نيوهڕۆى ئهمڕۆ ههينى 2024/6/14 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، له ههولێر لهگهڵ بهڕێز عەلی باقری، سەرپەرشتیاری وەزارەتی دەرەوەی ئێران و شاندێکی یاوهری، كۆبووهوه.
له كۆبوونهوهكهدا جهختيان له گرنگيى پهيوهندييهكانى كۆمارى ئيسلاميى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستاندا لهسهر بنهماى دراوسێيهتيى باش و بهرژهوهنديى هاوبهش كردهوه، ههروهها خواستى دوولايهنهيان بۆ برهوپێدانيان بهتايبهتى له بوارى ئابوورى و بازرگانيدا نيشان دا.
بهڕێز باقرى، سوپاس و پێزانينى كۆمارى ئيسلاميى ئێرانى بۆ ههرێمى كوردستان دووپات كردهوه كه ئاسانكارى پێشكهش به زيارهتكارانى ئێرانى دهكات كاتێك له دهروازه سنوورييهكانى ههرێمى كوردستانهوه سهردانى مهزار و شوێنه پيرۆزه ئايينييهكان له باشوورى عێراق دهكهن.
لاى خۆيهوه سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى يارمهتى و پشتگيريى ئێرانى له عێراق و ههرێمى كوردستان كرد و جهختى له ههبوونى پهيوهندييهكى باشى نێوانيان كردهوه، ههروهها ئێرانى به وڵات و دراوسێيهكى گرنگ له قهڵهم دا. لهمبارهيهوه ئاماژهى به پهيوهنديى لهمێژينهيان كرد.
دۆخى ناوچهكه بهگشتى و چهند پرسێكى جێى بايهخى هاوبهش، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو که ژمارهیهک له بهرپرسانی ههرێمی کوردستان، ئامادهی بوون.
https://presidency.gov.krd/president-nechirvan-barzani-received-the-iranian-foreign-ministry-supervisor/
ئاڤا نیوز: نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران دەڵێت: "ئێران سیاسەتێکی جێگیری هەیە بەرامبەر هەرێمی کوردستان و ئەم سەردانە دەتوانێت پەیوەندییەکان بەهێزتر بکات".
«نازم دەباغ» نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، له چاوپێکەوتنێکدا وەڵامی چەند پرسیارێکی «ئاڤا نیوز»ی دایەوە و باسی سەردانەکەی «عەلی باقری» بۆ هەرێمی کوردستان و گرنگییەکەی دەکات.
ئایا هەرێمی کوردستان بۆردوومان دەکرێتەوە؟
نازم دەباغ: "بەدڵنیاییەوە سەردانی شاندەکە هۆکارێک دەبێت بۆ ئەوەی کە جارێکی دیکە هەرێمی کوردستان بە مووشەک و درۆن بۆردوومان نەکرێتەوە، دڵنیاتان دەکەمەوە جارێکی دیکە هەرێمی کوردستان بۆردوومان ناکرێتەوە وا بەئاسانی".
ئایا هیچ جۆرە ڕێککەوتنێک لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێراندا هەیە؟
نازم دەباغ: "ئەو ڕێککەوتن و سیاسەتانەی کە لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێراندایە وەک خۆی جێبەجێدەکرێت و هیچ هۆکارێک نییە بۆ ئەوەی رێککەوتنەکان جێبەجێنەکرێن، دۆخەکەش ئارامە و بەرەو باشتر دەڕوات".
چۆن دەڕوانیتە ئەم سەردانە؟
نازم دەباغ: "سەردانی شاندەکەی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ هەرێمی کوردستان، خۆی لەخۆیدا پەیامێکە بۆ ئەوەی کە ئێران پشتیوانی ئەو قەوارە سیاسییە دەکات کە کوردییە و لە چوارچێوەی عێراقدایە".
ئایا هێرشەکان دووبارە دەبنەوە؟
نازم دەباغ: "بێگومان هێرشەکان وا بەئاسانی دووبارە نابنەوە، چونکە ئێران پێگەیەکی بەهێزی هەیە و هەرێمی کوردستانیش پێگەیەکی گرنگی لەلای ئێران هەیە، لەماوەی ڕابردوودا چەند هۆکارێک هەبووە لەکاتی خۆیدا کە ئێران پێی نیگەران بووە، بۆیە ئەگەر ئەو هۆکارانەش دووبارە نەبنەوە هەرگیز بۆردوومانیش دووبارە نابێتەوە".
ئەم سەردانە کاریگەری لەسەر پرسە ئابوورییەکان دەبێت؟
نازم دەباغ: "بێگوومان ئابووری پەیوەستە بە ئاسایش و ئارامی، ئێستا ئارامی و ئاسایش هەیە لە نێوان هەرێمی کوردستان و ئێراندا ئەمەش هۆکارێکە بۆ ئەوەی ئابوورییەکە بەهێزتر بێت".
سیاسەتی ئێران بەرامبەر بە هەرێمی کوردستان چۆنە؟
نازم دەباغ: "سیاسەتی ئێران دەربارەی هەرێمی کوردستان، نەگۆڕە و بەوردی کار لەسەر بەهێزبوونی ئەو پەیوەندییەش دەکات ئەمەش بۆ هەردوولا گرنگە و ئەگەریش ئاڵۆزییەک هەبووبێت چارەسەر دەکرێت".
کوردستان ئەحمەد
لینکی چاوپێکهوتن:
https://www.ava.news/news/7678
دوای كۆبوونەوە و دیداری دوو ڕۆژەیان لە تارانی پایتەختی كۆماری ئیسلامیی ئێران، پاشنیوەڕۆی ڕۆژی سێشەممە 7/5/2024 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا باسی لە ناوەڕۆكی دیدار و كۆبوونەوەكانی و دۆخی عێراق و هەرێمی كوردستان و ناوچەكەی بە گشتی كرد.
سەرەتا بەڕێزیان لە وتەیەكدا گوتی: “سەردانمان بۆ كۆماری ئیسلامیی ئێران، سەردانێكی باش بوو و پێمان وایە ئەم سەردانە سەرەتایەكی نوێ لە پەیوندیی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا دەستپێدەكاتەوە. لەم سەردانەدا بە سوپاسەوە ئێمە پێشوازی كراین، یەكەم لەلایەن ڕابەری كۆماری ئیسلامیی ئێرانهوه، هەروەها سەرۆك كۆمار و سەرۆكی پەرلەمان و دەبیری شورای ئەمنییەتی پێدەڵێن. كۆبوونەوەكان بە شێوەیەكی گشتی هەموویان زۆر بە باشی بەڕێوە چوون، سوپاسی پێشوازيی هەموو لایەكیان دەكەین لە شاندی هەرێمی كوردستان. سەبارەت بە ئێمە لە هەرێمی كوردستان پەیوەندیی لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا، پەیوەندییەكی زۆر گرنگە، پەیوەندییەكی مێژوویيیە و زۆر شتی هاوبهشى پێكەوەمان هەیە كە ئێمە بەیەكەوە دەبەستێتەوە لە مێژوو. دوای سەركەوتنی كۆماری ئیسلامیی ئێران و تا ئێستاش زۆر شتی زۆر گرنگمان هەیە كە ئێمە لە هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا پێكەوە دەبەستێتەوە. ئێمە سوپاسی هەموو ئەو هاوكاری و پشتیوانییانەمان كرد كە لە قوناغە سەختەكاندا هەمیشە پشتیوانییان كردین، بێگومان هەندێك كێشە لەم ڕێگەیەدا هەیە، وا نییە كێشە نەبێت، بەڵام ئەوەی گرنگە و ئەوەی دەيبینم و گرنگە بۆ ئێمە، دەبێت هەوڵ بدەین ئەو كێشانە چارەسەر بكرێن، ئیرادەیەكی زۆر جددی دەبینین لەم سەردانەمان بۆ كۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشانەی هەن لەنێوان ئێمە. بێگومان هەرێمی كوردستانیش خوازیاری باشترین پەیوەندییە لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا وەك دراوسێيهكى هەرە گرنگ، وەك دراوسێیەك كە هەمیشە لە ڕۆژە سەختەكاندا یارمەتیی هەرێمی كوردستانی داوە. ئەو شتانەی دەبنە هۆی ناكۆكی لەو پەیوەندییەدا، هەست دەكەم لە كۆماری ئیسلامی ئێران و بێگومان لە هەرێمی كوردستانيش ئیرادەیەكی جددیمان هەیە بۆ ئەوەی ئەمانە نەهێڵین. هەرێمی كوردستان دەیەوێ بەردەوام بە فاكتەری سەقامگیری و ئاسایش لە ناوچەكەدا بمێنێتەوە، ئەمە سیاسەتێكی نەگۆڕی هەرێمی كوردستانە و لەم سیاسەتەش بەردەوم دەبین”.
دواتر لە وەڵامی پرسیارێكدا سەبارەت بە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و گفتوگۆكردنی ئەو بابەتە لەگەڵ بەرپرسە باڵاكانی كۆماری ئیسلامیی ئێراندا، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی ڕایگەیاند: “سەرەتا با ئەو زانیارییەت بۆ ڕاست بكەمەوە، بە هیچ شێوەیەك باسی هەڵبژدارنەكانی هەرێمی كوردستانمان وەك بابەتێك لە كۆبوونەوەكانمان لە هیچ شوێنێك باس نەكردووە و تەنها لە یەك شوێن نهبێت كه پرسیار كراوە سەبارەت بە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان ئاخۆ كەی ئەنجام دەدرێت؟ لەوە زیاتر بابەتێكی كۆبوونەوەكانی ئێمە لە تاران نەبووە. وەڵامی ئێمە بۆ ئەو پرسیارە و ئەوەی كە پەیوەندی بە سەرۆكاتی هەرێمەوە هەیە، وادەی هەڵبژاردنمان دەستنیشان كردووە، تا ئەم ساتەش ئێمە ڕۆژەكەمان نەگۆڕیوە، بەڵام ئەوەی گرنگە پێویستە هەڵبژاردنێك ئەنجام بدرێت. خۆی هەڵبژاردن بۆ چی دەكرێت؟ هەڵبژاردن بەو مەبەستە دەكرێت كە پێكەوە كار بكەین بۆ خزمەتی هەموو هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان، دەبێت هەڵبژاردنێكیش بكرێت كە هەموو لایەنەكان لەسەری ڕێككەون، هەڵبژاردنێك نەبێتە هۆی لێكترازانی زیاتری هەرێمی كوردستان. بەرپرسیاریەتیی من وەك سەرۆكی هەرێم ئەوە نییە پشتگیریی هیچ لایەنێك و حزبێك بكەم، دەسەڵاتی من وەك سەرۆكی هەرێم پاراستنی بەرژوەندیی هەرێمی كوردستانە، بەرژهوهندیی هەرێمی كوردستانیش لە سەرووی بۆچوونی حزبەكانهوه دەبینم، بێگومان هەر هەنگاوێكیش بنێم لە چوارچێوەی بەرژوەندیی هەرێمی كوردستاندا دهبێت. لە چوارچێوەی ئەو بەرژەوەندییەدايە نابێت ببێتە هۆی لێكترازانی زیاتری هەرێمی كوردستان. حزبەكان چ بەرژەوەندییەكیان هەیە، كەیفی خۆیانە و حەقی خۆیانە و دروستە، بەڵام ئەو ئەركەی لەسەر شانی منە وەك سەرۆكی هەرێم، پاراستنی بەرژەوەندیی هەرێمی كوردستانە. ڕۆژەكەم نەگۆڕیوە، بەڵام حەز دەكەم هەڵبژاردنێك بكرێت هەموو لایەك لەسەری ڕێككەون. دەمەوێ هەڵبژاردنێك بكرێت هیچ لایەنێك نە خۆی بە دۆڕاو و نە خۆی بە براوە بزانێت. حەز ناكەم هەڵبژاردنێك بكرێت خاڵ لەسەر یەكتری تۆمار بكرێت، ئێمە وامان كرد، ئێمە ئێوەمان ناچاركرد و وا و هه تا دوايى.. ئەم قسانە هەمووی ڕاست و دروست نییە و بە ڕاستی بەرژەوەندیی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانی تێدا نییە. هەوڵی ئێمە لەگەڵ ڕێز و سوپاسیشم بۆ بەغدا و جەنابی سەرۆك وەزیران و دادگای فیدراڵی، بۆ فایەق زێدان سەرۆكی دەستەی قەزائی، هەوڵی هەموو لایەكمان بە ڕاستی بەردەوامە، من سوپاسیان دەكەم كە لەم بابەتەدا لەگەڵ هەرێمی كوردستان، لەگەڵ سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستاندا، ئەوانیش هاودەنگن لەوەی كە ناكرێت شتێك بكرێت ببێتە هۆی ئەوەی هەرێمی كوردستان زیاتر پەرتەوازە بكرێت. كەواتە ڕۆژەكەم داناوە، تا ئێستاش ئەو قسانەی دەڵێن ڕۆژەكەم گۆڕیوە و نەمگۆڕیوە و ئەمانە هەمووی ڕاست نییە”.
سەبارەت بە كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و پهيوهندى لهگهڵ تاران و ڕۆڵى ئێران لە چارەسەركردنی كێشەكانی هەولێر ـ بەغدا، بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئاشكرای كرد: “خۆی هەر خودی ئەم سەردانەمان بەو پێكهاتەیەی كە هاتووین بۆ تاران و ئاستی دیدارەكانمان لە تاران، هەمووی نیشانەی ئەوەیە كە قۆناغێكی نوێمان لە پەیوەندی دەستپێكردووە. ئەم قوناغە نوێیە هەردوولامان دەبێت زۆر بە وردی چاودێری بكەین و بیپارێزن و هەرچی كێشەيهك هەبێت لەم نێوانەدا پێویست دەكات بە گفتوگۆ و لێكگەیشتن و پێش ئەوەی كێشە دروست ببێت، دەبێت چارەسەری بكەین. هەر خودی سەردانەكە، سەردانێك نەبووە بە شەو و ڕۆژێك دروست بووبێت. ئەم چەند مانگە كارێكی بەردەواممان كردووە. دیسانەوە هەم لە بەغدا بە سوپاسەوە بۆ ڕۆڵی سەرۆك وەزیرانی عێراق بهڕێز ئهلسوودانی لەم بابەتەدا بەڕاستی یارمەتیدەر بووە و چەندین كۆبوونەوەی دوورودرێژمان بە نهێنی ئەنجامداوە تا گەیشتووینەتە ئەوەی لە ئەنجامدا ئەمڕۆ ئەم دیارەمان هەبێت لە تاران. ڕۆڵی كۆماری ئیسلامیی ئێران ئەوەی كە خۆیان لێرە لە هەموو بەرپرسانی كۆماری ئیسلامیی ئێران گوێمان لێی بووە، ڕۆڵیان ئەوەيه دەیانەوێ هانی هەردوولا بدەن بۆ ڕێككەوتن، هانی هەردوولاش بدەن بۆ ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكرێن. ئەمەمان لە هەموو بەرپرسانی ئەم وڵاتە بینی وەك دۆستی هەردوولا. ویست و خواستیان ئەوەیە كێشەكانی هەرێمی كوردستان و بەغدا چارەسەر بكرێن، بێگومان وەك دۆستی هاوبەش ئێمەش ئەو داوایەمان كردووە كە یارمەتیمان بدەن بۆ ئەوەی ئەم كێشانە چارەسەر بكرێن”.
دەربارەی ناوەڕۆكی كۆبوونەوەی بەڕێزیان لەگەڵ ڕابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران، سەردانی چاوەڕوانكراوی سەرۆك كۆماری ئێران بۆ بەغدا و بانگهێشتكردنی بۆ هەولێر و گرنگیدانی زۆری میدیای ئێرانی بە سەردانی بەرێزیان بۆ تاران كە بە باڵیۆزی ئاشتیی هەرێمی كوردستان لە تاران ناساندوویانە، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی ڕایگەیاند: “دهربارهى كۆبوونەوەمان لەگەڵ ڕابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران، شەرەفمەند بووم كە ئەو دیدارەم لەگەڵ جەنابیاندا هەبوو، كۆبوونەوەیەكی زۆر باش بوو، زۆر لوتفى ههبوو، ڕوونیش بوو كە ئەو پشتیوانە بۆ ئەوەی لەگەڵ كورد بە شێوەیەكی گشتی، لەگەڵ هەرێمی كوردستان و لەگەڵ عێراقدا، پشتگیری لەوە دەكات هەموو كێشەكان بە ئاشتی و بە گفتوگۆ چارەسەر بكرێت. لەوە زیاتر ناتوانم بچمە ناو وردەكاریی كۆبوونهوهكهمان لەگەڵ ڕابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران كە چی باسكراوە. سەبارەت بە سەرۆك كۆماری ئیسلامیی ئێران، بەڵی لە كۆبوونەوەكەدا باسی سەردانی جەنابیان كرا بۆ بەغدا، هەر لەو چوارچێوەیەشدا بەندە وەك سەرۆكی هەرێم بانگهێشتی جەنابیانم كردووە و هیوادارم قبووڵی بكات. بانگهێشتێكی فەرمیم كردووە كە لە چوارچێوەی سەردانەكەتدا بۆ بەغدا، سەردانی هەرێمی كوردستانیش بكەیت. پێم وايە بە جددی وەریگرت و دەمێنێتەوە لەسەر ئەوەی خۆیان دانیشتن بكەن و هەڵسەنگاندنی بۆ بكەن بەپێی كات و دۆخهكه و ئەوانە، بەڵام ئهرێنى بوو كە قبووڵی بكات. من مانشێتەكەم نەبینیوە، بەڵام ڕۆڵی هەرێمی كوردستان بەگشتی، ڕۆڵێكی ئاشتیانەیە لە ناوچەكەدا، ڕۆڵێكی سەقامگیرییە لە ناوچەكە، هەر وەك لە سەرەتای قسەكانیشمدا باسم كرد، كۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ ئێمە وڵاتێكی زۆر زۆر گرنگە، زۆر گرنگە و پەرەپێدان بە پەیوەندیی دووقۆڵی لەگەڵ ئێران چ وەك عێراق و چ وەك هەرێمی كوردستان، لە كارە لەپێشینەكانمانە”.
لە وەڵامی پرسیارێكی دیكەدا دەربارەی دۆخی ئەمنیی ناوچەكە، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی گوتی: “بەشێك لە كۆبوونەوەكانمان لەسەر ئەم بابەتە بووە، بێگومان ئێوە ئاگادارن، لەگەڵ عێراق كۆمیتەیەكی ئەمنیمان هەیە، نوێنەری هەرێم لەم كۆمیتەیەدا وەزیری ناوخۆی هەرێمی كوردستان كاك ڕێبەر ئەحمەدە كە ئەویش لەگەڵ شاندی ئێمە بەشدار بووە لە كۆبوونەوەكان، ئەوەی من لە هەموو كۆبوونەوەكان گوێم لێبووە ئەمڕۆ، سوپاسی ڕۆڵ و كاری وەزیری ناوخۆی هەرێمیان كردووە لە بەرەوپێشبردنی دۆسیەی ئەمنی، بەڵام با من باسی پرەنسیپی بابەتەكە بكەم، هەرێمی كوردستان ناكرێ و نابێت ببێتە سەرچاوەی هەڕەشە بۆ دراوسێكان و دیسانەوە دەیڵێم كە ئێران دراوسێیەكی گرنگی ئێمەیە و ناكرێت هێزێكی چەكدار بە هەر ناوێك و بە هەر شێوەیەك لە هەرێمی كوردستان بن و لە هەرێمی كوردستانەوە بێن بۆ ناو خاكی ئێران و چالاكیی سەربازی بكەن و بگەڕێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان! چ وڵاتێك ئەمە قبووڵ دەكات؟! لە كام ياساى نێودهوڵهتيدا ئەمه پەسەندە؟ هەرێمی كوردستانیش وەك دراوسێیەك لەسەر ئەم پرەنسیپەیە چ سەبارەت بە توركیا، چ سەبارەت بە ئێران و چ سەبارەت بە سووریا. واتە ئەم پرەنسیپە پرەنسیپێكی تەواو دروستە لە پەیوەندیی دووقۆڵی لەگەڵ وڵاتاندا و هەرێمی كوردستان پابەندی ئەو پرەنسیپەیە. لەم چوارچێوەیەدا كاری باش كراوە و كاری زۆر كراوە، زۆرێك لەو نيگەرانیانەی ئێران هەیانبووە لە پرسی ئەمنیدا، وەك باسم كرد چەندین جار سوپاسی وەزیری ناوخۆی ئێمەیان كردووە، بەڵێ كار ماوە بكرێت بەڵام ئەوەی گرنگە هەست دەكەین لەسەر ڕێگەیەكی ڕاست دەڕۆین بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە بە تەواوی، هیوادارین ئەو لایەنانەش تێگەیشتنیان بۆ دۆخی هەرێمی كوردستان ههبێت، بە سوپاسیشەوە كردوویانە. هیوادارین زیاتر ئەوان تێگهيشتنيان بۆ ئەو دۆخە ههبێت و بەرەو قۆناغێك بڕۆین، ناكرێت ئەم بابەتە ببێتە بابەتی كۆبوونەوەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئێران”.
دەربارەی ئەو قۆناغە نوێیەی نێوان هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران و گاریگەریی لەسەر دۆخی سیاسی و ئابووری و ئەمنیی هەرێم و ڕێككەوتنەكانی نێوان هەولێر و بەغدا، بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئاشكرای كرد: “زۆر شت هەبووە و زۆر دەست هەبووە كە بۆتە هۆكاری ئەوەی نیگەرانی دروست ببێت، بەڵام بە بۆچوونی من له ههمووى گرنگتر ئەوە بووە كە دانیشتن لەگەڵ یەكتر كەم بووە، هەر كێشەیەك هەبێت بە هەر شێوەیەك بێت، گەر دانیشتن و كۆبوونەوە و میكانيزمێك هەبێت، كە ئێمە ئێستا لەگەڵ تاران لەسەر ئەو میكانيزمە ڕێككەوتووين چ جۆرە میكانزمێكمان هەبێت، ئەگەر كێشەیەك هاتە پێش، ڕێگری لێ بكرێت، نەك بەجێی بهێڵین و دوای ئەوەی كە ڕوویدا بچیت چارەسەری بۆ بدۆزینەوە. ئێستا لەسەر میكانيزمێك ڕێككەوتووین كە نامەوێ لێرەدا بچمە ناو ناوەڕۆكی، بەڵام وەك پرەنسیپ لەسەر ئەو میكانيزمە ڕێككەوتووین و دەبێت بە وەرەقە و ڕێككەوتووین كە چۆن ئەم میكانيزمە جێبەجێی بكەین. لەلایەن خۆمانەوە وەك هەرێمی كوردستان، بێگومان ئەمە كاریگەریی لەسەر بواری بازرگانی، كاریگەریی لەسەر دڵنياييی خەڵك لە هەرێمی كوردستان و كاریگەری لەسەر هاتوچۆی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بۆ ئێران و هاووڵاتیانی ئێران بۆ هەرێمی كوردستان دهبێت كە ئەمە سەبارەت بە ئێمە زۆر گرنگە ئەنجام بدرێت. لەو كۆبوونەوانەی ئەمڕۆ و دوێنێ هەمانبووە لە تاران، سوپاسی هەرێمی كوردستان و هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان نەك حكوومەتی هەرێم بە تەنیا، سوپاسی حكوومەتی هەرێمیان كرد، بەڵام سوپاسی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانیشیان كرد كە بەو شێوە جوانە لە چلەی ئیمام حوسێندا چ پێشوازییەك لەو حاجیانە كراوە ئەوانەی بەرەو كەربەلا ڕۆیشتوون. وڵاتێك بەم شێوەیە ئەگەر هاتوچۆی هەبێت، ئابووريیەكەی بەرەوپێشەوە دەڕوات و دڵنیایی دەدرێت بە خەڵك و بازرگانی زیاتر دەبێت و ئەمانە هەموو لە بەرژوەندیی هەردوولادایە، لە بەرژەوەندیی هەرێمی كوردستانیشدايە، لە بەرژەوەندیی ئێرانیشە. سەرەتایە نوێییەكە ئەمەیە، ڕێككەوتنێكی نوێ دەكەین و میكانيزمێكی نوێش دادەنێین بۆ ئەوەی كارەكان بەرەو باشتر بڕۆن و هیچ كات شاهدی ئەوە نەبین كە ڕۆژێك لە ڕۆژان كێشەیەكی دیكە لەنێوان ئێمەدا دروست ببێت. سەبارەت بە ڕۆڵی ئێران لە پرسی جێبەجێكردنى ڕێككهوتنى نێوان ههرێمى كوردستان و بهغدا، خۆتان دەزانن ماوەیەك پێش لە بەغدا بووم و لەگەڵ سەرۆك وەزیران و لەگەڵ سەرۆكی دادگای فیدراڵیش كۆبوونەوەم هەبووە، لەوێش هەست دەكەین كێشەكان بەرەو چارەسەر دەڕۆن و ئەو ڕێككەوتنە لەنێوان حكوومەتی هەرێمی كوردستان و بەغدا كراوە كە من زۆر جار گوتوومە، لێرەشەوە دەیڵێم حكوومەتی هەرێمی كوردستان پابەند بووە جێبەجێی بكات، تا ڕادەیەكی زۆر حكوومەتی هەرێم جێبەجێی كردووە، چاوەڕێی ئەوەین كە دەبێت ئەوەی پەیوەندی بە بەغداوە هەیە، جێبەجێی بكات، ئەوەی گرنگیشە وەك ئامانج ئەوەیە ناكرێت و ناشبێت مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان ببێتە هەواڵ. ئەمەیە ئامانجی ئێمە و ئەمە نابێت دووبارە ببێتەوە. لە كۆبوونەوەی سێقۆڵیى بەندە و سەرۆك وەزیران و سەرۆكی دادگای فیدراڵيش، لەسەر ئەو پرەنسیپە ڕێككەوتووین كە بە هیچ شێوەیەك هەر چەند كێشە هەیە لەنێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا، بەڵام ناكرێت مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان تێكەڵ بە كێشەی نێوان دوو حكوومەت بكرێت. ئەمە دووپاتی لەسەر كراوەتە و سەرۆكی دادگای فیدراڵیش لە كۆبوونەوە لەگەڵ سوودانيدا كە بەندە و هەرسێكمان ئامادە بووین، ئەم خاڵە دووپات كرایەوە، بێگومان پەنا بەخوا بەرەو ئەو چارەسەره دەڕۆین”.
لە وەڵامی كۆتا پرسیاریشدا سەبارەت بە داواكاریی هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران لە یەكتری لەسەر پرسە ئەمنییەكان و هاوكاریی زیاتری ئابووری كولتووريى نێوان هەولێر و تاران، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی گوتی: “بەڵێ ئێمەش داواكاریمان هەبووە لەڕووی ئەمنییەوە، بەڵام ئەمە لە كۆمیتەی ئەمنی باس دهكرێن كە نوێنەری هەرێمی كوردستان ئهوهى سەرپەرشتيی ئەو دۆسیە دەكات، وەزیری ناوخۆی هەرێمی كوردستانە. زۆر بە ڕوونیش لەم كۆبوونەوانە ئێمەش ئەو شتانەی جێی نیگەرانیی هەرێمی كوردستانن باسمان كردوون، بەڵام ئەمە لە چوارچێوەی ئەو میكانيزمەی ئێستا بۆ ئێوە باسم كرد، لە چوارچێوەی ئەو میكانيزمە باسی لێدەكەین. پرسی كولتوورى و ئەوانە، جارێ با ئێمە ئەو كێشانە چارەسەر بكەین، بێگومان دێینە سەر ئەو بابەتانەش، بەڵام ئەوەی ئێستا كاری لەپێشینەیە بۆ ئێمە، ڕەواندنەوەی ئەم نیگەرانی و ئەو كێشانەیە كە ئێستا هەیە، بە هیوای ئەوەین ئەو كێشانە چارەسەر ببن و وەك دوو دراوسێی زۆر لەیەك نزیك لە هەموو ڕوویەكەوە، لە ڕووی كولتوورييهوه، لە ڕووی خوێندنی باڵا و لە هەموو بوارەكاندا بتوانین پەیوەندییەكی باش لەگەڵ كۆماری ئیسلاميدا دروست بكەین”.
https://presidency.gov.krd/president-nechirvan-barzani-we-will-have-a-new-agreement-with-iran/
بهيانيى ڕۆژی يهكشهممه 2024/5/12 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان بهشدارى له كۆڕبهندى (گۆڕانى ئاووههوا و كاريگهرى و لێكهوتهكانى لهسهر عێراق)دا كرد به به ئامادهبوونى بهڕێزان د. لهتيف جهمال ڕهشيد سهركۆمارى عێراقى فيدراڵ، مهسروور بارزانى، سهرۆك وهزيرانى ههرێمى كوردستان و ژمارهيهك له بهرپرسان و ئهكاديمى و لێكۆڵهران و ميوانانى ناوخۆ و دهرهوه له ههولێر بهڕێوه چوو.
له ڕێورهسمى كردنهوهى كۆڕبهندهكهدا، بهڕێز سهرۆكى ههرێمى كوردستان وتارێكى دهربارهى كاريگهرى و لێكهوتهكانى گۆڕانى ئاووههوا لهسهر عێراق و ههرێمى كوردستان و گرنگيى ههبوونى پلان و ستراتيژى بهرهنگاربوونهوەى مهترسييهكانى پێشكهش كرد، ئهمه دهقهكهيهتى:
بەڕێز جەنابی د. لەتیف سەرۆكی كۆماری عێراقی فیدراڵ،
جەنابی سەرۆك وەزیرانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان كاك مەسروور بارزانی،
جێگری سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان كاك قوباد تاڵهبانى،
ئامادەبووانی بەڕێز،
ڕۆژتان باش،
ههموو لايهكتان به خێر بێن بۆ كۆڕبهندى (گۆڕانى ئاووههوا و كاريگهرى و لێكهوتهكانى لهسهر عێراق). دهستخۆشى له ڕێكخهرانى دهكهم، هيوادارم سهركهوتووانه كارهكانى تهواو ببن و ئهنجام و ڕاسپارده و پێشنيارى باش و كردهيى، بۆ چۆنيهتيى ڕووبهڕووبوونهوهى مهترسييهكان، پێشكهش بكات.
بهداخهوه، عێراق كاريگهرييهكى زۆرى گۆڕانى ئاووههواى لهسهره. بهپێى نوێترين ڕاپۆرتى نهتهوه يهكگرتووهكان، لهسهر ئاستى جيهان له ڕيزبەندی پێنجهمدايه. ههڵبهته ئهمه لێكهوتهى خراپى بۆ سهر تهواوى بوارهكانى ژيان له عێراق به ههرێمى كوردستانيشهوه ههيه. چهندين مهترسى دروست كردووه و دهكات، وهك بهبيابانبوونى زياتر و لهناوچوونى زياترى زهويى كشتوكاڵى. بهپێى ئامارهكان ساڵانه سەدان كيلۆمهتر چوارگۆشه زهويى كشتوكاڵى له عێراق دهبێته وشكايى و بيابان.
ههروهها كهمبوونهوهى بهردهوام و زياترى ئاوى سهر زهوى و ژێر زهوى، لاوازبوونى ئاسايشى خۆراك، زيادبوونى كۆچ له شوێنه زيانبهركهوتووهكانهوه بۆ ناوچهكانى ديكهى عێراق و ههرێمى كوردستان.
ئامارهكانى (IOM) دهڵێن: ئهم ساڵانهى دوايى تا مانگى دهى ساڵى ڕابردوو، (130) ههزار كهس له باشوورى عێراق ناچار بوون شوێنى ژيانيان چۆڵ بكهن. ئهمه وێڕاى تێكچوونى ئاسايشى كۆمهڵگهيى و زيادبوونى ڕێژهى بێكارى و ههژارى، زيادبوونى كێشهى تهندروستى و كارهساتى سروشتى و چهندين لێكهوتهى ديكهش.
دۆخى ڕابردوو وايكردووه عێراق وهك پێويست نهپڕژێته سهر گرنگى و جددييهتى ئهم بابهته. بۆيه ئێستا ئێمه له عێراق و ههرێمى كوردستان زياتر له وڵاتانى ديكه پێويستيمان به كارى خێرا و دانانى پلان و ستراتيژى ههنووكهيى و كورتخايهن و درێژخايهن ههيه، بۆ ئهوهى ڕووبهڕووى مهترسيی گۆڕانى ئاووههوا ببينهوه و بهر به لێكهوته و كارهساتهكانى بگرين.
بۆ ئهمهش دهبێ ئهم پرسه ببێته كارى لهپێشينه و مهودا و ڕووبهڕێكى زياتر و جدديتر له سياسهت و بهرنامهى كارى حكوومهتى عێراق و حكوومهتى ههرێمى كوردستان بگرێت و پێكهوه هاوكار بن.
بودجهى پێويست لەلایەن حكوومەتی فیدراڵەوە بۆی دابین بكرێت و دامهزراوه و دهزگاى تايبهتى ههبێت كه دهسهڵات و توانای زياتریان هەبێت لهوانهى ئێستا ههن و له ئاستى مهترسى و ئاڵنگارييهكان و فراوانيى لێكهوتهكانيدا بن.
گرنگ و پێويسته سيستهم و پرۆگرامهكانى خوێندن و پهروهرده، بايهخى زياتر به هۆشيارى و كولتوورى ژينگهپارێزى و پاراستنى ئاو و پيسنهكردنى ههوا و كهمكردنهوهى بهكارهێنانى وزه و كهمكردنهوهى زبڵ و خاشاك بدهن، ههروهها بهردهوام له ڕێگهى ميديا و ناوهنده ڕۆشنبيرييهكان، تهنانهت ئايينييهكانيشهوه، ئاستى هۆشياريى تاك و خێزان و كۆمهڵگه دهرههق بهم پرسه گرنگ و ژيانييه بهزر بكهنەوه.
بهڕێزان..
لهگهڵ گۆڕانى ئاووههوا و لێكهوتهكانیدا، بايهخ و گرنگيى ئاو زياتر دهبێت و دهبێ باشتر بهڕێوه ببرێت. عێراق به حوكمى ئهوهى سهرچاوهى زۆرترين ئاوى ڕووبارهكانى له وڵاتانى دراوسێوەیە، ناچاره بايهخێكى زياتر بهم پرسه بدات، بۆ ئهوهى بتوانێت ئاسايشى ئاوى خۆى مسۆگهر بكات.
جگه لهوهى ئێمه له عێراق دهبێ دهستوبرد بكهين و لهگهڵ وڵاتانى ناوچهكه و جيهاندا ههماههنگى و هاريكاريى هاوبهشمان فراوان بكهين بۆ ئهوهى بتوانين بهرهنگارى مهترسى و ئاڵنگارييهكانى گۆڕانى ئاووههوا ببينهوه، گرنگه له ناوخۆشدا پلان و ستراتيژێكى نيشتمانيى تۆكمه ئاماده بكهين و تا زووتره بيخهينه بوارى جێبهجێكردنهوه.
ههرێمى كوردستان به سهرچاوهيهكى زۆرى سامانى ئاو دهوڵهمهنده. دهبێ بايهخ و گرنگيى تايبهت به پرۆژهكانى بهنداو و پۆندى گلدانهوى ئاو له ههرێمى كوردستان و لە عێراق بدرێت. گرنگه لهم بوارهدا و بۆ چاندنى دارستانهكانيش پێویستە حكوومهتى عێراقى فيدراڵ يارمهتییەكی تەواوی ههرێمى كوردستان بدات.
ههڵكهوته و تۆپۆگرافياى ههرێمى كوردستان زۆر يارمهتيدهره بۆ دروستكردنى چهندين بهنداو و سهدان پۆند كه دهكرێ ئاوێكى زۆر گلبدهنهوه و هاوكارێكی باش بن بۆ كهمكردنهوهى مهترسييهكانى گۆڕانى ئاووههوا لهسهر عێراق. داوا له جهنابى سهرۆككۆماريش دهكهین كه ئهمڕۆ تهشريفی هێناوە و لێرهیە، لهمبارهيهوه هاوكار و يارمهتيدهری حكوومەتی هەرێمی كوردستان بێت.
ههر لێرهدا دهمهوێ دهستخۆشى له حكوومهتى ههرێمى كوردستان بكهم كه سهركهوتووانه ژمارهيهك پۆندى له چهندین شوێنى ههرێمى كوردستان دروست كردووه و ساڵانه ڕێژهيهكى باش ئاوی گلداوەتەوە، ئەم هەنگاوە جێی دەستخۆشی و پێزانینە.
بهڕێزان..
ههميشه بهرژهوهنديى درێژخايهنمان له كێشه و ناكۆكييهكان گهورهتره و دهبێ لهسهر ئهو بڕوا و بنهمايه كار بكهين. له ماوهى چهندین ههفتهى ڕابردوودا له عێراق ههنگاوى باشمان بۆ پتهوكردنى متمانه و كۆبوونهوهى ههموومان به دهورى نهخشهڕێگهيهكى نيشتمانييانە ههڵناوه.
ئهوه ڕهنگدانهوهى ئهرێنى دهبێت بهسهر پهيوهندييهكانى عێراق و ههرێمى كوردستانهوه، ههروهها لهسهر ئاستى ناوچهكهش كه خێرى بۆ تهواوى عێراق دهبێت. ئێمه له عێراق و ههرێمى كوردستان، به هاوكارى و پێكهوهيى، دهتوانين خزمهتى زۆر باشتر بكهين و وا بكهين داهاتوو بۆ ههموومان باشتر بێت.
ئەو هەنگاوانەی كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەم ماوەیەدا ناویەتی بۆ چارەسەری كێشەكان لەگەڵ بەغدا، هەنگاوی زۆر گرنگ و جێی دەستخۆشین. ئێمە داوا لە حكوومەتی فیدراڵ دەكەین، داوا دەكەین كە بەپیر ئەو داواكارییانەوە بێت و بە زووترین كات كێشەكان چارەسەر بكات، چونكە ئەوەی ئێستا هەیە ئەوهيە كە دەبێت حكوومەتی فیدراڵ ئەركەكانی خۆی بەرامبەر بە حكوومەتی هەرێمی كوردستان جێبەجێ بكات.
له كۆتاييدا، هيواى سهركهوتن بۆ ئهم كۆڕبهنده دهخوازم. سوپاس و دهستخۆشى پێشكهش به ناوهندى فهرهنسى بۆ توێژينهوه لهسهر عێراق، زانكۆى كوردستان ـ ههولێر و دامهزراوهى بهحر ئهلعلووم دهكهم بۆ ڕێكخستنى ئهم چالاكييه گرنگه. هيوادارم ئهنجامى باش و سوودبهخشى لێ بكهوێتهوه.
زۆر سوپاس بۆ ههموو لايهكتان،
هيواى ڕۆژيكى خۆشتان بۆ دهخوازم و بە خێر بێن..
https://presidency.gov.krd/president-nechirvan-barzani-emphasizes-deterring-climate-change-concerns/
نيوهڕۆى ڕۆژی پێنجشهممه 2024/5/9 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، پێشوازى له خاتوو ئەزرا زییا، بریکاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا بۆ کاروباری ئاسایشی سڤیل و دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ كرد.
له كۆبوونهوهيهكدا كه بهڕێزان باڵيۆزى ئهمهريكا له عێراق و ژمارهيهك له بهرپرسانى وهزارهتى دهرهوهى ئهمهريكا ئامادهى بوون، جهخت له پاراستنى مافهكانى مرۆڤ، برهودان به ديموكراسى و ئازادييهكان له ههرێمى كوردستان كرايهوه، ههروهها ڕۆڵ و كاريگهريى ڕێكخراوه ناحكوومييهكان له كۆمهڵگهدا، دۆخى ئاواره و پهنابهران و پێكهاتهكان، تاوتوێ كران.
ههردوولا بيروڕايان دهربارهى ههندێ تێبينى و كهموكووڕيى له بوارهكانى مافى مرۆڤ و ئازادييهكاندا گۆڕييهوه و هاوڕا بوون لهسهر گرنگيى بهردهواميى هاريكاريى هاوبهشى لايهنه پهيوهنديدارهكانى ههردوولا بۆ باشتركردنى ئهو بوارانه له ههرێمى كوردستان، ههروهها داكۆكييان له برهودان به بهها هاوبهشهكان و پاراستنى مافى پێكهاته نهتهوهيى و ئايينييهكان كردهوه.
خاتوو زييا وێڕاى دهربڕينى ستايش بۆ كولتوورى پێكهوهژيان و لێبوردهيى و فرهيى له ههرێمى كوردستان، ئامادهييى لايهنه پهيوهنديدارهكانى وڵاتهكهى بۆ يارمهتيدانى ههرێمى كوردستان لهپێناو برهودان به بوارهكانى مافى مرۆڤ و ئازادييهكان و ديموكراسى و ڕۆڵى ياسا دهربڕى و ههرێمى كوردستانى به هاوبهشێكى گرنگى ئهمهريكا له قهڵهم دا.
ڕهوشى ئێزدييان و گرنگيى جێبهجێكردنى ڕێككهوتنى حكوومهتى ههرێمى كوردستان و حكوومهتى عێراقى فيدراڵ بۆ ئاساييكردنهوهى دۆخى شهنگال، ههڵبژاردنى پهرلهمانى كوردستان، گهڕانهوهى ئارهزوومهندانهى ئاوارهكان، ژيان و گوزهرانى ئاواره و پهنابهران له كهمپهكاندا، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو.
https://presidency.gov.krd/kurdistan-regional-government-president-barzani-receives-a-delegation-from-the-us-state-department/
ڕۆژی سێشهممه 2024/5/7 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، له ديدارێكدا لهگهڵ بهڕێز ئهسير داوود ئهلغورێرى، وهزيرى بازرگانيى عێراقى فيدراڵى كه ئێستا به سهردانێك له تارانه، پهيوهندى و ئاستی جووڵهى بازرگانيى عێراق و ههرێمى كوردستانيان لهگهڵ كۆمارى ئيسلاميى ئێران تاوتوێ كرد.
ههر دوولا بيروڕايان دهربارهى بوارهکانی بازرگانى و چالاكيى ئابووريى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستاندا و چۆنيهتيى ڕهخساندنى دهرفهت و زهمينهى باشترى بازرگانى و نههێشتنى بهربهستهكانى بهردهمى گۆڕييهوه. لهمبارهیهوه جهختيان له گرنگيى فراوانكردنى كهرتى بازرگانیی نێوانیان كردهوه که کاریگهریی ئهرێنی بهسهر بووژانهوهی ئابووریی ههردوولادا دهبێت.
https://presidency.gov.krd/kurdistan-regional-government-president-and-iraqi-commerce-minister-discuss-trade-with-iran/
ڕۆژی يهكشهممه 2024/5/5 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، به بانگهێشتێكى فهرميى كۆمارى ئيسلاميى ئێران و به ياوهريى شاندێك كه له بهڕێزان جێگرانى سهرۆك و وهزیری ناوخۆی حکوومهتی ههرێمی کوردستان و سهرۆکی دیوانی سهرۆکایهتی و ژمارهيهك له بهرپرسانى ههرێمى كوردستان پێكدێت، سهردانى تاران دهكات.
له ميانى سهردانهكهيدا سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ بهرپرسانى باڵاى كۆمارى ئيسلاميى ئێران كۆدهبێتهوه و دهربارهى برهودان به پهيوهندييهكانى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان و هاريكاريى هاوبهشى نێوانيان، ههروهها دهربارهى پێشهاتهكانى ناوچهكه بهگشتى، گفتوگۆ دهكهن.
https://presidency.gov.krd/kurdistan-regional-government-president-visits-tehran/
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ لهگهڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» لهگهڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول دهكات