جناب دکتر به عنوان نخستین سئوال لطفا بفرمایید که از نظر شما، روابط و پیوندهای تاریخی فرهنگی ایران و کردهای عراقی چگونه بوده است؟

همانطور که آشکار است مردم کردستان عراق با ملت ایران دارای ریشه های مشترک عمیق تاریخی، فرهنگی و نژادی هستند. هر دوی آنها در سده هایی پیش تر از امروز بخش مشترکی از امپراتوری های حاکم بر ایران بزرگ یا خلافت های اسلامی منطقه بوده اند. از نظر فرهنگی و نژادی هر دو دارای منشائی آریایی بوده و زبان هایشان نیز از خانواده زبان های چهارگانه فلات ایران (پارسی، کردی، پشتون و اردو) و زیر مجموعه زبان های هند و اروپایی است و کوتاه اینکه در یک حوزه تمدنی مشترک قرار دارند. همچنین باید گفت به رغم کشیده شدن مرزهای سیاسی که باعث جدا شدن سرنوشت این دو منطقه از یکدیگر شد اما همیشه روابط طرفین در چارچوب های گوناگون بویژه اجتماعی و خانوادگی در میان مردم دو سوی مرز ادامه داشته است و همواره حس قوی اشتراکات تاریخی، فرهنگی دینی و نژادی میان ساکنان دو سوی مرز و به عبارتی دیگر کردهای کردستان عراق با دیگر اقوام و ملل ایرانی وجود داشته است.

 حال اگر به دوران نزدیک تر به امروز برگردیم روابط طرفین در سه دهه اخیر، از هنگام وقوع انقلاب اسلامی در ایران تا به امروز چگونه بوده است؟

در این خصوص باید بگویم از فوریه 1979 که انقلاب اسلامی مردم در ایران به پیروزی رسید روابط نسبتاً سرد طرفین که پس از امضای معاهده 1975 الجزایر توسط شاه ایجاد شده بود یکبار دیگر گرم شد. در این برهه و باحمایت های جمهوری اسلامی ایران یکبار دیگر جنبش کردی در عراق جان تازه ای گرفت و دهها هزار کُرد عراقی که به نقاط مختلف ایران مهاجرت کرده بودند توانستند یکبار دیگر برای دستیابی به آرمان ها و اهداف به حق خود راهی سرزمین آبا و اجدادیشان شوند این وضعیت تا سال 2003 و سقوط صدام ادامه پیدا کرد و همواره روابط گرم و حسنه ای میان دولت جمهوری اسلامی ایران و احزاب مختلف و مردم کُرد عراقی برقرار بود. پس از سقوط صدام و ورود عراق به مرحله ای جدید، در کردستان عراق هم شاهد تایید رسمی حکومت اقلیم بر اساس مفاد قانون اساسی جدید بودیم از این زمان به بعد نیز همچنان روابط ما با ایران گرم و دوستانه باقی ماند و حمایت های ایران از گروههای کُرد عراقی و حکومت اقلیم کردستان عراق تداوم یافت.

 شما به روابط سیاسی و اجتماعی میان جمهوری اسلامی ایران و کردستان عراق اشاره کردید در این بین روابط فرهنگی و علمی طرفین و کیفیت آن چگونه بوده است؟

به رغم داشتن روابط حسنه سیاسی و اجتماعی و رفت آمد میان مقامات دو طرف و نیز مردم، می توان گفت روابط منسجم علمی و فرهنگی حلقه مفقوده در میان پیوندهای عمیق ایران و کردستان عراق بوده است. هرچند هر از گاهی همایش های مشترک و دیدارهایی میان نخبگان علمی و فرهنگی در دو سوی مرز برگزار می گردید اما هیچگاه این روابط شکلی جدی و منسجم به خود نداشته است این در حالی است که ایران دارای پیشرفت های قابل توجه علمی و دانشگاهی بوده و از این نظر در منطقه رتبه شایان توجهی به خود اختصاص داده است و کردهای عراقی هم خواهان کسب تجربیاتی اینچنینی از یکسو و ایجاد روابط میان اساتید و نخبگان علمی و فرهنگی دو طرف از سوی دیگر بوده و هستند.

از سوی دیگر با توجه به مشترکات فراوان فرهنگی در دو سوی مرز هیچگاه از ظرفیتهای بالقوه استفاده بهینه نشده و به جرات میتوان گفت هر دو طرف ما و جمهوری اسلامی نگاهی راهبردی به مقوله فرهنگ نداشته ایم. در حالیکه بسیار روشن است که روابط فرهنگی تا چه اندازه میتواند بستر ساز پیوندهای قوی و موثر در راستای تعالی ارمانهای مشترک دو ملت برادر باشد

به همین دلیل پس از آنکه مسئولان ارشد جهاد دانشگاهی ایران بصورت رسمی از مسئولان وزارت علوم و آموزش عالی و دانشگاههای کردستان عراق برای بازدید از ایران و زمینه سازی جهت گسترش روابط دعوت به عمل آوردند، این دعوت با استقبال گرم مقامات اقلیم کردستان عراق و اعلام موافقت ریاست هیات وزیران مواجه گردید.

 به سفر هیات عالیرتبه علمی کرد عراقی به تهران اشاره کردید لطفاً بصورت مختصر افرادی که در این هیات به ایران آمده بودند را معرفی کنید

در این رابطه باید بطور مختصر بگویم که هشت نفر در این گروه حضور داشتند که عبارت بودند از: دکتر شیرزاد احمد نجار؛ رئیس هیات اعزامی به ایران، مشاور عالی جناب اقای نیچیروان بارزانی نخست وزیر کردستان عراق استاد تمام در رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل بوده و از جمله اساتید برجسته کرد عراقی محسوب می گردد، دکتر صاحب قهرمان فیلی؛ استاد دانشگاه وزیر پیشین در کابینه نوری مالکی، نایب رئیس فعلی کمیسیون پیگیری ماده 140 قانون اساسی و از اساتید دانشگاه صلاح الدین، دکتر نجدت عقراوی؛ مدیر کل امور پژوهشی وزارت علوم و آموزش عالی اقلیم کردستان عراق و استاد درس امنیت ملی در دانشگاه صلاح الدین، آقای نزت صالح؛ مشاور امور دانشجویان جناب نخست وزیر، آقای دکتر سعدالله؛ استاد دانشگاه و معاون ریاست دانشگاه صلاح الدین، آقای دکتر مهدی؛ استاد دانشگاه در رشته فلسفه هنر و ریاست دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه صلاح الدین، آقای دکتر اسماعیل؛ استاد دانشگاه مدیر گروه در دانشکده علوم دانشگاه صلاح الدین و آقای طلعت؛ مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صلاح الدین.

به نظر می رسد این منسجم ترین گروه علمی و نیز مقام مسئول در وزارت علوم کردستان عراق بوده است که تا بحال به ایران آمده است، حال بفرمایید مهمترین هدفی که این گروه در تهران بدنبال آن بودند چه بوده است؟

همانطور که اشاره شد فقدان انسجام در روابط علمی و فرهنگی یکی از حلقه های مفقوده در روابط گرم میان اقلیم کردستان عراق با جمهوری اسلامی ایران بوده است پس بدیهی است که مهمترین هدف گروه مهمان کرد عراقی ایجاد گشایشی در روابط علمی و فرهنگی و زمینه سازی برای تجربه اندوزی اساتید و دانشجویان کرد عراقی از موفقیت ها علمی و دانشگاهی و توانمندیهای ایران در حوزه فرهنگ بوده و نیز آشنایی مقامات دانشگاهی ایرانی با وضعیت علمی دانشگاهای اقلیم و بررسی همکاریهای دو جانبه.

 تا چه میزان دیدار هیات علمی کردستان عراق به اهداف از پیش تعیین شده دست یافتند و بطور مختصر بفرمایید که مهمترین دستاوردهای سفر به ایران برای آنان چه بود؟

می توانم دستاوردهای سفر مذکور را در سه دسته مختلف برای شما تشریح کنم:

الف- بازدید از مراکز علمی و دانشگاهی: گروه هشت نفره اساتید کرد عراقی در سفر چند روزه خود به ایران، جلسات و دیدارهای متعددی با مقامات جمهوری اسلامی ایران در وزارت علوم، جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران و ... داشتند و همچنین بازدیدهای مختلفی نیز کردند. از جمله مراکزی که هیات کرد عراقی موفق به بازدید آن شدند می توان به موارد زیر اشاره کرد: پارک علم و فناوری جهاد دانشگاهی تهران، دانشگاه تهران، کتابخانه ملی ایران، مرکز اسناد ملی ایران، وزارت علوم و تحقیقات ایران، موزه شهدا، موزه ایران باستان، پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی و ...

ب- افتتاح دفتر همکاریهای علمی و فرهنگی کردستان عراق در تهران: اما بدون شک مهمترین اتفاق مبارکی که در جریان این سفر رخ داد افتتاح دفتر همکاری های مشترک علمی و فرهنگی اقلیم کردستان عراق با پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی ایران بود. دفتری که می تواند یک گام بزرگ و مهم برای آغاز روابط گسترده علمی و دانشگاهی میان اقلیم کردستان عراق و جمهوری اسلامی باشد. از دیگر دستاوردهای این سفر می توان به امضای تفاهم نامه همکاری های علمی میان پژوهشکده فرهنگ و هنر ایران با دانشگاه صلاح الدین عراق اشاره کرد.

ج- سخنرانی در مراکز علمیـ دانشگاهی تهران: ارایه سخنرانی آقای طلعت مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صلاح الدین در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران درحضور استاد دکتر میرجلال‌الدین کزازی و دانشجویان دانشکده در باب وضعیت زبان فارسی درکردستان عراق و تدریس آن و نیازهای موجود گروه زبان فارسی در حوزه منابع و متون اموزشی استاد و پذیرش دانشجو. و سرانجام انجام شرکت در همایشی در مرکز بین المللی مطالعات عالی تهران و سخنرانی سه تن از اساتید کرد عراقی که با استقبال اساتید و دانشجویان ایرانی از جمله دکتر ابومحمد عسگرخانی و دکتر حمید احمدی همراه شد آخرین برنامه گروه علمی کرد عراقی در تهران بود.

 در پایان لطفاً بفرمایید ارزیابی و پیش بینی شما از چشم انداز پیش روی روابط میان جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق در زمینه فرهنگی و علمی چیست؟

در کل می توان گفت سفری که در پی دعوت برادران محترم در جهاد دانشگاهی تهران بوقوع پیوست فتح بابی مهم جهت آغاز رسمی و جدی تر روابط علمی و فرهنگی بین جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق بود و امیدواریم به زودی طبق تفاهم نامه امضا شده دفتر همکاری های مشترک ایران نیز در اربیل افتتاح شود و از این به بعد شاهد گسترش روابط دانشگاهی و علمی بین دانشگاهها و مراکز علمی طرفین باشیم و بتوانیم اساتید و دانشجویان مشتاق بیشتری از کردستان عراق برای گذراندن دوره های تحصیلات تکمیلی راهی ایران شوند.