چوار شەممە, 19 شوبات 2020 01:39

نوێنەرایه‌تی حکومەتی هەرێمی کوردستان به‌شداریی له کۆنفرانسی کۆمپانیاکانی بواریی بیناسازیی کرد

نوێنەرایه‌تی حکومەتی هەرێمی کوردستان له وڵاتی ئێران، به‌شداریی له کۆنفرانس و پێشانگای کۆمپانیاکانی بواریی بیناسازیی له شاری تاران کرد.

گروپی کۆمپانیای "تاپ ایونت" TOP EVENT به بۆنه‌ی به‌ڕێوه‌چوونی کۆنفرانس و پێشانگایەک بۆ کۆمپانیاکانی بواریی بیناسازیی بانگهێشتنامەی فه‌رمى ئاراستەی "نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان له تاران کرد بۆ بەشداری کردن لە کردنەوەی ئه‌م پێشانگايە و دوێنی سێشەمە رێکەوتی 18/٠٢/2020 "سەلام عارف روشدی" جێگری نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان له وڵاتی ئێران، "سۆران عه‌لی ئەمین" بەڕێوبەریی پەیوەندییەکان و ڕاگەیاندن و هه‌روها "وڵات ئه‌سعه‌د پیرو" بەڕێوبەریی بەشی بازرگانی نوێنەرایه‌تی حکومەتی هەرێمی کوردستان به‌شدارییان له‌م پێشانگاکەدا کرد.

بەڕێوبەرانی پێشانگای کۆمپانیاکانی بواریی بیناسازیی خۆشحاڵ خۆیان بە بۆنه‌ی ئامادەبوونی و بەشداری شاندیى نوێنەرایەتی حکومەتى کوردستان له تاران ده‌ربڕیی.

له کۆنفرانس و پێشانگای کۆمپانیاکانی بواریی بیناسازیی، چەندین کۆمپانیا، باسی کار و بەرنامەی خۆیان لە هەرێمی کوردستان کرد.

سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ پاپا فرەنسیس كۆبووەوە

 • پاپای ڤاتیكان ستایشی رۆڵی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ یەکەوەژیانی ئاشتیانەی ئایینەکان.

• سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان سوپاسی پاپای ڤاتیكانی كرد لە بەرامبەر پەیام و ئامۆژگارییەكانی بۆ قوڵكردنەوەی گیانی ئاشتیخوازی و لێبووردن و بەیەكەوەژیان لە نێوان گەلانی جیهاندا.

 

ڤاتیكان (GOV.KRD) - رۆژی چوارشەممە ٢٠٢٠/٢/١٩ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ڤاتیكان لەگەڵ پاپا فرەنسیس پاپای ڤاتیكان كۆبووەوە.

لە كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی ئێستای عێراق و ناوچەكە و رەوشی بەیەکەوەژیانی ئایینی و نەتەوەیی و بارودۆخی كریستیانەكانی عێراق و هەرێمی كوردستانیان تاوتوێ كرد.

سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان سوپاسی پاپای ڤاتیكانی كرد لە بەرامبەر پەیام و ئامۆژگارییەكانی بۆ قوڵكردنەوەی گیانی ئاشتیخوازی و لێبووردن وبەیەكەوەژیان لە نێوان گەلان و پێكهاتە جیاوازەكانی جیهان و عێراق و ناوچەكە.

سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان پوختەیەكی دەربارەی دۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان، بە تایبەتی لە رووی بەیەكەوەژیانی ئایینی و نەتەوەیی، كە هەمووان بە ئارامی و تەبایی دەژین و مومارەسەی مافە مرۆیی و ئایینی و كولتوورییەكانیان دەكەن، ئەمەش بەلای حكومەتی هەرێم، هەمیشە جێگەی بایەخ بووە. هەروەك پەناگەیەكی ئارامیش بووە بۆ سەدان هەزار ئاوارە و پەنابەر، كە بەهۆی توندوتیژی و بارودۆخی ناوچە جیاوازەكانی عێراق و سووریا روویان لە هەرێمی كوردستان كردووە. سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بانگهێشتی قەداسەتی پاپاشی کرد بۆ ئەوەی سەردانی هەرێمی کوردستان بکات.

قەداسەتی پاپای ڤاتیكان ستایشی رۆڵی هەرێمی كوردستان و حكومەتی هەرێمی كرد، لەو كەشە ئارامەی بۆ تەواوی پێكهاتە ئایینی و نەتەوەیییەكان رەخساندوویانە و شوێنی ئەو هەموو ئاوارە و پەنابەرەیان كردۆتەوە و خزمەتگوزاریی پێویستیان بۆ دەستەبەركردوون.

پاپای ڤاتیكان، سوپاسی هەڵوێستی حكومەتی هەرێمی کوردستانی كرد، كە هەمیشە بە تەنگ پێكەوەژیان و ئاشتی و تەباییەوە بووە، لە رووبەڕووبوونەوەی گوتاری توندڕۆیی و شەڕی تیرۆریش لە عێراق و ناوچەكەدا، كاریگەرییەكی زۆری هەبووە و بۆ مرۆڤایەتی و ئازادی پێكهاتەكان و پارێزگاریكردن لە ماف و كەرامەتیان، قوربانی زۆری داوە.

لەو دیدارەدا، ئاماژە بە رەوشی مەسیحییەكانی هەرێمی كوردستان كرا، كە جێگە و پێگەیان لە هەموو رووێكەوە پارێزراوە. ئەوەش خرایەڕوو، هەرێمی كوردستان نەك تەنها بۆ مەسیحییەكانی كوردستان، بەڵكو بۆ مەسیحییەكانی تەواوی عێراق، هەرێمێكی ئارام بووە و بە ئاسوودەیی دەژین و نموونەیەكی جوانی بەیەکەوەژیانە.

شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە یاوەری سەرۆکی حکومەت بوون بریتی بوون لە دانا عەبدولکەریم وەزیری ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن ، پشتیوان سادق وەزیری ئەوقاف و کاروباری ئاینی ، ئانۆ جەوهەر وەزیری گواستنەوە و گەیاندن ، خاليد شوانی وەزیری هەرێم.

 

https://gov.krd/government/the-prime-minister/activities/posts/2020/february/%D8%B3%DB%95%D8%B1%DB%86%D9%83%DB%8C-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C-%D9%87%DB%95%D8%B1%DB%8E%D9%85%DB%8C-%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%84%DB%95%DA%AF%DB%95%DA%B5-%D9%BE%D8%A7%D9%BE%D8%A7-%D9%81%D8%B1%DB%95%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%83%DB%86%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%95%D9%88%DB%95/

 

كاردانه‌وه‌ی كۆبوونه‌وه‌كانی مه‌سرور بارزانی له‌ میونشن

 K24- هه‌ولێر: // سەرۆکی لیژنەی پەیوەندیەکان لە پەرلەمانی کوردستان دەڵێت: گرنگی و سەرکردایەتی شاندی کوردستان وایکردووە، شاندی هه‌رێمی کوردستان لە کۆنگرەی ئاسایشی میونشن ناوێکی دیار بێت، شارەزایانیش پێیان وایە سەرکردە و شاندی وڵاتان بە تایبەت چاویان لە کۆبوونەوەیە لەگەڵ شاندی کوردستان.

دیدار و کۆبوونەوەکانی شاندی کوردستان، لە کۆنگرەی ئاسایشی میونشن، بەراورد بە شاندی عێراق زۆر زیاترن، ئەمەش لە رووی پەیوەندیە نێودەوڵەتیەکان لێکدانەوەی زۆر ھەڵدەگرێت، بەرپرس و بریاربەدەستانی جیھان، لەچاو شاندی عێراق گرینگیدانیان بە شاندی کوردستان زۆر زیاترە، بەشێوەیەک شاندە جیھانیەکان دوور لە شاندی عێراق، شاندی کوردستان دەبینن

بە رای شارەزیان ھیچ کاتێك کوردستان وەکو ھەرێمێك لە ناوەندە نێودەوڵەتیەکان نابیندرێت، ئەمەش وایکردووە شاند و سەرکردە جیھانیەکان، کۆنگرە و دیدارە نێودەوڵەتیەکان بە دەرفەتێك بزانن، تا لە نزیکەوە دیدار و کۆبوونەوە لەگەڵ سەرکردە و شاندە فەرمیەکانی ھەرێمی کوردستان ئەنجام بدەن.

چەند ساڵێکە ھەرێمی کوردستان بەشدارێکی کارایە لە کۆنگرەی ئاسایشی میونشن، بۆ ئەمساڵیش کە مەسرور بارزانی، سه‌رۆكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان سەرۆکایەتی شاندێکی باڵای کوردستان دەکات، بە ئەنجامدانی ژمارەیەکی زۆر دیدار و کۆبوونەوە، لەگەڵ سەرکردە و شاندە باڵا و دیارەکانی جیھان، زیاتر لە بەشداری ساڵانی رابردوو ناوی کوردستان درەوشاوەترە.

 

پوخته‌ی دیداره‌كانی مه‌سرور بارزانی له‌ سێیه‌م رۆژی كۆنفرانسی میونشن

K24- هه‌ولێر: // لە سێیەم و کۆتا رۆژی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن شاندی ھەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی سەرۆك وەزیرانی ھەرێمی کوردستان چەندین کۆبوونەوەی گرنگی لەگەڵ ھەردوو وەزیری دەرەوەی تورکیا و ئێران، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی بەریتانیا و وەزیری دەوڵەتی ئەڵمانیا بۆ کاروباری دەرەوە کۆبوونەوە.

لە کۆبوونەوەیان لەگەڵ مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی تورکیا پەرپێدانی پەیوەندییەکانی نێوان ھەولێر و ئەنقەرە و ھەوڵە ھاوبەشەکانیان بۆ گەراندنەوەی سەقامگیری بۆ عێراق باسیان لێوەکرا.

لەگەڵ محه‌مه‌د جه‌واد زەریف، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێرانیش، جەخت لەسەر ھەبوونی پەیوەندییەکی دراوسێیانەی باش لەسەر بنەمای رێزگرتن و ئاستەنگەکان و ئاسایشی ناوچەکە قسەیان لێوەکراوە.

راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی بەریتانیا دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندی حکومەتی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند: لە ھەوڵەکانیان بۆ دوورخستنەوەی مەترسییەکانی ڕێکخراوە توندڕەوکان لە ناوچەکەدا و پاڵپشتیکردنی ھەرێمی کوردستان بەردەوام دەبین.

کۆبوونەوەیەکی دیکەی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزیری دەوڵەتی ئەڵمانیا بۆ کاروباری دەرەوە بوو.

شاندەکەی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی زیاتر لە ٣٥ کۆبوونەوەی بینراو و نەبینراویان ھەبووە. تاکە شاندی بەشداری ٥٦ـەمین کۆنفرانسی ئاسایشی میونشنن، کە لە پەراوێزی کۆنفرانسەکەدا زۆرترین کۆبوونەوەیان لەگەڵ بەرپرسانی باڵای وڵاتان ھەبووە.

سەرھەڵدانەوەی داعش و ھاوکاری و ھەماھەنگی وڵاتان لەگەڵ پیشمەرگە و ھەرێمی کوردستان و پاڵپشتیکردنی ھەرێمی کوردستان لەبواری ئابووری، سیاسی، سەربازی و دیپلۆماسیەوە کرۆکی کۆبوونەوەکان بووە.

 

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ پاپای ڤاتیکان کۆدەبێتەوە

 K24 – هه‌ولێر: // ئێوارەی رۆژی یەکشەمە 2020/2/16 مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای تەواوبوونی کارەکانی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن، بە سەرۆکایەتی شاندێکی حکومی، گەیشتە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا.

لە رۆما سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان  مەسرور بارزانی،  لەگەڵ جیوزێپێ کۆنتێ، سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا و چەندین بەرپرسی باڵای دیکەی حکومەتی ئیتاڵیا کۆدەبێتەوە و گفتوگۆ دەربارەی هەماهەنگییەکانی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر دەکرێت. هەروەها لە سەردانەکەدا شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کە پێکهاتوون لە دانا عەبدولکەریم وەزیری ئاوەدانکردنەوە ونیشتەجێکردن و ئانۆ جەوهەر وەزیری گواستنەوە و گەیاندن و پشتیوان سادق وەزیری ئەوقاف و کاروباری ئاینی و خالید شوانی وەزیری هەرێم ، دەرفەتەکانی وەبەرهێنان بۆ کۆمپانیا ئیتاڵییەکان تاوتوێ دەکەن.

پاشان لە ڤاتیکان، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان مەسرور بارزانی، لەگەڵ قەداسەتی پاپا کۆدەبێتەوە و باسی پابەندبوونی هەرێمی کوردستان بە پێکەوەژیانی ئایینی و هاندانی گفتوگۆی نێوان ئایینەکان دەکات.

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی سەردانەکەی بۆ ئیتالیا و ڤاتیکان رایگەیاند: "لەگەڵ قەداسەتی پاپا باسی گرنگی پێکەوە ژیانیی ئایینی لە هەرێمی کوردستان و رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر دەکەین. شانازی دەکەین کە هەرێمی کوردستان هەوڵی زۆریداوە بۆ بەرەپێشبردنی گفتوگۆی نێوان ئایینەکان و رەخساندنی کەشێکی ئارام بۆ پەیڕەوانی تەواوی ئایینەکان لە هەرێمی کوردستان.“

 

https://www.kurdistan24.net/so/news/c045bd4c-dd26-4d0c-90fe-55fd8f9695ed

 

نازم دەباغ: ئاڵووگۆڕیی بازرگانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان پێش داعش گەیشتە ٥ میلیارد دۆلار/ سپاسی ئێران دەکەین

"نازم دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، بە ئاماژە بەوەی کە؛ تا پێش پێکهێنانی داعش، پەیوەندیی بازرگانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان، دەگەیشتە ٥ میلیارد دۆلار، بەڵام لە ئێستادا زۆر کەمی کردووە، ڕایگەیاند: سپاسی ئێران دەکەم بە هۆی ئەوەی کە لە زۆربەی باڕوودۆخە سەختەکاندا هاوڕێی ئێمە بووە. 

 

"نازم دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە شاری تاران، لە کۆنفڕانسی شیکردنەوەی قەیرانەکان و ڕێکارە پسپۆڕانەکانی هەناردەکردنی کاڵا بۆ عێراق، دوای سپاس و پێزانین لە بەرپرسانی ئەم کۆنفڕانسە هیوای خواست کە بتوانن پەیوەندیی بازرگانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران بە بەراورد لەگەڵ جاران، بەهێزتر بکرێت.

 

گوتیشی: بە چاولێکردن لە ڕابردوو بۆمان دەردەکەوێت پێش ساڵی ۲۰۰۰ی زایینی ئاستی بازرگانی لە نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان نەدەگەیشتە ۱۰۰ میلیۆن دۆلار و تا پێش پێکهێنانی داعش، پەیوەندیی بازرگانی دەگەیشتە ٥ میلیارد دۆلار، بەڵام لە ئێستادا زۆر کەمی کردووە، بەڵام بە هەوڵی دۆستان و ڕزگاربوون لە دەستی داعش، دیسانەوە توانیمان ئاستی هەناردەکردن زیاد بکەین و هەناردەکردن ڕێژەی زیاتر بەخۆیەوە ببینێت.

 

دەباغ گوتیشی: بەو مەسەلانەی کە ئەمڕۆکە لە پەیوەندیی بازرگانی نێوان هەرێمی کوردستان و ئێران بوونی هەیە دەبێت ئاماژە بکرێت. ئەمڕۆکە چالاکی ئابووریی یەکێکە لە هۆکارە گرینگەکان بۆ سەقامگیری سیاسی و ئابووریی و هەروەها پێکهێنانی ژێانێکی گونجاو بۆ خەڵکی و ناتوانین گرفتەکان نەبینین. ئێمە بەڕاستی بەشوێن چارەسەرکردنی گرفتەکان لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێڕان بووین و هەروەها لە داهاتووشدا دەبین. بازاڕی هەرێمی کوردستان، بە بۆنەی کەرەستە و شتوومەکەکانی ئێرانییەوە توانیوییەتی ڕێگاکانی خۆی قەرەبوو بکاتەوە. 

 

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، گوتی: پێویستە سەبارەت بە پەیوەندیی بازرگانی ئاماژە بە چەند خاڵ بکەم؛ مەسەلەی یەکەم پەیوەندی بە بازرگانەکان و هاتووچۆی ئەوانەوە هەیە کە پێویستە ڤیزا هەڵبگیرێت و ڤیزای فڕۆکەخانەیی هەبێت کە هەڵبەت ئێمە ڤیزامان هەڵگرتووە و پاسپۆڕتی ئێرانی پێویستی بە ڤیزا نییە، بەڵام بەداخەوە لە لایەن ئێرانەوە هاوکارییەکانی پێویست بەم کارە ئەنجام نەدراوە.  

 

"نازم دەباغ" لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: مەسەلەی دووهەم دەروازە سنوورییەکانە و دەبێت بازرگانی و تیجارەت خێرا بکرێت و بازرگان ئەو ورەیە بە خۆی بدات و کاتێک لە سنوورەوە دێتە ناو هەرێمی کوردستانەوە دەبێت ببینێت کە ئاسانکاریی بۆ کارەکانی کراوە. مەسەلەی سێهەم کۆنتڕۆڵە کە هەندێک یاسا و ڕێسا بوونی هەیە کە دەبێتە هۆی پێکهێنانی گرفتەکان، بەڵام بە بۆنەی ئەوەی کە ئەم یاسا و ڕێسایانە لە یاسای بنەڕەتی عێراقدا هەیە ناتوانین کارێکی ئەوتۆ ئەنجام بدەین. 

 

دەباغ گوتیشی: دوایین مەسەلە پەیوەندیی بە ناوچەی ئازادەوە هەیە و بۆ ئەوەی کە کاڵا هاوردە ئێرانییەکان لەم ناوچەیە بەرهەمبێت و ببێتە هۆی کەمبوونەوەی مەسرەفی خەڵکی هەرێمی کوردستان، کە نزیکەی ۲٥ دۆنم زەویمان بۆ کۆمپانیا ئێرانی و عێراقییەکان تەرخانکردووە و پێشنیارمان کردووە کە ناوچەی ئازاد لە باشماخ بێت. 

 

"نازم دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، لە کۆتایی قسەکانیدا گوتی: ئێمە زیاتر پێویستیمان بە پێکهێنانی ناوچەی ئازاد لە باشماخە بەڵام ناتوانین یەک لایەنە کارێک ئەنجام بدەین  و ئامادەیی ئەوەمان هەیە؛ بەڵام بە هۆی قەیڕانی دارایی و شەڕەوە کە بوونی هەیە، هەندێک گرفت هاتۆتە پێشێ و بۆچارەسەرکردنی ئەم مەسەلانە پێویستیمان بە یارمەتی دوو لایەن هەیە تاکوو بتوانین لە داهاتوویەکی نزیکدا قەرزەکانی خۆمان بە کۆمپانیا ئێرانییەکان بدەینەوە و سپاسی ئێران دەکەم بە هۆی ئەوەی کە لە زۆربەی باروودۆخە سەختەکاندا هاوڕێمان بووە.

 

لینکی هەواڵ:

https://www.farsnews.ir/news/13950520000558/تبادل-تجاری-ایران-و-کردستان-عراق-قبل-از-داعش-به-5-میلیارد-دلار-رسید-

دوو شەممە, 10 شوبات 2020 03:06

نازم دەباغ له‌گه‌ڵ "ئەحمەد سه‌عید سادات" بەرپرسی بەشی بازرگانی باڵیۆزخانەی ئەفغانستان کۆبۆوه‌

"نازم دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران، له‌گه‌ڵ "ئەحمەد سه‌عید سادات" بەرپرسی بەشی بازرگانی باڵیۆزخانەی وڵاتی ئەفغانستان دیداریی کرد. 

"ئەحمەد سه‌عید سادات" بەرپرسی بەشی بازرگانی لە باڵیۆزخانەی ئەفغانستان لە شاری تاران به هاورێیه‌تی لەگەڵ "محه‌مه‌د شه‌ریف غه‌زنەیی" بەرپرسی نووسینگە لە باڵیۆزخانەی ئه‌ـ وڵاته، ئەمرۆ دووشەمە ١٠/٠٢/٢٠٢٠ سەردانی نووسینگەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە شاری تارانیان کرد و لە لایەن "نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران و "سەلام عارف روشدی" جێگری نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران و "سۆران عه‌لی ئەمین" بەرپرسی پەیوەندییەکان و ڕاگەیاندن پێشوازیان لێکرا.

له سەرەتای ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌دا "ئەحمەد سه‌عید سادات" سوپاسی نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە شاری تارانی کرد بۆ پێدانی ئەو دەرفەتە و باسی لەوە کرد کە پێیان باشە لە ڕووی بازرگانییەوە پەیوەندییەکی باشیان لەگەڵ هەرێمی کوردستان هەبێت و داوای هاوکاریی و هەماهەنگی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستانی کرد لەو بوارەدا بۆ دروستکردنی پەیوەندیی لە نێوان ژوورە بازرگانییەکان و کردنەوەی پێشانگا بۆ ئاشنایی کردنی بازرگانانی هەر دوولا.

له درێژه‌ی ئه‌م دیداره‌دا "نازم دەباغ" ئامادەیی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تارانی بۆ بەرپرسی بەشی بازرگانی باڵیۆزخانەی وڵاتی ئەفغانستان دەربری بۆ گەیاندنی داواکارییەکانیان بۆ دروستکردنی پەیوەندیی ژوورە بازرگانییەکان و هه‌روه‌ها سەردانی شاندە بازرگانییەکان.

ئێستا دوای لەدەستدانی حاجی قاسم سولەیمانی پرسیارە سەرەکییەکە ئەمەیە: وجودی کۆماری ئیسلامی ئێران لە وڵاتانی عێراق و سوریا و لوبنان چی لێدێت؟
پێموایە لە دەستدانی حاجی قاسم سولەیمانی زیانێکی گەورە بوو لە کۆماری ئیسلامی ئێران و سوپای پاسداران کەوت. ئەو کەسێکی کارامە و ئازا و دڵسۆزبوو بۆ وڵاتەکەی خۆی، جێبەجێکاری ئەو بەرنامەیە بوو کە لەلایەن بڕیاربەدەستدانی ئێرانەوە دادەڕێژرا.
دوورکەوتنەوەی ئەو لەسەر گۆڕەپانەکە، بۆ ماوەیەک جێدەستی دیار دەبێ. بەڵام ھەمان سیاسەت و شێوازی کارکردنی ئەو لە ناوچەکەدا جێبەجێ دەکرێت. بۆیە بەگوێرەی ئەزموونی خۆم لەسەر سیاسەتەکانی کۆماری ئیسلامی، وای نابینم گۆڕانکارییەکی ئەوتۆ بێتە پێش لە ناوچەکە و رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بە تایبەت لە سوریا و لوبنان و عێراقدا.
هۆکارە سەرەکییەکەش ئەمەیە کە لەناوچەکەدا کەرەستە و فاکتەرەکانی ھاوکاری بۆ ئێران لە شوێنی خۆیاندا ماون. بەڵام ئەمە لە کاتێکدا ئەگەر ئێران خۆی سیاسەتێکی تازە پیادە نەکات.
بۆ جێگرتنەوەی قاسم سولەیمانی، ئەمە شتێکی روونە کە ھاسان نییە کەسێک هەبێ بەزوویی جێگای بگرێتەوە، بەڵام ئەوەیش بزانە بڕوابوون بە خودا و ئیسلام و کۆماری ئیسلامی ئێران دەتوانێ کەسێکیتر دروست بکاتەوە.
ھەر وەکچۆن بەپشتیوانی سوپا و ھەروەھا رەھبەری کۆماری ئیسلامی ئێران سولەیمانی دروستبوو، دەکرێت کەسێکیتر بێت کە جێی بگرێتەوە بە دڵنیاییەوە رەھبەر پشتیوانی لەویش دەکات تا ھەمان سیاسەت و ڕێبار پەیرەو بکات.
ئەی بۆ هەرێمی کوردستان چی لە بارودۆخەکە دەگۆڕێ؟ بە بڕوای من ئەمە پەیوەستە بەکاتەوە، چونکە ھەموو ئەوانەی نوێنەرایەتی حاجییان دەکرد بۆ ھەرێمی کوردستان، ھەمان دەزگا و کەسانن و ئەوانیش لە پەیوەندی باشدان.

سەرکردایەتی کورد و لایەنە سیاسییەکان پەیوەندییەکانی خۆیان بە گرنگ و ستراتیژی دەزانن لەگەڵ ئێراندا. بۆیە داهاتووی ئەو پەیوەندییانە بەندە بە سیاسەتی ئایندەی کۆماری ئیسلامی ئێران و حکومەتی ھەرێمی کوردستانەوە نەک بە کەسێکەوە.
بێگومان رۆڵی کەسەکانیش کاریگەری خۆی هەیە لە جێبەجێکردنی بەرنامە و سیاسەتدا.
بۆیە من وای نابینم بۆشاییەک بێتە ئاراوە لە دوای تیـرۆرکردنی حاجی قاسم سولەیمانییەوە، جێگرەوەکەی ئەویش هەرکەسێکبێ، وەکو ڕابردوو پابەند دەبێ بەو سیاسەتەی دەوڵەتی ئێران بۆی دادەڕێژێ.

*نوێنەری حکومەتی هەرێمە لە تاران

ئەم گوتارەی تایبەت بۆ گۆڤاری پەیسەر نووسیوەو لە ژمارە ٨ دا بڵاوکراوەتەوە

رووداو – هه‌ولێر // به‌شى سێیه‌م و كۆتایی

"هه‌ندێك كه‌س به‌ نوێنه‌رى ئێرانت ده‌زانن، نه‌ك هه‌رێمى كوردستان؟" ئه‌مه‌ ئه‌و پرسیاره‌ى هه‌ڤپه‌یڤینه‌ درێژه‌كه‌مان بوو له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ كه‌ زۆرترین قسه‌ى له‌باره‌وه‌ كرد. نازم ده‌باغ ده‌ڵێت ئه‌و كه‌سێكى دیبلۆماتكاره‌ و ئه‌گه‌ر وه‌كو ئۆپۆزیسیۆنى ئێرانی قسه‌ له‌سه‌ر ئێران بكات، یه‌كسه‌ر ده‌ینێرنه‌وه‌ هه‌رێمى كوردستان. نازم ده‌باغ له‌ دوایین به‌شى ئه‌م هه‌ڤپه‌یڤینه‌دا باسى په‌یوه‌ندییه‌ ئابوورى و بازرگانییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان ده‌كات و ده‌ڵێت به‌هۆى گه‌مارۆكانه‌وه‌ په‌یوه‌ندیى بازرگانى له‌ نێوان ئێران و هه‌رێمى كوردستان زۆرتر له‌ رێگه‌ى پیله‌وه‌ره‌كان (چه‌رچى)یه‌وه‌ ده‌كرێ.

 

 رووداو: ماڵه‌كه‌ت له‌ ئێرانه‌ یان هه‌رێمى كوردستان؟

 

نازم ده‌باغ: گوتیان پیاوێكی جوو بوو به‌ موسوڵمان، شه‌و مرد. دایكی بۆی ده‌گریا. گوتیان بۆچى ده‌گری؟ گوتی مه‌سیح و موسای له‌ خۆی كرد و محه‌ممه‌دیش نه‌یناسی. من نازانم ئێستاش ماڵم له‌ كوێیه‌. له‌ 1966ـه‌وه‌ زگورتی ده‌ژیم. چووینه‌ هۆڵه‌ندا، دوای رێككه‌وتنی واشنتن له‌سه‌ر داواى مام جه‌لال چووم بۆ ئێران. له‌و كاته‌وه‌ له‌وێ ماومه‌ته‌وه‌ تا ئێستا. ماڵێكم له‌ هۆڵه‌ندایه‌. ماڵی كچه‌كه‌م و نه‌وازی كوڕیشم له‌ هه‌ولێره‌. ماڵی خۆیشم كه‌ هه‌موو جار له‌وێ كۆده‌بینه‌وه‌، له‌ تارانه‌.

 

رووداو: ماوه‌ی 13 ساڵه‌ به‌رپرسى په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێرانیت. قه‌ت داوای وازهێنان و گه‌ڕانه‌وه‌ت نه‌كردووه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان؟

 

نازم ده‌باغ: نه‌خێر، هه‌میشه‌ پێمگوتراوه‌ له‌وێ به‌.

 

رووداو: تا چه‌ند له‌ كاره‌كانی تۆ رازین؟

 

نازم ده‌باغ: ئه‌و پرسیاره‌ نابێ له‌ من بكرێ، ده‌بێ له‌ ده‌ره‌وه‌ی من بكرێ. من جارێك له‌گه‌ڵ به‌رپرسێكى ئێرانى دانیشتبووم، كه‌ ئێستا خانه‌نشینه‌، به‌ڵام من هه‌ر له‌ شوێنه‌كه‌ى خۆم ماوم. باسى بۆچوونى خۆى له‌ باره‌ى كورده‌وه‌ كرد. هه‌ندێك قسه‌ی كرد ئه‌گه‌ر له‌ من باشتر نه‌بووبێ له‌ من خراپتر نه‌بووه‌ بۆ كورد. گوتم فڵان من تۆ له‌ زه‌مانى سه‌رده‌شته‌وه‌ ده‌ناسم، واته‌ له‌ ساڵی 1986ه‌وه‌ ئێستا 2018 یه‌، تۆش له‌و كاته‌وه‌ من ده‌ناسی كه‌ له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی ئێران كار ده‌كه‌م. گوتم هۆكاری هه‌یه‌ تۆ ماوی و منیش ماوم، ده‌زانی هۆكاری چییه‌؟ هه‌ردووكمان بۆ وڵاتی خۆمان دڵسۆزین، ئه‌گه‌ر من دڵسۆز نه‌بوومایه‌، منیان ده‌گۆڕی، تۆش ئه‌گه‌ر دڵسۆز نه‌بوویتایه‌ ده‌یانگۆڕیت. من له‌ 19/9/1999 به‌ نامه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی و مام جه‌لال چوومه‌ته‌وه‌ تاران و تا ئێستا له‌وێم.

 

رووداو: له‌ كابینه‌ی نوێدا یه‌كێتى باسى گۆڕینى تۆى نه‌كرد؟

 

نازم ده‌باغ: من دوو جار نامه‌م نووسی و داوام كرد بمگۆڕن، چونكه‌ من به‌ ساڵیشدا چووم. دوای ئه‌وه‌ش من پێویستم به‌ هیچ نییه‌ به‌ پله‌ی وه‌زیر خانه‌نشین كراوم، ئایا له‌وه‌ زیاترم ده‌ده‌نێ؟ خۆ نابم به‌ سه‌رۆك وه‌زیران، هه‌ر وه‌زیرم.

 

رووداو: له‌ هه‌شتاكان كه‌ له‌ سه‌رده‌شت بووى، چ به‌رپرسیارییه‌كت هه‌بوو؟

 

نازم ده‌باغ: به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانى یه‌كێتى بووم له‌ ئێران. من له‌ مانگی 5ی 1986 به‌ فه‌رمی بوومه‌ته‌ به‌رپرسی هاوئاهەنگیی نێوان یه‌كێتی و ئێران. باره‌گام له‌ دۆڵه‌كۆگه‌ بوو، ئێستا ئه‌و شوێنه‌ پژاكی لێیه‌. ئه‌و خانووانه‌ی له‌وێ كه‌ ئێستا پژاكیان تێدایه‌ من دروستم كرد.

 

رووداو: چه‌ند ساڵ ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی بووی؟

 

نازم ده‌باغ: له‌ ساڵی 1985 ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی بووم تا 1990.

 

رووداو: چۆن بوو له‌ كۆنگره‌ی 4ی یه‌كێتی خۆت به‌ربژێر نه‌كرد؟

 

نازم ده‌باغ: من له‌ كۆنگره‌ی یه‌كه‌وه‌ بڕیارێك و به‌ڵێنێكم به‌ مام جه‌لال دا، پێمخۆشه‌ نه‌ به‌رپرسی كه‌س بم و نه‌ كه‌سیش به‌رپرسم بێ، گوتم به‌س تۆم قبوڵه‌.

 

رووداو: مام جه‌لال داوای لێنه‌كردی خۆت به‌ربژێر بكه‌ى؟

 

نازم ده‌باغ: مام جه‌لال چه‌ند جارێك پێیگوتم به‌ ته‌مای چیت؟ گوتم من پێشمه‌رگه‌ی سكرتاریه‌تم تا رۆژی ده‌نگدانیش له‌ كۆنگره‌ ده‌بم، كه‌ رۆژی ده‌نگدان هات من سه‌فه‌ر ده‌كه‌م. ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتى حه‌سوودییان به‌وه‌ بردووه‌ كه‌ نامه‌وێ ناوی كه‌سیان بهێنم، به‌ مام جه‌لالیان گوتووه‌ ئێمه‌ ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسین، ئه‌و متمانه‌ی به‌و (نازم)ـه‌ت هه‌یه‌ به‌ ئێمه‌ت نییه‌ و ئه‌و ئیشه‌ی به‌ ئه‌وى ده‌كه‌ی به‌ ئێمه‌ی ناكه‌ی.

 

رووداو: په‌یوه‌ندی ئێستای نێوان هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی له‌ چ ئاستێكدایه‌؟

 

نازم ده‌باغ: تا ئه‌م كاته‌ی ئێمه‌ دانیشتووین په‌یوه‌ندییه‌كه‌ له‌ ئاستی پێویستدایه‌ و باشه‌، به‌ڵام به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌سه‌ر رووداو و بارودۆخه‌كان جاری وا هه‌یه‌ به‌رز و نزمییه‌ك دروست ده‌بێ، به‌ڵام هه‌ست و په‌رۆشی بۆ پاراستنی په‌یوه‌ندییه‌كان زوو جوڵه‌ی ئه‌وه‌ی تێده‌كه‌وێ به‌و ئاقاره‌دا نه‌كه‌وێ كه‌ كێشه‌ دروست ببێ و كێشه‌ بێته‌ پێش بۆ كاره‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم و نوێنه‌ره‌كه‌ی له‌ تاران.

 

رووداو: ماوه‌یه‌كی زۆره‌ قسه‌ له‌سه‌ر كردنه‌وه‌ی چه‌ند ده‌روازه‌یه‌كی دیكه‌ی نێوده‌وڵه‌تی له‌ نێوان ئێران و هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێت، له‌وانه‌ش دەروازەی  كێلێ‌ كه‌ قسه‌ هه‌بوو بكرێته‌ نێوده‌وڵه‌تى، بۆچی نه‌كرا؟

 

نازم ده‌باغ: جگه‌ له‌ مه‌رزى كێلێ، چه‌ند دەروازەی دیكه‌ش هه‌ن، هه‌موو ئه‌وانه‌ له‌ ئێران بڕیاریان هه‌یه‌، به‌ڵام هۆكاری دواكه‌وتنه‌كه‌ی به‌غدا و هه‌رێمه‌، چونكه‌ تا ئێستا نه‌هاتوون بڕیاره‌كه‌ ته‌ئید بكه‌ن و بیكه‌نه‌وه‌. ئێران ئاماده‌یه‌. سه‌رده‌می كابینه‌كه‌ی به‌رهه‌م ساڵح مه‌رزی كێلێمان كرده‌وه‌. من له‌گه‌ڵ شاندی ئێرانی هاتم د.به‌رهه‌م به‌ڵێنی دا كه‌ رێگاكه‌ قیرتاو بكرێ. له‌و كاته‌وه‌ ئه‌و بڕیاره‌ هه‌یه‌. ئێمه‌ له‌ دوای ئه‌و ریفراندۆمه‌وه‌ زۆرمان چه‌شت، به‌ته‌واوی كه‌وتینه‌ ناو یه‌كپارچه‌یی عێراقه‌وه‌، تۆ بڕیارێك بده‌ی په‌یوه‌ندی به‌ سنووره‌وه‌ هه‌بێ، ده‌بێ عێراق چاره‌سه‌ری بكات و هه‌رێمی كوردستان ناتوانێ بیكات، ته‌نیا ده‌توانی له‌ به‌غدا بیجوڵێنێ، داوا بكات كه‌ پێویستمان به‌ كردنه‌وه‌ى ئه‌و ده‌روازه‌یه‌ هه‌یه‌.

 

پێش ریفراندۆم زۆر شت هه‌بوو له‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌ستووری عێراق بۆ ئێمه‌یان كردووه‌، بۆ نموونه‌ دەروازەی باشماخ و په‌روێزخان و حاجى ئۆمه‌ران له‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌ستوور، ئه‌و حاجی قاسمه‌ بۆی كردینه‌وه‌. من قسه‌كه‌ وه‌ك خۆى ده‌كه‌م. نووسراوێك لای ئێرانییه‌كانه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌ ده‌ڵێت ئه‌و ئیمزایه‌ ده‌كه‌ن بۆ كردنه‌وه‌ى ئه‌و مه‌رزه‌، ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ رێككه‌وتننامه‌ى جه‌زائیر. من ئه‌وه‌م ره‌تكرده‌وه‌ و گوتم رێككه‌وتنه‌كه‌ دژی كورده‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئێمه‌ ناچینه‌ ژێر ئه‌و باره‌. به‌ حاجی قاسمدا هه‌ندێ په‌یامی مام جه‌لالم نارد، ئه‌ویش گوتی بیكه‌نه‌وه‌. دوایی هاته‌ سه‌ر دیاریكردنی سنوور كه‌ كوێ عێراقه‌ و كوێ ئێرانه‌. بۆ ده‌ستنیشانكردنی سنوور من قسه‌یه‌كم كرد ئێرانییه‌كان پێكه‌نین: "گوتم كوێتان ده‌وێ بۆتان واژۆ بكه‌م"، گوتیان بۆ؟، گوتم كیلۆمه‌ترێ به‌ دیوی عێراقدا یان به‌ دیوی ئێراندا هه‌مووی كوردستانه‌. بۆ من هه‌ردوولا كوردستانه‌. خۆتان كوێ داده‌نێن دایبنێن بۆ من جیاوازی نییه‌. به‌ پێكه‌نینه‌وه‌ قبوڵیان كرد. خاڵێكی دیكه‌ ئه‌گه‌ر نه‌بێ به‌ مه‌دح من چاره‌سه‌رم كرد، له‌ باشماخ رووبارێكی لێیه‌، ده‌بوو پرده‌كه‌ی چاك بكه‌نه‌وه‌. جا كێشه‌كه‌ له‌سه‌ر سنوور له‌وێ دروست بوو، من گوتم كاكه‌ مه‌ڵێن پرد دروست ده‌كه‌ین، بڵێن چاكی ده‌كه‌ین، ئه‌گه‌ر بڵێین پرد دروست ده‌كه‌ین دیسان كێشه‌ دروست ده‌بێ.

 

كردنه‌وه‌ى ده‌روازه‌ هه‌روا ئاسان نییه‌، ئیمكان نییه‌ به‌بێ رێككه‌وتنی نێوده‌وڵه‌تی بتوانین بیكه‌ن، جا بۆیه‌ زۆر شت له‌ په‌یوه‌ندییه‌كاندا كه‌ دروست ده‌بوو، من و ئه‌و پیاوه‌ (قاسم سوله‌یمانى) هه‌ردوولا به‌دوای چاره‌سه‌ردا ده‌گه‌ڕاین بۆ ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان باش بن، هه‌م من بۆ هه‌رێم و هه‌م ئه‌ویش بۆ ئێران. دیاره‌ حیكمه‌ته‌كه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ مام جه‌لال. ئه‌و ده‌یگوت جوگرافیا ناگۆڕێ، من چه‌ندینجار كه‌ ئه‌و قسه‌یه‌شم كردووه‌، گه‌ڕاومه‌ته‌وه‌ بۆ قسه‌كه‌ی مام جه‌لال، مه‌رز و جوگرافیا ناگۆڕێن تا ئیواره‌ بمه‌وێ ناتوانم ئه‌و جوگرافیایه‌ له‌ ئێران بكه‌مه‌وه‌، خه‌ڵك ده‌توانێ مێژوو بگۆڕێ، به‌ڵام جوگرافیا ناگۆڕێ.

 

رووداو: ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ بازرگانییه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌گه‌ڵ توركیا هه‌یه‌تی، له‌گه‌ڵ ئێران نیه‌تی، له‌ كاتێكدا به‌رپرسانی كۆماری ئیسلامی به‌رده‌وام جه‌خت له‌سه‌ر نزیكیی كولتووری و زمانی نێوان كورد و فارس ده‌كه‌نه‌وه‌. هه‌رێمی كوردستان یه‌ك ده‌روازه‌ی له‌گه‌ڵ توركیا هه‌یه‌، به‌ڵام سێ ده‌روازه‌ی نێوده‌وڵه‌تی و چه‌ند ده‌روازه‌یه‌كی نافه‌رمیشی له‌گه‌ڵ ئێران هه‌یه‌، بۆچی ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ کەمه‌؟

 

نازم ده‌باغ: ئه‌وه‌ی كه‌ هۆكاره‌ له‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی چالاكیی بازرگانیی له‌ نێوان ئێران و هه‌رێمى كوردستان، هۆكاره‌ له‌ زیادكردنی بازرگانی له‌ نێوان توركیا و هه‌رێمى كوردستان، په‌یوه‌ندی به‌ بارودۆخی سیاسی و ئابووری و سه‌ربازیی ناوچه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌. ئێران ئابڵوقه‌ی له‌سه‌ره‌، كێشه‌ی دۆلار و په‌یوه‌ندیی بانكی هه‌یه‌. ئێستا له‌ توركیا لیره‌ شكاوه‌، به‌ڵام بانك نه‌وه‌ستاوه‌، ئێران سیسته‌می بانكی نییه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمى كوردستان، به‌ڵكو كاره‌كه‌ له‌ رێگه‌ی پیله‌وه‌رى، واته‌ چه‌رچی ده‌كرێ، به‌ ده‌ست شت ده‌فرۆشێ. به‌شێكی دیكه‌شی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ فه‌رهه‌نگێك، ئه‌وه‌ندی مرۆڤ هه‌ست پێده‌كات له‌ڕووی ره‌فاهیه‌ته‌وه‌، چونكه‌ كابرای بازرگان كه‌ ده‌چێته‌ ئه‌نقه‌ره‌ و ده‌چێته‌ تاران جیاوازی هه‌یه‌. ده‌چێته‌ دهۆك زۆر جیاوازه‌. كابرا كه‌ دێت بۆ تاران و 10 رۆژ ده‌مێنێته‌وه‌، ده‌یه‌وێ شتی خۆی بكڕێ و ئیسراحه‌تیش بكات. ئه‌مه‌ له‌ ئێران به‌ ئاسانی ده‌ستناكه‌وێ. هۆكاره‌كه‌ سیاسییه‌، ئه‌گه‌رنا وڵاتێكی وه‌ك ئێران 83 ملیۆن نفووسى هه‌یه‌، ئه‌م وڵاته‌ ده‌كرێ به‌ كواڵیتیی خراپ به‌ڕێوه‌بچێ؟ كاتێك عه‌دنان موفتی سه‌رۆكی په‌رله‌مان بوو، كاك خورشید شێره‌ ئه‌ندامى په‌رله‌مان بوو، من به‌ دیار ته‌له‌فزیۆنه‌وه‌ دانیشتبووم په‌لامارى ئێرانى ده‌دا و ده‌یگوت كاڵای خراپمان بۆ ده‌نێرێ. ده‌ستبه‌جێ په‌یامێكم نارد گوتم به‌داخه‌وه‌ به‌بێ لێكۆڵینه‌وه‌ و به‌بێ زانست له‌ په‌رله‌ماندا خۆش نییه‌ په‌لاماری وڵاتێكی دراوسێ و دۆست بده‌ی. من به‌ڵگه‌ت ده‌ده‌مێ بازرگانه‌كانی خۆمان دێن به‌دوای شتی هه‌رزاندا ده‌گه‌ڕێن. یاریده‌ده‌رى وه‌زیرى بازرگانیی ئێران، ئاغاى زه‌یتوون نه‌ژاد، ته‌له‌فۆنی بۆ كردم. بازرگان له‌ هه‌رێمى كوردستانه‌وه‌ هاتووه‌ تایتى كڕیوه‌، وه‌زاره‌تى بازرگانیى عێراق بۆ خۆى تایتى ئه‌كتیڤ 20ى ده‌وێت، ئه‌وه‌ى ئێران ئه‌كتیڤ 12یه‌، له‌به‌ر مه‌سه‌له‌ى ته‌ندروستى، به‌ڵام نرخى تۆنى ئه‌كتیڤ 20 له‌گه‌ڵ ئه‌كتیڤ 12 نزیكه‌ى 200 دۆلارى فه‌رقه‌. بازرگانه‌كه‌ گوتوویه‌تی تۆ ئه‌كتیڤ 12ی تێبكه‌ و له‌سه‌ر پاكه‌ته‌كه‌ بنووسه‌ 20.

 

ئاغاى زه‌یتوون نه‌ژاد ته‌له‌فۆنى بۆ كردم، گوتى ئه‌وه‌ بۆ بازرگانه‌كه‌ بكه‌م یان نا، گوتم مه‌یكه‌.

 

بۆ نموونه‌ مه‌عجوونی ته‌ماته‌، خه‌ستییه‌كه‌ى پێیده‌گوترێ بریكس. ئاوه‌ته‌ماته‌ى ستاندارد بریكسه‌كه‌ى 28ـه‌، كێشی یه‌ك كیلۆیه‌. بازرگانى كورد دێته‌ ئێران ده‌ڵێت بریكسه‌كه‌ى بكه‌ به‌ 20، كێشه‌كه‌شى به‌ قوتووه‌كه‌وه‌ بكه‌ به‌ یه‌ك كیلۆ، به‌ڵام له‌سه‌ر قوتووه‌كه‌ بنووسه‌ بریكسه‌كه‌ى 28ـه‌ و كێشى سافیشى یه‌ك كیلۆ. ئه‌وه‌ لێره‌ 100 غرامت لێ ده‌دزێ. كه‌سێك هاته‌ لام گوتى من حیمایه‌ى فڵان به‌رپرسم، كه‌ به‌رپرسێكى گه‌وره‌ بوو، داواى كرد ئه‌و كاره‌ى بۆ بكه‌م. پێمگوت هه‌تا پێكهاته‌ى كیمیایی بابه‌ته‌كه‌م بۆ نه‌هێنى رازى نابم.

 

رووداو: ره‌نگه‌ یه‌كێك له‌ هۆكاره‌كانی كه‌میی ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ په‌یوه‌ندی به‌ كواڵیتی كاڵا و خۆراكی ئێرانیشه‌وه‌ هه‌بێ‌، قه‌ت له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ كارسازانی ئێران قسه‌تان كردووه‌؟

 

نازم ده‌باغ: ئه‌وه‌ی پێمكرابێ قسه‌م له‌سه‌ر كردووه‌، به‌ڵام كاڵاى ئێرانى كواڵیتیی خراپ نییه‌. بۆ نموونه‌ له‌ ئێران جۆره‌ به‌نزینێك هه‌یه‌، پێیده‌گوترێ به‌نزینى ئه‌حمه‌د نه‌ژادی كه‌ به‌ مادده‌ى كیمیایى دروست ده‌كرێ. زه‌مانی ئه‌و ئاسمانی تارانی كرده‌ دووكه‌ڵی شین. یه‌ك تۆن له‌و به‌نزینه‌ 50 دۆلار له‌ به‌نزینه‌كانى دیكه‌ هه‌رزانتره‌. بازرگانێكی خۆمان له‌ سلێمانی هات، مه‌وعیدم بۆ وه‌رگرت له‌ وه‌زاره‌تی نه‌وتی ئێران كه‌ بچێ به‌نزینه‌ ستاندارده‌كه‌ بكڕێ. دوایی نه‌هاته‌وه‌. لێمپرسى به‌نزینت كڕى، گوتى: به‌ڵێ. گوتم: توخوا فڵان به‌نزینت نه‌كڕى؟ گوتى: بۆ؟ گوتم مردووت نه‌مرێ ئه‌وه‌ ژه‌هره‌ ده‌یبه‌یه‌وه‌ سلێمانی، به‌س له‌به‌ر ئه‌وه‌ى 50 دۆلار هه‌رزانتره‌؟

 

رووداو: هه‌ندێك له‌باره‌ی تۆوه‌ ده‌ڵێن تۆ نوێنه‌ری ئێرانیت له‌ هه‌رێمی كوردستان ، نه‌ك نوێنه‌ری هه‌رێم له‌ ئێران، وه‌ڵامی تۆ چییه‌؟

 

نازم ده‌باغ: ئه‌م جۆره‌ پرسیارانه‌م زۆر پێ خۆشه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌مانه‌ی ئه‌م جۆره‌ پرسیارانه‌ ده‌ورووژێنن پێموایه‌ ناحه‌زن به‌ خۆیان و میلله‌ته‌كه‌یان و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانیش. جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانم به‌ به‌ڵگه‌ى ئه‌وه‌ى له‌ به‌رپرسی فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ و له‌ سه‌رووی ئه‌ویشه‌وه‌ من وه‌ك نوێنه‌ری حكومه‌ت بانگ ده‌كرێم و پرسیارم لێده‌كرێ و راوێژم پێده‌كرێ و منیش پرسیار ده‌كه‌مه‌وه‌، خۆشبه‌ختانه‌ تا ئێستا هیچ جۆره‌ سه‌رزه‌نشتێك و گله‌ییه‌ك نه‌بووه‌ له‌سه‌ر ئه‌و وتووێژ و بابه‌تانه‌ی له‌ راگه‌یاندنه‌كاندا باسم كردوون، به‌ڵام ئه‌وانه‌ى ئه‌و قسانه‌ ده‌كه‌ن، دوو جۆرن، هه‌ندێك بێكارى فه‌یسبووكن، هه‌ندێكیشیان له‌ ئه‌وروپا خه‌ریكى كاره‌با دزینن. ئه‌وانه‌ به‌ پاره‌ وه‌ك شاعیری ده‌ربار قسه‌ ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی كه‌سانێ دڵخۆش بكه‌ن كه‌ جورئه‌تی ئه‌وه‌یان نییه‌ راسته‌وخۆ ئه‌م قسانه‌ بكه‌ن. ئه‌وانه‌ بێئاگان له‌ سیاسه‌ت، چونكه‌ تۆ كه‌ له‌ كۆماری ئیسلامی ئێرانی نوێنه‌ری حكوومه‌تی و ئۆپۆزسیۆن نیت تا به‌ خواستی ئه‌وانه‌ قسه‌ بكه‌ی كه‌ ئۆپۆزسیۆنن له‌ وڵاته‌كه‌دا. من له‌ تارانم، ده‌كرێ وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن و وه‌ك فوئاد حه‌قیقی له‌ دژی ئێران قسه‌ بكه‌م؟ تو ویژدانتان ئێران نامنێرێته‌وه‌؟ بۆ ئێمه‌ هه‌موو قسه‌یه‌ك باجی له‌سه‌ره‌، باجێكمان قبوڵه‌ كه‌ له‌لایه‌ن كه‌سی نه‌زان و ناسیاسه‌تمه‌دار و نابه‌رپرسه‌وه‌ به‌رامبه‌ر ئاینده‌ی میلله‌ته‌كه‌ قسه‌ ده‌كه‌ن، كه‌سانێكیش هه‌ن به‌ هه‌ستیارییه‌وه‌ سه‌یری بابه‌ته‌كه‌ ده‌كه‌ن و ده‌زانن ناكرێ ئه‌م جوگرافیه‌ سیاسییه‌ سه‌ربازییه‌ فه‌رهه‌نگییه‌ نه‌ژادییه‌ فه‌رامۆش بكه‌ی. ئێران و توركیا و سووریا هاوسێمانن و مه‌رزمان پێكه‌وه‌یه‌، بوون و نه‌بوونمان پێكه‌وه‌ به‌نده‌. ئه‌من و ئاسایشیشمان پێكه‌وه‌ به‌نده‌. ئومێد ده‌كه‌م هه‌موو كه‌سێ وا بیر بكاته‌وه‌ و وا هه‌ڵسه‌نگاندن بكات و مانای نوێنه‌رایه‌تی و دیپلۆماسیش بزانێ. 

 

 

نازم ده‌باغ: ئه‌م فیدراڵییه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌ تاران داڕێژراوه‌ و حاجی قاسم دایڕشتووه‌

به‌شى دووه‌م
رووداو - هه‌ولێر
 
نازم ده‌باغ، نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان لە تاران له‌ به‌شى دووه‌مى ئه‌م هه‌ڤپه‌یڤینه‌دا له‌گه‌ڵ هه‌فته‌نامه‌ى (رووداو) زانیاریى زیاتر له‌باره‌ى په‌یوه‌ندیى كورد و قاسم سوله‌یمانى، فه‌رمانده‌ى پێشووى فه‌یله‌قى قودسى ئێران ئاشكرا ده‌كات و ده‌ڵێت له‌دواى ریفراندۆم و رووداوه‌كانى 16ى ئۆكتۆبه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كى به‌هێزى له‌گه‌ڵ كورد دروستكرد. هه‌روه‌ها ده‌ڵێت كه‌ ئێرانییه‌كان پێیانڕاگه‌یاندووه‌ ئه‌و دوو مووشه‌كه‌ى ئاراسته‌ى هه‌ولێر كران له‌لایه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ نه‌بووه‌ و ده‌شڵێت "حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ده‌زانێ كێ ئه‌و كاره‌ى كردووه‌".
 
رووداو: له‌ دوای ریفراندۆم و رووداوه‌كانی 16ی ئۆكتۆبه‌ر، نزیكبوونه‌وه‌یه‌ك له‌ نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و ئێران هه‌بوو، تۆ ئاگاداری ئه‌مه‌ بووی؟
 
نازم ده‌باغ: به‌ڵێ من پێموایه‌ نزیكبوونه‌وه‌ی یه‌كه‌م له‌گه‌ڵ براده‌رانی پارتی بوو، به‌تایبه‌تیش حاجی خۆی دانیشتنی تایبه‌تی كردووه‌، هه‌وڵدرا په‌یوه‌ندییه‌كان ئاسایی بكرێنه‌وه‌، چونكه‌ ئێران بڕوای به‌وه‌ نییه‌ دژایه‌تی گه‌لى كورد بكات. له‌ عێراقدا ئه‌وه‌ى زۆر گرنگه‌ هاوپه‌یمانیى كورد و شیعه‌یه‌، هاوپه‌یمانیى زۆرینه‌ى شیعه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ زۆرینه‌ی كورد بكات كه‌ بریتین له‌ یه‌كێتی و پارتی، له‌گه‌ڵ به‌شێك له‌ سوننه‌، چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و هاوپه‌یمانییه‌ نه‌بێ، ناتوانرێ هاوسه‌نگی له‌ عێراق بپارێزرێ.
 
رووداو: تۆ ئاگادارى ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ بوویت؟
 
نازم ده‌باغ: ئاگادار نیم كه‌ بڵێ وا ده‌چم بۆ ئه‌وێ. پێش نەخۆشکەوتنی مام جه‌لال ته‌یاره‌كه‌ی حاجی قاسم له‌ سلێمانی ده‌نیشته‌وه‌، به‌ڵام له‌ دوای نەخۆشکەوتنی مام جه‌لال، ته‌یاره‌كه‌ی له‌ هه‌ولێر ده‌نیشته‌وه‌.
 
رووداو: بۆچوونی حاجی قاسم له‌سه‌ر پارتی چی بوو؟
 
نازم ده‌باغ: هه‌میشه‌ بۆچوونی له‌سه‌ر هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان باش بووه‌ و به‌پێویستی زانیوه‌ حیزبه‌كان ته‌با بن. به‌تایبه‌تیش هه‌میشه‌ پێی باش بوو یه‌كێتی و پارتی په‌یوه‌ندییه‌كانیان باش بێ.
 
رووداو: بۆچوونى له‌سه‌ر مام جه‌لال چی بوو؟
 
نازم ده‌باغ: هه‌میشه‌ به‌ پیاوێكى مه‌رد و نیشتیمانپه‌روه‌ر و دڵسۆز و راستگۆ و به‌ وه‌فاى ده‌زانی. حاجى قاسم ده‌یگوت ئه‌و مام جه‌لاله‌م بۆیه‌ خۆشده‌وێ چونكه‌ له‌لاى ئه‌مریكییه‌كان تا سه‌ر ئێسقان به‌رگرى له‌ ئێرانییه‌كان ده‌كات، له‌لاى ئێمه‌ش تا سه‌ر ئێسقان به‌رگری له‌ ئه‌مریكییه‌كان ده‌كات. ده‌یگوت نه‌ك وه‌كو هه‌ندێك كه‌س، لاى من قسه‌ به‌ ئه‌مریكییه‌كان ده‌ڵێت و له‌لاى ئه‌وانیش قسه‌ به‌ ئێران ده‌ڵێت. 
 
رووداو: ئه‌ی بۆچوونی له‌سه‌ر مه‌سعود بارزانی چی بوو؟
 
نازم ده‌باغ: كاك مه‌سعودی به‌ پیاوێكی راستگۆ ده‌زانى. وه‌ك گوتم یه‌كێك بوو له‌و سه‌ركردانه‌ى به‌ كاریزماى ده‌زانى.
 
رووداو: ئه‌ى رای له‌سه‌ر نێچیرڤان بارزانى چى بوو؟
 
نازم ده‌باغ: كاك نێچیرڤانی خۆشده‌ویست.
 
رووداو: له‌ هیچ دانیشتنێكى قاسم سوله‌یمانی و نێچیرڤان بارزانیدا به‌شداربووى؟
 
نازم ده‌باغ: به‌ڵێ، له‌سه‌ر یه‌ك مێزیش نانمان خواردووه‌ له‌ ئێران. جاری وا هه‌بووه‌ كاك نێچیرڤان هاتووه‌ بۆ ئێران به‌ كاك عه‌بدوڵڵا ئاكره‌ییم گوتووه‌ بۆم روون بكه‌وه‌ وه‌كو سه‌رۆكی حكوومه‌ت هاتووه‌ یان جێگری سه‌رۆكی پارتی، ئه‌گه‌ر وه‌ك سه‌رۆكی حكومه‌ت هاتووه‌، پێشم نه‌ڵێى دێم بۆ كۆبوونه‌وه‌، چونكه‌ من نوێنه‌ری حكومه‌تم، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌ك پارتی هاتووه‌ بانگیشم بكات نایه‌م، چونكه‌ نامه‌وێ سبه‌ی شتێ له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ ده‌ربچێ و بڵێن نازم بووه‌. من بۆ مام جه‌لالیش دانیشتن هه‌بووه‌ پێش ئه‌وه‌ی مام جه‌لال پێم بڵێ خۆم هه‌ستاوم رۆیشتووم، گوتوویه‌تی بۆ ده‌ڕۆی؟ گوتوومه‌ زۆر تایبه‌ته‌ به‌ خۆتان. حاجی قاسم و كاك نێچیرڤان و عادل عه‌بدولمه‌هدی دانیشتوون، منیش له‌وێ بووم، مۆڵه‌تم وه‌رگرتووه‌ و چوومه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌.
 
رووداو: به‌ كوژرانى حاجى قاسم، ده‌ستی ئێران له‌ عێراق كورت ده‌بێته‌وه‌، یان كوشتنی قاسم سوله‌یمانی و سه‌ركرده‌ی دیاری حه‌شدی شه‌عبی ئه‌بومه‌هدی موهه‌ندیس، زیاتر شیعه‌كانی عێراق له‌ ئێران نزیك ده‌كاته‌وه‌؟
 
نازم ده‌باغ: من به‌شبه‌حاڵی خۆم به‌ حاجی قاسم ناڵێم كوژراو، ده‌ڵێم شه‌هید، چونكه‌ پیاوێكی موجاهید بووه‌ بۆ وڵاته‌كه‌ی خۆی، ئه‌گه‌ر بڵێین كاریگه‌ری نییه‌ هه‌یه‌تی. چونكه‌ ئه‌م پیاوه‌ له‌ سه‌ره‌تای وه‌رگرتنى ئه‌ركه‌كه‌ى تا ئه‌و كاته‌ی شه‌هید بووه‌، ئاگاداری هه‌موو هه‌ڵسوكه‌وت و تێكه‌ڵاوییه‌ك و په‌یوه‌ندییه‌ك بووه‌ له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌كانى كورد، به‌تایبه‌تى له‌گه‌ڵ مام جه‌لال و كاك مه‌سعود، بۆیه‌ كابرایه‌كی دیكه‌ كه‌ دێته‌ جێگاكه‌ی ئه‌گه‌رچی ده‌گوترێ جێگر، به‌ڵام باوه‌ڕكه‌ من له‌ هیچ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ حاجی قاسم نه‌مبینیوه‌، شه‌خسی نایناسم و دانیشتنم له‌گه‌ڵی نه‌بووه‌.
 
رووداو: جێگره‌وه‌ی حاجی قاسم ده‌توانێ وه‌ك ئه‌و له‌ كورد نزیك بێ؟
 
نازم ده‌باغ: پێموایه‌ ئه‌گه‌ر بیه‌وێ ده‌توانێ، حاجی قاسم چۆن سه‌ره‌تا بوو به‌ خاوه‌نی ئه‌وه‌؟ خۆ سه‌ره‌تا كه‌سی نه‌ده‌ناسی. هه‌موو كه‌س بیه‌وێ ئیشی باش بكات، ده‌توانێ.
 
رووداو: بۆچوونێك هه‌یه‌ كه‌ قاسم سوله‌یمانی رۆڵی هه‌بووه‌ له‌ ره‌واندنه‌وه‌ی ئه‌و نیگه‌رانیانه‌ی جاروبار له‌ نێوان پارتی و یه‌كێتی دروست ده‌بوون، چونكه‌ به‌لای ئێرانه‌وه‌ كوردستانێكی سه‌قامگیر گرنگتر بووه‌ له‌ كوردستانێكی نائارام، به‌ڵام ئه‌و بۆچوونه‌ش هه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێت قاسم سوله‌یمانی هه‌رگیز له‌گه‌ڵ كوردستانێكی به‌هێزدا نه‌بووه‌، چونكه‌ ترسی هه‌بووه‌ له‌ جیابوونه‌وه‌ی كورد له‌ عێراق، كام بۆچوونه‌یان رێی تێده‌چێ‌ له‌ڕاستییه‌وه‌ نزیك بێ؟
 
نازم ده‌باغ: دوو شت هه‌یه‌، یه‌كه‌میان بڵێین ترسی نه‌بووبێ، ترسی هه‌بووه‌، بۆ؟ ئه‌وه‌تا نموونه‌ى ریفراندۆممان هه‌یه‌، له‌ ریفراندۆمیشدا زۆری ئاگاداركردینه‌وه‌ كه‌ نه‌یكه‌ین، به‌ڵام له‌ دوای ریفراندۆمیش باشترین په‌یوه‌ندی دروست كرد.
 
رووداو: كه‌واته‌ قاسم سوله‌یمانی ترسی جیابوونه‌وه‌ی كوردستانی له‌ عێراق هه‌بوو؟
 
نازم ده‌باغ: بڵێین ترسی نه‌بووه‌ هه‌یبووه‌، به‌ڵام هه‌میشه‌ ئه‌و رۆڵه‌شی هه‌بووه‌ كه‌ ئه‌و نیگه‌رانیانه‌ی دروست بووه‌، چ له‌لایه‌ن یه‌كێتی و پارتی و هه‌تا حیزبه‌كانی دیكه‌ له‌ بابه‌تی یه‌كگرتووی ئیسلامی، كۆمه‌ڵی ئیسلامی، حیزبی سۆشیالیست و بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی. ته‌نانه‌ت له‌مدواییه‌ گۆڕانیش، له‌گه‌ڵ هه‌مووان ئه‌و هه‌وڵه‌ی هه‌بووه‌. له‌سه‌ر ئه‌و مه‌بده‌ئه‌ی كه‌ كوردستانێكی سه‌قامگیر بۆ ئێران دراوسێیه‌كی باش ده‌بێ.
 
رووداو: واته‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ كوردستانێكى به‌هێزدا بوو؟
 
نازم ده‌باغ: دوو به‌هێز هه‌یه‌، ئه‌و به‌هێزییه‌ى رامانده‌كێشێ بۆ ریفراندۆم، یان ئه‌و به‌هێزییه‌ی رامانده‌كێشێ بۆ پارێزگاری له‌و ئه‌زموونه‌ى هه‌مانه‌. حه‌ز ده‌كه‌م بۆ مێژوو شتێكت پێ بڵێم، ئه‌و سیسته‌مه‌ی كه‌ ئێستا له‌ هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌ و پێیده‌گوترێ فیدراڵیزم، له‌ تاران داڕێژراوه‌. ئه‌و حاجی قاسمه‌ دایڕشت و به‌ پشتیوانیی ئه‌و بوو. له‌ كۆبوونه‌وه‌ی یه‌كه‌م من به‌شدار بووم، مام جه‌لال بوو له‌گه‌ڵ سەید محەممەد باقر حه‌كیم. بۆ كوردی سووریاش من نوێنه‌ری یه‌كێتی بووم له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ كه‌ په‌كه‌كه‌ و پارتیشی تێدا بوو، عه‌بدولحه‌كیم به‌شار و ساڵح موسلیمیش هاتن بۆ تاران، چ به‌رنامه‌یه‌كیان بۆ به‌ره‌ی كوردستانی له‌ عێراق دانا هه‌مان به‌رنامه‌یان بۆ سووریاش دانا، به‌داخه‌وه‌ تێكچوو.
 
رووداو: ئێران بۆ به‌رنامه‌ بۆ باشوور و رۆژئاوا داده‌نێ، بۆ به‌رنامه‌یه‌كی هاوشێوه‌ی ئه‌وه‌ بۆ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان دانانێ؟
 
نازم ده‌باغ: وه‌ڵامى ئه‌و پرسیاره‌ جارێ له‌لاى ئێمه‌ نییه‌. به‌س ئه‌وه‌نده‌ ده‌توانم بڵێم كه‌ ته‌جروبه‌ی حاجی قاسمیش ئه‌وه‌ی سه‌لماند، له‌ ئێران ئێرانچێتی هه‌یه‌، واته‌ كوردێك یان بلوجێك یان عه‌ره‌بێك یان ئازه‌رییه‌ك ئه‌وه‌نده‌ی ئێرانچێتى ده‌كات ئه‌وه‌نده‌ بیر له‌ جیابوونه‌وه‌ ناكاته‌وه‌، كوردیش وایه‌.
 
من رێزم بۆ هه‌موو براده‌رانی كوردی ئێران هه‌یه‌، به‌ڵام حزووریان به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ نییه‌، چونكه‌ تۆ ده‌بێ خۆت فه‌رز بكه‌ی، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ت كرد دوژمن ناتوانێ فه‌رامۆشت بكات، بۆ نموونه‌ په‌یه‌ده‌ له‌ سووریا به‌م سیاسه‌ته‌ ناوچه‌كانی كوردستانیان پاراست له‌ تیرۆر، مه‌وقیعێكی جوگرافیی سیاسییان دروستكرد، خه‌ڵك ناتوانێ فه‌رامۆشیان بكات. ئه‌وانه‌ى رۆژهه‌ڵات تا ئێستا نه‌یانتوانیوه‌ یه‌كگرتوو بن. بۆ نموونه‌ حیزبى دیموكرات له‌ جیاتى ئه‌وه‌ى وه‌ك خۆى مابایه‌وه‌، ئێستا بووه‌ته‌ سێ حیزب.
 
رووداو: ده‌گوترێ‌ زۆرجار مام جه‌لال و كاك مه‌سعود به‌ قاسم سوله‌یمانییان گوتووه‌ "نا"، ئه‌و قبوڵی كردووه‌، له‌به‌رچی قبوڵی ده‌كرد، چونكه‌ ئه‌وانه‌ی به‌ قاسم سوله‌یمانییان ده‌گوت "نا"؟ زۆرجار چاره‌نووسێكی خراپ چاوه‌ڕێی ده‌كردن..
 
نازم ده‌باغ: حاجی قاسم پیاوێكی موئه‌ده‌ب بوو، له‌ زۆر كۆبوونه‌وه‌ دانیشتووه‌ چ به‌ ته‌نیا چ  له‌گه‌ڵ شانده‌كانی حكومه‌ت، گوێگر بوو، قسه‌كانی كۆده‌كرده‌وه‌، بۆچوونێكى ده‌دا، ده‌تتوانی بۆچوونه‌كه‌ى راسته‌وخۆ وه‌ربگری، چونكه‌ له‌ هه‌مووى تێده‌گه‌یشت. به‌ كورتی و پوختی قسه‌ی ده‌كرد، له‌ هه‌مانكاتیش بۆ نموونه‌ بۆ مه‌سه‌له‌ى ریفراندۆم، من خۆم گوێم له‌ حاجى قاسم بوو گوتى من گله‌یی له‌ كاك مه‌سعود ناكه‌م بۆ ریفراندۆم، پێمگوت: مه‌یكه‌. گوتی: ده‌یكه‌م. گوتمان زه‌ره‌ر ده‌كه‌ی. گوتی: با بیكه‌م، كه‌واته‌ ئه‌وه‌ یه‌ك له‌ (نا)یه‌كان بوو، به‌ڵام باسى خه‌ڵكی دیكه‌ی  كرد كه‌ به‌ڵێنیان پێدابوو به‌شدارى له‌ ریفراندۆم نه‌كه‌ن و كه‌چى كردیشیان.
 
رووداو: باسی نامه‌یه‌كی قاسم سوله‌یمانی ده‌كرێ كه‌ كاتى خۆى بۆ مام جه‌لال و كاك مه‌سعودی ناردووه‌، گوتوویه‌تی ئه‌گه‌ر بتانه‌وێ نووری مالیكی لابده‌ن لێتان قبوڵ ناكه‌م..
 
نازم ده‌باغ: دوو نامه‌ بوون. یه‌كێك بۆ مام جه‌لال و یه‌كێكیش بۆ كاك مه‌سعود. هه‌ردوو نامه‌كه‌ من گه‌یاندمن. كه‌ نامه‌كه‌م دایه‌ مام جه‌لال، گوتی نازم هه‌ر خۆشت بیبه‌ بۆ كاك مه‌سعود.
 
رووداو:  نامه‌كه‌ چى تێدابوو؟
 
نازم ده‌باغ: هیچ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كى تێدا نه‌بوو. نه‌خشه‌ڕێگه‌ى تێدا بوو، قسه‌كه‌ی وابوو گوتی ئه‌گه‌ر مالیكیش بگۆڕن به‌ ساڵێكی دیكه‌ حكومه‌تتان بۆ پێكنایه‌ت. ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ی موقته‌دا سه‌در و كاك نێچیرڤان بارزانى له‌ تارانه‌وه‌ موقته‌دا سه‌دری هێنایه‌ هه‌ولێر، ئه‌و رۆژه‌ له‌ مه‌كته‌بی سیاسی له‌ هه‌ولێر مام جه‌لال و موقته‌دا و كاك مه‌سعود له‌وێ دانیشتبوون، بڕیار درا متمانه‌ له‌ مالیكی وه‌ربگیرێته‌وه‌، له‌ سه‌ره‌تاوه‌ تا كۆتایی له‌وێ بووم.
 
رووداو: هه‌ندێك له‌ شرۆڤه‌كاران (ئیسماعیل قائانی) به‌ مه‌ترسی ده‌زانن بۆ كورد، چونكه‌ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ كورد نییه‌، ره‌نگه‌ وه‌كو قاسم سوله‌یمانیش نه‌بێ‌ كه‌ له‌ زۆر وێستگه‌دا له‌ كوردی قبوڵ كردووه‌، تۆ له‌و باوه‌ڕه‌دای به‌و رادده‌یه‌ توند بێ‌؟
 
نازم ده‌باغ: به‌ دڵنیاییه‌وه‌ كاك نێچیرڤان بۆ ده‌توانێ ببێته‌ جێگری كاك مه‌سعود! ئه‌و كابرایه‌ش كه‌ جێگری حاجی قاسمه‌ حه‌تمه‌ن ده‌بێ لێی راببینرێ. ئه‌و ئه‌رشیفه‌ی كه‌ حاجی ئاماده‌ی ده‌كات له‌ جێگره‌وه‌ ده‌چێ بۆ كه‌ناڵه‌كانی دیكه‌ى ئێران. نامه‌كان كه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی قودس چووه‌ بۆ ده‌وڵه‌ت به‌ ئیمزای قائانی بووه‌.
 
دواتر بۆ به‌ مه‌ترسی بزانرێ! من یه‌ك شت ده‌ڵێم و به‌رپرسم له‌و قسه‌یه‌، به‌و ئه‌زموونه‌ى كه‌ چه‌ند ساڵه‌ له‌ ئێران هه‌مه‌، هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌ ده‌وروبه‌ری حاجین، پیاوی راستگۆن و رێزی تایبه‌تیان بۆ كورد هه‌بووه‌. بۆیه‌ ده‌بێ ئه‌میش وابێ، چونكه‌ كورد فاكته‌رێكه‌ ناتوانی ده‌ستبه‌رداری بی، ده‌بێ له‌گه‌ڵی بی.
 
رووداو: رایه‌ك هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌ به‌غدا به‌ده‌ستی ده‌هات له‌ رێگه‌ی قاسم سوله‌یمانی بوو، ئایا به‌ نه‌مانی قاسم سوله‌یمانی، كورد ده‌توانێ‌ وه‌كو جاران خاڵ له‌ به‌غدا وه‌ربگرێ‌؟
 
نازم ده‌باغ:  هه‌مووی له‌ رێگه‌ى ئه‌و نه‌بووه‌، به‌ڵام به‌ پشتیوانیی ئه‌و بووه‌، به‌ پشتیوانى وڵاتانی دیكه‌ بووه‌. له‌ هه‌مووی گرنگتر ئه‌م ئه‌زموونه‌ى هه‌رێمی كوردستانه‌. له‌وه‌ش گرنگتر ته‌نیا شتێك كه‌ ده‌توانێ پارێزگاری له‌ ده‌ستكه‌وته‌كانی كورد بكات یه‌كبوونی نێوماڵى كورده‌.
 
رووداو: هه‌م به‌رپرسانی سوپا و ده‌وڵه‌ت، هه‌م رۆژنامه‌كانی ئێران ته‌نیا باسیان له‌ مووشه‌كبارانكردنی بنكه‌ی عه‌ین ئه‌سه‌د كرد، باسیان له‌و دوو مووشه‌كه‌ی هه‌ولێر نه‌كرد، تۆ له‌وباره‌یه‌وه‌ هیچ قسه‌یه‌كت له‌گه‌ڵ لایه‌نی ئێرانی كرد كه‌ ئامانجیان له‌و دوو مووشه‌كه‌ی هه‌ولێر چی بووه‌؟
 
نازم ده‌باغ: ئه‌وه‌ی به‌ من راگه‌یه‌نراوه‌ و له‌ رۆژی یه‌كه‌م په‌یامیشم بۆ حكومه‌ت نارد، به‌ منیان گوت و ناوی به‌رپرسه‌كه‌شم هێناوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بزانن كێیه‌. گوتیان ئه‌و مووشه‌كانه‌ی بۆ هه‌ولێر هاتوون مووشه‌كی ئێمه‌ نین، سوپا ده‌ڵێ هیچى هى ئێمه‌ نییه‌. لای حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان دیاره‌ كێ ئه‌و كاره‌ى كردووه‌.
 
رووداو: هه‌ندێك له‌ شرۆڤه‌كاران وای لێكده‌ده‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌و دوو مووشه‌كه‌ په‌یامێك بووه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان كه‌ ئه‌گه‌ر بچنه‌ به‌ره‌ی ئه‌مریكا ئه‌وه‌ ئێوه‌ش پارێزراو نابن..
 
نازم ده‌باغ: ئێران خۆی په‌یامی بۆ ئێمه‌ ناردووه‌ كه‌ عێراق به‌ هه‌رێمیشه‌وه‌، یه‌كه‌یه‌كی سیاسی و جوگرافی و نیزامییه‌، جیاوازیى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا و عه‌ین ئه‌سه‌د نییه‌. بڕیاری په‌رله‌مان هه‌موو عێراق به‌ كوردستانیشه‌وه‌ ده‌گرێته‌وه‌.
 
من ناچارم، وه‌ك نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم حیساب بۆ په‌یامه‌كه‌ بكه‌م. شاره‌زاییم له‌سه‌ر توانای مووشه‌كه‌كانی ئێران نییه‌. مووشه‌كه‌كانی هه‌م له‌ ئارامكۆ، هه‌م له‌ فڕۆكه‌ بێ فڕۆكه‌وانه‌كان كه‌ خستیان، هه‌تا ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ عه‌ین ئه‌سه‌دیان داوه‌، روونه‌ ناكرێ مووشه‌كێك ئه‌وه‌نده‌ دوور له‌ ئامانجه‌كه‌ى بكه‌وێته‌ خواره‌وه‌. یان دوو مووشه‌كه‌ یه‌كێكیان نه‌ته‌قێ، شتی وا ده‌بێ؟! ئه‌گه‌ر بۆ تۆقاندنیش بێ ئه‌وه‌ شتێكی دیكه‌یه‌، چونكه‌ سیاسه‌ت دایك و باوكی نییه‌.
 
رووداو: له‌دوای كوژرانی قاسم سوله‌یمانی، میدیای ئێرانی هێرشی توندی كرده‌ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان، رۆژنامه‌ی كه‌یهان هه‌واڵێكی له‌باره‌ی په‌یوه‌ندییه‌ ته‌له‌فۆنییه‌كه‌ی نێوان مه‌سروور بارزانی و مایك پۆمپه‌یۆ بڵاوكرده‌وه‌، دواتریش حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌واڵه‌كه‌ی ره‌تكرده‌وه‌، میدیای ئێرانی بۆچی هه‌رێمی كوردستان به‌ ئامانج ده‌گرێ‌؟
 
نازم ده‌باغ: به‌داخه‌وه‌ من ده‌ڵێم به‌رپرسانی حكومه‌تی هه‌رێمى كوردستان و لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان زۆر به‌ دره‌نگ هاتنه‌ ده‌نگ، ئه‌وه‌ی بۆ ئه‌و له‌ ئێران كرا، بۆ ئیمام خومه‌ینیش نه‌كرا، چونكه‌ حاجی قاسم ببووه‌ ره‌مزێك بۆ ئه‌و ئێرانییه‌ پاكه‌ی له‌ ده‌ره‌وه‌ی سنوور به‌رگریی له‌ ئێران ده‌كرد. دووه‌م كه‌سێكى گه‌نده‌ڵ نه‌بووه‌، سه‌روه‌تی كۆنه‌كردووه‌ته‌وه‌. خاڵێكی دیكه‌ش كه‌ گرنگه‌، حاجی قاسم له‌ هیچ كێشه‌یه‌كی ناو ئێران تێوه‌نه‌گلاوه‌، دژی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی نه‌بووه‌. چونكه‌ ئیشه‌كه‌ی ئه‌و له‌ ده‌ره‌وه‌ی سنوور بووه‌.
 
رووداو: كه‌واته‌ هۆكاری هێرشی میدیای ئێرانی ئه‌وه‌ بوو كه‌ هه‌رێمى كوردستان هاوسۆز نه‌بوو؟
 
نازم ده‌باغ: هه‌ڵوێسته‌كه‌ی كه‌م بوو. پێموایه‌ هه‌رێمى كوردستان غه‌دری له‌ قاسم سوله‌یمانی كرد. جا حه‌ز ده‌كه‌ی كاك مه‌سعود، كاك مه‌سروور و كاك قوباد لێره‌ گوێیان لێبێ، بۆچی؟ بۆ نموونه‌ له‌ نامه‌ی یه‌كێك له‌ به‌رپرسه‌كاندا ده‌ڵێ حاجى قاسم له‌ رووداوێكدا بووه‌ قوربانی. ئێ ئه‌گه‌ر حاجی قاسم له‌ رێگای سه‌فه‌ر و گه‌ڕانیش ئۆتۆمبێله‌كه‌ى وه‌رگەڕابا! نابێ وا بنووسى. به‌داخه‌وه‌، كاك مه‌سعود و كاك مه‌سروور هه‌ر قسه‌یان نییه‌ و په‌یامیان نییه‌ تا ئێستا، نه‌شمبیستووه‌ په‌یامیان ناردبێ، ئینشائه‌ڵڵا قسه‌كه‌م وا نه‌بێ.
 
رووداو: قاسم سوله‌یمانی به‌ ئه‌ندازیاری ئه‌و رێككه‌وتنه‌ی نێوان حیزبی دیموكرات و كۆمه‌ڵه‌كان داده‌نرێ‌ كه‌ ئه‌وان كێشه‌ بۆ ئێران دروست نه‌كه‌ن و ئێرانیش كاری به‌وان نه‌بێ‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان، ته‌نانه‌ت خۆت له‌ هه‌ڤپه‌یڤینه‌كه‌ی (همشهری جوان) ئاماژه‌ت به‌وه‌دابوو كه‌ سوله‌یمانی بووه‌ هۆی سه‌رگرتنی ئه‌و رێككه‌وتنه‌، به‌ نه‌مانی قاسم سوله‌یمانی چاره‌نووسی ئه‌و رێككه‌وتنه‌ چی ده‌بێ‌؟
 
نازم ده‌باغ: له‌ سه‌ره‌تای دروستبوونی په‌یوه‌ندی یه‌كێتی و ئێران له‌ ساڵی 1985 ، له‌ زۆربه‌ی دانیشتنه‌كانی نێوان كۆماری ئیسلامی و یه‌كێتی به‌شداربووم. یه‌كێتى له‌گه‌ڵ ئێران رێككه‌وتووه‌ كه‌ هێزه‌ كوردییه‌كان له‌ ناوچه‌كه‌ی ئێمه‌ن، حكومه‌تى عێراق ئه‌وانى هێناوه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دوژمنی كورد هێناونى، ناكرێ ده‌ریانبكه‌ین، بۆیه‌ وه‌ك میوان وه‌ریانده‌گرین، به‌ڵام ده‌بێ رێككه‌وتنێك بكرێ نه‌ ئێوه‌ له‌ ناوچه‌ی ئێمه‌ په‌لاماریان بده‌ن نه‌ ئه‌وانیش له‌ ناوچه‌ی ئێمه‌ په‌لاماری ئێوه‌ بده‌ن، ئه‌م رێككه‌وتنه‌ كرا. ئه‌وه‌ی سه‌ركێشی كرد موجاهیدینی خه‌لق بوو كه‌ له‌ گوندى سه‌فره‌ و زه‌روون بوون. چوومه‌ لایان و قسه‌م له‌گه‌ڵ كردن زۆر بێمنه‌ت قسه‌یان كرد، منیش هۆشداریم دانێ و گوتم ده‌بێ له‌ ماوه‌ى 24 سه‌عات ئێره‌ جێبهڵێن. كه‌ رۆیشتن هه‌موو باره‌گاكانیان ته‌قانده‌وه‌، ته‌نانه‌ت چه‌ندین به‌یاننامه‌یان له‌ پاریس له‌دژى من ده‌ركرد. كه‌ چوومه‌ پاریس و داواى مافى په‌نابه‌ریم كرد، به‌ هه‌فته‌یه‌ك وه‌رمگرت، چونكه‌ پێویستم به‌ ئیسپات نه‌بوو، بوو به‌ خێر بۆ من، دوای ئه‌وه‌ چه‌ندینجار شه‌ڕ بوو له‌ نێوان لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان. ئاخر شت له‌ ناوچه‌ی جاسووسان بوو. له‌وێش ئه‌و شه‌ره‌فه‌م هه‌بوو وه‌ك ناوبژیوانێك، رێككه‌وتنه‌كه‌ كرا. ئه‌و رێككه‌وتنه‌ش به‌ پشتیوانی حاجی قاسم بوو.
 
رووداو: دواى نه‌مانى قاسم سوله‌یمانى رێككه‌وتنى نێوان ئێران و حیزبه‌كانى رۆژهه‌ڵات به‌رده‌وام ده‌بێ؟
 
نازم ده‌باغ: ئێران موئه‌سه‌سه‌یه‌، واته‌ حاجی قاسم تاكێك نییه‌ بێت ئه‌مه‌ بكات له‌ پێناوی وڵاته‌كه‌ی، به‌ڵام وه‌ك ئامرازێكه‌ له‌ بواری جێبه‌جێكردن. چه‌ندینجار له‌ به‌رپرسی باڵا گوێم لێبووه‌ كه‌ ده‌ڵێ سیاسه‌تی ئێمه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی ئێران، ئێمه‌ به‌رنامه‌كه‌ى داده‌ڕێژین، به‌ڵام جێبه‌جێكار حاجى قاسمه‌. خۆشی ئه‌ندام بوو له‌و شوێنه‌ی بڕیاری لێ داده‌ڕێژرا.
پەڕەى 67 لەکۆى 208 پەڕەدا

هەواڵی زیاتر لە تویتەر

راپۆرتە پڕ بینەرەکان

حالت های رنگی