هەرێم - ئێران
بڕیارە لەكۆتای مانگی داهاتوودا ژمارەیەك زیندانیكراوی ئێرانی كە لە هەرێمی كوردستان حوكمدراون رادەستی ئێران بكرێن و نوێنەری حكومەتی هەرێمیش لەو ووڵاتە دەڵێت: تائێستا هیچ زیندانییەكی خەڵكی كوردستان داواكاری لەبارەی تەواوكردنی حوكمەكەی لەهەرێم نەكردووە.
دیمانەی ئاژانسی ئانادۆڵو لەگەڵ نوێنەری حکوومەتی ھەرێم لە ئێران
نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران، نازم دەباغ: "ئێران ھەمیشە لە ھەوڵدایە تا پەیوەنديیەکی باشی ھەبێت بە عێراق و ھەرێمی کوردستانەوە"
سلێمانی ـ AA
نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران، نازم دەباغ لە دیمانەیەکی ئاژانسی ئانادۆڵو باس لە دوایین سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران، محەمەد جەواد زەریف بۆ ھەرێمی کوردستان و کاریگەری لەسەر پەیوەندییەکانی ھەردوولا، ململانێ و گەمارۆ ئابوورییەکانی ئەمریکا لەسەر ئێران و کاردانەوەکانی لەسەر ھەرێمی کوردستان، گوشاری ئەمریکا لەسەر ھەرێم بۆ پچڕاندنی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئێران، زیادکردنی ژمارەی سەربازانی ئەمریکا لە ھەرێمی کوردستان و نیگەرانییەکانی تاران دەکات.
نازم دەباغ سەرەتا لە بارەی ئامانجی دوایین سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران، محەمەد جەواد زەریف بۆ ھەرێمی کوردستان و دیدار و کۆبونەوەکانی، ھەروەھا قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان ھەردوولا قسەی کرد و گوتی: "وەزیری دەرەوەی ئێران جاری یەکەمی نییە سەردانی ھەرێمی کوردستان بکات، جگە لەو بەرپرسانی تریش سەردانیان کردووە، بەڵام ئەم سەردانەی وەزیری دەرەوەی ئێران مانایەکی تر دەبەخشێت کە ئەویش لە لایەک بۆ یەکەمجارە دوای راپرسی سەردانی ھەرێم دەکات. لە لایەکی تریشەوە دوابەدوای سەردانی وەزیری دەرەوە و وەزیری گەنجینەی ئەمریکا دێت بۆ ھەرێمی کوردستان، بۆیە پەیامی ئەوە بە خۆیەوە دەگرێت کە ئێران ھەمیشە لە ھەوڵدایە تا پەیوەندیەکی باشی ھەبێت بە عێراق و ھەرێمی کوردستانەوە".
نازم دەباغ ھەروەھا گوتی: "دەکرێت ئەم سەردانە ببەستینەوە بە پەیوەندییەکانی پێشووی حکوومەتی ھەرێم و بەردەوامبوون و بەھێزکردنی ئەو پەیوەندییانە کە لە بەشێکی بنەڕەتیدا باری گەشەپێدانی چالاکی بازرگانی و ئابوورییە کە بە دڵنیایییەوە ئەگەر زیاتریش نەبێت کەم نابێت لە ئایندەوە، ھەرچەندە جارێک زووە باس لە بەرەو پێشەوەچوون بکەین".
نوێنەری حکوومەتی ھەرێم لە ئێران لە بارەی قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان ھەردوولا گوتی: "ئێران پێشبینی دەکات قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ ھەرێم بگاتە سەرووی هەشت ملیار دۆلار لە کاتێکدا تا ئێستا لە سێ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلار تێپەڕنەبووە لە ساڵێکدا".
لەگەڵ چڕبوونەوەی ململانێیەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران لە ناوچەکە و زیاتربوونی گوشارەکانی ئەمریکا لەسەر ئێران، پێویستە ھەرێمی کوردستان چۆن مامەڵە بکات لەم نێوەندەدا و بەرژەوەندییەکانی خۆی چۆن بپارێزێت؟
نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران، نازم دەباغ لە وەڵامدا دەڵێت "دەبێت ھەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی عێراق و بڕیارەکانی عێراق دەربارەی پابەندبوون بەو ململانێیانەی ئەمریکا و ئێران ھەیانە، ئەوان ھەر وەک چۆن لە پرۆسەی راپرسی لەبەر بەرژەوەندییەکانی خۆیان پشتیان لە کورد کرد، ھەرێمی کوردستانیش دەبێت رەچاوی ئەم جوگرافیا و مێژووە ھاوبەشە بکات کە لە ناوچەکە لەگەڵ دراوسێیەکانیدا ھەی بووە و ھەیەتی".
نوێنەرەکەی حکوومەتی ھەرێم لە بارەی ئامانجی ھەوڵەکانی ئێران بۆ کردنەوەی ژمارەیەکی زیاتری دەروازە سنوورییەکانی خۆی لەگەڵ ھەرێمی کوردستان گوتی: "کردنەوەی زیاتری دەروازە سنوورییەکان بە شێوەی فەرمی کارێکی تازە نییە و ھەر ساڵ لە رابردووشدا ھاتۆتە پێش، بەڵام چاوەڕێی بڕیاری ھەرێم و عێراق بووە، چونکە ئەو مەرزانە چالاکی پیلەوەری ھەر لێکراوە، ئەمرۆ جارێکی تر داوا دەکرێت بکرێتە فەرمی و چاوەڕێی بەغدا دەکەن".
لە وەڵامی پرسیاری ئەوەی ئەوان وەک نوێنەرایەتی حکوومەتی ھەرێم لە تاران ئاگاداریان لە ھیچ گوشار و داواکارییەکی ئەمریکا ھەیە لەسەر ھەرێمی کوردستان بۆ راگرتنی پەیوەندییە بازرگانییەکانیان لەگەڵ ئێران، نازم دەباغ گوتی: "ئێمە ئاگادار نین، چونکە کار بەندە بە ئێرانە، بەڵام بەپێی تێگەیشتنی رووداوەکان سەردانەکان دڵنیایی دەدات کە ئەمریکا لە پێناو بەدەستھێنانی سەرکەوتن دەبێت فشار بخاتە سەر ھەرێم و عێراق و ئەورووپا و وڵاتانی تر".
سەبارەت بە ئێران و نیگەرانی لەبارەی ھەوڵەکانی ئەمریکا بۆ زیادکردنی ژمارەی سەربازانی خۆی و بنکە سەربازییەکانی لە ھەرێمی کوردستان و عێراق و کاردانەوەکانی بەرامبەر حکوومەتی ھەرێم، نوێنەری ھەرێم لەو بارەیەشەوە گوتی: "بەدڵنیاییەوە ئێران نیگەرانە لەسەر ئەو ھەواڵ و دەنگوباسانەی کە سوپای ئەمریکا روو بکاتە عێراق و ھەرێمی کوردستان، بەڵام ئەوەی کە ئێمە پێی ئاگادارین ھیچ بنکەیەکی فەرمی بەناوی ئەمریکا لە ھەرێمی کوردستان و عێراق نەکراوەتەوە، جگە لەو بنکانەی کە بۆ شەڕی داعش ھەبوون و بنکەکانیشی شوێنی تایبەت نەبووە بەڵکو پایەگا و بنکەی سوپای عێراق بووە، چەند شوێنێکی پێشمەرگەش ھەبووە کە بۆ شەڕی دژی داعش ھاتوون".
ئەو گوتی: "ھەرێمی کوردستان ھەرچییەک بکات پێویستە لە چوارچێوەی رێککەوتنی بڕیاری حکوومەتی ناوەندی عێراق بێت".
زۆرینه‌یان له‌سه‌ر مادده‌ی هۆشبه‌ر ده‌ستگیر کراون
ئاژانس – شیروان محه‌مه‌د ئه‌مین
وا بڕیاره له سه‌ره‌تای مانگی ئایینده‌دا 130 زیندانیی ئێران ئازاد بکرێن که زۆربه‌یان به تۆمه‌تی مادده‌ی هۆشبه‌ر سزا دراون ئه‌وه‌ش له به‌رامبه‌ر گواستنەوەی كه‌متر له 20 زیندانیی هه‌رێم که له ئێران به‌ند کراون.
هه‌فته‌ی ڕابردوو نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكوه‌زیرانی هه‌رێم و محه‌مه‌د جه‌واد زه‌ریف، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران له هه‌ولێر کۆبوونه‌وه و یه‌کێک له ته‌وه‌ره‌کانی کۆبوونه‌وه‌که بریتی بووه له ئازادکردنی 130 زیندانیی ئێران تا له ئێران حوکمه‌کانیان ته‌واو بکه‌ن، هاوکات 20 زیندانیی هه‌رێمیش که له ئێران به‌ند کراون ده‌گه‌ڕێندرێنه‌وه هه‌رێم.
نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له تاران بۆ ״ئاژانس״ وتی: ״به ڕێککه‌وتنێک 130 زیندانیی ئێران که له هه‌رێمن ده‌گه‌ڕێندرێنه‌وه و 20 زیندانیی هه‌رێمیش که له ئێرانن بۆ هه‌رێم ده‌گه‌ڕێندرێنه‌وه و حوکمه‌کانیان له وڵاته‌کانی خۆیان ته‌واو ده‌که‌ن.״
وتیشی: ״ڕێكکه‌وتنه‌كه ئیمزا كراوه، به‌ڵام حكومه‌تی هه‌رێم ته‌نها یه‌ك مه‌رجی بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی زیندانیانی ئێران داناوه، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه ئه‌گه‌ر بیه‌وێت بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ئێران ده‌بێت به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك واژۆ بكات، كه له‌سه‌ر ڕه‌زامه‌ندیی خۆی ئه‌م بڕیاره جێبه‌جێ ده‌كات.״
له ساڵی ڕابردوودا 96 به‌ندكراوی ئێران و 6 به‌ندكراوی هه‌رێم ئاڵوگۆڕیان پێ كراوه.
دڵشاد فائیز، وته‌بێژی داواكاری گشتیی هه‌رێم بۆ ״ئاژانس״ وتی: ״سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم به پێی مه‌رسومی ده‌سه‌ڵاتی سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌سه‌ڵاتی لێبووردن و گواستنه‌وه‌ی به‌ندكراوانی هه‌یه، هه‌روه‌ها ده‌توانێت ده‌‌سه‌ڵاته‌كه بگوازێته‌وه بۆ وه‌زاره‌تی داد.״
به‌پێی یاسای ژماره 10ی ساڵی 2018 تایبه‌ت به دابه‌شكردنی ده‌سه‌ڵاته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم، ده‌سه‌ڵاتی لێبووردنی تایبه‌ت دراوه به سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم.
ئه‌بووبه‌کر هه‌ڵه‌دنی، په‌رله‌مانتاری په‌رله‌مانی کوردستان، به ״ئاژانس״ی ڕاگه‌یاند، گه‌ڕاندنه‌وه‌ی به‌ندكراوان كارێكی باشه بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی بارگرانیی هه‌رێم له ڕووی دابینكردنی خه‌رجییه‌وه.
وتیشی: ״زۆرینه‌ی ئه‌و زیندانیکراوانه‌ی ئێران که له هه‌رێم ده‌ستبه‌سه‌رن به‌هۆی مادده‌ی هۆشبه‌ر ده‌ستگیر كراون، به‌ڵام تا ئیستا كه‌متر له 20 به‌ندكراوی هه‌رێم له ئیران هه‌یه.״
ساڵی 2012 په‌رله‌مانی عێراق ڕێککه‌وتننامه‌ی ئاڵوگۆڕی به‌ندییه‌کانی بۆ ئێران په‌سه‌ند کرد.
حاكم شێخ له‌تیف، شاره‌زا له بواری ده‌ستووری، بۆ ״ئاژانس״ وتی: ״به‌پێی یاسا بڕیاری گواستنه‌وه‌ی به‌ندییه‌كان بۆ ئێران كارێكی فیدڕاڵییه و له ڕێککه‌وتنه‌که‌دا باس له‌وه کراوه ڕێککه‌وتنه‌که له‌نێوان حکومه‌تی عێراق و ئێران ده‌بێت.״
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران بە ئاماژەپێدان بەوەی کە بەغدا و هەولێر گرینگی بە گەمارۆکانی دژی ئێران نادەن، وردەکاریی باروودۆخی ئامادەبوونی هێزە نێزامییەکانی ئەمەریکای لە عێراق خستەڕوو.
ئاژانسی مێهر، گرووپی نێودەوڵەتی ـ سومەیە خومارباقی: سەردانی ئەم دوایانەی وەزیری دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ عێراق وەکوو سەرۆکی شاندێکی ئابووریی و سیاسیی، گەمارۆکانی ئەمەریکا دژی ئێران و ئەگەری سەردانی "بەرهەم ساڵح" سەرۆک کۆماری عێراق بۆ ئەمەریکا و بوونی هێزە نێزامییەکانی ئەمەریکا لە عێراق، لەو بابەتانە بوون کە لە وتووێژ لەگەڵ "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران باسمان لێکرد کە ناوەرۆکی ئەم چاوپێکەوتنە لەبەر دەستاندایە:
بە پێی ئەو هەواڵانەی کە بڵاوبوونەتەوە، سێ حیزبی پارتی دیموکراتی کوردستان، یەکێتی نیشتمانی و بزووتنەوەی گۆڕان سەبارەت بە پۆستە سەرەکییەکان ڕێککەوتوون. بەم پێیە "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆکی هەرێم، "مەسروور بارزانی" سەرۆک وەزیرانی هەرێم و "بێگەرد تاڵەبانی" سەرۆکی پەڕڵەمانی کوردستانی عێراقیان لە ئەستۆدا دەبێت. ئایا ئەم هەواڵە تا چەندە ڕاستە؟ ئایا لەو بڕوایەدانین کێش و قەبارەی سیاسی پارتی دیموکرات بە پێی ئەم هەواڵە لە بنەمای سیاسی هەرێمی کوردستانی عێراقدا باڵا دەست دەبێت؟
تا ئێستا حیزبە سیاسییە کوردییەکان لەوانە: یەکێتی نیشتمانی کوردستان، پارتی دیموکرات و بزووتنەوەی گۆڕان لە دانووستاندان و لە چوارچێوەی ئەو پێشنییارە، پارتی دیموکرات بۆ سەرۆکایەتی هەرێم، "نێچیرڤان بارزانی" و بۆ سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی وەزیران "مەسروور بارزانی" کاندید کردووە.
یەکێتی نیشتمانی تا ئەم ساتە، بڕیاریی نەداوە و دوو کاندیدی هەیە یەکێک لەوانە: "بێگەرد تاڵەبانی" و ئەوی دیکە دکتۆر "ڕێواس فایق"ە کە هەمووی ئەوانە پلان و پێشنیارە. تا ئێستا هیچ ڕێکەوتنێکی کۆتایی نەکراوە و ئێمە چاوەڕوانی کۆبوونەوەی پەڕڵەمان و دانووستانە سیاسییەکانین.
چاوپێکەتنەکان لەم هەفتەیەدا درێژەی هەیە و لە ئەگەری ڕێککەوتنی کۆتاییدا، کۆبوونەوەی پەڕڵەمان بەڕێوەدەچێت. سەبارەت بە کێش و قەبارەی سیاسی پارتی دیموکراتیش دەبێت بڵێیم هێزی سیاسی و پێگەی سیاسی پارتی دیموکرات پەیوەندیی بە دەرئەنجامەکانی هەڵبژاردنەوە هەیە کە وەکوو دیارە پارتی دیموکرات دەنگی زیاتری بەدەستهێنا.
ئەگەر چی پارتی دیموکرات، دەنگی زیاتری لە هەڵبژاردنەکان بەدەستهێناوە بەڵام بۆ دیاریکردنی بەرپرسیارییەتی و سیاسەتی ئیستراتیژی هەریمی کوردستان دەبێت دانووستان بکرێت. ئاشکرایە کە سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان و سەرۆک وەزیران لە ئەستۆی پارتی دیموکراتدایە، بەڵام دەبێت لە ڕێگای دانووستانەوە زۆرینەی پۆستە دەوڵەتییەکان بە پێی مافەکانی هەڵبژاردن دابەشبکرێت. حیزبە سیاسییەکان لەم کاتەدا سەرقاڵی ئاخاوتنن و تا ئێستا ڕێککەوتنی ئەوتۆ نەکراوە و بڕیارە کۆتاییەکان یەکلایی نەبۆتەوە.
گرینگترین تەوەرەکانی سەردانی دکتۆر زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ هەرێمی کوردستانی عێراق چی بووە و چ بابەتێکی گرینگ باسکراوە؟
سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ عێراق گرینگییەکی تایبەتی هەبوو، چ بۆ بەغدا و چ بۆ هەرێمی کوردستان. ئەو تەوەرانەی کە باسی لێکرا بریتی بوون لە: مەسەلە ئەمنییەکان، هاودەنگی و دانووستان سەبارەت بە باروودۆخی ئێستای ناوچەکە و بابەتێکی دیکە گەمارۆکانی ئەمەریکا دژی ئێران بوو و جەختکراوە کە پەیوەندیی تاران لەگەڵ بەغدا و هەرێمی کوردستان دەبێت لە ئارادابێت و بەهێز بکرێت. هەندێک ڕێککەوتن ئەنجامدرا کە بە پێی ئەوانە ئەو هاوکارییانەی کە پێویستە بپارێزرێت و باروودۆخی ئێستا لە نێوان دوو وڵاتدا درێژەی پێبدرێت.
لە چوارچێوەی یاسای بنەڕەتی عێراق، هەرێمی کوردستانی عێراق پابەندە بە هاوکارییەکانی پێویست و پاراستنی باروودۆخی ئێستا بۆ درێژەپێدان بە چالاکییەکان و هەر لەم پێناوەدا تا ئێستا هەواڵێکی تایبەت نییە کە بڵێیم چالاکی ئابووریی یا هاوکارییەکان لە نێوان ئێران و عێراق کەمی کردبێت. بە بڕوای من هاوکارییەکان درێژەی دەبێت.
بە پێی هەندێک هەواڵ، ئەمەریکا بڕێک لە هێزە نیزامییەکانی خۆی لە سووریاوە بۆ عێراق و لەوانە هەرێمی کوردستانی عێراق گواستۆتەوە، ئەم هەواڵە تا چەندە ڕاستە؟
هەواڵی ڕاستم لەلا نییە و تەنیا هەوالێک کە هەمانە ئەوەیە کە پێگەی سەربازیی "کەی وان" (K1) هێزە نیزامییەکانی ئەمەریکای بە خۆیەوە بینیوە. هێزی نیزامی نوێی ئەمەریکا نەهاتۆتە ناو عێراقەوە و هەمان هێزن کە بۆ شەڕ لەگەڵ داعش هاتبوونە ناو عێراقەوە. شتێک کە لە دەزگاکانی ڕاگەیاندندا بوونی هەیە ئەوەیە کە هەندێک لە نێزامییەکان کە لە سووریاوە پاشەکشێیان کردووە چونەتە ناو پێگەی سەربازیی "کەی وان" (K1) لە کەرکووک.
من وەکوو تاکەکەس ناتوانم چوونی ئەم هێزانە پێشتڕاست بکەم، بەڵام ئەوەم گوێی لێبووە. وەزارەتی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان ئەم هەواڵەی بە گشتیی وەدرۆ خستەوە و ڕایگەیاندووە کە هێچ هێزێکی نوێی سەربازیی ئەمەریکا نەهاتۆتە ناو هەرێمی کوردستانەوە.
خاڵێک کە بوونی هەیە ئەوەیە کە هەر شێوە بوونی هێزە سەربازییەکانی ئەمەریکا لە عێراق دەبێت لە چوارچێوەی ڕێککەوتنە ئیستراتیژییەکانی نێوان عێراق و ئەمەریکا بکرێت کە هەرێمی کوردستانی عێراقیش بەشێک دەبێت لەم ڕێککەوتنە.
هەواڵێک سەبارەت بە دامەزراندنی پێگەی ئەمەریکا لە "شەقڵاوا"ی هەرێمی کوردستان بڵاوبۆتەوە ئایا هەرێم ئیزنی بە ئەمەریکا داوە لەم پێگەیە و پێگەکانی دیکەی هەرێمی کوردستان بۆ هێرش کردنە سەر ئێران کەڵک وەربگرێت؟
من جەخت دەکەمەوە کە هێچ پێگەیەکی نوێی لە خاکی هەرێمی کوردستانی عێراق دانەمزراوە و هەمان ئەو پێگەیانەی پێشوون کە بۆ شەڕ دژی داعش دامەزرابوون. پێگەیەکی بەم چەشنە بوونی نییە. هەرێمی کوردستانی عێراق لە چوارچێوەی پاراستنی یەکێتی عێراق ناتوانێت بە شێوەی یەکلایەنە بۆ ئامادەبوونی هێزە بیانییەکان لە خاکی خۆی بڕیاربدات و ئەم بابەتە دەبێت لە چوارچێوەی ڕێککەوتن لە نێوان بەغدا ئەنجامبدرێت.
بەغدا و هەرێم ئیزن نادەن لە خاکی ئەم ناوچەیەوە هێرش بکرێتە سەر ئێران. بێجگە لە پێگەی سەربازیی "کەی وان" (K1) پێگەیەکی دیکە کە هێزە نیزامییەکانی ئەمەریکا تیایدا ئامادەبن، بوونی نییە. هەر شتێک کە بوونی هەیە پێگەی عێراقییەکان یا پێگەکانی پێشمەرگەیە و لە شەقڵاوا لە بنەڕەتدا پێگە سەربازییەکانی ئەمەریکا بوونی نییە.
بە شێوەی گشتیی لە پەڕڵەمانی عێراق لە ئێستادا پڕۆژەیەک خراوەتەڕوو کە تەواوی عێراق و لەوانە بە هەرێمی کوردستانیشەوە کە هێزە سەربازییە بیانییەکان دەبێت لە عێراق بچنە دەرێی. ئەوەی کە ئەم پلانە لە پەڕڵەمانی عێراق پەسەند بکرێت یا نا دەبێت بڵێیم لە ڕێککەوتنە سیاسییەکانی عێراقدا زۆر سەخت بووە. بەرژەوەندیی حیزبی و پەیوەندیی گرووپە سیاسییەکان و نەبوونی یەکێتی نەتەوەیی و ئەوەی کە هەر حیزبێک و لایەنێک بەرژەوەندیی خۆی لەبەرچاودەگرێت و گرینگی بە بەرژەوەندیی نەتەوەیی نادات و هەمووی ئەمانە بوونەتە ڕێگر لە بەردم ڕێکەوتنە سیاسییەکاندا.
ئێوە لە وتووێژێکدا ڕاتانگەیاند کە هەرێمی کوردستانی عێراق و بەغدا بۆ ئەنجامدانی گەمارۆکانی ئەمەریکا دژی ئێران لە ژێر گوشاردان. چ رێکارێک بۆ ڕاگرتنی پەیوەندیی بازرگانی و ئابووری لەگەڵ ئێران لە لایەن بەغدا و هەولێرەوە بوونی هەیە کە گەمارۆکانی ئەمەریکا دژی ئێران لەبەرچاونەگرن؟
هەرێمی کوردستان و بەغدا زور لە ژێر گوشاردان تاکوو هاوڕێیەتی لەگەڵ گومارۆکانی ئەمەریکا بکەن، سەردانەکانی وەزیری دەرەوە و بەرپرسی خەزانەی دارایی ئەمەریکا بۆ عێراق و چاوپێکەوتن لەگەڵ بەرپرسانی ئەم وڵاتە یانی ئەوەی کە ئەمەریکییەکان بە شوێن هاوڕێیەتی کردنی سیایەتەکانیان دژی ئێرانن بەڵام هەرێم و بەغدا تا ئێستا هاوڕێیەتیان نەکردوون و خودی ئەمەریکا دوو جار بۆ ماوەی سێ مانگ، لە هاوڕێیەتی کردنی عێراق لەگەڵ گەمارۆکانی ئێران خۆشبووە.
ڕێکارەکان و ئەزموونەکانی ڕابردوو ئێستاش بۆ دەربازبوون لە گەمارۆکانی دژی ئێران ئەنجامدەدرێت چونکە ئێمە شەریکی دوژمنایەتی لەگەڵ خەڵکی ئێران نابین و هەر کارێک کە لە دەستمان بێت بۆ دەربازبوون لە هاوبەشی لە گەمارۆکانی دژی ئێران دەیگرینە بەر و لەم بوارەدا لە چوارچێوەی ڕێککەوتنەکان لەگەل بەغدا چالاکی دەکەین.
تا ئەم کاتە نییەت ئەوەیە کە عێراق لەگەڵ ئێران هاوکاری بکات و هاوبەشی لە گەمارۆکانی دژی ئێران نەکات، بەڵام وردەکارییەکانی ئەم رێکارانە و ڕێوشوێنی ڕوون نییە. ئێمە جوگرافیایەکی هاوبەشمان لەگەڵ ئێران هەیە کە ناتوانین ئەوە بگۆڕین.
ئێران هەمیشە لە باروودۆخی دژواردا لە تەنیشت خەڵکی عێراق بووە و ئێمە نابێت ئەم مەسەلەیە لەبەرچاونەگرین هەر بۆیە بەغدا بەشوێن ڕاگرتنی پەیوەندیی بازرگانی و ئابووری لەگەڵ ئێراندایە.
"عامر ئەالفایز" ئەندامی کۆمیسیۆنی پەیوەندییە بیانییەکانی پەڕڵەمانی عێراق ئاماژەی بە ئەگەری سەردانی "بەرهەم ساڵح" سەرۆک کۆماری ئەم وڵاتە بۆ ئەمەریکا کردووە بە مەبەستی لێخۆشبوون لە گەمارۆکانی دژی ئێران، ئایا ئەم هەواڵە پشتڕاست دەکەنەوە؟
بەڵێ ئەم هەواڵە تەئیید دەکەم و ئەو کاتەی کە بەڕێز "بەرهەم ساڵح" بووە سەرۆک کۆماری عێراق، ئەمەریکییەکان بۆ سەردانی واشنگتۆن بانگهێشتیان لێکرد و ئەم سەردانە گوارزایەوە بۆ ساڵی نوێی زایینی واتە 2019 و بە بڕوای من، ئەم سەردانە بە زووترین کات ئەنجام دەدرێت. مەبەست لەم سەردانە پاراستنی بەرژەوەندیی خەڵکی عێراقە و ڕاگرتنی پەیوەندیی بازرگانی لەگەڵ ئێرانیش لە چوارچێوەی بەرژەوەندیی نەتەوەی عێراقدا.
لینکی چاوپێکەوتن:
https://www.mehrnews.com/news/4519329/بغداد-و-اربیل-تحریمهای-ضد-ایرانی-را-نادیده-می-گیرند
انوار – نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له تاران سه‌باره‌ت به سه‌ردانه دواییه‌که‌ی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی کۆماری ئیسلامی ئێران رایگه‌یاند: به پێی هه‌لومه‌رجی تایبه‌تی عێراق، گه‌شه‌ی راووراوێژ له‌گه‌ڵ وڵاته جیاوازه‌کان به‌تایبه‌ت کۆماری ئیسلامی ئێران پیویسته و ئه‌م بابه‌ته خراوه‌ته پله‌ی یه‌که‌می به‌رنامه‌کانی حکومه‌تی نوێی عێراقه‌وه.
نازم ده‌باغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی "خراسان" وتی: به‌ڕێزان به‌رهه‌م ساڵح و عادڵ عه‌بدولمه‌هدی هه‌رکامه‌و به هۆی تایبه‌تمه‌ندی سیاسییه‌وه په‌یوه‌ندی ژیرانه‌و باشیان له ئاست نێوده‌وڵه‌تی و سیاسیدا هه‌یه. که‌واته له ئێستا عێراق له لایه‌که‌وه به هۆی ئه‌و هه‌لومه‌رجه ستراتیژییه‌وه له خۆرهه‌ڵاتی ناوین هه‌یانه‌و له لایه‌کی دیکه‌وه به هۆی شه‌ڕ و خه‌باتی دژی داعش و تیرۆریزم، پێویستیان به هاوبیری و راووراوێژی زیاتر له‌گه‌ڵ وڵاته جیاوازه‌کان به‌تایبه‌ت ئێران هه‌یه.
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له درێژه‌دا ده‌ڵێت: هه‌‌ر وڵاتێک که به‌رپرسانی سه‌ردانی عێراقیان کردووه یان سه‌ردانی ده‌که‌ن، رۆڵێکی گرنگیان له رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی داعش و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی عێراق ده‌بێت.
ده‌باغ سه‌باره‌ت به سه‌ردانه‌که‌ی دکتور روحانی سه‌رۆک کۆماری ئێران بۆ عێراقیش ده‌ڵێت: ئه‌م سه‌ردانه گرنگییه‌کی زۆری هه‌یه و چونکه له درێژه‌ی سه‌ردانه‌که‌ی سه‌رۆک کۆماری عێراق بۆ تاران و ته‌واوکردنی ئه‌و رێکه‌وتنه گرنگانه‌یه که له تاران ئه‌نجام دران.
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستان هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: له سه‌ردانه‌که‌ی سه‌رۆک کۆماری عێراق بۆ تاران، رێکه‌وتنی گرنگ له بواره‌کانی رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی تیرۆریز، گه‌شه‌ی په‌یوه‌ندییه بازرگانی و ئابوورییه‌کان و گه‌شه‌و به‌رزکردنه‌وه‌ی ئاستی په‌یوه‌ندی سیاسی نێوان دوو وڵات ئه‌نجام درا، که له‌م سه‌ردانه‌دا گرنگی‌دان به رێکه‌وتنه‌کان، له بواره‌کانی ئه‌منی ناوچه‌که، رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی تیرۆریزم و داعش و هاوکاری پێویست له نێوان دوو وڵاتدا و له قۆناغی ئێستادا سه‌باره‌ت به گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا، له پلان و به‌رنامه‌ی کاری سه‌ردانه‌که‌دایه.
كۆماری ئیسلامی ئێران لەبارەی هەڵگرتنی ڤیزا لەسەر هاوڵاتیان داوایەك ئاراستەی حكومەتی عیراق دەكات، نوێنەری حكومەتی هەرێمیش لەتاران ڕایدەگەیەنێت، "ئەگەر عیراق ئەوكارە بكات، ئێرانیش ڤیزا ناهێڵێت".
SNN:
شادان حەسەن
دوایین هەواڵەکان
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى و دوو گرووپى پهرلهمانتارانى ئهڵمانى كۆبوونهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى و سهرۆك وهزيرانى ئهرمهنستان تاوتوێى پهيوهندييهكان دهكهن
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ خاوهنشكۆ شاى ئوردن كۆبووهوه
- كارنامهى سهرۆك نێچيرڤان بارزانى له كۆنفرانسى ئاساييشى ميونشن ته‌واو بوو
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: عێراق و ههرێمى كوردستان، پێويستييان به يهكێتيى ئهورووپايه