«مرضیه افخم» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: همکاریهای تجاری و اقتصادی و ارتباطاتی همواره بین ما و کردستان عراق برقرار بوده و این همکاریها به دلیل این است که رابطه عمیق و تاریخی بین ایران و کردهای عراق است و موضوع جدیدی نیست.
«مرضیه افخم» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در خصوص ارتباط ایران با کردهای عراقی اظهار داشت: ما با کردهای عراقی همواره ارتباط داشتیم؛ اقلیم کردستان در چارچوب حاکمیت عراق است و تماسهای خوب و همکاریهای تجاری و اقتصادی و ارتباطاتی همواره بین ما و کردستان عراق برقرار بوده و این همکاریها به دلیل این است که رابطه عمیق و تاریخی بین ایران و کردهای عراق است و موضوع جدیدی نیست.
وی در خصوص رایزنیها با کشورهای مختلف در مورد بحران عراق خاطرنشان کرد: ما با کشورهای مختلف از جمله روسیه در این باره گفتوگو کردیم. ما بحث مبارزه با تروریسم را به عنوان بحث محوری در منطقه دنبال میکنیم و بر لزوم حمایت کشورها از عراق در مبارزه با تروریسم تأکید کردهایم و معتقدیم نباید به تروریستها فرصت و امکان مداخله در ساختار سیاسی عراق داده شود و برخی کشورهای دیگر نیز در این زمینه همنظر ما هستند، اما متأسفانه شاهد تحرک لازم نبودیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه اضافه کرد: لازم است کشورها به بحث تروریسم تکفیری در منطقه به عنوان خطر جمعی نگاه کنند و اگر با این خطر به صورت سیاسی و دوگانه برخورد کنند، قطعاً در مراحلی مجبورند از موضع خود برگردند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران بر برخورد جدی و اقدام جمعی در مواجهه با تروریسم در عراق تأکید کرد و بار دیگر یادآور شد: هنوز اقدام قابل توجهی از سوی کشور های مختلف در مواجهه با تروریسم را در عراق شاهد نبودیم .
وی افزود: اقدامات ایران و رایزنیهای ما به منظور هوشیار کردن آنها نسبت به خطرات تروریسم و ابعاد آن است و همه این موارد با کشورهای مختلف از جمله روسیه مطرح شده است.
افخم با بیان اینکه ایران در راستای کمک به حل اختلافات جدی در عراق اقدام میکند، اظهار داشت: در این زمینه با مراجع عظام در عراق و شخصیتهای مختلف از طیف های مختلف عراق گفت وگو شده و در سفر آقای شمخانی در این راستا ضمن دریافت دیدگاه های مقامات و مسئولین مختلف عراقی دیدگاههای ایران برای اینکه یک عراق قوی در منطقه حضور داشته باشد، مطرح شد.
ندا نظری: عراق که این روزها با بحران گروه تروریستی داعش درگیر است، روزهای سختی را برای تشکیل یک دولت قدرتمند پشت سر گذاشته، اما تعیین رؤسای دو نهاد مهم ریاست جمهوری و پارلمان در هفتههای اخیر دلگرمیهایی را برای احتمال توافق و آشتی سیاسی گروههای عراقی در آینده نزدیک به وجود آورده است. «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفتوگویی کوتاه به تحلیل رخدادهای سیاسی، اخیر عراق پرداخته است.
به نظر شما انتخاب «فؤاد معصوم» به سمت ریاست جمهوری عراق چه تأثیری بر اوضاع سیاسی تحلیل خواهد داشت؟
انتخاب «فؤاد معصوم» بهعنوان رئیس جمهوی عراق مقدمهای برای توافق و آشتی گروههای سیاسی عراق است و نشان میدهد این کشور آرام آرام به سوی آرامش سیاسی پیش میرود، زیرا همانطور که در هفتههای اخیر شاهد بودیم، در جلسه اول پارلمان عراق «سلیم الجبوری» از ائتلاف اهل سنت، بر مسند ریاست پارلمان نشست و در گام دوم تکلیف پست ریاست جمهوری معلوم شد و «فؤاد معصوم» از حزب اتحادیه میهنی کردستان با اکثریت آرای پارلمانی برای این پست برگزیده شد. اگر نخستوزیر عراق هم با توافق تمام گروههای سیاسی برگزیده شود، چشمانداز آینده سیاسی عراق روشن خواهد بود.
نظر شما درباره مراسم ادای سوگند «فؤاد معصوم» و پایبندی وی به حفظ وحدت و یکپارچگی عراق چیست؟
کردها و آقای «فؤاد معصوم» همواره به حفظ وحدت و یکپارچگی عراق و همچنین قانون اساسی این کشور پایبند بودهاند و مشارکت احزاب کُرد در تمام انتخاباتی که در عراق برگزار میشود نیز مؤید این پایبندی است. کردها همچنین بر اجرایی شدن تمام بندهای موجود در قانون اساسی عراق تأکید دارند اما در برخی موارد قانون اساسی تمام و کمال اجرا نمیشود.
درباره پست نخست وزیری عراق و اینکه چه کسی به این سمت برگزیده میشود چه نظری دارید؟
تغییر افراد و چهرههای سیاسی اهمیت زیادی ندارد، بلکه مهمتر از آن، تغییر تفکر گروهها و جریانهاست. اگر گروهها با تغییر تفکرات خود به قانون اساسی پایبند باشند مشکلی که در سالهای اخیر عراق با آن روبهرو بود، رفع میشود اما اگر تفکرات همان تفکرات سابق باشد، حتی اگر شخصیتها عوض شوند باز هم آینده کشور مبهم
خواهد بود.
در سالهای اخیر مشکلاتی در داخل عراق بهوجود آمد که باعث دور شدن نهتنها کردها بلکه شیعیان و اهل سنت از بدنه دولت شد. دولت آینده عراق باید بتواند بین تمام احزاب و گروههای عراقی صلح و آشتی برقرار و کشور را با مشارکت تمام گروهها اداره کند.
روزنامه ایران، ستون دیالوگ، دوشنبه 6 مردادماه 1393، سال بیستم، شماره 5705، صفحه 21.
تهران ـ ایرناـ «علی شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب دکتر «فواد معصوم» را به عنوان رییس جمهوری عراق به وی و مردم این کشور تبریک گفت.
به گزارش خبرگزاری ایرنا از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، در این پیام با ابراز خرسندی از توسعه روند همگرایی سیاسی میان احزاب و گروههای شیعه، سنی و کُرد در چارچوب عراق متحد و یکپارچه آمده است: بی شک رهبران هوشمند عراق با مدیریت ظرفیت های چشمگیر سیاسی، اعتقادی، انسانی و اقتصادی این کشور ضمن دفع تهدیدات امنیتی ناشی از توطئه بیگانگان ، امنیت ،ثبات و رفاه را به عراق باز می گردانند.
شمخانی در این پیام با تجلیل از نقش سازنده و تاریخی «جلال طالبانی» رییس جمهور سابق عراق در شکل گیری عراق جدید گفته است: جمهوری اسلامی ایران چون گذشته در کنار دولت و مردم عراق، همه ظرفیتها و مقدورات خود را برای حمایت از روند مبارزه با تروریسم ، برقراری امنیت پایدارو توسعه و پیشرفت این کشور بکار خواهد گرفت.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر «حسن روحانی» با تبریک انتخاب آقای دکتر «فواد معصوم» به عنوان رییس جمهوری عراق، توجه همزمان مردم و مسئولین عراقی به مبارزه با تروریسم و نیز ادامه روند توسعه سیاسی و تحکیم مردمسالاری را در موقعیت خطیر کنونی، رویکردی ارزشمند و قابل تقدیر دانست.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، متن پیام بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای فواد معصوم
رییس جمهور محترم جمهوری عراق
سلام علیکم
اعتماد نمایندگان ملت در پارلمان و انتخاب جنابعالی به عنوان رییس جمهوری عراق را تبریک می گویم. در موقعیت خطیر کنونی، توجه همزمان مردم و مسئولین عراقی به مبارزه با تروریسم و نیز ادامه روند توسعه سیاسی و تحکیم مردمسالاری رویکردی ارزشمند و قابل تقدیر است.
کمک به ثبات، امنیت، پیشرفت و رفاه مردم شریف عراق ، نگاه راهبردی جمهوری اسلامی ایران به کشور عراق است و دولت و ملت ایران همچنان به نقش پایدار خود در حمایت از عراقِ متحد و با ثبات با حضور و مشارکت فعال همه اقوام و مذاهب ادامه خواهد داد.
اینجانب ضمن آرزوی موفقیت برای جنابعالی، دولت و ملت عراق ، امیدوارم در ادامه تلاش های مثبت دو کشور در توسعه روابط ، شاهد گام های بلندتری در همکاری های دوجانبه و منطقه ای باشیم .
حسن روحانی
رییس جمهوری اسلامی ایران
مهدی قدیمی ـ «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران است، گرچه خودش در اواسط گفتوگو میگوید شان و جایگاهش به لحاظ حقوقی مشخص نیست. اما به هر حال او یکی از در دسترسترین دیپلماتهای عراقی در ایران است. صریح سخن میگوید اما در عین صراحت، نگران آینده کشورش هم هست. بخش زیادی از مشکلات امروز عراق را ناشی از بیتدبیری دولت مالکی میداند، اتهامات متوجه ایران را بیاساس میداند و ضمن اذعان به پیچیدگی اوضاع، به حل منازعه هم امیدوار است. میگوید تنها راه نجات، اتحاد همانند اتحادی است که صدام را سرنگون کرد.
در ابتدای گفتوگو میخواستم درباره اظهارات اخیر شما که گفته بودید از مدتها قبل تحرکات داعش را به اطلاع دولت عراق رسانده بودید ولی به اطلاعات شما توجهی نشده بود، توضیح دهید. شما چه اطلاعاتی از تحرکات داعش داشتید و چه مطالبی را به اطلاع دولت عراق رسانده بودید؟
درباره این مسائل، بیشتر از آن چیزهایی که در مصاحبههای قبلی گفتهام قابل بیان کردن نیست. اما به طور کلی روزی که ما با دولت مالکی اختلاف پیدا کردیم، اختلافات ما بر سر مسائلی بود که به نظرم الان هم باید آن مسائل را تکرار کنیم. چون از همان ابتدا تا کنون به این مسائل توجه نکردند. مالکی به نظرات دیگران توجه نکرد و خودخواهانه نظرات خودش را اجرا کرد. مشکلی که ما داریم، نیروهای سابق بعثی هستند. الان نیروهای اطلاعاتی و امنیتی و نظامی سابق عراق که همه بعثی بودند، در ساختار نظامی و امنیتی عراق باقی ماندهاند، از ردههای بالا تا پایین همهشان ماندهاند. ما آن وقت تذکر دادیم که نباید بعثیها و افسرهای ارشد سابق عراقی در تشکیلات عراق جدید باقی بمانند. ما میگفتیم بر اساس قانون، باید بعثیها از سیستم اداری کنار گذاشته شوند و مردم شیعه و سنی و کرد عراقی به کار گرفته شوند. خود آقای بارزانی در جلساتی که با آقای مالکی داشت به ایشان گفت که اگر در دولت اتحادی بغداد به شراکت اهل تسنن و دولت اقلیم کردستان توجه نکنی مطمئن باش که اتفاقات بدی رخ میدهد و دیدیم که همینطور هم شد. این مسائلی که الان شما دربارهاش سوال میکنید را ما نه تنها در ماههای اخیر که قبلا هم تذکر و هشدار داده بودیم و فقط هم ما نبودیم که این تذکرات را میدادیم، بلکه بعضی از دوستان شیعه هم میگفتند. واقعا تحرکات مشهود گروههای سلفی و نقشبندی و داعش را قبل از حمله به موصل اعلام کردیم و گفتیم که تحرکاتی هست که به نفع عراق نیست.
این تحرکات بعد از فروکشکردن درگیریهای سوریه آغاز شد یا سابقه طولانیتری داشت؟
داعش همزمان با سوریه، در عراق هم فعال بود. همان زمان که با نام «نصره الاسلام» و القاعده و نامهای دیگر در سوریه فعال بودند، در عراق هم فعالیت میکردند. گام دومشان این بود که توسط بعثیهای سابق، اعضای القاعده و نصره الاسلام، اقدام به تاسیس یک تشکیلات سیاسی به نام داعش در سوریه کردند. داعش برگرفته از فلسفه سیاسی حزب بعث است. یعنی وحدت بین سوریه و عراق که قبلا در چهارچوب ایدئولوژی حزب بعث بود و امروز تحت عنوان «الدولت الاسلامیه العراقیه و الشام» همان ایدئولوژی را پیگیری میکنند. وقتی هم عنوان دولت اسلامی عراق و شام را برای خودشان انتخاب میکنند مسلم است که عراق را هم جزء این نقشه میدانند و به محض اینکه فرصتی داشته باشند، در عراق نفوذ میکنند.
فقط اشتراک ایدئولوژی دارند یا نیروهای حزب بعث عراق در داعش فعالاند؟
توافقاتی بین جیشالاسلامی عراقی، نقشبندیهای عراقی، بعثیهای سابق، مجموعه حارثالضاری، گردانهای انتفاضه سال 1920 عربهای سنی در منطقه مشهور به کتایبالعشرون و ... صورت گرفت. در کل حدود 13 گروه با هم متحد شدند و موصل را تصرف کردند. این درست است که اینها اسامی مختلفی دارند ولی اکثریت فرماندهان این گروهها، افسران ارشد ارتش سابق عراق و همگی بعثی هستند.
بعثیها در دولت مالکی پستهای حساس نظامی دارند؟
بله، البته در مناطق موصل و تکریت و سامرا که همگی از ارتش جدا شدند و به داعش پیوستند و قبل از آن هم تعدادی از منطقه انبار و فلوجه به داعش پیوسته بودند. تقریبا میشود گفت در کل این مناطق از بدو ورود داعش به عراق تا کنون بیش از صد هزار نفر از نیروهای ارتش عراق به آنها پیوستهاند و در مناطقی که نام بردم، ارتش عراق فروپاشیده است. یک عده به داعش پیوستند، یک عده فرار کردند و یک عده هم اسلحهها را زمین گذاشتند و رفتند در خانههایشان نشستند.
شما در مصاحبهای گفته بودید که داعش با 3 هزار نیرو به سمت موصل حرکت کرد. اینکه ظرف چند روز بتواند بیش از 100 هزار نیرو جذب کند، خیلی عجیب به نظر میرسد.
الان شواهد نشان میدهد که حتی کمتر از سه هزار نفر بودهاند. کل نیروهای تشکیلات داعش در سوریه و عراق نزدیک به هفت هزار نفر است. نزدیک به سه هزار نفر از آنها برای گرفتن موصل از سوریه به عراق آمدند. اما هسته خوابیدهای در عراق داشتند که بدون اسم داعش و تحت پوشش همان 13 گروهی که گفتم، فعال بودند. غیر از اینها برخی نارضایتیها هم باعث میشود که مردم با نیروهای مهاجم درگیر نشوند. یعنی اگر به داعش کمک نکنند، حداقل برای این دولت دعوا هم نمیکنند و میگویند ما در خانههای خود میمانیم تا هر اتفاقی میخواهد بیفتد. اینطور بود که دومین شهر عراق با بیش از دو میلیون نفر جمعیت، در مدت 6 ساعت کاملا در اختیار داعش قرار گرفت.
ساختار سیاسی عراق امروز چگونه است و قدرت به چه نسبتی میان گروههای قدرتمند تقسیم شده که این سطح از نارضایتی را شاهدیم؟
کلا در عراق سه تشکیلات اصلی وجود دارد؛ یکی شیعه است که خودش تقسیم به سه گروه میشود. سه گروه سیاسی اصلی شیعیان عبارتند از مجموعه آقای «نوری المالکی»، مجموعه آقای «عمار حکیم» و مجلس اعلای عراق و مجموعه آقای «مقتدی صدر». تشکیلات اهل تسنن هم زیاد هستند اما سه فراکسیون اصلی دارند که یکی تحت ریاست «اسامه النجیفی» است، دومی تحت ریاست «ایاد العلاوی» و سومی «صالح مطلق». سومین تشکیلات سیاسی اصلی عراق هم کردها هستند. کردها صاحب حکومت اقلیم کردستان هستند ولی وحدت ایده و نظر و عمل درباره شرایط عراق داریم. الان تقسیمبندی نیروهای عراق به این شکل است و دولت عراق نباید کار را به جایی میرساند که سنیها و کردها و شیعهها از هم جدا شوند.
با وجود تهدید داعش هم سه ضلع قدرت حاضر به وحدت نیستند؟
واقعیت اوضاع امروز عراق خیلی با زمان قبل از تصرف موصل تفاوت دارد. آن زمان کسی نمیگفت شیعه و سنی و کرد. ولی الان آشکار و صریح درباره این صحبت میشود که عراق یا به سه منطقه مستقل کرد و شیعه و سنی تقسیم میشود و یا به شکل سه فدرال دربیاید. این هم بستگی به تصمیمات رهبران کردها، شیعهها و اهل تسنن درباره آینده عراق دارد. به نظر من الان سه منطقه در عراق به وجود آمده و خاک عراق به سه منطقه نفوذ تجزیه شده است. البته در هر یک از این مناطق، از دیگر اقوام هم حضور دارند ولی اکثریت، تحت نفوذ یک گرایش است. الان ما در کردستان ترکمان و آشوری و عرب داریم ولی همه در منطقه جغرافیایی کردستان هستند و تا الان هم ما اختلافی احساس نکردیم.
تاثیر اقدامات داعش در منطقه اقلیم کردستان چه بوده است؟
اتفاقی که افتاد، تا الان به نفع کردستان بوده و البته برای آینده باید ببینیم چه میشود. ماجرا از این قرار است که یکی از اختلافات اساسی ما با دولت عراق بر سر ماده 140 بود. ماده 140 به مناطقی مربوط بود که ما و دولت عراق درباره آن اختلاف داشتیم و دولت نام آنها را مناطق متنازعه گذاشته بود. ما به عنوان کرد معتقد بودیم که این مناطق جزء اقلیم کردستان است و از آن جدا شده. حالا در جریان هجوم داعش، بعد از اینکه ارتش عراق دچار فروپاشی شد، پیشمرگههای کرد اقدام کردند و رفتند مناطق را کنترل کردند و پادگانها را در اختیار گرفتند تا اجازه ندهند که داعشیها بر این مناطق مسلط شوند. فعلا نگذاشتهایم این مناطق به دست داعشیها بیفتند و درگیریهایی که با داعش داشتهایم در همین مناطق متنازعه است که الان به عنوان مرز بین ما و داعش محسوب میشود. مناطقی مثل «تازه خرماتو»، «ملا عبدالل»ه، «بشیر» و همین منطقه «تل عفر» که متأسفانه دیروز (روز دوم تیرماه) داعش آن را تصرف کرد.
یکی از مسائلی که این روزها مورد توجه قرار دارد. منابع انرژی عراق است. نفع بردن یا نبردن اقوام و مناطق مختلف از منافع نفت و گاز عراق چقدر در بروز این اختلافات نقش داشته و فکر میکنید حرکت داعش با هدف به دست آوردن این منافع است یا واقعا همان اهداف ایدئولوژی حزب بعث منشاء حرکت آنهاست؟
مسلم است که مسائل نفت و درآمدهای نفتی اثر گذار بوده، هست و خواهد بود. دولت عراق در روز اول فکر میکرد اگر کرکوک به اقلیم کردستان برگردد باعث رونق اقتصاد کردستان خواهد شد و به همین دلیل این منطقه را جزء مناطق متنازعه اعلام کردند تا از نیروهای کرد خالی شود و در اختیار ارتش عراق باشد. اما اخیرا ثابت شد که ما به نفت کرکوک نیاز نداریم و مسئله ما نفت نیست، مسئله ما سرزمین است. در کرکوک مناطقی هست که نفتی ندارد و خود این سرزمین برای ما مهم است. من همیشه میگویم ما برای اثبات ادعاهای خود باید به اسناد و مدارک تاریخی برگردیم. الان در موضوع خلیجفارس عربها میگویند خلیج عربی و ایران میگوید خلیج فارس. ایران برای اثبات ادعای خود به مدارک و نقشهها و اسناد تاریخی استناد میکند که در آنها نام «خلیج فارس» آمده است. من هم میگویم بر اساس همان اسنادی که در آن نوشته شدهPersian gulf بررسی کنید و ببینید اقلیم کردستان شامل چه محدودهای میشود. چون عراق بعد از جنگجهانی اول و فروپاشی دولت عثمانی تشکیل شد و تا قبل از آن بر اساس اسناد تاریخی محدوده کردستان مشخص است. حالا از این مسئله که بگذریم، موضوعی که شما گفتید قطعا اثر دارد. به همین خاطر هم میگویم که اگر دولت عراق نتواند نیروهای داعش و بعثی و سلفیهایی را که مناطق موصل و تکریت را تصرف کردهاند مهار کند، مطمئن باشد گام بعدی آنها حمله به بغداد خواهد بود. چون از بغداد میتوانند تکلیف ماجرا را معلوم کنند.
با نیروی فعلی قادر به تصرف بغداد هستند؟
نه، ولی اگر نیروهای ارتش عراق در بغداد مثل همین ارتشیهای موصل باشند، میتواند. مگر موصل ارتش نداشت؟ برای این ارتش عراق 27 میلیارد دلار هزینه شده و نتیجهاش شده این ارتشی که میبینید. این بودجه برای این بوده که ارتش حداقل در منطقه خودش اگر نمیتواند منطقه را در مقابل تجاوز خارجی حفظ کند، لااقل 4 ساعت بتواند مقاومت کند تا نیروی امدادی برسد. اما نتوانست این کار را بکند و باید دید دلیل این ناتوانی چیست. آیا ترسیده بودند؟ آیا به جنگی که زمانی برای دفاع از عراق میکردند هنوز هم اعتقاد دارند؟ بالاخره درست است که این ارتش در مقابل ایران شکست خورد، ولی 8 سال مقاومت کرد و جنگید. یا در جنگ کویت بالاخره این ارتش جنگید و بعد شکست خورد. داعش نه ایران است و نه آمریکا که ارتش در مقابل آن شکست بخورد. سه هزار نفر با کلاشینکف و آرپیجی آمدند و این ارتش فرو پاشید. علت این است که مردم از دولت راضی نیستند و از ارتش حمایت نمیکنند و ارتش هم اعتقادی به دولت ندارد و معتقد است که ارتش این دولت نیست و یک ارتش طایفهای است. آیا با وضعیتی که الان دولت عراق و نیروهای مسلح دولت دارند، میتوانند از عراق محافظت کنند؟
در واقع شما سقوط بغداد را هم محتمل میدانید و احتمال نمیدهید که باقیمانده ارتش بتواند داعش را شکست دهد.
الان بیشتر از هشت ماه است که انبار و فلوجه در اختیار داعش است و اینها قبل از انتخابات دو شهر را تصرف کردند. ارتش عراق در این مدت چه کاری کرد؟ حالا امروز تکریت و موصل و سامرا هم به تصرفات داعش اضافه شده است. تازه وقتی که داعش در انبار و فلوجه بود، هنوز این صدهزار نیروی عراقی از داعش جدا نشده بودند و جزء ارتش عراق به حساب میآمدند. الان که ارتش دچار فروپاشی شده چه کاری میتواند انجام دهد؟ اگر به عقبه این اتفاق و گذشته آن برگردند، متوجه میشوند که توان اداره این موقعیت را ندارند. اما اگر در اداره کشور از دیگران استفاده شود و دوباره به توافقات اولیه برگردیم و مصالحه کنیم و دولت حقوق دیگران را رعایت و هویت عراقی را احیا کند، مسلم است که میشود کاری کرد.
به مسئله نفت عراق برگردیم. شما فکر میکنید داعش به دنبال تسلط بر ذخایر انرژی در عراق است یا فقط برای تصرف سرزمین تلاش میکند؟
الان فارغ از اینکه داعش میتواند بغداد را بگبرد یا نمیتواند، مسئله مهم این است که آیا ارتش دولت عراق میتواند آنها را از موصل بیرون کند یا نه؟ اگر بتواند این کار را بکند که خیلی خوب است. ولی اگر اینها را بیرون نکند، مسلما این مجموعه برای اداره کردن خودشان و منطقهای که تصرف کردهاند نیاز به درآمد دارند. درست است که از طرف خارجیها به آنها کمکهایی میرسد، اما بالاخره برای مدیریت نزدیک به سه میلیون نفردر مناطق تحت تصرف داعش هستند نیاز به درآمد دارند. الان فقط موصل دو میلیون نفر جمعیت دارد. انبار و فلوجه را هم که قبلا تصرف کرده بودند و الان خبر میرسد که مناطق مرز اردن را هم دارند به کنترل خود در میآورند و مرز سوریه را هم که در اختیار دارند. قسمتی که الان از خاک عراق تحت کنترل داعش قرار دارد، به لحاظ مساحت از اقلیم کردستان بزرگتر است. حتی از مساحت سرزمینهایی که الان در اختیار دولت عراق هست هم وسیعتر است. خب، برای اداره این سرزمین به درآمد نیاز دارند و مسلما به فکر کنترل کردن منابع نفتی خواهند بود. یکی از منابعی که خیلی به داعشیها نزدیک است و تنها چند کیلومتر با آنها فاصله دارد، کرکوک است. بعد از آن هم بیجی است که بیشتر پالایشگاه دارد. این اتفاقات را باید پیشبینی کرد و همانطور که شما هم اشاره کردید مسئله کنترل منابع نفتی مورد نظر اینها هم خواهد بود.
میگویید دولت عراق با مشکل نارضایتی عمومی روبهروست و به علت نداشتن سرمایه اجتماعی، از مقابله با این تهدیدها عاجز است. اما بالاخره همین مردم در انتخابات شرکت و این پارلمان را انتخاب کردند. دولت هم در اختیار گروهی است که اکثریت آرا را کسب کرده. مشکل کجاست؟
اگر در جواب سوال شما بخواهم یک کلمه پاسخ دهم میگویم به علت روش غیردموکراتیک دولت این اتفاق افتاده است. حالا چرا میگویم غیردموکراتیک؟ چون وقتی شما به دموکراسی اعتقاد داشته باشید، باید به نظرات مردم و تعداد آرای آنها احترام بگذارید. در شرایط کنونی عراق این امکانپذیر نیست که شما هیچیک از گروهها و تشکیلات اصلی سیاسی را نادیده بگیرید. هیچ گروهی هم نمیتواند شرایط خودش را بر دیگران تحمیل کند. انتخاباتی که برگزار شده، هر گروهی به اندازه خودش رای آورده است. تشکیلات و گروه «نوری المالکی» هم نتوانسته 50 درصد به اضافه یک رای را بیاورد. بنابراین باید ائتلاف کند و گروههای سیاسی که حاضر میشوند با او ائتلاف کنند، قرار نیست به او ملحق شوند. بلکه میخواهند که شریک قدرت شوند. یعنی به اندازه کرسیهایی که دارند و حتی به اندازه نقش و تأثیری که در جامعه دارند، باید احترام داشته باشند و نظراتشان مورد توجه قرار گیرد. وقتی من که کرد هستم با دولت بغداد شریک میشوم و هیچیک از نظرات من مورد قبول قرار نمیگیرد، معلوم است که این را قبول نمیکنم.
وضعیت اهل تسنن هم مشابه وضعیت کردهاست؟
من در اینجا یک نکته را درباره قدرت سنیها اضافه کنم و آن اینکه سه گروهی که از اهل تسنن نام بردم الان در دولت عراق حضور دارند ولی شراکت حقیقی در امور ندارند. بقیه گروهها مثل بعثیها و داعشیها هم سنی هستند و الان که به هم پیوستهاند به یک قدرت تبدیل شدهاند. الان این مجموعهای که موصل را در اختیار دارند از آن سه گروه سنی به لحاظ نظامی قویترند. ولی اگر ما بخواهیم به عراق واقعی برگردیم باید همان سه گروه سنی در کنار شیعهها و کردها در قدرت شراکت داشته باشند. چون در غیر این صورت جنگ بین شیعه و سنی درمیگیرد و سیاست ما هم این است که درصورت وقوع چنین جنگی، ما کردها نه به نفع سنیها با شیعهها میجنگیم و نه به نفع شیعیان با اهل تسنن وارد جنگ خواهیم شد. ما در این شرایط مناطق خودمان را حفظ میکنیم و به جنگ مذهبی و طایفهای دامن نخواهیم زد. ما منطقه خود را از تسلط خارجیها و از ترور حفظ خواهیم کرد.
اختلافات اصلی شما با دولت مرکزی عراق بر سر چه مواردی است؟
ما از ابتدا گفتیم قانون اساسی عراق باید معیار و ملاک و مرجع حل اختلافات باشد. قانون اساسی با توافق گروههای سیاسی و با تصویب پارلمان رسمیت پیدا کرده و باید همه به آن پایبند باشیم. مورد بعدی اختلاف هم توافقاتی است که ما با هم داشتیم و بر اساس آن توافقات قرار بود قوانینی در پارلمان تصویب شود. اما میبینیم که سنگاندازیهایی میشود تا آن توافقات اجرایی نشود و آن قوانین به تصویب نرسد. وقتی که رهبری سیاسی گروههای مختلف این وضعیت را میبینند، موضوع را برای مردم توضیح میدهند. مثلا ما باید به مردم بگوییم که چرا با دولت بغداد شریک نمیشویم یا موضعگیری میکنیم. خوب مردم هم اینها را میشنوند و نسبت به دولت ناراضی میشوند.
درباره توافقاتی که با دولت مالکی داشتید و معتقدید به آنها عمل نشده، توضیح دهید.
دولت دوم مالکی اصلا در اربیل تشکیل شد و بعد از آن طی توافقنامهای که به توافق اربیل معروف شد، مالکی رای گرفت و نخستوزیر شد. آن توافق بین آقای بارزانی و مالکی منعقد شده بود، اما همین که مالکی به بغداد رفت و رای گرفت و نخستوزیر شد، به همه آن توافق پشت پا زد و هیچیک از مواد آن را اجرا نکرد. این توافق 12 بند داشت و الان من مایلم که مالکی بگوید کدامیک از آن مواد را اجرایی کرده است؟ یک بند از این توافق مربوط به همان ماده 140 بود. بند دیگر مربوط به تصویب شدن قانون پیشمرگههای کرد بود. این قانون آماده است و فقط باید به پارلمان فرستاده شود تا تصویب شود. مورد دیگر مربوط به روابط اقلیم کردستان به عنوان یک فدرال با دولت عراق بود. قرار بود یک قانون نوشته شود و بر اساس آن مشخص شود که دولت کردستان و دولت عراق چگونه با هم ارتباط داشته باشند. مثلا همین دفتر نمایندگی اقلیم کردستان که من الان به عنوان نماینده اقلیم کردستان در ایران در خدمتتان هستم، در قانون به این صورت آمده که بعد از تشکیل اقلیم کردستان، این اقلیم دفتر نمایندگی در کشورهای دیگر داشته باشد. اما در قانون مشخص نشده که این نمایندگی در چه سطحی است؟ آیا من الان در رده یک رایزن بازرگانی هستم؟ رایزن فرهنگیام؟ من مستقل از سفارتم یا زیر مجموعه سفیر هستم؟ ما مستقل هستیم یا نه؟ اینها باید معلوم میشد. بند دیگر توافق مربوط به قانون نفت بود. این قانون هم نوشته شده و باید به پارلمان فرستاده و تصویب شود. اگر هم در جزئیات آن اختلافی هست باید در پارلمان بحث شود ولی اصلا این قانون را به پارلمان نمیبرند.
قانون نفت شامل چه مسائلی است؟
قانون نفت اختیاراتی را به مناطق نفتخیز عراق میدهد که البته فقط مختص کردها هم نیست و همه مناطق نفتخیز از آن بهرهمند میشوند. اما اینها بعدا احساس کردند که کردستان به غیر از کرکوک خیلی مناطق نفتخیز دیگر هم دارد و بنابراین از تصویب آن پشیمان شدند، چون فکر میکنند که با اجرای این قانون، اقلیم کردستان خیلی قدرتمند میشود.
به جز کردها بقیه مردم عراق چرا ناراضیاند و از دولت و ارتش حمایت نمیکنند؟ مثلا موصل که شهری سنینشین است چرا به این وضعیت دچار شد؟
بسیاری از مردم عراق مستقل تصمیم نمیگیرند و نظرشان به نظر گروهها و تشکیلاتی که به آن وابستهاند بستگی دارد و طبیعتا وقتی احترام و حقوق آن گروهها از سوی دولت نادیده گرفته شود، نارضایتی از سطح رهبران سیاسی به مردم منتقل میشود. مورد بعدی اینکه مردم انتظار خدمات و رفاه دارند. وقتی مردم در زمینه راهها، مدارس، امکانات شهری، امکانات بهداشتی و خیلی از این موارد مشکل دارند و نارساییها را میبینند، معترض میشوند. خوب بالاخره همین مردم دارند میبینند که ما در اقلیم کردستان قبل از این فرودگاه نداشتیم ولی الان دو فرودگاه بینالمللی داریم. یا زمانی که ما مستقل شدیم کلا در کردستان 115 مگاوات برق در شبانه روز تولید میشد یعنی چند ساعت بیشتر برق نداشتیم. اما امروز بیش از 3 هزار مگاوات برق تولید میکنیم و در 24 ساعت، ما 20 ساعت برق دولتی و 4 ساعت برق خصوصی داریم. ما الان روزانه بین صد تا صدو بیست هزار بشکه نفت صادر میکنیم و تا دو سال آینده این رقم را تا 450 هزار بشکه افزایش خواهیم داد. ما برای نیروگاه برقمان چیزی نداشتیم ولی الان گازهای موجود در کردستان را استخراج کردهایم و این گازی را که به مردم تعلق دارد، به رایگان در اختیار نیروگاهها قرار میدهیم تا برای مردم برق تولید کنند. الان شما به بغداد که پایتخت عراق است بروید و خدمات آنجا را با خدمات اربیل مقایسه کنید. مردم اینها را میفهمند و میخواهند بدانند که بودجه هشتاد تا نود میلیارد دلاری عراق چگونه هزینه میشود.
با این همه مردم چند ماه قبل به تشکیلات نوری مالکی که چنین کارنامهای دارد رای دادهاند.
گفتم که بخشی از مردم تحتتاثیر گروههای سیاسی رای میدهند. اما با همه این احوال تشکیلات «نوری مالکی» در انتخابات اخیر 12 کرسی را به دست آورد و 92 کرسی متعلق به ائتلاف است. این ائتلاف از چندین گروه تشکیل شده و یکی از دلایلی که رای آوردند این است که در کنار استفاده از رای گروههایی که با آنها ائتلاف کرده اند، از تاثیر همین بعثیهایی که باقی ماندهاند هم استفاده کردند. یعنی در حلقه اطرافیان خود مالکی هم احتمالا از باقیماندههای بعثی حضور دارند و باعث میشوند که مالکی این طور رفتار کند.
اینکه تشکیلات مالکی ارتباط نزدیکی با نیروهای حزب بعث دارد، با نظر برخی از مخالفان دولت و چهرههایی نظیر خانم کلینتون که معتقدند دولت مالکی تحت تاثیر جمهوری اسلامی ایران است، تناقض دارد. درباره مطالبی که درباره تاثیر جمهوری اسلامی در دولت مالکی بیان میشود چه نظری دارید؟
اصلا اینطور نیست که بگوییم دولت مالکی تحت نفوذ دولت ایران است. خانم کلینتون درحالی این حرفها را میزند که تا الان هم ایران و هم آمریکا هر دو از مالکی حمایت کردهاند و اینطور نیست که فقط ایران حمایت کرده باشد. مسئلهای که وجود دارد این است که برخیها حمایتهای ایران را به عنوان حمایت یک دولت شیعه از دولت شیعه عراق تحلیل میکنند. اما باید از مسئولان جمهوری اسلامی سوال کنید که آیا سیاستهای مالکی را قبول دارند یا نه. چون اگر صرف روابط دوستانه را در نظر بگیریم، کردها و مجلس اعلا و مقتدی صدر و حتی بسیاری از تشکلهای اهل تسنن عراق هم رابطه دوستانه و خوبی با جمهوری اسلامی ایران دارند. پس مسئله این نیست که دولت مالکی تحت حمایت ایران است. اما نکته مهمی که میخواهم روی آن تاکید کنم و به نظرم خیلی مهم است که مطرح شود این است که تجربه ده سال گذشته، ثابت کرد که تشکیلات شیعه عراق با مسئولیت آقای مالکی در اداره عراق موفق نبود و نتوانسته به عنوان دولت شیعه در عراق حکمرانی کند. من به عنوان یک کرد تاکید میکنم که عراق جدید از راه همپیمانی کرد و شیعه به وجود آمده و تاکید میکنیم که باید همپیمانی کرد و شیعه و اهل تسنن حفظ شود و اگر این همپیمانی حفظ نشود، مطمئن باشید عراق تجزیه خواهد شد. اینکه بعد از تجزیه عراق چه اتفاقاتی خواهد افتاد، بحثی دیگر را میطلبد.
بعد از تجربه این همه سال مبارزه با رژیم صدام، چرا عراق فاقد چهرههای ملی است که بتوانند همگرایی ایجاد کنند و مانع افزایش تفرقهها بشوند؟
من متأسفم که شما چنین چیزی را میگویید چون واقعا این حرف را قبول ندارم. اولا اینجا خلاء کسانی مثل آقای طالبانی خودش را نشان میدهد. چون آقای طالبانی با وجود اینکه یک کرد بود، ولی به عنوان یک چهره ملی و عراقی با کفایت خودش توانست رئیسجمهور عراق شود و موقعیت رئیسجمهوری را هم ایشان تقویت کرد. در همین کردستان هم آقای «مسعود بارزانی» با اینکه کرد است اما در سطح ملی هم نقشی مثبت داشته و خواهد داشت و به همین دلیل است که الان شما میبینید در خارج از کشور و داخل عراق همه به غیر از آقای مالکی با ایشان مشورت میکنند. اما بر اساس قانون ایشان رئیس اقلیم کردستان است و نمیتواند به عنوان رئیسجمهور یا نخستوزیر یا رئیس پارلمان عراق کار کند. ایشان یک چتر حمایتی برای اقلیم کردستان است. ولی گذشتهاش نشان میدهد که با سیاست آقای طالبانی و سیاست حفظ وحدت عراق همسو بوده است. اما وقتی شرایط تغییر میکند و ما را قبول ندارند و به قرارها پایبند نیستند کاری نمیشود کرد. این رابطه باید دوطرفه باشد و اگر یک طرف قبول نداشته باشد نمیشود.
اگر عراق هنوز چهرههای ملی تاثیرگذار دارد، چرا این افراد برای نجات کشور از اوضاع فعلی حرکتی نمیکنند؟
من قبلا هم گفتهام که عراق امروز یک گاندی میخواهد. گاندی وقتی بحث جدایی پاکستان مطرح شد، هرکاری که به مصلحت هندوستان بود انجام داد تا پاکستان جدا نشود. آخرش هم به آنها گفت همه شرایط شما را قبول میکنم فقط به این شرط که جدا نشوید. ولی قبول نکردند و از هندوستان جدا شدند. شما اگر بخواهید بهانهگیری کنید کار درست نمیشود. الان آقای مالکی 8 سال نخستوزیر بوده و امروز همه معتقدند که دلیل مشکلات عراق شخص مالکی است. حالا باید خودش این را درک کند و کنار برود. من نمیگویم کسی از گروههای دیگر جانشین او شود. بلکه میگویم یک نفر دیگر از حزب او نخستوزیر شود و بعد از چهارسال او به عنوان مسئول حزب دوباره برگردد. ولی در وضعیت عراق امروز باید احساس مسئولیت بیشتری داشته باشیم و به همان همپیمانی گذشته برای ساقط کردن صدام برگردیم. امروز خطر داعش و بعثیهای سابق به همان اندازه است و باید به همان سیاست همپیمانی قبلی برگردیم.
به عبارتی میگویید اگر دولت مرکزی اراده کند، ممکن است که عراق را نجات دهد؟
متاسفانه الان دولت عراق شرایطی را درست کرده که شما تصور میکنید ما چهرههای ملی نداریم. اگر ما فاقد این چهرهها بودیم چگونه چندین سال با دولت صدام مبارزه کردیم؟ اگر چهره نداشتیم چگونه این تشکیلات تا امروز حفظ شده و حالا به حاکمیت عراق و کردستان رسیدهاند؟ اگر بخواهیم، چهرههای مطلوب هستند و میشود آنها را یافت. حتی اگر در داخل این گروهها الان چهرهای نباشد که گروههای دیگر قبولش داشته باشند میشود همان کاری را انجام دهیم که در افغانستان انجام دادند. در آنجا هم گروهها بین خودشان اختلاف داشتند. ولی بعد از طالبان رفتند کرزای را با هواپیما آوردند و دیدیم که شد. در همین عراق هم زمانی که دولت پادشاهی تاسیس شد، رفتند از خاندان بنیهاشم یکی را آوردند و پادشاه عراق کردند. معنای این کار این نبود که ما کسی را نداشتیم. بلکه همین نوع اختلافاتی که امروز هست، آن زمان هم بود. الان هم از بین این همه متفکر و اندیشمند و سیاستمداری که در طول تاریخ تاکنون مبارزه کردهاند هستند و میشود از آنها استفاده کرد. به شرط اینکه بخواهیم عراق واحد حفظ شود.
ماهنامه نسیم بیداری، سال پنجم، شماره 49، تیرماه 1393، صفحات 36 تا 39.
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در رابطه با آینده روابط دولت مرکزی و کردها میگوید اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنانکه اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. همچنین به گفته این مقام کردی، تاکنون کُردها تصمیم نگرفتهاند که استقلال خود را اعلام کنند و اگر کردها در برخی مناطق در برابر داعش وارد شدند به این دلیل بود که ارتش از ترس این نیروهای افراطی، آن مناطق را خالی کرد و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی ماندند.
بعد از پیشروی نیروهای داعش در عراق، این استدلال مطرح می شود که این وضعیت، فرصت خوبی را برای کردهای عراق به وجود آورده تا مسئله استقلال را مطرح کنند. این فرضیه تاچه حد صحت دارد؟ آیا می توان گفت کردها می خواهند از این فرصت استفاده کنند؟
ما نیز بر این عقیده هستیم که رویدادهای موصل و آمدن داعش، وضعیت سیاسی و اداره عراق را تغییر داده است. واضح و آشکار است که ترس و دلهره از داعش و نفوذ نیروهای داعشی در داخل ارتش عراق سبب شد این ارتش، مناطق مورد مناقشه ماده 140 را خالی کند و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی بمانند. بنابراین نیروهای پیشمرگه هم به خاطر حفاظت و امنیت این مناطق و هم برای محافظت از مردم این مناطق در برابر یاغیگریهای داعش و تروریستها نیروهایش را در این مناطق افزایش داد. تاکنون کُردها تصمیم نگرفتهاند که استقلال خود را اعلام کنند؛ همانطور که میدانیم بعد از اشغال موصل، تکریت، مناطق الانبار و فلوجه توسط داعش، وضعیت عراق تغییر کرده است. آینده عراق با سیاست آتی عراق جدید مرتبط است و برگزاری رفراندوم و همه پرسی، که آیا عراق به قانون اساسی پایبند هست یا خیر؟ چون این رویدادها نتیجه سیاستی است که حکومت اتحادی عراق از آن پیروی میکرد.
اگر نیروهای داعش به سمت اقلیم کردستان پیشروی کنند چه خواهید کرد؟
همچنانکه در آغاز صحبتهایم اشاره کردم؛ داعش و تروریست یک معنی میدهند و خطر و تهدید آنها سراسر عراق را شامل میشود، تاکنون نیز نیروهای پیشمرگه در سنگرهایشان مقاومت کردهاند و به همین شیوه هم ادامه خواهیم داد. ما در برابر زور، تعدی، تجاوز داعش و تروریستها قدمی پا پیش نخواهیم گذاشت.
همچنین این مسئله نیز از جانب برخی رسانههای خارجی مطرح است که کردهای عراق از مسئله پیشروی داعش حمایت کردهاند. چقدر این فرضیه را قبول دارید؟
اگر به این اخبار گوش بسپاریم و آنها را باور کنیم، میتوان گفت که تمامی آنها صحیح هستند؛ یکی میگوید آمریکا از داعش حمایت میکند و دیگری هم اسامی کشورهای مختلفی را برمیشمارد. در حالیکه ما تروریستها را خطر قلمداد میکنیم که چگونه در مقابل آنها همکار و همراه یکدیگر باشیم. در واقع این گفته کسانی است که در مدیریت عراق موفق نبودهاند و باعث این وضعیت شدهاند.
مواضع ترکیه را در قبال کردهای عراق و بحثهای خودمختاری چطور میبینید؟
ترکیه یکی از همسایههای عراق است و در منطقه، مصالح خاص خود را دارد. در عین حال، ترکیه در داخل کشور خود با مشکل کُردها مواجه است؛ زیرا ترکیه نیز مصالح خود را دنبال میکند. باید به این نکته توجه کنیم که تروریستها برای آینده ترکیه نیز خطرناک هستند.
ادامه مذاکره و نتیجه رسیدن گفتگوهای صلح ترکیه با پ ک ک چه دستاورد منطقه ای برای دو طرف مذاکرات در بر خواهد داشت؟ آیا میتوان پیامدهای منفی در هر گونه مذاکرات صلح بین ترکیه و پ ک ک برای اقلیم کردستان متصور شد؟
امروز گفتوگو و تبادل نظر، بهترین راه حل مشکلات عراق است و مشخص است این شیوه که از طریق گفتمان مسائل و مشکلات موجود را حل کنیم، از طرف ما مورد حمایت قرار میگیرد. به واقع، از این راه به جای ضرر، سودمند خواهیم بود. از گفتهها و سخنان مسئولان دولت ترکیه و اقداماتی که جهت حل مشکل کردها انجام میدهند، بوی صلح و آشتی به مشام میرسد و در واقع آنها از راه قانون اساسی میخواهند آن مسائل را حل کنند که باید منتظر نتایج آن باشیم.
اگر در میان مدت، اقلیم کردستان به سمت خودمختاری حرکت کند وضعیت استان هایی چون موصل و کرکوک که مرز مشترک را دولت مرکزی دارند چه خواهد شد؟
این مسئله به زودی ها صورت نمیگیرد و تا تشکیل حکومت جدید عراق هیچ سرنوشتی مشخص نخواهد شد. سرنوشت عراق و این مسئله که این تقسیمات بعد از موصل چه سرانجامی خواهد داشت، زمان تشکیل حکومت جدید مشخص میشود. اکنون عراق شامل سه منطقه است؛ یک بخش آن سنینشین و داعشیها، بخش دیگر آن اقلیم کردستان و مناطق مورد مناقشه ماده 140 و بخش سوم نیز در تسلط حکومت قبلی دولت قانون است. جهت اطلاع عموم بایستی ذکر کنم که اقلیم کردستان حدود هزار کیلومتر با مناطق تحت کنترل داعش مرز مشترک دارد و از طرفی مرز مشترک اقلیم کردستان با عراق و حکومت اتحادی تنها 20 ـ 15 کیلومتر و چیزی نزدیک به این حدود است.
منابع نفتی که در این منطقه وجود دارد چطور مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟
درآمد نفت تاکنون در چارچوب پروژه قانون نفت و گاز عراق بوده است و حکومت اقلیم کردستان بعد از قطع بودجه حکومت اقلیم توسط حکومت مرکزی، بودجه خود را از فروش نفت مناطق اقلیم تأمین میکند. در واقع بودجه حکومت اقلیم در چارچوب این پروژه، از بودجه 17 درصد اقلیم کردستان و پول جبران خسارت جنگ عراق مشخص میشود. اما تا آن زمانیکه با عراق تفاهم صورت گیرد، اقلیم کردستان ناچار است سهم خود را از فروش نفت عراق برداشت کند، به جهت اینکه بودجه حکومت اقلیم کردستان توسط حکومت کنونی عراق قطع شده است.
رویکرد آمریکا و رژیم اسرائیل نسبت به مسئله کردها چگونه است؟ اخیرا خبری منتشر شد مبنی بر این که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از تشکیل کشور مستقل کرد در عراق حمایت می کند. این موضع نتانیاهو از چه منظری قابل بررسی است؟
هر یک از طرفین با نگرش و پیشبینی مصالح خود به وضعیت کنونی عراق و منطقه مینگرند، از جمله اسرائیل و آمریکا. اما ما به فکر مصالح ملت خود، عراق و منطقه هستیم و خواستهها و پیشبینیهای دیگران ملاک سخنان، رفتار و نگرش ما نخواهد بود.
در ادامه لطفا کمی هم راجع به وضعیت رابطه کردها با دولت مرکزی نوری مالکی و مهمترین چالشهایی که میان کردها و مالکی وجود دارد بگویید؟
در مورد روابط حکومت اقلیم کردستان و حکومت اتحادی عراق سخنان زیادی گفتهایم و اینکه وضعیت کنونی این کشور، نتیجه پایبندنبودن دولت قانون به قانون اساسی عراق و تفاهمنامه اربیل است. اگر در آینده نیز همچون گذشته پایبندی به سخنان و تفاهمنامهها وجود نداشته باشد، مشخص است که مشکلات عراق عمیقتر و بزرگتر خواهند شد و راه حل دیگری را میطلبد.
اگر عراق به سمت ثبات پیش برود و اقلیم کردستان نیز همچون سابق فعالیت کند، نقش کردها در دولت جدید عراق چگونه خواهد بود؟
با اطمینان کامل می گویم که اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنانکه اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. در واقع سوگند خوردن معنای خاص خود را دارد.
در این برهه راه خروج عراق از بحران را چه میدانید؟
تنها راه گذر از این بحران، یکدلی، تفاهم و بازگشت به اصل مشارکت فعلی و توافقات صورت گرفته قبلی است. همچنین احترام متقابل، حفظ یکدستی و حکومت مشارکتی واقعی و حقیقی به دور از تعصبات طائفی و ملیگرائی و پایبندی به قانون اساسی عراق و انجام تفاهمنامهها است که عراق را از این بحران به سمت آرامش و دوستی رهنمون میدارد.
هفتهنامه مثلث، سال پنجم، شماره 224، 14 تیرماه 1393، صفحه 57.
آوینه نیوز / سلیمانیه ـنماینده اقلیم کردستان عراق در تهران گفت: «ایران میتواند در عراق نقش «گاندی» را ایفا کند.»
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در گفتوگو با هفتهنامه «آوینه» شماره 434 اعلام کرد: «به حل بحرانی که هم اکنون گریانگیر عراق را گرفته است خوشبین نیست و برای عبور از این بحران، ایران میتواند نقش مفیدی در عراق داشته باشد.»
دباغ در مورد نقش ایران در عراق گفت: «عراق به گاندی جدیدی نیاز دارد؛ برای اینکه همه گروهها و جریانهای سیاسی را به همدیگر نزدیک کند. در حقیقت عراق به چنین شخصیتی نیاز دارد و ایران میتواند این نقش را ایفا نماید و اتحاد را در این کشور تشکیل دهد.
وی بر این عقیده است که داعش، تهدیدی برای سراسر منطقه به شمار میرود و در ادامه تأکید کرد: «کشورهای منطقه در مقابله با داعش متحد و یکرأی نیستند، تنها ایران است که با جدیت تمام با داعش مخالفت میکند.»
این گفتوگو و همچنین مطالب دیگری را در شماره 434 هفتهنامه آوینه مطالعه نمایید، «آوینه» هفتهنامهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است که سهشنبهها توسط مؤسسه «ئاوینه» در اقلیم کردستان عراق منتشر میشود.
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران در میزگرد ریشههای بحران اخیر عراق: بعثیزدایی عراق ضرورتی انکارناپذیر است/ جای خالی طالبانی در عراق امروز حس میشود/ نقش آمریکا، عربستان و ترکیه در بحران آفرینیها «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران با اشاره به اینکه به اعتقاد من عراق یک کشور واحد است و مردم آن یکی هستند، گفت: دوعامل خارجی و داخلی باعث بروز مشکلات امنیتی اخیر عراق شده است.
به گزارش خبرنگار بینالملل فارس نشست راهبردی «تحولات عراق» با حضور «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناسی ارشد مسائل غرب آسیا و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسائل عراق، همزمان با تحولات امنیتی این کشور روز چهارشنبه 28 خردادماه 1393 در محل خبرگزاری فارس برگزار شد.
در این نشست تخصصی «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسایل عراق به ارائه دیدگاههایشان در خصوص زمینههای پیدایش بحران اخیر و همچنین عوامل داخلی و خارجی آن پرداخته و به بحث و تبادل نظر پرداختند.
این نشست در سه بخش به بررسی تحولات اخیر پرداخته شد و پرسشهایی مطرح گردید که پاسخ به آنها به مخاطبان تصویر درستتری از دلایل و ریشههای بحران امنیتی عراق به دست میدهد.
بخش اول؛ ریشهها و بسترهای داخلی خشونت در عراق : در این بخش کارشناسان ریشههای این بحران را از سال 2003 م تا سال 2011 و همچنین از سال 2011 تا پیش از برگزاری سومین انتخابات پارلمانی اخیر مورد بحث و بررسی قرار دادند.
بخش دوم؛ عوامل منطقهای و بینالمللی بحران امنیتی عراق. در این بخش کارشناسان به نقش منطقهای کشورهایی چون عربستان سعودی، ترکیه، قطر و همچنین تحولات اخیر سوریه به همراه نقش آمریکا و ناتو پرداخته و بویژه با طرح پرسشهای اساسی از رفتار برخی کشورها به پشت پرده حمایتها از داعش اشاره کردند. علاوه بر این به نقش جمهوری اسلامی ایران و روسیه نیز پرداخته شد.
بخش سوم؛ در این بخش کارشناسان به ارائه دیدگاههای خود برای برون رفت از بحران جدید و ساختن آیندهای بدون حضور و دخالت کشورهای خارجی در عراق پرداختند. همچنین به نقش علمای اهل تسنن و تشیع در مدیریت بحران و تلاشها برای رو در رو قرار دادن مذاهب در عراق پرداخته شد.
تحولات امروز نتیجه اشتباهات دیروز
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در پاسخ به اینکه چرا پس از نابودی صدام و رهایی این کشور از ظلم و ستم و برگزاری انتخابات پرشور مردمی شاهد اینگونه حملات تروریستی توسط داعش در عراق هستیم، اظهار داشت: در ابتدا از دعوت شما و برگزاری این نشست تشکر میکنم و دوست داشتم زودتر از این حضور میداشتم که میسر نشد، در پاسخ به سؤال شما به گونهای دیگر جواب میدهم و باید این موضوع را مطرح کنم که چرا تأخیر شد؟ باید این اتفاق زودتر میافتاد. این امر نتیجه یک واکنش است که بهرهاش این بود.
وی در تشریح این مدعای خود تصریح کرد: وقتی صدام سقوط کرد خیلی طول کشید تا امنیت در عراق با ثبات شود. پیشمرگه کردستان همکاریهایی به بغداد که مدارکی هم موجود است میکرد. و حتی محافظین آنها هم کردها بودند. به اعتقاد من عراق یک عراق است و مردم آن یکی هستند. دشمن اکنون داخل این جمعیت به دنبال هوادار است و در آنجا که بعثیها نفوذ بیشتری دارند اختلافها بیشتر شد، متأسفانه خیلی از افراد بعضی تشکیلات سیاسی، عربی عراقی قبلاً هم گفتم تفکر بعثیانه در آنجا تا الآن غالب و مسلط است و ایده و ایدئولوژی شبه حزب عربی با شعار اتحاد عراق، سوریه و مصر را با شعار ام عربی ... واحد هستند از آنجا که این اتفاقها لحاظ شد به نظر بنده این روز نتیجه آن اتفاقات است و عواملی که نفوذ کردند به داخل سیستم امنیتی ارتش و تشکیلات عراقی (بعثیها) که به عنوان «هستههای خوابیده» میتوان از آنها نام برد.
دباغ در خصوص حملات گروه تروریستی داعش به موصل، گفت: وقتی داعش و بعثیها به موصل حمله کردند سه هزار نفر بودند و نیروهای عراقی 7 هزار نفر که در مدت چند ساعت عقبنشینی کردند و اکنون صدهزار نفر شدند این در پی آن تفکر و وجود بعثیهاست. در ابتدای امر تصمیم گرفته شد ارتش عراق بازسازی و به صورت جدید تأسیس شود و آنجا تأکید کردیم که نباید از افسران ارشد بعثی سابق استفاده کرد. آن چیزی که در موصل میبینیم فروپاشی سه تیپ نظامی تازه مسلح شده با تجهیزات و امکانات روز بود که حتی فرماندهان این سه تیپ نتوانستند با هلی کوپترهای شخصی خود موصل را ترک کنند و به اربیل آمدند، همه آن تجهیزات و هلیکوپترها الان دست بعثیها است. متاسفانه عدم اخراج این بعثیها از ساختار ارتش عراق به جایی رسید که امروز میبینیم که عراق را به جان هم انداختهاند و در این مورد به نظر من آقای مالکی باید پاسخگو باشد.
بعثی زدایی ضرورتی انکار ناپذیر
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، افزود: وقتی جنگ میان ایران و عراق صورت گرفت عراق بیش از یک میلیون نظامی داشت و 2.5 میلیون نیروهای جیشالشعبی بودند و 500 گردان محلی در کردستان عراق داشت که هر گردان 500 نفر بودند. این آمار و ارقام جدای از گروه امنیت و پلیس عراق در آن برهه از زمان است. همه این گروههای نظامی از حزب بعث نان خوردهاند و در مدت کوتاه نمیشود بعثیزدایی کرد. حتی پارلمان عراق قانونی تصویب کرد که حزب بحث ریشهکن شود اما این اتفاق صورت نگرفت.
وی یاد آور شد: ما کردها قبل از حمله داعش به عراق در خصوص تحرکات آنها به بغداد گزارشها و اطلاعاتی دادیم و گفتیم که اینها یکی دو ماه است که تحرک دارند. افسران ارتش در موصل هم گزارش میدادند اما آقای مالکی بیشتر به گزارش آنها اعتماد کرد و در مورد گزارشهای ما فکر منفی داشت. موضوع اختلافات و نبودن احساس عراقی در سیستم عراق کنونی دیده میشود. الآن بعثیها که به تروریستها کمک کردند به خاطر این نیست که داعش را بپذیرند حتی بعثیها داعشیها را هم نمیپذیرند. بعضیها میگویند اختلافاتی بین کردها و دولت مرکزی عراق است.ولی اینگونه نیست ما کردها میگوییم مرجعیت ما قانون اساسی باشد که توافق شده و آن را مبنای حل مشکل قرار دهیم ولی بعثیها و احزاب عربی سنی مخالف آن هستند.
حس همگرایی در عراق کم شده است
دباغ، خاطرنشان کرد: عراق جدید را به وجود آوردیم ولی متأسفانه نتوانستیم آن را نگه داریم و باید کاری کنیم که اگر افتخار نکنیم ولی بپذیریم که عراقی هستیم. باید عراقیها احساس کنند عراقی هستند. وی در مورد کمک اکراد به دولت برای مقابله با داعش هم گفت: در قانون اساسی یک بندی داریم که یک بخش آن دولت عراق و در بخش دیگر کردستان در خصوص نیروهای مسلح تصمیم میگیرد و نمیتوانند نیروهای خود را بدون تأیید و درخواست فرمانده کل مسلح انتقال بدهند. اگر دولت عراق نیاز به نیرو داشته باشد باید آقای مالکی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح دستور دهد .
مصر هم در پروژه آتی داعش قرار دارد
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، عنوان کرد: نیروهای ارتش عراق سه شکست در سالهای اخیر خورده است. نخستین شکست در جنگ ایران و دیگر کویت و شکست انتفاضه بود که ارتش عراق در کردستان پس از 24 ساعت پاک شد. آیا به این ارتش و این روحیه میشود اعتماد کرد. این امر سخت است. چند شب گذشته در جلولا جنگ سختی بود، پیشمرگه توانست داعش را بیرون کند. 24 زخمی و شش شهید دادیم. ما آماده کمک به دولت عراق هستیم در صورتی که آقای مالکی از اکراد بخواهد.
دباغ در ادامه شرایط امروز عراق را نتیجه اشتباهات گذشته در عدم بعثی زدایی و عدم ایجاد وحدت در داخل دانست و در باره برنامههای آینده گروه تروریستی داعش نیز گفت: یکپارچه کردن سوریه، عراق و مصر ایدئولوژی است که داعش برای تشکیل دولت اسلامی عراق و شام برنامهریزی کرده است و اولین گامشان این است که در میان اهل تسنن پا بگذارند و آن هم به آسانی صورت میگیرد.
این مقام سیاسی منطقه کردستان عراق، تصریح کرد: دولت ترکیه هم وقتی در اتفاقات اخیر بی تقصیر نیست. چند وقت پیش هم در ترکیه شاهد این بودیم که پارلمان ترکیه در خصوص حمایت این کشور از داعش انتقادهایی را صورت داد.
چاره کار امروز عراق
دباغ عنوان داشت: به نظر من کل کشورهای منطقه تحولات عراق را مدنظر قرار دادند و اگر ببینیم چه به صورت مثبت و یا منفی این تحولات رویشان اثر دارد اما ما عراقیها چه باید بکنیم؟ به نظر من باید برگردیم به مبادی اولیه وقتی که برای سقوط صدام تلاش کردیم آن موقع اکثریت تشکیلات سیاسی مسائل حزبی را کنار گذاشتند تا صدام از بین برود. بعد از آن عنوان شد که 10 سال فرصت نیاز است تا عراق مستقل شود اکنون 10 سال و 2 ماه گذشته است و عراق مستقل نشده است.
خلای وجود جلال طالبانی
نبود آقای طالبانی هم میتواند از مسائلی باشد که بر تحولات امروز عراق تاثیر گذاشته است و به نظر من اگر طالبانی بود اینگونه نمیشد. آیا بعد از ایشان کسی است که کار را ادامه دهد. طالبانی همه را سر سفره و یا میز جمع میکرد و نتیجهای میگرفت و اتحاد ایجاد می کرد بین شخصیتها و گروهها. اکنون همهچیز تداخل پیدا کرده یکی لازم است تا آن را جمعبندی کند که مردم عراق برنده باشند.
نقش آمریکا در تحولات عراق
وی افزود: آمریکاییها هم دو نوع و یا سه نوع نظر مختلف گفتند. مثلا اوباما اخیرا گفته ما نمیتوانیم وارد عراق شویم این به دو دلیل است یک عراق ارتش ندارد و حیثیت آن از بین رفته است دوم اینکه فاصله مردم و گروههای سیاسی و حکومت عراق وجود دارد و اگر خودشان حل نکنند ما نمیتوانیم کاری بکنیم. اخیرا هم سعودیها تعریفشان را تغییر دادند و به نحوی ارتش به عراق میفرستند.
آمریکا هم تعریفش را تغییر داده و به گونهای دیگر عمل میکنند. آمریکاییها میگویند به این دلیل وارد میشوند که ایران کمک مذهبی نکند و آمادگی داریم که همچون مذاکرات افغانستان در خصوص عراق با ایران مذاکره کنیم. البته در کنار عوامل داخلی که گفتم نقش عوامل خارجی در بحران امنیتی عراق نیز غیر قابل انکار است. به هرحال عربستان سعودی، قطر، ترکیه، آمریکا به دنبال منافعی در عراق هستند.
پیشنهاد میزبانی ایران برای برگزاری کنفرانس آشتی در عراق
این شرایط پیش آمده و الان باید چکار کنیم؟ مشکلاتی در داخل وجود دارد آیا میتوان کل مسائل عراق را فدا کرد بدون آنکه کاری صورت گیرد؟ ما میتوانیم ایران را میزبان کنفرانس کنیم و اینگونه اظهارنظرها را در آنجا مطرح کنیم و همانگونه که کنفرانس طائف در لبنان عمل کرد ما هم انجام دهیم.
(توضیح خبرگزاری فارس: کنفرانس طائف در سال 1989م و در پی تشدید خشونت های داخلی در لبنان در عربستان برگزار شد و بدونآنکه به تمامیت ارضی این کشور خدشهای وارد شود درگیریهای داخلی پایان گرفت. این کنفرانس به تمامیت ارضی لبنان احترام گذاشت و مشارکت سیاسی همه طوائف را خواستار شد. لیکن این کنفرانس آنگونه که تحلیل میشود یک راه حل برای تحولات آن روزهای لبنان نبود بلکه نوعی آتش بس محسوب میشد.)
آخرین اخبار
- «ناظم دباغ» با «محمود نجفیعرب» رئیس اتاق بازرگانی تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با «صفین دزهیی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- پروفسور «آلن تورن» جامعهشناس، فیلسوف، متفکر و نظریهپرداز مطرح فرانسوی درگذشت
- «منصور جهانی» منتقد آسیایی سایت معتبر «اندیوایر» بهترین فیلمهای جشنواره کن را انتخاب کرد
- نگاهی به اجرای استاد شهرام ناظری در کنفرانس بینالمللی نسلکشی کُردهای فیلی در اربیل
- در گفتوگو با تلویزیون «فرانس 24» ؛ منصور جهانی: فیلمسازان مطرح ایرانی از جشنواره بینالمللی فیلم کن فرانسه به جهان معرفی شدهاند
- نمایندگی حکومت اقلیم کردستان در همایش بینالمللی هندسه نظم جدید جهانی شرکت کرد
- «ناظم دباغ» با هیئت صادرات و واردات و اتاق بازرگانی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- «سلام رشدی» در مراسم استقبال رسمی از رئیس جمهور و وزیر امور خارجه عراق شرکت کرد
- تراژدی انفال در کوهستانِ تنهایی
- ناظم دباغ: اتحادیه میهنی باید بخاطر حفظ امنیت اقلیم کردستان، از تاوان دادن به خاطر مواضع میهنی خود بکاهد
- قدرت نرم از اربیل تا رم
- «سلام رشدی» با «صفین دزهیی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با خانم «مایرا کوپرز» معاون نماینده «یونامی» در ایران دیدار کرد
- «سلام رشدی» با دانشجویان دختر اقلیم کردستان در تهران دیدار کرد
- عباس غزالی: استاد «محمد ماملی» هنرمندی اصیل و دلسوز ملت و سرزمینش بود
- «سلام رشدی» با دانشجویان اقلیم کردستان در تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با مسئول بخش خاورمیانه و میانه عراق در وزارت امور خارجه ایران دیدار کرد
- ناظم دباغ: مهمانان اقليم كردستان عراق نبايد باعث سلب آسايش و امنيت ميزبان شوند
- در گفتوگوی اختصاصی با ایرنا؛ نماینده اقلیم کردستان عراق: درباره گروههای کرد مخالف ایران تصمیم جدی میگیریم/مقرهایشان تخلیه خواهد شد
- مسئول عالیرتبه کُرد، تهدیدهای بسیار بزرگی را فاش میکند
- ایران با کنار گذاشتن جریان صدر در تشکیل دولت جدید عراق ، مخالف است
- «ناظم دباغ» در تهران با ماموستا «علی باپیر» دیدار کرد
- «ناظم دباغ» و «سلام رشدی» با «سایمون شیرکلیف» سفیر انگلستان دیدار کردند
- «ناظم دباغ» با خانم «مایرا کوپرز» معاون نماینده «یونامی» در تهران دیدار کرد
- «ناظم دباغ» با «لوریس رومرو دیاس» کنسول سفارت اسپانیا در تهران دیدار کرد
- ایران در تلاش است تا میان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات میانجیگری کند
- نمایشگاه جهانی عکس «کراس» با موضوع «لباس کردی» در موزه ملی ایران برگزار میشود
- مسرور بارزانی درگذشت جمعی از شهروندان ایرانی براثر جاری شدن سیل را تسلیت گفت
- اظهارات ناظم دباغ دربارە میانجیگری ایران میان حزب دمکرات و اتحادیە میهنی کردستان