«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران در میزگرد ریشه‌های بحران اخیر عراق: بعثی‌زدایی عراق ضرورتی انکارناپذیر است/ جای خالی طالبانی در عراق امروز حس می‌شود/ نقش آمریکا، عربستان و ترکیه در بحران آفرینی‌ها «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران با اشاره به اینکه به اعتقاد من عراق یک کشور واحد است و مردم آن یکی هستند، گفت: دوعامل خارجی و داخلی باعث بروز مشکلات امنیتی اخیر عراق شده است.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل فارس نشست راهبردی «تحولات عراق» با حضور «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناسی ارشد مسائل غرب آسیا و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسائل عراق، همزمان با تحولات امنیتی این کشور روز چهارشنبه 28 خردادماه 1393 در محل خبرگزاری فارس برگزار شد.
در این نشست تخصصی «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، «حسین رویوران» کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه و سید «رسول شبیبی» کارشناس ارشد مسایل عراق به ارائه دیدگاه‌هایشان در خصوص زمینه‌های پیدایش بحران اخیر و همچنین عوامل داخلی و خارجی آن پرداخته و به بحث و تبادل نظر پرداختند.
این نشست در سه بخش به بررسی تحولات اخیر پرداخته شد و پرسش‌هایی مطرح گردید که پاسخ به آنها به مخاطبان تصویر درست‌تری از دلایل و ریشه‌های بحران امنیتی عراق به دست می‌دهد.
بخش اول؛ ریشه‌ها و بسترهای داخلی خشونت در عراق : در این بخش کارشناسان ریشه‌های این بحران را از سال 2003 م تا سال 2011 و همچنین از سال 2011 تا پیش از برگزاری سومین انتخابات پارلمانی اخیر مورد بحث و بررسی قرار دادند.
بخش دوم؛ عوامل منطقه‌ای و بین‌المللی بحران امنیتی عراق. در این بخش کارشناسان به نقش منطقه‌ای کشورهایی چون عربستان سعودی، ترکیه، قطر و همچنین تحولات اخیر سوریه به همراه نقش آمریکا و ناتو پرداخته و بویژه با طرح پرسش‌های اساسی از رفتار برخی کشورها به پشت پرده حمایت‌ها از داعش اشاره کردند. علاوه بر این به نقش جمهوری اسلامی ایران و روسیه نیز پرداخته شد.
بخش سوم؛ در این بخش کارشناسان به ارائه دیدگاه‌های خود برای برون رفت از بحران جدید و ساختن آینده‌ای بدون حضور و دخالت کشورهای خارجی در عراق پرداختند. همچنین به نقش علمای اهل تسنن و تشیع در مدیریت بحران و تلاش‌ها برای رو در رو قرار دادن مذاهب در عراق پرداخته شد.
تحولات امروز نتیجه اشتباهات دیروز
«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در پاسخ به اینکه چرا پس از نابودی صدام و رهایی این کشور از ظلم و ستم و برگزاری انتخابات پرشور مردمی شاهد اینگونه حملات تروریستی توسط داعش در عراق هستیم، اظهار داشت: در ابتدا از دعوت شما و برگزاری این نشست تشکر می‌کنم و دوست داشتم زودتر از این حضور می‌داشتم که میسر نشد، در پاسخ به سؤال شما به گونه‌ای دیگر جواب می‌دهم و باید این موضوع را مطرح کنم که چرا تأخیر شد؟ باید این اتفاق زودتر می‌افتاد. این امر نتیجه یک واکنش است که بهره‌اش این بود.
وی در تشریح این مدعای خود تصریح کرد: وقتی صدام سقوط کرد خیلی طول کشید تا امنیت در عراق با ثبات شود. پیشمرگه کردستان همکاری‌هایی به بغداد که مدارکی هم موجود است می‌کرد. و حتی محافظین آنها هم کردها بودند. به اعتقاد من عراق یک عراق است و مردم آن یکی هستند. دشمن اکنون داخل این جمعیت به دنبال هوادار است و در آنجا که بعثی‌ها نفوذ بیشتری دارند اختلاف‌ها بیشتر شد، متأسفانه خیلی از افراد بعضی تشکیلات سیاسی، عربی عراقی قبلاً هم گفتم تفکر بعثیانه در آنجا تا الآن غالب و مسلط است و ایده و ایدئولوژی شبه حزب عربی با شعار اتحاد عراق، سوریه و مصر را با شعار ام عربی ... واحد هستند از آنجا که این اتفاق‌ها لحاظ شد به نظر بنده این روز نتیجه آن اتفاقات است و عواملی که نفوذ کردند به داخل سیستم امنیتی ارتش و تشکیلات عراقی (بعثی‌ها) که به عنوان «هسته‌های خوابیده» می‌توان از آنها نام برد.
دباغ در خصوص حملات گروه تروریستی داعش به موصل، گفت: وقتی داعش و بعثی‌ها به موصل حمله کردند سه هزار نفر بودند و نیروهای عراقی 7 هزار نفر که در مدت چند ساعت عقب‌نشینی کردند و اکنون صدهزار نفر شدند این در پی آن تفکر و وجود بعثی‌هاست. در ابتدای امر تصمیم گرفته شد ارتش عراق بازسازی و به صورت جدید تأسیس شود و آنجا تأکید کردیم که نباید از افسران ارشد بعثی سابق استفاده کرد. آن چیزی که در موصل می‌بینیم فروپاشی سه تیپ نظامی تازه مسلح شده با تجهیزات و امکانات روز بود که حتی فرماندهان این سه تیپ نتوانستند با هلی کوپترهای شخصی خود موصل را ترک کنند و به اربیل آمدند، همه آن تجهیزات و هلی‌کوپترها الان دست بعثی‌ها است. متاسفانه عدم اخراج این بعثی‌ها از ساختار ارتش عراق به جایی رسید که امروز می‌بینیم که عراق را به جان هم انداخته‌اند و در این مورد به نظر من آقای مالکی باید پاسخگو باشد.
بعثی زدایی ضرورتی انکار ناپذیر
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، افزود: وقتی جنگ میان ایران و عراق صورت گرفت عراق بیش از یک میلیون نظامی داشت و 2.5 میلیون نیروهای جیش‌الشعبی بودند و 500 گردان محلی در کردستان عراق داشت که هر گردان 500 نفر بودند. این آمار و ارقام جدای از گروه امنیت و پلیس عراق در آن برهه از زمان است. همه این گروه‌های نظامی از حزب بعث نان خورده‌اند و در مدت کوتاه نمی‌شود بعثی‌زدایی کرد. حتی پارلمان عراق قانونی تصویب کرد که حزب بحث ریشه‌کن شود اما این اتفاق صورت نگرفت.
وی یاد آور شد: ما کردها قبل از حمله داعش به عراق در خصوص تحرکات آنها به بغداد گزارش‌ها و اطلاعاتی دادیم و گفتیم که اینها یکی دو ماه است که تحرک دارند. افسران ارتش در موصل هم گزارش می‌دادند اما آقای مالکی بیشتر به گزارش آنها اعتماد کرد و در مورد گزارش‌های ما فکر منفی داشت. موضوع اختلافات و نبودن احساس عراقی در سیستم عراق کنونی دیده می‌شود. الآن بعثی‌ها که به تروریست‌ها کمک کردند به خاطر این نیست که داعش را بپذیرند حتی بعثی‌ها داعشی‌ها را هم نمی‌پذیرند. بعضی‌ها می‌گویند اختلافاتی بین کردها و دولت مرکزی عراق است.ولی اینگونه نیست ما کردها می‌گوییم مرجعیت ما قانون اساسی باشد که توافق شده و آن را مبنای حل مشکل قرار دهیم ولی بعثی‌ها و احزاب عربی سنی مخالف آن هستند.
حس همگرایی در عراق کم شده است
دباغ، خاطرنشان کرد: عراق جدید را به وجود آوردیم ولی متأسفانه نتوانستیم آن را نگه داریم و باید کاری کنیم که اگر افتخار نکنیم ولی بپذیریم که عراقی هستیم. باید عراقی‌ها احساس کنند عراقی هستند. وی در مورد کمک اکراد به دولت برای مقابله با داعش هم گفت: در قانون اساسی یک بندی داریم که یک بخش آن دولت عراق و در بخش دیگر کردستان در خصوص نیروهای مسلح تصمیم می‌گیرد و نمی‌توانند نیروهای خود را بدون تأیید و درخواست فرمانده کل مسلح انتقال بدهند. اگر دولت عراق نیاز به نیرو داشته باشد باید آقای مالکی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح دستور دهد .
مصر هم در پروژه آتی داعش قرار دارد
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، عنوان کرد: نیروهای ارتش عراق سه شکست در سال‌های اخیر خورده است. نخستین شکست در جنگ ایران و دیگر کویت و شکست انتفاضه بود که ارتش عراق در کردستان پس از 24 ساعت پاک شد. آیا به این ارتش و این روحیه می‌شود اعتماد کرد. این امر سخت است. چند شب گذشته در جلولا جنگ سختی بود، پیشمرگه توانست داعش را بیرون کند. 24 زخمی و شش شهید دادیم. ما آماده کمک به دولت عراق هستیم در صورتی که آقای مالکی از اکراد بخواهد.
دباغ در ادامه شرایط امروز عراق را نتیجه اشتباهات گذشته در عدم بعثی زدایی و عدم ایجاد وحدت در داخل دانست و در باره برنامه‌های آینده گروه تروریستی داعش نیز گفت: یکپارچه کردن سوریه، عراق و مصر ایدئولوژی است که داعش برای تشکیل دولت اسلامی عراق و شام برنامه‌ریزی کرده است و اولین گامشان این است که در میان اهل تسنن پا بگذارند و آن هم به آسانی صورت می‌گیرد.
این مقام سیاسی منطقه کردستان عراق، تصریح کرد: دولت ترکیه هم وقتی در اتفاقات اخیر بی تقصیر نیست. چند وقت پیش هم در ترکیه شاهد این بودیم که پارلمان ترکیه در خصوص حمایت این کشور از داعش انتقادهایی را صورت داد.
چاره کار امروز عراق
دباغ عنوان داشت: به نظر من کل کشورهای منطقه تحولات عراق را مدنظر قرار دادند و اگر ببینیم چه به صورت مثبت و یا منفی این تحولات رویشان اثر دارد اما ما عراقی‌ها چه باید بکنیم؟ به نظر من باید برگردیم به مبادی اولیه وقتی که برای سقوط صدام تلاش کردیم آن موقع اکثریت تشکیلات سیاسی مسائل حزبی را کنار گذاشتند تا صدام از بین برود. بعد از آن عنوان شد که 10 سال فرصت نیاز است تا عراق مستقل شود اکنون 10 سال و 2 ماه گذشته است و عراق مستقل نشده است.
خلای وجود جلال طالبانی
نبود آقای طالبانی هم می‌تواند از مسائلی باشد که بر تحولات امروز عراق تاثیر گذاشته است و به نظر من اگر طالبانی بود اینگونه نمی‌شد. آیا بعد از ایشان کسی است که کار را ادامه دهد. طالبانی همه را سر سفره و یا میز جمع می‌کرد و نتیجه‌ای می‌گرفت و اتحاد ایجاد می کرد بین شخصیت‌ها و گروه‌ها. اکنون همه‌چیز تداخل پیدا کرده یکی لازم است تا آن را جمع‌بندی کند که مردم عراق برنده باشند.
نقش آمریکا در تحولات عراق
وی افزود: آمریکایی‌ها هم دو نوع و یا سه نوع نظر مختلف گفتند. مثلا اوباما اخیرا گفته ما نمی‌توانیم وارد عراق شویم این به دو دلیل است یک عراق ارتش ندارد و حیثیت آن از بین رفته است دوم اینکه فاصله مردم و گروه‌های سیاسی و حکومت عراق وجود دارد و اگر خودشان حل نکنند ما نمی‌توانیم کاری بکنیم. اخیرا هم سعودی‌ها تعریفشان را تغییر دادند و به نحوی ارتش به عراق می‌فرستند.
آمریکا هم تعریفش را تغییر داده و به گونه‌ای دیگر عمل می‌کنند. آمریکایی‌ها می‌گویند به این دلیل وارد می‌شوند که ایران کمک مذهبی نکند و آمادگی داریم که همچون مذاکرات افغانستان در خصوص عراق با ایران مذاکره کنیم. البته در کنار عوامل داخلی که گفتم نقش عوامل خارجی در بحران امنیتی عراق نیز غیر قابل انکار است. به هرحال عربستان سعودی، قطر، ترکیه، آمریکا به دنبال منافعی در عراق هستند.
پیشنهاد میزبانی ایران برای برگزاری کنفرانس آشتی در عراق
این شرایط پیش آمده و الان باید چکار کنیم؟ مشکلاتی در داخل وجود دارد آیا می‌توان کل مسائل عراق را فدا کرد بدون آنکه کاری صورت گیرد؟ ما می‌توانیم ایران را میزبان کنفرانس کنیم و اینگونه اظهارنظرها را در آنجا مطرح کنیم و همانگونه که کنفرانس طائف در لبنان عمل کرد ما هم انجام دهیم.
(توضیح خبرگزاری فارس: کنفرانس طائف در سال 1989م و در پی تشدید خشونت های داخلی در لبنان در عربستان برگزار شد و بدون‌آنکه به تمامیت ارضی این کشور خدشه‌ای وارد شود درگیری‌های داخلی پایان گرفت. این کنفرانس به تمامیت ارضی لبنان احترام گذاشت و مشارکت سیاسی همه طوائف را خواستار شد. لیکن این کنفرانس آنگونه که تحلیل می‌شود یک راه حل برای تحولات آن روزهای لبنان نبود بلکه نوعی آتش بس محسوب می‌شد.)
