سەرۆكی هەرێمی كوردستان هێزەكانی پێشمەرگە لە میحوەری ڕۆژهەڵاتی دیجلە بەسەر دەكاتەوە
لە درێژەی بەسەرکردنەوەی هێزەكانی پێشمەرگە و بەرەکانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان، ئەمڕۆ یەكشەممە 14ـی ئەیلوولی ٢٠١٤، بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە مەبەستی لە نزیكەوە ئاگاداربوون لە بارودۆخی بەڕەكانی جەنگ سەردانی سەنگەرەکانی پێشمەرگەی لە میحوەری ڕۆژهەڵاتی دیجلە کرد. لەو سەردانەدا سەرۆک بارزانی دەستخۆشیی لە پێشمەرگە قارەمانەکان کرد بۆ ئەو سەرکەوتنە مەزنەی لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لەو ناوچەیە وەدەستیان هێنا و هەروەها سوپاسی خۆڕاگریی پێشمەرگەی کرد و وەک زامنی ئازادیی کوردستان و پارێزەری گەل و وڵات.
لەو بەسەرکردنەوەیەدا سەرۆک بارزانی گوێی لە سەرنج و تێبینیی فەرماندە و پێشمەرگەکان گرت و ڕێنمایی و بەرچاوڕوونیی پێویستیشی لەبارەی ڕەوشی سیاسی و مەیدانیی بەرەی دژ بە تیرۆریستان خستەڕوو.
وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا لەڕێی تەلەفۆنەوە پەیوەندی بە سەرۆك بارزانی دەكات
ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە 13ـی 9ـی 2014 جۆن كیری وەزیری دەرەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لەڕێی تەلەفۆنەوە پەیوەندی بە بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد.
لەم پەیوەندییەدا وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا باسی سەردانەكەی خۆی بۆ بەغدا و دیداری لەگەڵ بەرپرسانی عێراقی كرد. لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا هەردوولا بیروڕای خۆیان لەبارەی پڕۆسەی پێكهێنانی حكوومەتی تازەی عێراق ئاڵوگۆڕ كرد. هەر لەم پەیوەندییەدا وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا پشتگیری و هاوپەیمانەتیی وڵاتەكەی لە شەڕی دژی ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش بۆ عێراق و هەرێمی كوردستان دووپات كردەوە.
پەیامى قوباد تاڵەبانى بۆ گەل و حکومەتى ئەمەریکا بەبۆنەى 11ى سێپتەمبەر
سیانزە ساڵ لەمەوبەر گەلى ئەمەریکا لەلایەن گەورەترین رێکخراوى تیرۆریستى لە جیهان رێکخراوى قاعیدە، رووبەرووى هێرشێکى تیرۆریستى چاوەروانەکراو بۆوە، کەبووە هۆى رووخانى دوو تاوەرى گەورەى سەنتەرى بازرگانى ئەمەریکا و بەو رووداوە کارەساتێکى گەورەى مرۆڤایەتى لێکەوتەوە.
ئەگەرچى ئەم رووداوە کاریگەرى دلتەزێنى بەدواى خۆیدا هێنا، بەڵام بوو بەهۆى دەرکەوتن و نیشانەى هێزو بەرەنگاربوونەوەى گەلى ئەمەریکا. بەشێوەیەک هاتنە دەنگى ئەمەریکا، بەقەبارەیەکى گەورە بۆ بەگژداچوونەوەو لەناوبردنى تیرۆر دروست بوو هەروەها بەرەى دژ بە تیرۆریستان لە سەرتاپاى جیهان فراوانتر بوو.
بۆیە سەرئەنجام ئەمەریکا بە هەماهەنگى لەگەل هاوپەیمانان، گەورە تیرۆریستى جیهان و سەرۆکى رێکخراوى تیرۆریستى قاعیدە ئوسامە بن لادنى لەناوبرد و جەنگ لەدژى تیرۆر دەستى پێکرد جا لەهەر شوێنێکى دونیا بوو بێت.
بۆیە ئەمرۆ بەهەمان فەرهەنگ، پیلان دارێژە تیرۆریستەکان، بەشێوازى دراندانەتر پەلامارى خەڵکى سوریا و عیراق و ناوچەکە دەبنەوە و هەولَى پەلامارى هەرێمى کوردستان دەدەن بەشێوەیەک لەشوێن خۆ شاردنەوە لەنێو ئەشکەوت و بن بەرد، ئێستا تیرۆریستان بەئاشکرا دێنە نێو وڵات و ناوچەو شارو شارۆچکەکان و خەڵكى سڤیل و بىَ تاوان و مندال و ژن و پیاو بە قیزەونترین شێوه دەکوژن و مامەلەیان لەگەل دەکەن.
هەر بەم بۆنەیەوە دەستخۆشى لەسەرۆک ئۆباما دەکەم، کە لەووتارە بەنرخەکەى دوێنێیدا، ووتى بەهاوکارى دۆستەکانمان بڕیارى لەناوبردنى داعش دەدەین. بۆیە ئێمە وەک هەرێمى کوردستان، دۆستایەتى نێوان کورد و ئەمەریکا بەهەند وەردەگرین و بەهەمان شێوەى دۆستایەتیمان لە دواى یانزەى سێپتەمبەر، کە رووخاندنى رژێمى بەعسى لەعیراقدا لە ساڵى 2003 بەدواى خۆیداهێنا، لە ئێستادا دۆستایەتیمان دووپاتدەکەینەوە.
بۆ بەدیهێنانى دیموکراسى و ئازادى تەواوەتى لەعیراق و پاراستنى دەستکەوتەکانى حکومەتى هەرێمى کوردستان و گەلى کورد، جارێکى ترهەماهەنگیمان لەگەل ئەمەریکا دووپات دەکەینەوەو لە رووبەرووبوونەوەى تیرۆریستان بەردەوام دەبین. هەروەها هەر وەک چۆن لەئێستادا ئێمە وەک کورد لەهەرێمى کوردستان، لەجیات هەموو جیهان بەرەنگارى تیرۆر دەبینەوە، بەهەمان شێوە هاوشانى ئەمەریکا، بۆ ئاسوودەیى بوونى مرۆڤایەتى، دژ بە تیرۆریستان دەوەستینەوە.
دووبارە سەرەخۆشى ئاراستەى گەلى ئەمەریکا دەکەین،کە بەهۆى تاوانى یانزەى سیپتەمبەرى تیرۆریستان بەهەزاران کەس بوونە قوربانى و شەهید بوون. هەروەها گەڵى ئەمەریکا دڵنیا دەکەینەوە، کە ئەمەریکا دۆستى راستەقینەو جىَ ى متمانەى خۆى،لە هەرێمى کوردستان لە رووبەرووبوونەوەو دژ بەفەرهەنگى تیرۆریستان و لە جەنگى دژ بەتیرۆردایە.
حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان داواى هاوكارى له كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى ده‌كات
حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان داواى كرد به‌شدارانى ئه‌و كۆنفرانسه نێوده‌وڵه‌تیه‌ى سبه‌ى دووشه‌ممه ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى ئاسایشى عیراق و ڕووداوه‌كانى شه‌نگال و ئاواربوونى سه‌دان هه‌زار هاووڵاتى؛ له پاریس ده‌به‌سترێت، نه‌ك هه‌ر به ته‌نها له ڕووى سیاسى و سه‌ربازییه‌وه له بارودۆخه‌كه بدوێن، به‌ڵكو ئاوڕێكى جددیش له ڕه‌وشى مرۆییى ئاواره‌كان بده‌نه‌وه و بتوانن هاوكارى ته‌واو بن بۆ یارمه‌تیدانى سه‌دان هه‌زار ئاواره‌ى ناوخۆی عیراق.
داواشى كرد وڵاته عه‌ره‌بییه‌كان ئه‌ركى مرۆییى خۆیان به‌رامبه‌ر به‌و ئاوارانه پێك بێنن كه به‌شێكى زۆریان كوردى ئێزدین، به‌ڵام به‌شێكى به‌رچاویشیان مه‌سیحى و عه‌ره‌بى سوننه‌ى ناوچه‌كانى نه‌ینه‌وان.
حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هه‌روه‌ها داوا له كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى ده‌كات به ده‌نگ داوكارییه‌كانییه‌وه بچێت تا بتوانێت وه‌ك پێویست ئه‌ركى خۆى جێبه‌جێ بكات و هاوكارى و یارمه‌تى پێشكه‌ش به‌و ژماره زۆره‌ى خه‌ڵكى ئاواره بكات، كه له ئه‌نجامى هێرشه تیرۆستییه‌كانى داعش بۆ سه‌ر شه‌نگال و ده‌شتى نه‌ینه‌وا، ڕوویان له ناوچه ئارامه‌كانى هه‌رێمى كوردستان به گشتى و سنوورى پارێزگاى دهۆك به تایبه‌تى كردووه و پێداویستییه‌كانیان دابین بكات، به تایبه‌تى كه خه‌ریكه وه‌رزى سه‌رماوسۆڵه ده‌ست پێده‌كات.
ئه‌م داوایانه‌ى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان، له كۆبوونه‌وه‌یه‌كى سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ وه‌زیر و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى حكوومه‌تدا هات، كه بۆ لێكۆڵینه‌وه له ڕه‌وشى مرۆییى ئاواره‌كانى شه‌نگال و ده‌شتى نه‌ینه‌وا و به‌دواداچوونى پێداویستییه‌كانیان و چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان، نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 14ى ئه‌یلوولى 2014، به سه‌رۆكایه‌تیى به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، ساز كرا.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا هه‌روه‌ها ڕاپۆرتێكى مه‌یدانى ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى ئاواره‌كان پێشكه‌ش كرا و به تایبه‌تى تیشك خرایه سه‌ر بوارى په‌روه‌رده‌یى و ئه‌و قوتابخانانه‌ى له دهۆك ئاواره‌كانى تیادا نیشته‌جێ كراوه. له‌مباره‌یه‌وه بڕیار درا به زووترین كات ده‌ست به دروستكردنى كامپ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و قوتابخانانه چۆڵ بكرێن و پرۆسه‌ى خوێندن دوا نه‌كه‌وێت. هه‌روه‌ها بڕیار درا هاوكارییه‌كى ته‌واوى پارێزگار و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى پارێزگاى دهۆك بكرێت بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن وه‌ك پێویست ڕووبه‌ڕووى كێشه‌كان ببنه‌وه. هه‌ر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته كۆبوونه‌وه‌یه‌كى دیكه‌ى هاوشێوه له دهۆك ساز ده‌كرێت، تاكو له نزیكه‌وه دید و بۆچوونى لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى دهۆك له‌باره‌ى ڕه‌وشه‌كه‌وه بزانرێ.
هه‌روه‌ها بڕیار درا لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى حكوومه‌ت له‌گه‌ڵ ڕێكخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان هاوكارى و هه‌ماهه‌نگییه‌كى ته‌واویان هه‌بێت و شاندێكى حكوومه‌تى هه‌رێمى هه‌رێمى كوردستان سه‌ردانى به‌غدا بكات، بۆ ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى عیراق ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى ئاواره‌كان گفتوگۆ بكات، چونكه ئه‌م قه‌یرانه مرۆیییه له ڕووى پێداویستییه‌كان و قه‌باره‌وه، زۆر له تواناكانى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان گه‌وره‌تره و حكوومه‌تى عیراق ده‌بێ له‌مباره‌یه‌وه ئه‌ركه یاسایى و ده‌ستوورییه‌كانى خۆى جێبه‌جێ بكات.
له كۆتاییدا سوپاس و پێزانینى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان پێشكه‌ش به خه‌ڵكى كوردستان به گشتى و پارێزگاى دهۆك به تایبه‌تى كرا، بۆ ئه‌و كۆمه‌ك و هاوكارییانه‌ى كه هه‌ر له ڕۆژى یه‌كه‌مه‌وه پێشكه‌ش به ئاواره‌كانیان كردووه و ده‌یكه‌ن.
نێچیرڤان بارزانى پێشوازى له جێگرى سكرتێرى گشتیى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان كرد
سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 14ى ئه‌یلوولى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له خاتوو ڤالێرى ئامۆس جێگرى سكرتێرى گشتیى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان ـ ڕێكخه‌رى نووسینگه‌ى كاروبارى مرۆییى UN و شاندێكى یاوه‌رى كرد.
شاندى میوان كه سه‌ردانى كه‌مپه‌كانى ئاواره و په‌نابه‌رانى له سنوورى پارێزگاى دهۆك كردبوو، پوخته‌ى دید و تێبینییه‌كانى خۆیان ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى ئاواره‌كان و كێشه و گرفته‌كانیان خسته ڕوو، هه‌روه‌ها سوپاس و پێزانین و ده‌ستخۆشیى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تییان پێشكه‌ش به حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان كرد، كه وێڕاى زۆریى ژماره‌ى ئاواره‌كان و سنوورداریى تواناكان، پێشوازى لێ كردوون و هه‌موو كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كى پێشكه‌ش كردوون.
شانده‌كه هه‌روه‌ها تیشكیان خسته سه‌ر كۆمه‌ڵێك كێشه و گرفتى كه‌مپه‌كان له ڕووى په‌روه‌رده‌یى و ته‌ندروستى و ژیارییه‌وه و مه‌ترسیى خۆیان له ئه‌گه‌رى زیادبوونى ژماره‌ى په‌نابه‌ران و ئاواره‌كان ده‌ربڕى، دووپاتیشیان كرده‌وه كه داوا له كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى و وڵاته كۆمه‌كبه‌خشه‌كان و حكوومه‌تى به‌غدا ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى هاوكارى و یارمه‌تیى زیاتر پێشكه‌ش به حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بكه‌ن، تا بتوانێت به شێوه‌یه‌كى باشتر خزمه‌تى په‌نابه‌ران و ئاواره‌كان بكات.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هه‌ر له سه‌ره‌تاوه ده‌رگاكانى به ڕووى هه‌موو په‌نابه‌ران و ئاواره‌كاندا كردووه‌ته‌وه و وێڕاى سنوورداریى تواناكانیشى، هه‌موو كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كى پێویستى پێشكه‌ش كردوون، به‌ڵام ئه‌وه‌یشى نه‌شارده‌وه كه پێداویستییه‌كانى ڕه‌وشه‌كه له ده‌ره‌وه‌ى تواناكانى حكوومه‌ته، به تایبه‌تى كه له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵه‌وه به هۆى نه‌ناردنى بودجه‌ى هه‌رێمى كوردستان له لایه‌ن حكوومه‌تى عیراقه‌وه، حكوومه‌تى هه‌رێم له قه‌یرانێكى سه‌ختى داراییدایه، بۆیه داواى كرد كه UN و كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى و حكوومه‌تى عیراق، ئه‌رك و به‌رپرسیاریه‌تیى خۆیان جێبه‌جێ بكه‌ن.
سەرۆك بارزانی لەگەڵ كەسایەتییە ئایینی و كۆمەڵایەتییەكانی شنگال و دەشتی نەینەوا و دەڤەری تەلەعفەر و زوممار كۆبۆیەوە
بە مەبەستی تاوتوێكردنی بارودۆخی ئەو ناوچانەی كەوتوونەتە بەر پەلاماری تیرۆریستان و هەروەها بارودۆخی ئاوارەكان و گوێگرتن لە ڕاوبۆچوون و پێشنیارەكان ئەمڕۆ پێنجشەممە 11ـی 9ـی 2014 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كەسایەتییە ئایینی و كۆمەڵایەتییەكان و پیاوماقوولانی ئێزیدی و كریستیان و موسلمان و توركمان و ئەرمەن و شەبەك و نوێنەرانی هەموو پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی شنگال و دەشتی نەینەوا و دەڤەری تەلەعفەر و زوممار كۆبۆیەوە.
لەم كۆبوونەوەیەدا سەرۆك بارزانی وتەیەكی پێشكەشی ئامادەبووان كرد و تێیدا باڵی كشاندە سەر بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی ناوچەكە و پەلاماری دڕندانەی تیرۆریستان بۆ سەر خەڵكی ناوچەكە و هاوخەمیی خۆی بۆ خەڵكی دەڤەرەكە و لێقەوماوان نیشاندا و ڕایگەیاند كە ئەوە كارەساتێكە بەسەر هەموو گەلی كوردستاندا هاتووە و هەموومان تێیدا هاوبەش و هاوخەمین. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی خستەڕوو كە ئەو دۆخە نالەبارە هەرهەمووی لە ئەنجامی سیاسەتی هەڵەی حكوومەتەكانی بەغدا بووە. لەبارەی پەلاماری تیرۆریستانیش سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەوەدا كە تیرۆریستان هیچ سنوورێك بۆ بەها و ئەخلاق نازانن و ئەمانجیان تەنیا دەستدرێژی و تۆقاندنی خەڵكە و ڕایشیگەیاند كە تیرۆریستان لە پاشەكشەدان و هێزی پەلاماردانیان نەماوە و هیچ داهاتوویەكیان لەم وڵاتەدا نییە.
هەر لە درێژەی قسەكانیدا وێڕای ئاماژەدان بەوەی كە گەلی كوردستان تەنیا نییە و هەموو دونیا پشتیوانیەتی، ڕۆڵی پێشمەرگەی لە ڕێگەگرتن و وەستاندنی پەلاماری تیرۆریستان بەرز نرخاند و جەختیشی لەوە كردەوە ئەگەر بە تەنیا بین و كەسیش لە پشتمان نەبێت ناهێڵین یەك بستی خاكی كوردستان لەژێر دەستی تیرۆریستاندا بمێنێت.
سەرۆك بارزانی لەبارەی بارودۆخی ئاوارەكانیش دوا و هێمای بەوەدا كە چارەسەری سەرەكیی كێشەی ئاوارەكان ئەوەیە كە ناوچەكانیان ئازاد بكرێت و بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆیان و داوایشی كرد كەس بیر لە جێهێشتنی وڵات نەكاتەوە و لە وڵاتی خۆیان بمێنن و یان هەموومان پێكەوە بە ئازادی و سەربەرزی دەژیین یانیش پێكەوە دەمرین. سەرۆك بارزانی ئامادەبووانیشی لەوە دڵنیا كردەوە كە ئەوانەی لە ڕووداوەكاندا كەمتەرخەمییان نواندووە دەدرێنە دادگە و سزا دەدرێن. سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەو كارەساتە دا كە بەسەر خەڵكی شنگالدا هاتوو و ڕایگەیاند ئەوانەی دەستیان لە كوشتن و ئازاردانی خەڵكی شنگالدا هەبووە سزای خۆیان وەردەگرن و ئامادەبووانیشی لەوە دڵنیا كردەوە كە شنگال و هەموو ناوچەكانی ژێر دەستی تیرۆریستان ئازاد دەكرێن.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا دەرگەی گفتوگۆ و پرسیار و پێشنیار بەسەر ئامادەبووان كرایەوە و نوێنەرانی پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی شنگال و دەشتی نەینەوا و تەلەعفەر و زووممار لەبارەی چارەسەركردنی دۆخەكە و ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و هەروەها بارودۆخی ئاوارەكان تێبینی و پێشنیار و پرسیارەكانیان ئاراستەی سەرۆك بارزانی كرد و سەرۆك بارزانیش وەڵامی پرسیار و تێبینییەكانیانی دایەوە.
سەرۆک بارزانی هێزەکانی پێشمەرگەی لەهەردوو میحوەری ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای دیجلە بەسەر کردەوە
ڕۆژی چوارشەممە ١٠ـی ئەیلوولی ٢٠١٤ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان سەردانی هێزەکانی پێشمەرگەی لە بەرەی ڕۆژهەڵاتی دیجلە کرد، لەو سەردانەدا کە بەمەبەستی لە نزیکەوە ئاگاداربوون لە ڕەوشی پێشمەرگەکان لە سەنگەرەکانی بەرەوڕووبوونەوە و هەڵسەنگاندنی ڕەوشی مەیدانیی بەرەی ڕۆژهەڵاتی دیجلە بوو، سەرۆک بارزانی سوپاسی خۆڕاگریی پێشمەرگەی کرد و دەستخۆشیی هەڵمەت و سەرکەوتنەکان و ئازادکردنی ناوچەیەکی فراوانی ئەو میحوەرەی لێ کردن.
لە درێژەی بەسەرکردنەوەی بەرەکانی ڕووبەڕووبوونەوەش، ئەمڕۆ پێنجشەممە ١١ـی ئەیلوولی ٢٠١٤، بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان سەردانی سەنگەرەکانی پێشمەرگەی لە میحوەری ڕۆژئاوای دیجلە کرد. لەو سەردانەدا سەرۆک بارزانی دەستخۆشیی لە پێشمەرگە قارەمانەکان کرد بۆ ئەو سەرکەوتنە مەزنەی لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لەو ناوچەیە وەدەستیان هێنا و چەند ناوچەیەکی ستراتیژییان لە تیرۆریستان پاک کردەوە. سەرۆک بارزانی سوپاسی خۆڕاگریی پێشمەرگەی کرد و وەک زامنی ئازادیی کوردستان و پارێزەری گەل و وڵات دەستخۆشی لێ کردن.
لە هەردوو بەسەرکردنەوەکەشدا بۆ میحوەرەکانی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای دیجلە سەرۆک بارزانی گوێی لە سەرنج و تێبینیی فەرماندە و پێشمەرگەکان گرت و ڕێنمایی و بەرچاوڕوونیی پێویستیشی لەبارەی ڕەوشی سیاسی و مەیدانیی بەرەی دژ بە تیرۆریستان خستەڕوو.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سەرۆك كۆماری فەڕەنسا دەكات
ئەمڕۆ هەینی 12ـی 9ـی 2014 فرانسوا هۆڵاند سەرۆكی كۆماری فەڕەنسا بە یاوەری شاندێكی حكوومەتی فەڕەنسا سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد و لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر لە لایەن بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و بە ئامادەبوونی ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، لە ڕێوڕەسمێكی تایبەتدا پێشوازی لێ كرا.
لەدوای بەخێرهێنانی لە لایەن سەرۆك بارزانی و پشوودانێكی كورت لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەرێم، سەرۆك بارزانی و سەرۆك كۆماری فەڕەنسا و شاندە یاوەرەكەی سەردانی كەمپی ئاوارەكانیان لە شارۆچكەی عەنكاوەی هەولێر كرد و لە نزیكەوە ئاگاداری بارودۆخ و گوزەرانی ئاوارەكان بوون كە لەپاش پەلاماردانی تیرۆریستان بۆ سەر هەرێمی كوردستان و دەشتی نەینەوا پەنایان بۆ كوردستان هێناوە و لەم كەمپەدا نیشتەجێن.
دوای ئەم سەردانە لە شاری هەولێر سەرۆك بارزانی و سەرۆك كۆماری فەڕەنسا و شاندە یاوەرەكەی كە پێكهاتبوون لە لۆران فابیوس وەزیری دەرەوەی فەرەنسا و جێن یوڤیس لێدریان وەزیری بەرگریی فەڕەنسا و مارك بارێتی باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق و ژمارەیەك ڕاوێژكار و بەرپرسی حكوومەتی فەڕەنسا كۆبوونەوە.
لەم كۆبوونەوەیەدا كە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان و مەسرور بارزانی ڕاوێژكاری ئەنجوومەنی ئاساییشی كوردستان و مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم و فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە و سەفین دزەیی گوتەبێژی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەی بوون، سەرۆك بارزانی زۆر بەگەرمی بەخێرهاتنی سەرۆكی فەرەنسا و شاندە یاوەرەكەی كرد و ئەم سەردانەی بە مێژوویی و كاریگەر وەسف كرد. سەرۆك بارزانی سوپاسی سەرۆك و گەلی فەڕەنسای كرد بۆ بەدەنگەوەهاتن و یارمەتیدان و هاوكاریكردنی گەلی كوردستان و ڕایگەیاند كە جێگەی شانازییە كوردستان دۆستێكی مەزنی وەك گەلی فەڕەنسای هەیە. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی بۆ سەرۆكی فەڕەنسا خستەڕوو كە فەڕەنسا لە ڕۆژە سەختەكاندا هەردەم لەتەك گەلی كوردستان وەستاوە و یارمەتی و هاوسۆزیی ئەمجارەی فەڕەنسا كاریگەریی زۆری لە بەهێزتربوونی ورەی گەلی كورد و هێزەكانی پێشمەرگە هەبووە و هاوكێشەی شەڕەكانی لە قازانجی گەلی كوردستان و هێزەكانی پێشمەرگە گۆڕیوە. سەرۆك بارزانی هەوڵەكانی فەڕەنسای بۆ كۆكردنەوەی پاڵپشتیی نێودەولەتی و دروستكردنی هاوپەیمانێتیی دەولی لەشەڕی دژی تیرۆردا بەرز نرخاند و لەبارەی شەڕی دژی ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعشی سەرۆك بارزانی جەختی لەوە كردەوە كە كوردستان لەشەڕی ئەم ڕێكخراوە هەتا ڕیشەكێشكردن و لەناوبردنی بەردەوام دەبێت.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا سەرۆكی كۆماری فەڕەنسا سوپاسی سەرۆك بارزانیی كرد بۆ ئەو پێشوازییەی لێی كراوە و دووپاتی ئەوەی كردەوە كە وڵاتەكەی لە پاڵپشتیكردن و پاراستنی گەلی كوردستان بەردەوام دەبێت و لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعشدا یارمەتییە سەربازیی و مرۆڤییەكانی فەڕەنسا بۆ هەرێمی كوردستان فراوانتر دەبێت و دەچێتە قۆناغێكی تازەتر و هاوپەیمانییەكی بەهێزی دەولییش بۆ ئەم مەبەستە پێكدێت. سەرۆكی فەڕەنسا باسی لە بەستنی كۆنگرەیەكی نێودەوڵەتیی كرد كە بڕیارە لە داهاتوویەكی نزیك لە شاری پاریس بۆ چۆنییەتی ڕووبەڕووبوونەوە و لەناوبردنی ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش دەبەسترێت و ڕایشیگەیاند شاندی هەرێمی كوردستانیش لەم كۆنگرەیەدا بەشدار دەبێت چونكە لە ئەرزی واقعدا كوردستان هیڵی ڕووبەڕووبوونەوەیە و لەگەڵ ئەم ڕێكخراوە لە جەنگدایە.
سەرۆكی فەڕەنسا ستاییشی هەرێمی كوردستان و هێزەكانی پێشمەرگەی كرد بۆ پاراستن و حەواندنەوەی ژمارەیەكی زۆری پەنابەر و ئاوارە و كوردستانیشی بە نموونەیەك زۆر باش وەسف كرد لە پێكەوەژیانی پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییە جۆراوجۆرەكان و ڕایگەیاند فەڕەنسا ستایشی ئەم پێكەوەژیانەی كوردستان دەكات و پارێزگاری لەم فرەیی و پێكەوەژیانە دەكات.
لەدوای كۆبوونەوەكە سەرۆك بارزانی و سەرۆكی كۆماری فەڕەنسا بەشداری پڕێسكۆنفڕانسێك بوون و ناوەڕۆكی كۆبوونەوە و ئامانجی سەردانەكەیان بۆ ڕاگەیاندنەكان باس كرد.
هەر ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 12ـی 9ـی 2014 فرانسوا هۆڵاند سەرۆكی كۆماری فەڕەنسا كۆتایی بە سەردانەكەی بۆ هەرێمی كوردستان هێنا و لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر و لە لایەن سەرۆك بارزانی و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكوومیی هەرێمی كوردستان بەڕێكرا. شایانی باسە بەر لە كۆتاییهێنان بە سەردانەكەی بۆ هەرێمی كوردستان سەرۆك كۆماری فەڕەنسا بە مەبەستی گوێگرتن و زیاتر ئاگاداربوونی لە داواكاری و كێشەكانی ئاوارەكان لە كەنیسەی مار یوسفی عەنكاوە لەگەڵ پیاوانی ئایینی مەسیحی و نوێنەرانی ئاوارەكان كۆبۆیەوە.
"نازم دەباغ" نوێنەری هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ ئاژانسی مێهر پێکهێنانی دەوڵەتێکی هەمەلایەنە و بەهاوبەشی تەنیا ڕێگەی ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ دابەشبوونی عێراق دەزانێت.
بە پێی ئاژانسی مێهر، گرووپی تیرۆریستی داعێش بە هێرشکردنە سەر عێراق، هەندێک لە شارەکانی ئەم وڵاتەی داگیرکردووە. بە هاتنی ئەم گرووپە بۆ ناو عێراق، گۆڕانکارییە ئەمنیی و سیاسییەکانی ئەم وڵاتە چۆتە ژێرکاریگەریی ئەم مەسەلەیەوە. بۆ نموونە ناکۆکییەکانی هەرێمی کوردستانی عێراق لەگەڵ حکوومەتی ناوەندی بەغداد پڕڕەنگتر لە ڕابردوو بووە و هەندێک لە شڕۆڤەکاران سەبارەت بە دابەشبوونی عێراق بە سێ ناوچەی کورد، شیعە و سوننە هۆشداریی دەدەن.
شایەد مەترسیدارترین دەستکەوتی داعێش، جیایی هەرێمی کوردستان لە عێراق بێت، لە ئێستادا زیاتر لە هەزار کیلۆمەتر سنووری هاوبەش و یا هێڵی پەیوەندیی نێوان کوردستان و ناوچە داگیرکراوەکان لە لایەن داعێشەوە بوونی هەیە و لە بەرانبەردا، هیچ سنوورێک لە نێوان کوردستان و ناوچەکانی دیکەی عێراق بوونی نییە کە ئەم مەسەلەیە بۆتە پسانی پەیوەندیی عێراق و هەرێمی کوردستان. هەر بۆیە دەتوانین بڵێین کە داعێش بەڕێوەبەری پیلانی دابەشکردنی عێراقە کە تا ڕادەیەک لەم ڕاسپاردەییەی خۆی سەرکەوتووبووە.
هەندێک لە بەرپرسانی هەرێمی کوردستانی عێراق لەم باروودۆخەی ئێستادا بیرووبۆچۆنیان دەربڕیوە کە پەرە بە ناکۆکییەکانی حکوومەتی ناوەندی بەغدا و هەرێمی کوردستان دەدات، ئاژانسی مێهر لەم بوارەدا وتووێژێکی لەگەڵ "نازم دەباغ" نوێنەری هەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران ئەنجامداوە کە بە چڕووپڕی لە خوارەوە هاتووە:
وەکوو بەڵگەکان دەریدەخەن دەوڵەتی نووری مالیکی لە پێکهێنان و ئەنجامدانی ماددەی 140ی دەستووری بنەڕەتی عێراق دەستی ـ دەستی کردووە و دەبوایە بۆ چارەسەرکردنی ناوچە جێناکۆکییەکانی نێوان کوردەکان و دەوڵەتیی ناوەندیی ڕاپرسیی بەڕێوەببردایە، هێنانەئارای ئەم بابەتە لە ئێستادا چ مانایەکی هەیە؟
ماددەی 140ی یاسای بنەڕەتی عێراق لە 3 بڕگە پێکهاتووە کە لە بڕگەی سێیەمدا ئاماژە بە ڕاپرسیی لە ناوچە جێناکۆکییەکانی نێوان کوردەکان و دەوڵەتیی ناوەندیی کراوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی سەددام، سێ دەوڵەت لە عێراق دامەزران کە لەم ماوەیەدا هیچکام لەم دەوڵەتانە ماددەی 140ی یاسای بنەڕەتی عێراقیان نەخستە بواری جێبەجێکردنەوە، بەداخەوە دەرئەنجامی ئەو کردەوانە بووە هۆی سەرهەڵدانی داعێش و گرووپە تیرۆریستییەکان لە عێراقدا. لە ئێستادا لە سێ بەش بەشێکی زەوییەکانی عێراق لە کۆنتڕۆڵی داعێشدایە.
لە مەودای نێوان هەرێم و دەوڵەتیی ناوەندیی بە درێژایی سنوورێک کە لەگەڵ یەکتری ناکۆکییان هەیە و نزیکەی 1050 کیلۆمەتر بوو کە 1010 کیلۆمەتری داعێش داگیری کردووە و لە بەرانبەریشیدا هێزەکانی پێشمەرگەن و بەداخەوە ئەمڕۆکە تەنیا 30 تا 40 کیلۆمەتر ماوەتەوە کە لە ژێر کۆنترۆڵی سوپای عێراق، داعێش و پێشمەرگەدایە کە هەندێک ڕۆژ بە هۆی شەڕوپێکدادانەوە ناتوانرێت لەم بەشەدا لە ڕێگای زەوییەوە هاتووچۆ بکرێت.
ئایا دابەشکردنی عێراق لە درێژخایەندا لە بنەڕەتدا لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی کوردەکانی عێراقدا بەرەویەک لایە؟
ئەگەر حکوومەتی ناوەندیی بەغدا هەڵەکانی ڕابردووی خۆی وەلاوە بنێت و بە دەستووری بنەڕەتی عێراق پابەندبێت و دەوڵەتیی هەمەلایەنە و نەتەوەیی و دەوڵەتێک پێکبێت کە هەمووان تیایدا بەشدارییەکی واقیعیان ببێت، بەبڕوای من مەسەلەی سەربەخۆیی کوردەکان چارەسەردەبێت و لەڕاستیدا حکوومەتەکانی پێشوو و بیرکردنەوەیان بووە هۆی ئەوەی کە ئەم باروودۆخەی ئێستا بێتەپێشێ. ئەگەر گۆڕانکاریی بەسەر بیرکردنەوەکانی دەوڵەتیی عێراقدا نەیێت عێراق دەبێتە سێ ناوچە و بۆ ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ ئەم مەسەلەیە دەبێت عێراق، عێراقێکی هاوبەشی بێت.
سەبارەت بە وتەکانی "مەسعوود بارزانی" سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق دەربارەی سەربەخۆیی کوردەکانیش دەبێت بڵێیم، کە بەڕێزیان بڕیاردان لەبارەی ئەم مەسەلەیەیان ڕادەستی پەڕڵەمانی کوردستانی عێراق کردووە. ئەو لەم دوایانە ئەم پێشنیارەی خستەڕوو و هێشتا ڕووننەبۆتەوە کە چ کاتێک پەڕڵەمانی هەرێمی کوردستان بڕیاری لەسەر دەدات. گرینگترین داخوازی کوردەکان لە دەوڵەتی نوێی عێراق، دەوڵەتیی هەمەلایەنە و بەهاوبەشی و پابەند بە دەستووری بنەڕەتی عێراق، ئنیسانی نوێی و بیرکردنەوەی نوێیە و ئەگەر مەبەستێکی لەم چەشنە ڕووبدات سەربەخۆیی کوردەکان ناخرێتەڕوو.
یەکێتی نیشتمانی کوردستانی عێراق لە نەیارانی جیایی لە عێراق و سەربەخۆیی کوردستانە لەحاڵێکدا کە باسی ڕاپرسی لە هەرێمی کوردستان جیددیتر بۆتەوە، بۆچوونی ئەم یەکێتییە بە چ شێوەیەک دەبێت؟
یەکێتی نیشتمانی کوردستانی عێراق لە دەرەوەی هاودەنگیی کوردەکانی دیکە نییە و لە چوارچێوەی سیاسەتەکانی هەرێمی کوردستانی عێراق بڕیارەکانی دەدات.
هەڵوێستی تورکیا سەبارەت بە سەربەخۆیی کوردستانی عێراق لەسەر بنەمای چ مەنتقێک ڕووندەکرێتەوە؟
تورکیا لە سەربەخۆیی کوردستانی عێراق پشتیوانی نەکردووە و "ئەحمەد داوود ئۆغڵۆ" وەزیری دەرەوەی تورکیا بە ڕەسمی ڕایگەیاندووە کە یەکێتی عێراق و بەشداریی کوردەکان لە دەوڵەوتیی داهاتووی ئەم وڵاتە خوازیاری ئەوانە. بەبڕوای من هەڵوێستی تورکیا، ئێران و عێراق سەبارەت بە کوردەکان وەکوو یەکە، یانی ئەم وڵاتانە نەیاری سەربەخۆیی تەواوی کوردەکانن لە هەرێمی کوردستان و دەیانەوێت کوردەکان لەگەڵ دەوڵەتیی ناوەندیی عێراق یەکبگرن، بەڵام بەگشتیی کاتێک ئەم وڵاتانە بابەتێکی بەم شێوەیەیان دەوێت دەبێت خوازیاری ئەوەش بن کە ناکۆکییەکانی نێوان هەرێمی کوردستانی عێراق و حکوومەتی ناوەندیی بەغداش چارەسەر بکرێت.
سەبارەت بە داهاتووی عێراق دەبێت بڵێیم ئەگەر بیرکردنەوە کۆنەکان لە ئارادابێت دابەشبوونی عێراق مسۆگڕ دەبێت، لە باروودۆخی ئێستادا عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ تیرۆریستان پێویستی بە یەکێتی و هاوبەشی هەیە و سوننەکان دەبێت بگەڕێنەوە بۆ دەوڵەت. گەڕانەوەی بەڕێز "جەلال تاڵەبانی" بۆ عێراقیش کاریگەرییەکی پۆزێتیڤی هەبوو هەر چەندە بەڕێزیان ناتوانن بەلەبەرچاوگرتنی باروودۆخی تەندروستییان، لە سیاسەتدا بەشداری بکەن بەڵام دەتوانرێت لە ئەزموونەکانی بەڕێزیان بۆ باشتربوونی باروودۆخی عێراق کەڵک وەربگیرێت.
وتووێژ لە لایەن: سومەیە خومارباقی
فەلاح مستەفا پێشوازی لە شاندێكی یەكێتی ئەوروپا كرد
ئەمڕۆ بەڕێز فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەروەی حكومەت پێشوازی لە شاندێكی یەكێتی ئەوروپا كرد كە پێكهاتبوو لە بەڕێز چارلس ستیوارت بەرپرسی بەشی سیاسی، كلۆنێل روپیرت پولڤێرتافت سكرتێری یەكەمی سەرۆكی ستافی سەربازی یەكێتی ئەوروپا، و بەرێز خاتوو ئڤیجا كراڤسینكۆ ڕاوێژكاری بەڕێوبەری گشتی.
مەبەستی سەرەكی سەردانی شاندەكە بۆ ئاڵوگۆركردنی زانیاری بوو دەربارەی گۆرانكاریە سیاسی و ئەمنیە نۆیكان كە بەسەر هەرێم و عیراقدا هاتووە، هەوەها چۆنیەتی زیادكردنی ڕۆڵی مرۆیی و سەربازی یەكێتی ئەوروپا لە هەرێمی كوردستان و دانانی ستراتیجیەتێكی درێژخایەن بۆ بەهێزكردنی پەیوەندیەكانی هەردوولا.
لە دیدارەكەدا كە كاروان جەمال جێگری بەرپرسی فەرمانگە ئامادەبوو، بەرێز فەلاح مستەفا بەخێرهاتنی شاندی یەكێتی ئەوروپای كرد و هەروەها سوپاسی هەڵوێستی یەكێتی ئەوروپا و ووڵاتانی ئەندامی كرد بۆ بەدەنگەوە هاتن لە قەیرانی ئێستای هەرێمی كوردستان. بەڕێزیان ئەوەشی خستەڕوو كەوا حكومەتی هەرێم فشارێكی زۆری لەسەرە و كار لەسەر سێ تەوەرەی سەرەكی دەكات ئەویش هەوڵدان بۆ بەدەست هێنانی مافە ڕەواكانی گەلی كوردستان لەم پڕۆسە سیاسیە نوێیەی عیراق، شەڕكردن دژی تیرۆر و دابین كردنی یارمەتی پێویست بۆ پەناهەندە و ئاوارەكان كە ژمارەیان نزیكەی 1.5 ملیون كەس زیاترە سەڕەڕای ئەوەی بودجەی هەرێم بڕاوە و كێشەكانیش لەگەڵ بەغدا هەر بەردەوامە.
بۆیە هەرێمی كوردستان پێویستی بە پشتوانی كۆمەڵگای نێودەوڵەتی هەیە بە تایەتی لە ڕووی مرۆیی و سەربازی بۆ شەڕی دژە تیرۆر و شكست پێكهێنانی ڕێكخراوی تیرۆرستی داعش و یارمەتیدانی هەموو پەناهەندە و ئاوارەكان و كەم كردنەوەی ئازارەكانیان.
بەڕێزیان هیوای ئەوەی خواست كەوا پردێكی پتەو لەنێوان هەرێمی كوردستان و یەكێتی ئەوروپا دروست ببێت و جۆر و ئاستی نوێنەرایەتیان لە هەرێم بەهێزتر بكەن و بەرزبكەنەوە.