلات دفاعی عراق تبدیل شود (نه تشکیلات دفاعی اقلیم کردستان)، دفاع از اقلیم کردستان به عهده پیشمرگهها قرار میگیرد. وقتی حمایت از منطقه به عهده پیشمرگهها قرار گرفت باید کل مستلزمات و نیازهای این نیروهای دفاعی از بودجه و ابزارهای نظامی ارتش عراقی تامین شود.
الان بغداد چنین حمایتی از نیروهای پیشمرگه نمیکند؟
الان قدرت اساسی نیروهای پیشمرگ از کمک کشورهای دوست و همسایه تامین میشود. مهمات نظامی از ایران و منطقه دریافت کردیم و هواپیما هم از نیروهای امریکایی گرفتیم. امریکا 430 میلیون دلار پول برای حقوق پیشمرگههایی که در جنگ با «داعش» هستند، اختصاص داد اما بغداد حقوقی برای پیشمرگهها نمیدهد.
دو روز پیش خبر برگزاری نخستین انتخابات در سطوح مختلف محلی و منطقهای در نظام فدرال در شمال سوریه در ماه سپتامبر منتشر شد. تحلیل شما از این انتخابات چیست؟
در کل این واقعیت وجود دارد که امروز کردها در شرایط مقاومت و دفاع از مناطق خود است. نکته مهم دیگر این است که چه در اقلیم کردستان عراق و چه در مناطق کردنشین در سوریه، کردها نیروی قدرتمندی هستند که با «داعش» میجنگد. سوال اینجاست که در این شرایط آیا کردها فقط به عنوان یک گروه مسلح با «داعش» میجنگند یا به عنوان یک نیروی سیاسی محسوب میشوند که مسئله مبارزه با «داعش» جزئی از برنامهها است. وقتی به عنوان یک نیروی سیاسی شناخته شد، برای مدیریت منطقه نیاز به یک فرایند دموکراتیک از راه انتخابات است تا کردها بتوانند حاکمیت منطقه را در دست داشته باشند.
اما این انتخابات مقدمهای برای اعلام استقلال کردها نیست بلکه مقدمهای برای اعلام این است که این چند سال که از کل حقوق شهروندی خود محروم بودند اما امروز که هم روسیه و هم امریکا برای مبارزه علیه «داعش» روی آنها حساب میکند، رهبری کُرد سوریه می خواهد به عنوان یک گروه مسلح به آنها نگاه نشود بلکه به عنوان یک گروه قدرتمند سیاسی- نظامی برای مدیریت مناطق کردنشین در نظر گرفته شوند. در چارچوب قانون اساسی سوریه، کردها خواستار استقلال از سوریه نشدند بلکه خواستار خودمختاری هستند؛ تقریبا تشکیل منطقهای شبیه به اقلیم کردستان عراق.
روزنامه همبستگی، سرویس بینالملل، روز دوشنبه 9 مرداد ماه 1396، شماره 3743، صفحه 5.
لینک گفتوگو:
http://hambasteginews.com/newspaper/3743/5/روزنامه_شماره_3743_صفحه_5
ناظم دباغ در گفتوگو با آنا : همهپرسی واکنش کُردهاست به وضعیت عراق/ خواستار فدرالی کردن کشور هستیم
در حالی که دولت مرکزی بغداد معتقد است اصل همهپرسی که رئیس اقلیم کردستان برگزاری آن را در مهر ماه سال جاری اعلام کرده، مشروعیت ندارد، اما نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران معتقد است کُردها طبق قانون اساسی عراق حق دارند برای سرنوشت خود تصمیم بگیرند.
به گزارش خبرنگار گروه بینالملل خبرگزاری آنا، چندی پیش بود که مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان با وجود مخالفتهای گسترده داخلی عراق، کشورهای همجوار منطقه و بسیاری از کشورهای جهان اعلام کرد همهپرسی استقلال اقلیم کردستان عراق را در 25 سپتامبر (3 مهر) برگزار میکند.
دولت مرکزی بغداد معتقد است اصل همهپرسی که بارزانی اجرای آن را اعلام رسمی کرده است، بهطور قانونی مشروعیت ندارد، زیرا طبق قانون اساسی هرنوع تعیین سرنوشت باید در چارچوب قانون اساسی عراق و با موافقت دولت مرکزی باشد.
وجود این دوگانگی در مواضع داخلی مقامهای عراقی با مسئولان اقلیم کردستان و از سوی دیگر مخالفت صریح ایران با برگزاری همهپرسی و تاکید بر حفظ وحدت داخلی در عراق، بررسی تبعات این همهپرسی را الزامی میکند. در گفتوگو با ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران این مسائل را مورد بررسی قرار داده ایم.
* بهتازگی موضوع اعلام زمان همهپرسی در اقلیم کردستان عراق مطرح شده است. باتوجه به اینکه ما پیشتر چنین اعلامی را از سوی مسئولان کرد شاهد بودهایم، آیا اینبار موضوع همهپرسی جدی است؟
توجه کنید، بارهای قبلی تنها ایده این موضوع مطرح شده بود و 7 ژوئن (17 خرداد) که مسعود بارزانی اعلام کرد همهپرسی 25 سپتامبر (3 مهر) برگزار میشود، نخستینبار است که چنین موضوعی بهطور رسمی اتفاق میافتد.
* احتمالا در جریان مخالفت ایران، اتحادیه اروپا و برخی کشورهای دیگر منطقه نسبت به برگزاری همهپرسی هستید. موضع اقلیم کردستان نسبت به اینگونه مخالفتها چیست؟
در کل هر ملیتی در وضعیت مبارزه باشد و تهدیدات زیادی را در مقابل خود ببیند، تصمیم به ادامه مبارزه میگیرد و این موضوع در حد اختیارات خودش است. برخیها در مبارزه به نتیجه مثبت و برخی دیگر به نتیجه منفی میرسند. ما دهها سال است که در حال مبارزه و تلاش هستیم، حتی کُردها برای رسیدن به آرمانهای خودشان در جنگ صفویان و عثمانی شمشیر کشیدند که بخشی از کردها در سمت صفوی و بخشی دیگر در صف عثمانی بودند.
از سوی دیگر برخی شرایط ما را مجبور به اعلام برگزاری همهپرسی کرده است. این شرایط عبارت است از اینکه حکومت اقلیم کردستان تشکیلات اداری کاملی دارد که منطبق بر قانون اساسی است. کُردها وقتی عراق جدید تاسیس شد، بهطور جدی در آن مشارکت کردند. برای اینکه بتوانند در دولت جدید عراق سهم مناسبی داشته باشند، ولی متاسفانه بعد از تصویب قانون اساسی و تشکیل حکومت، تاکنون هیچ دولتی در عراق نتوانسته پایبند قول و قرارهایی باشد که به ما داده شده است.
در قانون اساسی عراق ماده 140، قانون پیشمرگهها، قانون نفت و برخی موضوعات دیگر موضوع حمایت از کردها مطرح شده، ولی همچنان اختلافات میان ما و دولت مرکزی باقی ماند و منجر به قطع بودجه اقلیم کردستان شده بود که در بحبوحه حل این اختلافات، موضوع جنگ داعش پیش آمد. در این جنگ، در واقع نیروهای پیشمرگه کرد و حکومت اقلیم کردستان نقش کامل و مثبتی علیه داعش ایفا کردند و شاید اگر پیشمرگهها و حکومت اقلیم کردستان نبود، نیروهای عراقی اکنون به جای تلاش برای آزادسازی مناطق تحت اشغال داعش، باید در مناطق کرکوک و مناطق تحت ماده 140 میجنگیدند. مناطق 140، مناطق متنازعه و محل اختلاف است که کرکوک یکی از استانهای آن است. باوجود همه این موارد، ما احساس نمیکنیم که حکومت عراق و حتی برخی کشورها بهدنبال حل مشکلات سیاسی منطقه باشند.
* زمانی موضوع همهپرسی مطرح میشود که موضوع فشار و سرکوب از سوی حکومت مرکزی وجود داشته باشد، اکنون که دیگر صدام و حکومت بعثی وجود ندارد، همهپرسی در چنین وضعیتی چه دلیلی میتواند داشته باشد؟
موضوع حکومت بعثی و غیربعثی نیست. تاریخ نشان داده است زمانی که بعثیها هم نبودند، کُردها همیشه در حال مبارزه بودند. امروز باز کُردها خواهان برقراری ثبات و امنیت در منطقه هستند. ما در جغرافیای محدودی هستیم و دغدغههای همسایگان خود را از جمله ایران، ترکیه و سوریه درک میکنیم. از این رو موضوع همهپرسی به معنای این نیست که اعلام جدایی کنیم، ولی این را میخواهیم بگوییم که مردم (کُردها) برای پشتیبانی از رهبری سیاسی اقلیم کردستان چقدر آمادگی دارند.
این را در نظر داشته باشید که ما همیشه تاکید کردهایم عراقی دموکراتیک و فدرالی میخواهیم. ما مواضع جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، سوریه، عراق و کشورهای اروپایی همچون بریتانیا و فرانسه را درک میکنیم. آنها نمیگویند شما حق تعیین سرنوشت ندارید.
* ولی رهبران این کشورها مخالفت خود را اعلام کردند.
درست، ولی یک نکتهای هست و آن اینکه با وجود اعلام مخالفتشان، باز ما باید مشکلات خودمان را با دولت مرکزی عراق حل کنیم.
* مشکلات با همهپرسی حل میشود؟
بگذارید اصلا همهپرسی را بگذاریم کنار. شما توقع دارید ما هیچکاری انجام ندهیم؟ همهپرسی واکنش کُردهاست به وضعیت عراق. رئیسجمهوری عراق کُرد است، معاون نخستوزیر کُرد است، معاون رئیس پارلمان کُرد است. ما بنیانگذار ارتش عراق بودهایم، ما بنیانگذار دولت عراق بودهایم، ولی ما به دوستانی که دم از حفظ وحدت عراق میزنند میگوییم این حفظ وحدت باید در عمل هم باشد. یعنی ما کُردها وقتی وزیر داریم، رئیسجمهوری داریم و غیره باید در عمل شریک دولت مرکزی باشیم.
* الان معتقدید که این شرایط وجود ندارد؟
خیر، به هیچعنوان وجود ندارد. بودجه اقلیم را قطع کردهاند. قانون پیشمرگهها را در پارلمان تایید و تصویب کردند، ولی در عمل قدرت اجرایی وجود ندارد. حشد الشعبی (بسیج مردمی) را بهعنوان تشکیلات پذیرفتند؛ چرا همین موضوع را با پیشمرگه انجام ندادهاند؟ مگر پیشمرگه در روز نخست، بنیانگذار ارتش عراق نبوده است؟ اگر پیشمرگهها نبودند پلیس و حشدالشعبی و نیروهای عراقی باید به جای موصل در کرکوک میجنگیدند. چه کسی این کار را کرده است؟ با وجود همه این موارد حقوق ما پایمال میشود. اگر حقوق برای ارتش، حشدالشعبی و حشدالوطنی است، باید برای پیشمرگه هم باشد.
* شما میگویید ما از حقوق خود برخوردار نشدهایم و باید همهپرسی برگزار کنیم. مشابه همین وضعیت را ما در سوریه در نظر بگیریم. اگر کُردهای سوریه هم بخواهند چنین کاری انجام دهند منطقه با چه سرنوشتی دچار میشود؟
اگر به تاریخ نگاه کنیم، همهپرسی چندینبار در دولتها انجام شده است. چندین بار پس از شورشها و انقلابها انجام شده است؛ در این راستا برخیها سرکوب شدند و برخی دیگر دولتها را فروپاشیدند، ولی باز حرکت ملیگرایی زنده ماند. این برای این است که ملتها همواره دنبال حق خود بودهاند. برای همین همهپرسی شاید یک تلاش در راستای مبارزه برای رسیدن به اهداف مدنظر باشد، طبعا میتواند بینتیجه هم باشد. با وجود این، ما کُردها از مبارزه خود دست برنمیداریم و راههای مبارزه و کسب حقوق خود را دنبال میکنیم.
باید این را بگویم که اگر دولت مرکزی عراق آمادگی نداشته باشد مشکلات کُردها را حل کند تا آنها از حقوق خود برخوردار شوند، این انتظار را داشته باشند کُردها تا حد جدایی از عراق مبارزه کنند.
* دولت بغداد گفته قصد همکاری دارد. آیا دولت اقلیم کردستان این همکاری را قبول میکند؟ در چه شرایطی؟
ما طبق قانون عراق پیشنهاد دولت بغداد را قبول میکنیم. یعنی ما آمادگی داریم پیشنهادها را بررسی کنیم، ولی تاکنون هیچ پیشنهادی از سوی دولت مرکزی عراق به ما نشده است. آنها فقط در حرف میگویند باید قانون رعایت شود، خب وقتی میگویند قانون رعایت شود تنها برای من نیست، باید برای همه رعایت شود.
قانون اساسی عراق ذکر کرده است نخست، کُردها به طور اختیاری در عراق حضور دارند یعنی اینکه کردها با اختیار خودشان ماندهاند. دوم اینکه کُردها حق تعیین سرنوشت خودشان را دارند. حق تعیین سرنوشت یعنی چه؟ یعنی میتوانند همهپرسی برگزار کنند تا سرنوشتشان معلوم شود.
لینک گفتوگوی خبرگزاری آنا:
گفتوگوی سیاسیون با «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران
واکاوی متن و حاشیه استقلال کردستان عراق
«ناظم دباغ» در گفتوگو با روزنامه جام جم: آزادی موصل پیروزی بزرگی برای ملت و دولت عراق است
روزنامه جام جم: عملیات آزادسازی موصل، پایتخت خودخوانده گروه تروریستی داعش در عراق، از 26 مهر 1395 و با مشارکت دهها هزار نفر از نیروهای ارتش و پلیس عراق و با همراهی نیروهای مردمی و پیشمرگه کُرد آغاز شد و نیروهای عراقی بعد از حدود صد روز شرق موصل را به طور کامل آزاد کردند. نیروهای عراقی آزادسازی بخش غربی را از یکم اسفند 1395 شروع کردند و این عملیات اکنون به انتهای خود نزدیک شده است. در رابطه با وضعیت این شهر مهم و پیامدهای آزادی کامل آن با «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران گفتوگو کردهایم که میخوانید:
پس از آزادی کامل موصل چه سرنوشتی برای داعش بهعنوان یک گروه تروریستی در عراق انتظار میرود؟
چند نکته را باید اینجا بیان کرد. ازجمله اینکه داعش پیش از آنکه یک گروه نظامی باشد، به شکل یک ایدئولوژی در دنیای اسلام مطرح شده است. بنابراین میتوان با این گروه در موصل عراق و رقه سوریه به جنگ و مبارزه برخاست و آن را شکست داد. به همان نحوی که تا به حال در سایر نقاط عراق ازجمله منطقه الانبار و فلوجه و تکریت عمل شده و این مناطق از چنگال این گروه نجات پیدا کرد، اما باید توجه داشت که فعالیت اصلی آینده باید بر تغییر نگرش و اصلاح این ایدئولوژی و دلایل بهوجود آمدن آن متمرکز شود تا هستههای وابسته به این گروه تشکیل نشود و نتوانند به فعالیتهای تروریستی خود ادامه دهند. همچنین باید در سایر زمینهها از جمله سیاسی، فرهنگی و اجتماعی اصلاحات گستردهای صورت گیرد به نحوی که زمینه را برای امکان ظهور مجدد گروههای تروریستی در مناطق دیگر عراق از بین ببرد.
وضعیت شهر موصل پس از آزادی کامل با توجه به حجم گسترده خرابیهای این چند سال به چه نحوی قابل بازسازی است؟
قطعا آزادسازی موصل پیروزی بزرگی برای دولت و ملت عراق خواهد بود. با این حال به نظر میرسد عراق به تنهایی قادر نباشد مناطق جنگزده را بازسازی کند یا تخریبهایی که توسط داعش بهوجود آمده را برطرف سازد. در این رابطه، ممکن است کشورهایی که از عراق حمایت کردند تا به تسلط داعش در این سرزمین پایان داده شود، قراردادهایی برای بازسازی مناطق ویران شده با این کشور تنظیم کرده باشند. باید توجه داشت که یکی از دلایلی که باعث بهوجود آمدن داعش شد، جنگ سال 2003 آمریکا با عراق بود که منتهی به سرنگونی صدام شد. از آن زمان با حضور آمریکاییها در عراق مشکلاتی بهوجود آمد که بستر مناسب را برای ظهور پدیده داعش در نقاط مختلف سرزمین عراق فراهم آورد.
آزادی موصل چه تاثیری بر انسجام و استحکام سیاسی و ثبات آینده این کشور خواهد گذاشت؟
به نظر من این سوال از دو جنبه قابل ملاحظه است. اول اینکه اگر این انسجام سیاسی، پیشتر وجود داشت، شاید هرگز داعش به ظهور نمیرسید و قادر به پیشروی نبود. دوم، اکنون ادامه مقابله نظامی با داعش و شکست کامل آن نیاز به وحدت دارد و این نیاز برای جلوگیری از احتمال ظهور مجدد و پیشروی این گروه تروریستی لازم است ادامه پیدا کند، اما سوال مهمتر این است که رهبری سیاسی در عراق در راستای تحقق انسجام سیاسی جامع تلاش میکند یا خیر؟ اگر پاسخ آن را با نگاه به گذشته بدهیم جواب به این سوال سخت خواهد بود. اما اگر به ضرورتها توجه داشته باشیم، استحکام و وحدت سیاسی لازم است و همه باید در جهت آن تلاش کنند. نکته مهم این است که نگاه افراطی به مسائل قومی، مذهبی و... باعث بهوجود آمدن تفرقه میشود و باید این دیدگاه اصلاح شود.
عمر دباغ: هیچ کردی نیست که به دنبال استقلال نباشد
نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق وضعیت خاورمیانه را پیچیده توصیف کرده و گفت شرایط برای تشکیل حکومت کردی فراهم نیست اما حق داریم موضوع را مطرح و شرایط اجرای همه پرسی را فراهم کنیم.
نماینده اقلیم کردستان عراق در گفتوگو با ایلنا بررسی کرد:
ابعاد و پیامدهای کنارهگیری مسعود بارزانی/ آینده مبهم موصل و ارتباط با واشنگتن و روسیه بر اساس منافع مشترک نظامی
مشکل اصلی در اقلیم کردستان عدم وجود قانون اساسی مدون و نظام حکمرانی است که البته گام های مثبتی در این راستا برداشته شده است.
از ماههای گذشته نام پیشمرگههای کُرد و همچنین اقلیم کردستان عراق در رسانههای داخلی و بینالمللی بیش از پیش به گوش و چشم میخورد. شاید بتوان اوج آن را پس از کلید زدن عملیات موصل دانست اما در گذشته هم اخباری در مورد تحولات سیاسی و نظامی این جغرافیا که بخشی از عراق به حساب میآید، فضای تحلیلی رسانهها را پر میکرد.
پس از آن که تعداد سفرهای وزیر دفاع آمریکا به عراق افزایش پیدا کرد و زمزمههای طرحریزی و شروع «عملیات پاکسازی موصل» به بالاترین حد خود رسید، تصاویر و سخنرانیهایی از «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق مجدداً فضای رسانههای بینالمللی را اشغال کرد. در اینجا بود که گمانهزنیها برای ورود پیشمرگهها به عملیات موصل شروع شد؛ دیدار بارزانی و حیدر العبادی نخست وزیر عراق هم منحنی انتشار تحلیلهای درست و غلط را در فضای رسانهای به اوج خود رساند اما متن این توافق و اینکه چه مناسباتی در این بین وجود دارد، به صورت دقیق تحلیل و تفسیر نشد.
حتی پیشنهاد بارزانی مبنی بر کنارهگیری از قدرت پس از ۱۲ سال ریاست بر اقلیم کردستان عراق هم در میان اخبار ریز و درشت سوریه و حلب، عملیات موصل و حوادث یمن، دفن شد. از این رو برای بررسی دقیق تحولات سیاسی و امنیتی اقلیم کردستان به سراغ «ناظم عمر دباغ» نماینده اقلیم کرستان عراق در ایرانن رفتیم و در گفتوگو با وی به تشریح مسائل جاری اقلیم کردستان پرداختیم.
تعطیل شدن پارلمان عراق و همچنین عدم وجود قانون اساسی کارآمد و مدون و اختلاف میان احزاب سیاسی وضعیت بحرانی اقلیم را تشدید میکند. دباغ آینده موصل پس از داعش را مبهم ارزیابی میکند و ارتباط آمریکا با اقلیم را بر پایه روابط نظامی با محوریت منافع مشترک قلمداد میکند.
مشروح این گفتوگو به شرح ذیل از نظر خواهد گذشت.
ایلنا: در ماههای اخیر خصوصاً پس از شروع عملیات موصل و ورود پیشمرگههای کُرد به پاکسازی این شهر، شاهد بودیم که مسعود بارزانی به صورت رسمی آمادگی خود برای کنارهگیری از ریاست اقلیم کردستان عراق را اعلام کرد. این که بارزانی پس از ۱۲ سال به چه نتیجهای رسیده است که باید خود را برای انتقال مسالمت آمیز قدرت آماده کند همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد. به نظر شما دلایل پیشنهاد ایشان برای کنارهگیری از قدرت بر چه پایهای استوار است؟
دباغ: متاسفانه اقلیم کردستان عراق در سالهای گذشته دچار یک بحران سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی شده است و طبیعتاً به دلیل موقعیت جغرافیایی اقلیم که در عراق مستقر است، بحرانهای این کشور به اقلیم هم سرایت میکند. از این رو باید بگوییم که جدیترین بحران اقلیم کردستان عراق را باید «بحرانن سیاسی» دانست و در امتداد آن «جنگ با داعش» هم باید مد نظر قرار بگیرد. چراکه با پشتوانه پیشمرگههای کُرد حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از اراضی که مربوط به اقلیم کردها بود، آزاد شد و این یک دستاورد بزرگ نظامی در سالهای اخیر برای ما محسوب میشود.
تمامی دستاوردهای اخیر در حوزه نظامی بوده است اما در مسائل سیاسی به نظرم تحول خاصی در اقلیم صورت نگرفته است و از این جهت نمیتوانیم به وضعیت فعلی و آینده روشن دل ببندیم. اگر کردها نتوانند در خانه خود با یکدیگر هماهنگ و همدلی ایجاد کنند، بدون تردید با مشکل روبهرو خواهند شد. عدهای بر این باورند که همدلی کردها با یکدیگر در جنگ با داعش میتواند موجب همگرایی سیاسی بشود اما به نظر من نبرد با داعش به این زودی به پایان نخواهد رسید. ممکن است روال جدید در مقابله با آن پدیدار شود اما تا زمانی که سرمنشاءهای حمایت و عوامل به وجود آمدن داعش را از بین نبریم، بدون تردید آنها به کار خود ادامه خواهند داد.
ار این رو بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان عراق باید گامی موثر در ایجاد وحدت و حل اختلاف میان نیروهای کُرد در اقلیم و حتی عراق بردارد. لذا شاهد بودیم که بارزانی در پیامی اعلام کرد که حاضر است در چارچوب مشخص برای حل اختلاف، تغییر رئیس اقلیم و حتی تغییر نخستوزیر و رئیس پارلمان همفکری کرده و از قدرت کنارهگیری کند. بارزانی حتی گفته بود که اگر احزاب و طیفهای حاضر در اقلیم کردستان او را قبول ندارند، در چارچوب مشخص پیشنهادهای خود را مطرح کنند و به هر توافقی که صورت بگیرد، پابند خواهد شد.
ایلنا: به صورت مشخص کدام یک از احزاب سیاسی و طیفهای مختلف با بارزانی مخالف هستند؟
دباغ: هیچ حزب و گروهی با شخص بارزانی مشکل ندارد، بلکه مساله و مشکل بر سر قانون اساسی و سیستم حکمرانی اقلیم کردستان است. ما در پارلمان کردستان احزاب متفاوتی داریم، به عنوان مثال حزب دموکرات کردستان عراق که مسعود بارزانی ریاست آن را به عهده دارد. البته در داخل پارلمان اقلیم چیزی درر حدود ۱۲ الی ۱۳ حزب وجود دارند. لذا بارزانی گفته است که هر شخصی که آماده رهبری اقلیم بوده و مورد تایید اکثریت احزاب و نفرات قرار بگیرد، به سرعت انتقال قدرت را صورت میدهم.اما در حالت کنونی سخنان وی به منزله استعفاء تلقی نمیشود بلکه تنها اعلام آمادگی برای کنارهگیری از قدرت آن هم بر اساس چارچوب خاص قلمداد میشود.
ایلنا: عمده دلایل اختلاف در داخل اقلیم کردستان بر سر چه مسائلی به وجود آمده است؟
دباغ: یکی از بحثهای به وجود آمده تجدید نظر در مورد قانون اساسی و ریاست اقلیم کردستان است. ریاست اقلیم قبلا با رای مستقیم مردم انتخاب شده است، اما اکثریت احزاب اعلام کردهاند که باید از سوی پارلمان انتخاب شود. از این نظر نیاز به تغییر قانون اساسی احساس میشود. چراکه به دلیل اختلاف میان رئیسس پارلمان ورئیس اقلیم، شاهد تعطیل شدن پارلمان بودیم و این اختلافات اوج گرفت. از این نظر بارزانی در حالت فعلی به دنبال تصویب قانون جدید و بازگشایی مجدد پارلمان است تا اگر در آینده مشکلی بین نمایندگان ایجاد شد، قانون مذکور بتواند به اوضاع سر و سامان دهد.در هفته گذشته مذاکراتی بین بارزانی (حزب دموکرات کردستان عراق) با احزاب اتحادیه میهنی کردستان، حزب گوران، اتحاد اسلامی در سلیمانیه صورت گرفت که منتظر خروجی آن هستیم.
ایلنا: عدهای در مورد حضور مجدد «جلال طالبانی» در جایگاه ریاست اقلیم کردستان گمانیزنیهایی را صورت دادهاند. اساساً جایگاه طالبانی در ساختار قدرت اقلیم چیست؟ آیا این احتمال وجود دارد که شاهد حضور ایشان در جایگاه ریاست اقلیم کرستان باشیم؟
دباغ: به صورت واضح باید بگوییم که شخصیت و چهره طالبانی را نمی توان با اشخاص دیگر مقایسه کرد. اما متاسفانه پس از آنکه ایشان سکته مغزی کردند و در بستر بیماری قرار گرفتند، کنشگری سیاسی کردهای عراق با مشکل مواجه شد. زمانی که طالبانی در بغداد حضور داشت، همگان او را به عنوان یک سیاستمدارر برجسته و با نفوذ در سطح خاورمیانه میشناختند و از این جهت قابلیت این را داشت که بحرانهای عراق و حتی منطقه را حل و فصل کند. لذا یکی از دلایلی که در اقلیم کردستان مشکلاتی به وجود آمده، غیبت طالبانی است. به گونهای که حتی مساله جانشینی بارزانی هم با راهکارها و حضور طالبانی تا حدودی میتوانست مرتفع شود. چراکه هیچ شخصی در قد و قامت طالبانی در اقلیم کردستان وجود ندارد. اما این موضوع نباید باعث شود تا سیاستمدارهای کُرد وارد عرصه سیاسی نشوند و خلاء حضور افراد در آینده به وجود آید. همانطور که در حالت فعلی چنین وضعیتی به وجود آمده و کسی برای جایگزینی بارزانی مطرح نیست.
در وضعیت فعلی هیچکس این توانایی را در خود ندیده است که بتواند وارد عرصه ریاست اقلیم شود. در اینجا این سوال پیش میآید که آیا اقلیم کردستان را باید بر پایه سیاسی و دیپلماتیک مدیریت کرد یا باید با استفاده از قدرت سخت و نظامی آن را جلو برد؟ لذا از این حیث باید تلاش شود که برای غیبت احتمالی بارزانی راهحل ویژه در نظر گرفته شود. رهبران سیاسی اقلیم از پیشنهاد بارزانی استقبال کردند که باید آن را «گشایش نوین در اصلاحات اقلیم کردستان» نامگذاری کنیم.
ایلنا: صراحتاً و به طور مشخص، گزینه مناسبی برای جایگزینی بارزانی در اقلیم در نظر گرفته شده است؟
دباغ: در حالت فعلی مساله گزینه جایگزین بارزانی در اقلیم کردستان مهم به حساب نمیآید بلکه آنچه اهمیت دارد وجود قانون اساسی و قوانین مدون و ساختار منظم ساسی در اقلیم است. از این جهت باید در گام اول یک قانون مشخص برای مدیریت و یک ساختار برای نظارت در اقلیم به وجود آید. لیکن اگر قانون وجود نداشته باشد بدون تردید نفر بعدی که به جای بارزانی به روی کار میآید با مشکل مواجه میشود. به گونهای که در حالت فعلی قدرت نظامی اقلیم کردستان در دست حزب دموکرات کردستان عراق و در سطح دوم در دست اتحادیه میهنی کردستان قرار دارد. در اینجا اگر شخصی خارج از دایره این دو حزب رئیس اقلیم کردستان شد، باید دید که آیا میتواند به پیشمرگههای کُرد دستور بدهد یا خیر؟ چراکه برقراری امنیت و آسایش در اقلیم اساساً در دست دو حزب مذکور است.
ایلنا: یعنی هیچ گزینهای برای ریاست اقلیم وجود ندارد؟
دباغ: نمیتوانم بگویم که وجود ندارد و از جهتی هم نمیتوانم نام ببرم. برای اینکه هنوز هیچ آلترناتیو قوی برای انتقال قدرت در اقلیم به میان نیامده است و از جهت دیگر هم ملاحظات سیاسی مد نظر است. اما سوالی که توسط عدهایطرح میشود این است که آیا بارزانی میتواند مجدداً رئیس اقلیم شود؟ در اینجا پاسخ بهه سوال، مجدداً خلاء قانون مدون و مشخص را به تصویر میکشد. چراکه اگر قانون اساسی وجود داشته باشد خیلی از مشکلات حل و فصل میشود. به عنوان مثال اگر قرار باشد بارزانی مجدداً خود را نامزد انتخابات کند، باید بر اساس متن قانون اساسی تصمیم گرفته باشد و بر هیمن روال مردم هم میتوانند به صورت درست و بدون سردرگمی برای اقلیم تصمیم بگیرند. اما همچنان این بحث وجود دارد که آیا رئیس اقلیم از سوی مردم انتخاب میشود یا از سوی پارلمان؟
ایلنا: با این تفاسیر، گامی برای اصلاح قانون اساسی برداشته شده است؟
دباغ: پیشنهادهایی داده شد و کمیسیون هم برگزار شده امابعد از تعطیل شدن پارلمان و کنار گذاشتن رئیس پارلمان که در حال وارد شدن به سال دوم است، این موضوع مغفول و پرونده راکد مانده است و اختلافها همچنان ادامه دارد. موضوع دوم بحث بحران ترسیم سیاستهای اقلیم است. به صورتی که در وضعیت فعلیی نمیدانیم که نقشه راه و سیاست کلی اقلیم را چه کسی تنظیم میکند. یعنی آیا شخص نخستوزیر خط اصلی سیاسی را میدهد یا این که هیئت وزیران باید به این مساله ورود کنند؟ از این جهت باز هم به بنبست خلاء روشنگری سیاسی برخورد میکنیم وبه نظرم پس از پایان عملیات موصل، شرایط جدیدی به وجود میآید و لازم است تا درک بالایی برای ارائه راهبرد پس از آزادسازی موصل داشته باشیم.
ایلنا: عمده دلیل حضور پیشمرگهها در عملیات موصل چه بوده است؟ به طوری که دیدار مسعود بارزانی و العبادی در بغداد قبل از عملیات موصل گمانهزنیهای زیادی را به راه انداخت و البته از متن توافق میان این دو نفر در مورد موصل اخبار موثق منتشر نشد و در حد چند پاراگراف به بیرون درز کرد. به عنوان یک مطلع از روند سیاستهای اقلیم، علل اصلی حضور پیشمرگه در محورهای شمالی و شرقی عملیات موصل حول چیست؟
دباغ: عمده این حضور، به عملکرد میدانی داعش در عراق برمیگردد. ممکن است تفسیر و تعریف ما از داعش با دولت عراق یکی نباشد اما به هر ترتیب اقلیم کردستان داعش را دشمن کاملاً خطرناکی میداند که به هیچ حزب و دسته و مذهبی رحم نمیکند. از این جهت دیدگاه اقلیم حتی با آمریکا، ترکیه و حتی خیلی از کشورهای منطقه متفاوت است و اگر آنها نخواهند داعش را در عراق ریشهکن کنند بدون شک، کردها مقابل آنها خواهند ایستاد و ما جنگ با داعش را لازم میدانیم.
باید توجه کنیم، زمانی که داعش وارد موصل شد، سوء مدیریت در سیستم سیاسی عراق موجب شد تا آنها موصل را تصرف کنند و فاجعه به بار آمد. تا جایی که در حمله عناصر داعش به پایگاه نظامی اسپایکر در حدود ۱۷۰۰ نفر قتل عام شدند و گفته میشود که تاکنون نتوانستهاند جسد آنها را حتی پیدا کنند. البته ناگفته نماند که منافع برخی از کشورهای منطقه در این بین دخیل بود و حتی نوعی حس انتقامجویی در این منافع دیده میشد. در آن زمان بخشهایی از اقلیم کردستان به اشغال داعش درآمد. اما خوشبختانه با کمکهای ایران و برخی از همپیمانان توانستیم تا حدود زیادی بر داعش فائق بیاییم و آنها را از مرزهای خود دور کنیم.
موقعیت موصل به عنوان یکی از شهرهای بزرگ عراق برای داعش حائز اهمیت بود. از منظری دیگر فاصله این شهر تا اقلیم کردستان در حدود ۷۰ کیلومتر است. از این جهت ادامه حضور داعش در موصل مساوی بود با سرایت تهدید تروریسم و تکفیری به اقلیم کردستان و خصوصاً شهر اربیل. زمانی که بحث حضور نظامی پیشمرگهها در موصل مطرح شد به توافق با آمریکا و عراق رسیدند که بر اساس اصل ۱۴۰ قانون اساسی قرار بر این شد در مناطق کردنشین که در دست داعش قرار دارد، پیشمرگههای کُرد برای آزادسازی آن به ارتش عراق کمک کند. همچنین این اجازه داده شده است که نیروهای پیشمرگه برای تثبیت نقاط بازپسگرفته شده از داعش در آنجا حضور داشته باشند. لذا در اینجا است که باید دید پس از آزادسازی کامل موصل چه اتفاقی در محور سیاسی میافتد؟ به گونهای که قبل از حضور داعش در موصل، کردها در استانداری، شهرداری و حتی تامین امنیت موصل حضور داشتند.
پس از آزادسازی «بعشیقه، بارزانی رسماً اعلام کرد که همچنان ما توافق سیاسی در مورد موصل صورت ندادهایم و این تنها یک توافق نظامی است. در اینجا باید به این موضوع توجه شود که در قانون اساسی عراق به مناطق تحت اختیار کردها اشاره شده است، بنابراین این پرسش پیش میآید که چرا مناطقی که ارتش عراق باعث شد به دست داعش بیافتد، باید توسط پیشمرگهها پس گرفته شود؟ حتی این برای اولین بار در تاریخ است که ارتش عراق و پیشمرگه برای مبارزه با دشمن مشترک همپیمان میشوند و امروز دیده میشود که پیشمرگه به عنوان بازوی قدرتمند عراق محسوب میشود. از این جهت انتظار داریم که پس از آزادسازی موصل نقش کردها مشخص شود، چرا که ترکیب جمعیتی در شرق موصل اکثراً کرد هستند. به نحوی موصل را ولایت نینوا میخواندند که اربیل، کرکوک و حتی سلیمانیه هم جزئی از آن بوده و به مرور زمان تقسیم و از هم جدا شدند.
ایلنا: پس از آزادسازی موصل چه سناریوهایی محتمل است؟
دباغ: در بررسی کلی باید گفت که دو سناریو محتمل است. نخست اینکه اگر مشکلات حل نشود احتمال دارد وضعیت امنیتی منطقه به همین روال ادامه پیداکند که یکی از مشکلات بحث معادله کردی است که بر اساس دو راهکار نظامی و سیاسی قابلیت حل و فصل دارد. اما ممکن است پس از عملیات موصل تفکر بعث درر عراق باعث شودتا هجمههای دیگر علیه کردها صورت گیرد. چراکه همچنان تفکر بعثیزم در ساختار سیاسی و امنیتی عراق وجود دارد. در سناریوی دوم اوضاع به طور دیگری است. باید دید که عراق، موقعیت اقلیم کردستان به عنوان یک جغرافیای سیاسی را قبول دارد یا خیر؟ چراکه کردها در چند سال اخیر وارد تحولات منطقه شدهاند. ما معتقد هستیم که داعش رابطه بین اقلیم کردستان و عراق را با مشکل مواجه کرده است و وحدت عراق را نشانه رفتند.
از این منظر رهبری اقلیم باید به فکر آینده باشد که چگونه میشود با عراق و متحدان رابطه برقرار کرد. به عبارتی دیگر باید مشخص شود که کردها را تنها به عنوان نیروی نظامی در مقابله با داعش قبول دارند یا اینکه به عنوان یک جریان سیاسی تاثیرگذار میشناسند؟ در اینجاست که تمامی این سوالها در حالت فعلی بدون پاسخ مانده است. البته از نظر ما اوضاع و احوال تا حدودی گویای شرایط است اما به هر ترتیب ابعاد پنهان پرونده موصل تا زمانی که پاکسازی به اتمام نرسد، به قوت خود باقی خواهد ماند. اما این قابلیت در حالت فعلی وجود دارد که بر اساس منافع مشترک بتوانیم مشکلات را حل و فصل کنیم.
ایلنا: قبل از شروع عملیات موصل شاهد سفر «اشتون کارتر» وزیر دفاع آمریکا به اقلیم کردستان بودیم. عدهای بر این باورند که رفتوآمدهای کارتر برای خاتمه پرونده موصل به نفع دموکراتها صورت گرفته و برخی دیگر مخالف این نظریه هستند. چه دستاوردی در این دیدارها حاصل شد؟
دباغ: باید بدانیم که آمریکا یک بازیگر بینالمللی تلقی میشود و از این منظر نمیتوانیم بگوییم که چون دموکراتها در حال خروج از کاخ سفید هستند و قرار است ترامپ و تیم جهوریخواهان وارد آنجا شوند پس باید شاهد سفرهای متعدد اشتون کارتر باشیم. البته نمیتوان این رفتوآمدها را بیتاثیر دانست اما به هر ترتیب نبایدد مبنا را بر این قاعده گذاشت که با تغییر هر رئیسجمهوری در آمریکا سیاستهای کلی هم تغییر پیدا میکند. از این منظر باید توجه داشت که در آمریکا تمامی این مسائل به صورت یک «پرونده» جداگانه مطرح میشود. به گونهای که در مورد داعش یک پرونده مفتوح میشود یا در مورد عراق، سوریه، ایران و حتی افغانستان و کشورهای آمریکای لاتین به صورت جداگانه یک پرونده باز میشود که راهبرد و سیاستها در هر کدام به صورت جداگانه بررسی و پیگیری میشود.
از این منظر و با این شرح مختصر باید بگویم که در مورد اقلیم کردستان هم راهبرد آمریکا به صورت دیگری خواهد بود. یعنی هدف ایالات متحده و راهبرد آن تنها تغییر سلطه بر اقلیم است و در صدد هستند تا قدرت را از شخصی به شخص دیگر بدهند. در اینجاست که با تغییر دولت شاهد هستیم که افرادی که بر روی پرونده اقلیم کار میکردند، به دنبال پیگیری توافقهای دولت جدید خود با اقلیم هستند. سفرهای اشتون کارتر به اقلیم هم در چارچوب توافقهای آمریکا با کشور عراق صورت میگیرد که بیشتر بر پایه مبارزه با داعش استوار است که حمایت از پیشمرگهها را به تصویر میکشد.
در اینجا همانطور که پیشتر به آن اشاره کردم، دو محور حمایتی یا دو سناریو به میان میآید. نخست بحث حمایت نظامی و دوم پشتوانه سیاسی. یعنی باز هم مشخص نیست که سیاست آمریکا در حمایت از اقلیم کردستان به چه دلیل است. بنابراین تنها دستاوردی که میتوان از سفر کارتر به اقلیم متصور بود، بحث حمایت از پیشمرگهها برای رویارویی با داعش در زمین و منافع مشترک دو طرف است.
ایلنا: یعنی هیچ توافق و دستاورد سیاسی در این بین حاصل نشد؟
دباغ: در سیاست، آن هم در ابعاد بینالمللی هیچ متغیری ثابت نیست و به طبع، هیچ سناریویی هم به یک شکل اجرایی نمیشود. زمانی که گفته می شود آمریکا در چارچوب قانون اساسی عراق با آنها وارد مذاکره شده و به همین نسبت با اقلیم وارد مذاکره شدهاند، بحث قوانین بینالمللی و مناسبات سیاسی به میانن میآید. چراکه دولت آمریکا مستقیماً نمیتواند با اقلیم وارد مذاکره شود یا به جغرافیای عراق ورود کند و در آنجاست که نقض حاکمیت عیان میشود. لذا باید دید که آیا در زیر سایه این توافقات نظامی است که احتمال وقوع توافقهای سیاسی قوت میگیرد یا اینکه بر اساس سناریوهای دیگر مذاکرات صورت میگیرد.
در اینجاست که میگوییم آزادسازی موصل در عراق و حتی رقه در سوریه شرایط را تغییر میدهد. چراکه در این جنگها تنها نیروهای کُرد حضور ندارند بلکه تمامی قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای در آن حضور دارند. یعنی اگر عاملی مانند ایران و روسیه وجود نداشتند بدون شک حلب آزاد نمیشد. در مقابل هم اگر کشورهای منطقهای از تروریستها حمایت نمیکردند، بدون تردید تاکنون این جنگها ادامه نداشت. از این منظر در حالت فعلی تمامی این همکاریها بیشتر بر پایه مناسبات نظامی و میدانی است که ورود آن به عرصه سیاسی پس از آزادسازی موصل مشخص خواهد شد.
ایلنا: آیا مناسبات نظامی اقلیم تنها به ایالات متحده محدود میشود؟ به طور مشخص پیشمرگهها و به صورت کلی اقلیم کردستان با کشورهای دیگر مانند روسیه و سایرین مناسبات نظامی و امنیتی برقرار کرده است یا خیر؟
دباغ: بله به صورت مشخص با روسیه ارتباط داریم و حتی در مسکو هم نماینده اقلیم کردستان مستقر و فعال است. منافع مشترکی با روسها داریم اما این باعث نمیشود که با ترکیه، آمریکا و حتی ایران ارتباط نداشته باشیم.
ایلنا: مناسبات با مسکو در چه زمینههایی صورت گرفته است؟
دباغ: عمده محورهای مورد بحث و همکاری در مسائل نظامی و تسلیحاتی بود. اخیراً روسها برای مبارزه با داعش تجهیزات و تسلیحات به اقلیم ارسال کردند.
ایلنا: با توجه به نزدیک شدن ورود «دونالد ترامپ» به کاخ سفید، دیدگاه اقلیم کردستان نسبت به رئیسجمهور منتخب آمریکا چیست؟
دباغ: موضوع ترامپ و کلاً ایالات متحده همانطور که گفته شد تابع سیاستهای کلی ایالات متحده است اما به نظر میرسد که تاکتیک او تا حدودی متفاوت باشد. ترامپ در بخشی از اظهارات خود از نیروهای پیشمرگه کردستان عراق که در مقابل داعش میجنگند، تقدیر کرد و در اینجا مجدداً بحث میدانی به میان میآید نهه مسائل سیاسی. اما در کل تمامی نهادهای کردستان عراق به ارتباط خود با دستگاههای آمریکایی تا حدودی خوشبین هستند. نباید از این موضوع غافل باشیم که ترامپ تنها یک شخص است و در این بین شعارهای انتخابات یک جایگاهی دارد اما در عمل متغیرها متفاوت هستند.
از این نظر زمانی که به سیاستهای گذشته آمریکا در منطقه نگاه میکنم و حالت فعلی را میسنجم، به نظر میرسد که احتمال نزدیک بودن سیاستهای ترامپ به روسیه تا حدودی به مرحلهی عملیاتی شدن برسد. حتی برعکس این سیاستها هم ممکن است اتفاق بیافتد که بستگی دارد به تیم هدایت کننده ترامپ نه خود او. اما به هر ترتیب من قائل به سیاست و برقراری مناسبات با همسایگان هستم. همسایگانی مانند ترکیه و ایران. چراکه حضور قدرتهای فرامنطقهای در خاورمیانه سیال است.
ایلنا: به عنوان آخرین سوال، آیا مسعود بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان بر حسب شرایط اقدام به اعزام پیشمرگهها برای مبارزه با داعش در سوریه میکند؟
دباغ: همانطور که خودتان در سوال گفتید بستگی به شرایط دارد. باید دید که آیا ظرفیت و قدرت مانور پیشمرگهها در جغرافیای دیگر وجود دارد یا خیر. نیاز به جنگیدن برای هیچ کشوری وجود ندارد اما زمانی که قرار باشد امنیت اقلیم کردستان تهدید شود، بدون شک وارد جنگ با تجاوزکاران خواهیم شد. در مقطعی نیاز بود که بهه کوبانی برویم و با داعش مبارزه کنیم که آنجا حماسهای توسط پیشمرگهها و حتی زنان کُرد در تاریخ و علیه داعش ثبت و ضبط شد اما به هر ترتیب حیثیت و امنیت اقلیم در خطر بود. اما این موجب نخواهد شد که امنیت همسایگان از طرف ما تهدید شود.
گفتوگو: فرشاد گلزاری
آخرین اخبار
- «ناظم دباغ» با «محمود نجفیعرب» رئیس اتاق بازرگانی تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با «صفین دزهیی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- پروفسور «آلن تورن» جامعهشناس، فیلسوف، متفکر و نظریهپرداز مطرح فرانسوی درگذشت
- «منصور جهانی» منتقد آسیایی سایت معتبر «اندیوایر» بهترین فیلمهای جشنواره کن را انتخاب کرد
- نگاهی به اجرای استاد شهرام ناظری در کنفرانس بینالمللی نسلکشی کُردهای فیلی در اربیل
- در گفتوگو با تلویزیون «فرانس 24» ؛ منصور جهانی: فیلمسازان مطرح ایرانی از جشنواره بینالمللی فیلم کن فرانسه به جهان معرفی شدهاند
- نمایندگی حکومت اقلیم کردستان در همایش بینالمللی هندسه نظم جدید جهانی شرکت کرد
- «ناظم دباغ» با هیئت صادرات و واردات و اتاق بازرگانی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- «سلام رشدی» در مراسم استقبال رسمی از رئیس جمهور و وزیر امور خارجه عراق شرکت کرد
- تراژدی انفال در کوهستانِ تنهایی
- ناظم دباغ: اتحادیه میهنی باید بخاطر حفظ امنیت اقلیم کردستان، از تاوان دادن به خاطر مواضع میهنی خود بکاهد
- قدرت نرم از اربیل تا رم
- «سلام رشدی» با «صفین دزهیی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با خانم «مایرا کوپرز» معاون نماینده «یونامی» در ایران دیدار کرد
- «سلام رشدی» با دانشجویان دختر اقلیم کردستان در تهران دیدار کرد
- عباس غزالی: استاد «محمد ماملی» هنرمندی اصیل و دلسوز ملت و سرزمینش بود
- «سلام رشدی» با دانشجویان اقلیم کردستان در تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با مسئول بخش خاورمیانه و میانه عراق در وزارت امور خارجه ایران دیدار کرد
- ناظم دباغ: مهمانان اقليم كردستان عراق نبايد باعث سلب آسايش و امنيت ميزبان شوند
- در گفتوگوی اختصاصی با ایرنا؛ نماینده اقلیم کردستان عراق: درباره گروههای کرد مخالف ایران تصمیم جدی میگیریم/مقرهایشان تخلیه خواهد شد
- مسئول عالیرتبه کُرد، تهدیدهای بسیار بزرگی را فاش میکند
- ایران با کنار گذاشتن جریان صدر در تشکیل دولت جدید عراق ، مخالف است
- «ناظم دباغ» در تهران با ماموستا «علی باپیر» دیدار کرد
- «ناظم دباغ» و «سلام رشدی» با «سایمون شیرکلیف» سفیر انگلستان دیدار کردند
- «ناظم دباغ» با خانم «مایرا کوپرز» معاون نماینده «یونامی» در تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با «لوریس رومرو دیاس» کنسول سفارت اسپانیا در تهران دیدار کرد
- ایران در تلاش است تا میان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات میانجیگری کند
- نمایشگاه جهانی عکس «کراس» با موضوع «لباس کردی» در موزه ملی ایران برگزار میشود
- مسرور بارزانی درگذشت جمعی از شهروندان ایرانی براثر جاری شدن سیل را تسلیت گفت
- اظهارات ناظم دباغ دربارە میانجیگری ایران میان حزب دمکرات و اتحادیە میهنی کردستان