سرویس: بين الملل ـ گزارش و تحليل: کُردها در خاورمیانه به طور عمده در چهار کشور ترکیه، ایران، عراق و سوریه حضور دارند که با توجه به شرایط موجود در این کشورها هر یک راهی را برای تعامل با دیگر هموطنانشان برگزیده‌اند؛ در این بین کردهای عراق با توجه به دیکتاتوری محض در دوران صدام و بیش از یک دهه نا‌آرامی‌ و جنگ پس از برکناری دیکتاتور، به سمت ایجاد نوعی حکومت خودگردان در شمال عراق رفته‌اند که به نظر می‌رسد با درنظر گرفتن شرایط ویژه این کشور، تا حدود زیادی نمونه‌ای موفق بوده‌ است.

کردهای عراق اکنون منطقه‌ای خودمختار با دولت، پارلمان، قانون اساسی، ارتش و دستگاه قضایی خود را دارند. آنها در یک دهه گذشته در شرایطی که عراق در آتش جنگ می‌سوخت با برقراری روابط مناسب با همسایگان خود به ویژه ایران و ترکیه توانسته‌اند به رشد اقتصادی قابل توجهی دست یابند که این مهم را باید مرهون مدیریت بحران‌های موجود با همسایگان توسط دولت اقلیم کردستان دانست، گرچه آنها در برخی پرونده‌ها به ویژه چگونگی تقسیم قدرت در داخل و تعامل با دولت مرکزی بغداد هنوز با مشکلات جدی مواجه هستند.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس بین‌الملل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به بررسی چالش‌های موجود در روابط اقلیم با دولت مرکزی بغداد، جنگ با داعش، چگونگی کنترل بحران‌ها توسط اقلیم و مناسبات اقلیم کردستان با ایران و ترکیه پرداخته است.

ایران و اقلیم کردستان دو همپیمان منطقه‌ای

وی کردها و ایرانی‌ها را دو ملت جدا از هم نمی‌داند و معتقد است که تشابهات فرهنگی و تاریخ مشترک باعث شده کردهای عراق همواره ایرانی‌ها را بخشی از خود بدانند. دباغ می‌گوید: اکنون هزاران نیروی کار متخصص ایرانی در اقلیم کردستان حضور دارند و در حال کمک به پیشرفت و ترقی اقلیم کردستان هستند، ما در اقلیم، ایرانی‌ها را از خود می‌دانیم، از نظر کردها شهروندان ایرانی در اقلیم کردستان از اتباع دیگر کشورها جدا هستند. ما شهروندان دیگر کشورها را خارجی می‌نامیم اما به ایرانی‌ها می‌گوییم ایرانی، همانطور که می‌گوییم اربیلی، دهوکی و سلیمانیه‌ای (استان‌های اقلیم کردستان). وقتی به کردستان می‌روید خیلی اوقات احساس می‌کنید که در ایران هستید و این به دلیل تشابه فرهنگی زیاد دو طرف است.

این نزدیکی تاریخی و فرهنگی اما باعث نمی‌شود تا از برخی اقدامات گروهک‌های مخالف علیه منافع ایران از طریق خاک اقلیم کردستان عراق غافل شد و سئوالی در این باره نپرسید. دباغ در این باره می‌گوید: من نماینده رسمی اقلیم کردستان عراق در ایران هستم. عملکرد اقلیم در این باره به قدری مناسب و درست بوده که هیچ اخطار رسمی یا گلایه‌ای از سوی مسئولان رسمی ایران به خاطر کوتاهی در باره تحرکات اخیر این گروه‌ها از طریق خاک اقلیم کردستان، دریافت نکرده‌ایم. اگر گروه‌های کُرد مخالف دولت ایران در اقلیم حضور دارند ما با ایران در این رابطه هماهنگی امنیتی لازم را داریم. ما برای اینکه با همسایگان خود با مشکل برنخوریم برای اینگونه مشکلات راه‌حل‌هایی یافته‌ایم.

وی ادامه می‌دهد: همین همکاری‌های امنیتی میان دو طرف باعث شده که اگر اتفاقی هم در مرزها بیفتد ایران همانند ترکیه دست به بمباران مناطق مرزی اقلیم نزند و به جای این کار بیهوده از راه‌های کارآمد دیگر به حل مشکل بپردازد. برخی مسائل پیش می‌آید و انتظار نداریم بشود به شکل صد درصد مانع رخ دادن چنین اتفاقاتی شویم ولی اگر برای شروع به جنگ به دنبال بهانه نباشیم (همانگونه که در مورد ترکیه و پ‌ک‌ک شاهد آن بودیم) این مسائل با توافق، سریعاً قابل حل است و تاکنون نیز این مسائل را حل کرده‌ایم. به نظرم در آینده نیز چنین مواردی را حل خواهیم کرد چراکه دو طرف نیت ندارند امنیت منطقه را خدشه‌دار کنند. خوشبختانه به دلیل عزم و جدیتی که بین مسوولان دو طرف وجود دارد اصرار داریم با مذاکره، امنیت و ثبات منطقه را حفظ کنیم. ما برای ایران اهمیت خود را داریم و اهمیت ایران هم برای اقلیم بر کسی پوشیده نیست. دشمنان ایران و دشمنان اقلیم در پاره‌ای موارد منافع مشترک دارند و به دنبال ایجاد ناامنی هستند ولی خوشبختانه ما تاکنون توانسته‌ایم مانع تحقق اهداف آنها شویم. گروه‌های مذکور نیز حسن‌نیت خود را نشان داده‌اند و همه فعلا به توافق‌های موجود میان ما و ایران پایبند هستند.

اعضای برخی از گروهک‌های کُرد ضد انقلاب اکنون در اقلیم کردستان عراق حضور دارند و حتی به انجام برخی فعالیت‌ها می‌پردازند؛ ناظم دباغ می‌گوید: این مسئله با اطلاع دولت ایران است و بر اساس توافق‌های موجود این گروه‌ها حق فعالیت علیه منافع ایران را ندارند.

او درباره گزارش‌های اخیر مبنی بر مسلح شدن برخی از گروهک‌های کُرد و رفتن به جبهه‌های اقلیم برای جنگ با

داعش به ایسنا گفت: حتی اینکه برخی گروه‌هایی که سابقه مخالفت با ایران را داشته‌اند سلاح برداشته و به جنگ با داعش رفته‌اند مخالف با توافقاتمان با تهران نبوده است. هر مورد این‌چنینی که پیش آمده ما و ایران برای آنها راه‌حل یافته‌ایم.

"چه کسی باور می‌کند به خاطر اسرائیل رابطه با همپیمانان خود را قربانی کنیم"

شایعات رسانه‌ای درباره فعالیت‌های سیاسی امنیتی رژیم صهیونیستی و میزان صحت گزارش‌ها درباره روابط اقلیم با این رژیم نیز یکی دیگر از سوالات از نماینده اقلیم کردستان در ایران بود و او با رد این ادعاها تاکید کرد که تاکنون هیچ دلیل و یا سند رسمی در این باره به اقلیم کردستان داده نشده است. دباغ گفت: برخی‌ها به دنبال ایجاد اختلاف عمیق میان ما با ایران هستند و با مطرح کردن چنین مسائلی در پی اهداف خود می‌روند اما ما به عنوان نماینده اقلیم در ایران تاکنون یک بار هم چنین مطلبی را از زبان مسوولان در جلسات رسمی نشنیده‌ایم و این مسائل تنها در برخی خبرگزاری‌ها مطرح می‌شود. روابط ما با اسرائیل در چارچوب قانون اساسی عراق است، آیا کسی می‌تواند باور کند که کردها به دنبال ایجاد مشکل با جهان عرب و ایران باشند آن هم به خاطر اسرائیل؟! گرچه برخی کشورهای عربی و اسلامی اکنون با اسرائیل رابطه دارند و آن هم به شکل رسمی و در حد سفارتخانه مانند مصر، اردن یا قطر که نمایندگی اسرائیل را در خود جای داده. ما هم مسلمان هستیم و هم عراقی، اگر عراق یک روزی به سمت برقراری رابطه با اسرائیل باشد ما نیز در آن شرایط حرف خود را خواهیم زد اما مادامی که دو طرف رابطه‌ای نداشته باشند هیچ‌گاه در اقلیم نیز شاهد چنین چیزی نخواهید بود.

وی می‌افزاید: ایران در اقلیم دو کنسولگری دارد و تعداد زیادی از کارکنان دولتی و امنیتی تهران در اقلیم رفت و آمد می‌کنند. اگر ما با اسرائیل رابطه‌ای داشتیم حتما آنها مطلع می‌شدند و به ما هم گوشزد می‌کردند اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.

وی برخی اشخاص را عامل ایجاد چنین سوءظن‌هایی دانست و گفت که یقیناً این افراد راه اشتباهی در پیش گرفته‌اند.

استقلال کردستان، آرزو یا واقعیت

«ناظم دباغ» درباره مسئله حساس "استقلال کردها" که برای همسایگان اقلیم به ویژه ایران و ترکیه یک مساله امنیتی

مهم تلقی می‌شود نیز گفت: مساله استقلال کردها و داشتن کشور مستقل نه‌ تنها در میان رهبران کُرد مطرح است بلکه خواسته قلبی همه کردها در همه جای جهان است اما مساله "آرزوی استقلال" با "اعلام استقلال" کاملا از هم جدا هستند. اعلام استقلال نیاز به شرایط خاص خود دارد و به نظر من این شرایط اکنون فراهم نیست. ما به عنوان اقلیم خواهان این هستیم که در چارچوب قانون اساسی کشور عراق به حقوق کامل خود برسیم نه اینکه یک روز بودجه ما را قطع کنند، یک روز داعش را برای ما به وجود بیاورند و یک روز حمله نظامی به ما بشود؛ وقتی چنین مسائلی پیش می‌آید ما نیز بهتر می‌بینیم که در شرایط فعلی نه به طور کامل اما از استقلال بیشتری برخوردار باشیم.

اختلاف با دولت مرکزی و مساله نفت

وی درباره اختلافات دولت اقلیم با دولت فدرال عراق نیز گفت: در گذشته قطع بودجه اقلیم از سوی دولت بغداد کردها را به سوی فروش نفت سوق داد صرف نظر از اینکه این مساله قانونی باشد یا خیر، چاره‌ای دیگر نبود. دولت بغداد اگر کردها را قبول داشته باشد و به وحدت کشور ایمان داشته باشد باید حاضر به امتیاز دادن باشد. ما نفت خود را می‌فروشیم و توافق کردیم که از ابتدای سال جاری میلادی برای این کار با هماهنگی دولت مرکزی وارد عمل شویم و دولت مرکزی نیز پول نفت فروخته شده را به ما بدهد اما با اینکه ما نفت را در چارچوب توافق با دولت عراق صادر کردیم، بغداد از دادن پول آن خودداری کرد. این مشکل قابل حل است. ماهیانه 800 میلیون دلار نفت می‌فروشیم و پول آن به خزانه دولت مرکزی واریز می‌شد اما هیچ‌گاه بیشتر از 400 میلیون دلار در ماه دریافت نکردیم.

دباغ افزود: پیشمرگ‌ها یکی از نیروهای مهمی هستند که علیه داعش می‌جنگند و اکنون از اقلیم به عنوان بخشی از خاک عراق با اقتدار حفاظت می‌کنند، گرچه پیشتر در تمام خاک عراق می‌جنگیدند و پیشمرگ‌ها بارها در بصره، کربلا، نجف، بغداد و دیگر مناطق عراق جنگیده‌اند. دولت مرکزی می‌تواند از توان بالای پیشمرگ‌ها استفاده کند، چرا مالکی (نخست وزیر پیشین عراق) از پیشمرگ‌ها برای حمایت از موصل استفاده نکرد؟ اینها اختلاف‌هایی است که باید حل شود. دولت بغداد می‌توانست بیشتر به کردها نزدیک شود و در آینده هم این امکان را دارد. اگر کردها به عنوان یک نیروی تاثیرگذار وحدت در عراق را حفظ نکند هیچ قدرتی در جهان قادر به این کار نخواهد بود و بازمی‌گردیم به درگیری‌های گذشته که امیدواریم به آن دوران بازنگردیم. اگر اختلافات سیاسی و مذهبی در عراق نبود و از همه ظرفیت‌های کشور و گروه‌های موجود استفاده می‌شد هیچ‌گاه کشور در این شرایط نبود و داعش به

اینجا نمی‌رسید.

رئیس دفتر نمایندگی اقلیم کردستان در ایران ادامه داد: اختلافات ما با دولت مرکزی بر سر اجرای قانونی اساسی است. ما اکنون مناطق مورد مناقشه را عملاً با نیروهای نظامی از دست داعش آزاد کرده‌ایم. اگر پیشمرگ‌ها نبودند همین مناطق هم الان در کنترل داعش بود؛ حال فقط این مساله باقی مانده که مساله مناطق مورد مناقشه در قالب قانون اساسی درآید. پیشمرگ‌ها در طول جبهه‌ای به طول 1050 کیلومتر در حال جنگ با داعش هستند که برای حفاظت از خاک کشور عراق است. اما وزارت دفاع و دولت بغداد برای پیشمرگ‌ها چه‌کار کرده‌اند؟ آیا باید پیشمرگ‌ها منتظر کمک‌های خارجی باشند؟ دولت فدرال عراق باید صادق باشد و نباید با بهانه بحران و جنگ حل اختلافات را به تاخیر بیندازد. حل اختلافات خود باعث پیروزی بر داعش خواهد شد؛ باید دلایل به وجود آمدن داعش را از بین ببریم.

کردها در جنگ با داعش متحداند

«ناظم دباغ» در بخش دیگری از سخنان خود هرگونه دودستگی میان کردها در رویارویی با داعش را نفی می‌کند و می‌گوید: تمام کردها اعم از پیشمرگ‌های اقلیم، پ‌ک‌ک و کردهای سوریه در جنگ با داعش متعهد هستند و این اتحاد در بیش از 1050 کیلومتر جبهه جنگ با داعش وجود دارد. شاید اختلافاتی باشد اما این اختلافات بر سر مسائل جزئی و تاکتیک‌های نظامی است. کردها در این باره اختلاف اساسی ندارند. اگر اختلافات ما عمیق و اساسی باشد اکنون داعش باید در اربیل و سلیمانیه می‌بود. برخی تحلیل‌ها و تفسیرهایی که بعد از سقوط سنجار منتشر شد تا حدود زیادی غیرواقعی است. در سنجار یک تراژدی رخ داد، باید این کار جبران شود و کمیته‌ای برای تحقیق در این باره تشکیل شد، با توجه به بافت مذهبی و قومی سنجار که ساکنان آن را ایزدی‌ها تشکیل می‌دهند دشمنان کُرد می‌خواهند میان ما و ایزدی‌ها اختلاف بیندازند و آنها را از مسلمانان و کردها جدا کنند و از این مساله سوءاستفاده کنند تا قدرت خود را بگسترانند. برنامه‌هایی برای آزادی سنجار وجود دارد و طرح آن از لحاظ نظامی در دست بررسی است که آیا عملیات نهایی پیش از آزادی موصل انجام شود یا پس از آن.

حملات ترکیه به پ.ک.ک و موضع اقلیم

به عنوان سوال آخر موضوع تحرکات ترکیه در مناطق کردنشین شمال سوریه پرسیده شد که نماینده اقلیم در پاسخ

گفت: هر کشوری باید قوانین دیگر کشورها را رعایت کند. ایجاد چنین منطقه‌ای برمی‌گردد به قوانین بین‌المللی که آیا اجازه چنین کاری را می‌دهند یا نه. اگر چنین چیزی به جلوگیری از خون‌ریزی و کشتار غیرنظامیان بینجامد قابل قبول است اما این تنها به دست ترکیه نیست بلکه مجامع بین‌المللی باید در این باره تصمیم‌گیری کنند و تا حدودی نیز برمی‌گردد به مسائل داخلی سوریه. اردوغان تحلیل‌های اشتباهی درباره سوریه دارد، در آغاز جنگ سوریه، آنکارا و دیگر همپیمانان آن از جمله قطر، عربستان و کشورهای غربی می‌گفتند دولت سوریه ظرف 30 روز سقوط می‌کند اما اکنون بیش از چهار سال است که جنگ ادامه دارد و اکنون همه به این نتیجه رسیده‌اند که مشکل باید از راه سیاسی حل شود. حقیقت این است که شکست اردوغان در انتخابات و شکست‌های داعش در مقابل کردها، اردوغان را به سمت یک سری تفکرات و برنامه‌های جدید سوق داد که باید مشخص شود آیا برای مقابله با کردهاست یا داعش. طرح اردوغان هرچه باشد ما به عنوان اقلیم کردستان با هرگونه دخالت در امور دیگر کشورها مخالف هستیم اما باید بگویم از هر تلاشی برای حمایت از مظلومیت کردها استقبال می‌کنیم.