عیماد ئەحمەد جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم لەشاری هەولێر پێشوازیكرد لەوەفدێكی رێكخراوی لاوانی ئاشتی پارێز لەنەتەوە یەكگرتوەكان, كەرێكخراوێكە لەسەر ئاستی جیهان لەبواری گەنجان و پرسی ئاشتی كاردەكات و نوێنەرایەتی 6 هەزار گەنج لە35 وڵاتی جیا دەكات.

لەم دیدارەدا كەبەرێوەبەری گشتی لاوان ئامادەی بوو، عیماد ئەحمەد باسی لەوەكرد كەبەهۆی سیاسەتی دڕندانەی داگیركەران، كوردستان وڵاتی شەڕو نەهامەتی جینۆساید بوو و بەچەكی قەدەغەكراو چەندین ئامرازی نامرۆڤانە ویستیان گەلەكەی لەناوبەرن، لەم میانەیەشدا لاوان قوربانی یەكەمی دەستی ئەم سیاسەتە بوون و سەرەڕای مەترسی دروستكردن لەسەر ژیانیان، لەهەموو بوارەكانی پێشكەوتن و داهێنان بێبەش بوو.

بەڵام وەك جێگری سەرۆكی حكومەت ئاماژەی پێدا ئێستا كوردستان خاوەنی ئەزمونێكە كەدەرفەتی زۆر لەبەردەم گەنجەكانی كراوەوتەوەو جگە لەبەشداریان لەجومگەكانی بەرێوەبردن دا، زمینەی داهێنان و تاقیكردنەوەی تواناكانیان بۆ كراوەتەوە، گەنجانی ئێمە لەتەمەنی كەمتر لە30 ساڵ دەتوانن ببن بەئەندامی پەرلەمان، چەندین رێكخراوی جیاجیا هەن كەكار بۆ لاوان دەكەن، سەرەڕای ئەوەش حكومەتی هەرێم وەكو ئەولەویەتی خۆی بایەخی بەو توێژە زیندوە داوە.

دواتر جێگری سەرۆكی حكومەت پشتیوانی بۆ كاری ئەو وەفدە دەربڕی كەبتوانن ئەزمون و شارەزای گەنجانی دنیا لەكوردستان بەتوانای گەنجانی ناوخۆ موتوربە بكەن و ئەزمون و شارەزایی پێویست بگوازنەوە بۆ وڵاتەكەمان.

دواتر وەفدی میوان رونیان كردەوە كەهەرێمی كورستان ئەزمونێكی دیارەو وتیان لەمیانەی ئەم سەردانەدا بەڕوونی دەبینین كەپێشكەوتنی بەرچاو هەیە، ئێمەش لەلایەن خۆمانەوە ئامادەی هەمو هاریكاریەكی پێویستین و هەوڵ دەدەین لەراپۆرتی تایبەتی خۆمان بۆ نەتەوە یەكگرتوەكان ئاماژە بەخاڵە ئیجابیەكان بدەین و لەداهاتوشدا كاری زیاتر ئەنجام دەدەین.

دوای سەردانەكەی بۆ بەغدا ، ئەمڕۆ بان كی مۆن سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە رێگەی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە گەیشتە پایتەخت و لەلایەن نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و ژمارەیەك لە وەزیرانی حكومەتەوە پێشوازی لێكرا .

دوای دانیشتنێكی كورتیش سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان بە یاوەری كەریم سنجاری وزیری ناوخۆ و نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكومەتی هەرێمی كوردستان و نەتەوە یەكگرتووەكان سەردانی كامپی كەورگۆسكی پەنابەرانی كوردی سوریای لە هەرێمی كوردستان كرد و لە لایەن بەرپرسانی كامپ و خودی پەنابەرانەوە بە سروودی ئەی رەقیب و فڕاندنی كۆتری سپی وەكو نیشانەی ئاشتی پێشوازی لێكرا .

پاشان لە وتەیەكدا نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر وێڕای بەخێرهێنانی میوانان ، سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەنتۆنیۆ گۆتیێریس كۆمیسیاری باڵای پەنابەران وخاتوو ڤالێری ئامۆس ، ئاماژەی بەوەدا ئەو كامپە بە پاڵپشتی تەواوی حكومەتی هەرێمی كوردستان و وەزارەتی ناوخۆو دامو دەزگاكانی پارێزگا و زێرەڤان  بەشێوەیەكی خێرا لە ماوەی سێ رۆژدا دامەزرا بۆ ئەوەی بۆ پێشوازیكردن لە پەنابەرانی كوردی سوریا رێكخرا .

پارێزگاری هەولێر سوپاسی خۆی ئاراستەی رێكخراوەكانی WFP  و WHO یونیسێف و یونیسیكۆ و دەزگای خێرخوازی بارزانی كرد كە هەموولایەك وەكو یەك تیم بۆ خزمەتگەیاندن بە كوردی سوریا لە و كامپە كاریان كرد .

هاوكات ئاماژەی بەوەدا ئەو خزمەتگوزاریەی پێشكەش بەئاوارەكان كرا لەو كامپەدا تاڕادەیەك رۆڵی هەبوو لەوەی ژیانیان تۆزێك باشتر بكات و هاتنی سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكانی وەكو پاڵپشتیەكی دیكەی حكومەت و ئاوارەكان لە قەڵەمدا بۆ باشتركردنی ژیانی ئەم ئاوارانە  و ئاماژەی بەوەشدا حكومەتی هەرێمی كوردستان و ئاوارەكان چاوەڕوانی پاڵپشتی زیاترە لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات بۆ باشتركردنی رەوشی ژیانیان تا ئەو كاتەی دەگەڕێنەوە وڵاتی خۆیان .

دوای گەشتێكیش بۆ نێو خیوەتگەی ئاوارەكاندا ، بان كی مۆن سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە وتەیەكدا كە چەند وشەیەكی بە زمانی كوردی دەستپێكرد ، خۆشحاڵی خۆی بە ئامادەبوون لە كامپی كەورگۆسك و بەسەربردنی چەند كاتژمێرێك لەگەڵ ئەم پەنابەرانە نیشاندا و پاڵپشتی تەواو و بەهێزی نەتەوە یەكگرتووەكانی بۆ ئەم پەنابەرانە نیشاندا و ئاماژەی بەوەشدا ئەوان هاتوون گوێ لەنیگەرانی و هیوا و ئاواتەكانی ئەم پەنابەرانە بگرێت .

 بان كی مۆن نیشانیدا ژمارەیەكی زۆری خانەوادە پەنابەرەكان بە هەبوونی منداڵ و نەخۆشەوە سەرمای ئەم زستانە بەسەر دەبەن و دووپاتیكردەوە ئەو خانەوادانە دەیانویست ئایندەیەكی گەشتریان هەبێت بەڵام ئەوان لە ئایندەی خۆیان دڵنیا نین و نیگەرانن ولەناخی دڵەوە سوپاسی حكومەتی هەرێمی كوردستانی كرد بەرامبەر بە وەرگرتنی 200 هەزار پەنابەر لە سوریاوە.

هەروەها نیشانیدا حكومەتی هەرێمی كوردستان چەندین كامپی بۆ ئەم مەبەستە دروستكردووە و كۆمیتەی كارگوزاریشی بۆ هەماهەنگی كارەكانیان پێكهێناوە و دەستخۆشی لە حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد بەرامبەر بە پابەندبوونیان بۆ بە دەنگەوەچوونی ئەم ئاوارانە وسوپاسی پارێزگاری هەولێر و هەموو بەرپرسانی ئیداری و رێكخراوە ناحكومیەكان كرد بۆ خزمەتگەیاندن بەم ئاوارانە.

سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان نیشانیدا ئەم ئاورانە پێویستیان بە ئازادی و دادپەروەری و كەرامەتەوە هەیە بۆیە شوێنی خۆیان جێهێشتووە بۆیە دووپاتیكردەوە ئەو بەیاوەری ئەخزەر ئیبراهیمی نێردراوی نەتەوە یەكگرتووەكان و كۆمكاری وڵاتانی عەرەبی كاری بەردەوام دەكەن بۆ پاڵپشتیكردنی ئەم ئاوارنە تاوەكو دەگەرێنەوە وڵاتی خۆیان .

 
هەروەها راشیگەیاند سبەی كۆنفڕانسێك بۆ هاوكاری مرۆیی لە كوێت بەڕێوەدەچێت بۆ هاوكاریكردنی ئەم پەنابەرانە بە دابینكردنی هەموو هاوكاریەك لە هەموو روێكەوە راشیگەیاند هەفتەی داهاتوو كۆنفڕاسێكی تایبەت لە بارەی سوریاوە بەڕێوە دەچێت هیواشی خواست بە زووترین كات ئاشتەوایی لە سوریا بێتەدی و ئاوارەكان بگەڕێنەوە وڵاتی خۆیان و تائەو كاتەش نەتەوە یەكگرتووەكان رابەرایەتی ئەم هەڵمەتە دەكات بۆ گەڕانەوەی ئەم ئاوارانە .

 
پاشان ئەنتۆنیۆ گۆتییرس كۆمیسیاری باڵای پەنابەران پاڵپشتی پەیڤەكەی سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكانی كرد وسوپاسی حكومەت و خەڵكی هەرێمی كوردستان كرد بۆ خزمەتگەیاندن بەم ئاوارانە ونیشانیدا حكومەتی هەرێم توانیویەتی كەرامەت و مافی ئەم پەنابەرانە لەڕووی تەندروستی و پەروەردە و فێركردن و خزمەتگوزاریەوە دابینكردووە و هیوای خواست وڵاتانی دیكەش هەمان هەنگاو بنێنەوە .

 
هەروەها راشیگەیاند سبەی لە كوێت هەڵمەتێك بۆ كۆكردنەوەی 542 ملیۆن دۆلار بۆ خزمەتگوزاری پەنابەران لە هەرێمی كوردستان بەڕێوە دەچێت و نیشانیشیدا هاوكاری دارایی بۆ ئەو پەنابەرانە بەس نیە و ئاماژەی بەوەشدا هەرێمی كوردستان باشترین كاری بەوە كرد كە سنوورەكانی خۆی بۆ ئەم پەنابەرانە كردەوە .

 
نیگەرانی خۆیشی بەوە نیشاندا كە خەڵكی سوریا بەهۆی گرتنەبەری رێگەی قاچاغەوە لە ئاوی دەریاكاندا دەخنكێن كاتێك وڵاتی خۆیان بەجێدەهێڵن وداواشیكرد سنوری وڵاتانی دیكە وەكو هەرێمی كوردستان لەبەردەم ئاوارەكانی سوریا واڵا بێت و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش كار بۆ دابینكردنی پێدوایستیەكانی بكات .

 
پاشان لەوەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووساندا بان كی مۆن نیگەرانی خۆی بە بارودۆخی هەنووكەیی سوریا نیشاندا كە تا ئێستا زیاتر لە نیوەی دانیشتوانی كاریگەری نەهامەتی ئەم بارەیان پێوە دیارە و زیاتر لە 100 هەزار كەس كوژراوە و ئەمەش بۆتە هۆی قەیرانی سیاسی ومرۆیی بۆ هەموو جیهان و هۆكاری نەبوونی چارەسەری بۆ ئەم پرسەی بۆ هەبوونی دابەشكاری لەنێو خودی گەلی سوریادا نیشاندا و دووپاتیشیكردەوە هیچ كاتێك چارەسەری سەربازی كۆتایی بەم قەیرانە ناهێنێت و ئاماژەی بەوەشدا هەفتەی داهاتوو لە كۆنفڕانسی جنێف 2 دا هەموو ئەو پرسانە دەخرێنە روو و هەوڵدەدرێت راسپاردەكانی جنێف 1 جێبەجێبكرێن و ئەمەشی بە خاڵی گرنگی كۆنگرەكە دانا وداوای لە هەموو لایەنەكان كرد توندوتیژی رابگرن بۆ ئەوەی قسە لەسەر ئاشتی بكرێت .

 
هەروەها لەبارەی كاتی دیاریكراو بۆ كۆنگرەی جنێف 2 و بەشداریكردنی وڵاتان تیایدا دووپاتیكردەوە ئەو داوەتنامەی بۆ بەشداریكردن بۆ هەموولایەك ناردووە بە هەردوو لایەنی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنی سوریاشەوە و حكومەتی سوریاش بەشداری خۆی دووپاتكردۆتەوە و هیواشی خواست ئەحمەد جەربا سەرۆكی ئەنجومەنی نیشتیمانی سوریا بەشداری بكات ئەمە جگە لە 30 وڵاتی دیكە بە هەر پێنج وڵاتی ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشەوە .

 
لەبارەی بەشداری ئێرانیش لە كۆنگرەكەدا بان كی مۆن بە باشی زانی ئەم وڵاتە بەشداری تیادا بكات ئەگەرچی ئەو مەسەلەیە هێشتا یەكلایی نەبۆتەوە و لەگەڵ ئەخزەر ئیبراهیمی قسەی لەسەر ئەو مەسەلەیە كردووە .

ئەمڕۆ بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان ‏ لە شاری هەولێر پێشوازی لە بان كی مۆن سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و شاندی یاوەری كرد.

‏ لەم دیدارەدا كە بە ئامادەبوونی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان و عیماد ئەحمەد جێگری سەرۆكی حكوومەت و ژمارەیەك بەرپرسی حكوومی و سیاسیی هەرێمی كوردستان ئەنجام درا، بان كی مۆن خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی ‏هەرێمی كوردستان نیشان دا و سوپاسی سەرۆك بارزانیشی كرد بۆ ئەو پێشوازییە گەرمەی لێیكراوە.

سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان شانازیشی بە پێشكەوتن و ئارامی و سەقامگیری و بووژانەوەی هەرێمی كوردستان كرد و ڕایگەیاند كە هەرێمی كوردستان ‏رێگەیەكی درێژی لە بواری بنیاتنانەوە و خزمەتگوزاری و تەلارسازی و ژێرخانی ئابووریدا بڕیوە.‏

لە تەوەرێكی دیكەی دانیشتنەكەدا، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان سوپاسی گەلی ‏كوردستان و سەرۆك بارزانی و حكوومەتی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ هاوكاری و ‏بەدەنگەوەهاتنی ئاوارەكانی سووریا و كردنەوەی دەروازە سنوورییەكانی هەرێمی كوردستان بەڕووی پەنابەرانی سووریا و جەختیشی لەوە كردەوە كە ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان ‏هەوڵ دەدات ئەوەی لە دەستی بێت بیكات بۆ گەیاندنی هاوكاری بۆ ئاوارەكان. بان كی مۆن سوپاسی حكوومەت و دامەزراوەكانی هەرێمی كوردستانی ‏كرد لە پێشكەشكردنی كارئاسانی و یارمەتیدانی رێكخراوەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ درێژەپێدانی ئەرك و كارەكانیان.‏

لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان لەبارەی ڕەوشی عێراق دوا و، هێمای بەوەدا كە زۆر پرس هەیە و پێویستە كاری بۆ بكرێت بە تایبەت لە شێوازی ‏دابەشكردنی داهات، هەروەها جەختیشی کردەوە کە پێویستە خەڵكی عێراق سیستەمێكی فیدراڵ و دیموكراتی دەستەبەر بكەن.‏
لە بارەی دۆخی سوریایشەوە بان كی مۆن ئەوەی خستەڕوو كە چارەسەری قەیرانی سووریا كارێكی ئاسان نییە و بڕوایشی وابوو كە ڕێگەی سەربازی هیچ ئەنجامی نابێت و تەنیا ڕێگەچارەی سیاسییە ئەنجامی لێ دەكەوێتەوە. هەر پەیوەست بەم باسەوە سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان هیوای خواست كە لە كۆنفڕانسی ژێنێڤ 2 ـدا دەنگی كورد بە باشی ببیسترێت و ڕێگە بە هەموو دەنگ و خواستەكانی نێو سووریا بە كوردیشەوە بدرێت.

لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی زۆر بە گەرمی بەخێرهاتنی سكرتێری ‏گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان و شاندە یاوەرەكەی بۆ هەرێمی كوردستان و شاری هەولێر كرد و ئاماژەی ‏بەوە دا، كە لەوە دڵنیایە گەلی كوردستان خۆشحاڵە بە هاتنی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ وڵاتەكەیان.‏

سەرۆك بارزانی لە بارەی دۆخی سووریا ئەوەی بۆ بان كی مۆن و شاندی یاوەری باس كرد كە هەر لە سەرەتای دەستپێكی ئاڵۆزییەكانی سووریا هەرێمی كوردستان سنوورەكانی خۆی بەسەر خەڵكی سووریا بە بێ جیاوازی كردەوە و پێشوازی لە ئاوارەكان كرد. سەرۆك بارزانی ئەوەشی ڕوونكردەوە كە گەلی كورد زۆر باش لە دەردی ئەو میللەتانە دەگات كە دەكەونە ژێر شاڵاوی ڕژێمێكی دڕندە. هەر لەبارەی دۆخی ئاوارەكانی سووریا سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند كە بۆ خەڵكی ئێمە یارمەتیدانی پەنابەران ئەركێكی نەتەوەیی و مرۆڤییە، ئێستا ڕێژەیەكی زۆری پەنابەر لە هەرێمی كوردستاندا نیشتەجێن و لە تواناكانی هەرێمی كوردستان تێپەڕیوە و پێویستمان بە یارمەتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان هەیە. سەرۆك بارزانی هیوایشی خواست كۆنفڕانسی ژێنێڤ 2 ئەنجامی باشی هەبێت و دۆخێك بێتە ئارا كە پەنابەران بگەڕێنەوە وڵاتی خۆیان و كۆتایی بە نەهامەتییەكانی گەلی سوریا بێت و خەڵكی ئەو وڵاتە ‏لە ئارامیدا بژین.‏

سەبارەت بە كێشەكانی عێراق و پەیوەندیی نێوان هەرێمی كوردستان و حكوومەتی فیدڕاڵ، سەرۆك بارزانی ئەوەی بۆ سكرتێری نەتەوە یەكگرتووەكان ڕوون كردەوە كە لە عێراقدا دەستورێك هەیە کە سرووشتی پەیوەندی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدای پێناسە كردووە و ئەرك و مافەكانی هەموو لایەكی ‏دەستنیشان كردووە. ئێمە ‏پابەندین بەو دەستوورەوە و پابەندبوون بە دەستوور گەرەنتییەكە بۆ مانەوەی عێراق و داوا لە گشت لایەك دەكەین پابەندی دەستوور بن. سەرۆك بارزانی جەختی ‏لەسەرئەوەش كردەوە، ئێمە هەوڵدەدەین بە دیالۆگ و لەسەر بنەمای دەستور كێشەكان ‏چارەسەر بكەین.‏

لە كۆتایی كۆبوونەوەكەدا سەرۆك بارزانی ئەوەی دووپات كردەوە كە هەرێمی كوردستان ئامادەیە هەموو جۆرە هاوكاری و هەماهەنگییەك لەگەڵ ڕێكخراوەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان بكات و بوونیان لە كوردستان جێگەی دەستخۆشی و مایەی دڵنیاییە.

جێی باسە ئەمڕۆ سێشەممە 14/1/2014 بان كی مۆن سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان ‏گەییشتە هەرێمی كوردستان و لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر، لەلایەن نێچیرڤان ‏بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان پێشوازی كرا و دواتر سەردانی كەمپی ‏ئاوارەكانی ڕۆژئاوای كوردستانی لە كەورگۆسك كرد.‏ دوای دیدار و كۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆک بارزانی، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان كۆتایی بە گەشتەكەی بۆ هەرێمی كوردستان هێنا و لە لایەن سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر بەگەرمی بەڕێ كرا.

دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ گۆڤاری هەمشەهری دیپلۆماتیکی ئێراندا ڕایگەیاند: لەم هەلوومەرجەی ئێستادا ئێمە دەتوانین هۆگری دەوڵەتی هەرێمی کوردستان لە دابینکردنی دیموکراسی لەم ناوچەیە و پێکهێنانی کۆمەڵگەیەکی پێشکەوتوو و هەمە لایەنە ببینین، بە جۆرێک کە خەڵکی دەتوانن ئازادانە بە شوێن داواکارییەکانی سیاسی خۆیاندا بڕۆن.

 دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران لە وتووێژیکی تێروتەسەل لەگەڵ گۆڤاری هەمشەهری دیپلۆماتیکی ئێران، سەبارەت بە باروودۆخ و شووناس و جۆری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان گوتی: هەرێمی کوردستان شووناسێکی کوردی هەیە و هەر کام لە ناوچە جۆراوجۆرەکانی کوردستانیش شووناس و پێکهاتەی تایبەت بە خۆیان هەیە. بێگومان بوونی بنەما فیکری و کەلتووری جۆراوجۆر، کاریگەری بەرچاوی لەسەر پێکهێنانی ڕێکخراوەکان و چالاکی و کردەوە سیاسییەکاندا هەیە. ئەو حیزب و لایەنە سیاسیانەی کە لە پێکهاتەی سیاسی کوردستاندا بوونیان هەیە هەر کامیان تایبەتمەندی خۆیان هەیە. 

  گوتیشی: حیزبی دیموکراتی کوردستان بە لەبەرچاوگرتنی کاتی دامەزرداندنی، توانیوییەتی وەکوو بەرەیەکی بەربڵاو و ئازادیخوازی نەتەوەیی کار بکات و توانیوییەتی جیل و توێژە جۆراوجۆرەکانی خەڵکی ڕێکبخات و ئەوان لە چوارچێوەی بەرنامەکانی حیزبێکی سیاسی تۆکمە ڕێنوێنی بکات تا لە تیشکی ئەودا لە داخوازییەکانی نەتەوەیی کوردەکان پشتیوانی و چالاکی بکات.

ئەوەیشی خستەڕوو: ناودارترین و کاریگەرترین شۆڕشی خەڵکی کورد لە سێپتەمبەری ساڵی 1961 بە رێبەرایەتی نەمر مەلا مستەفا بارزانی سەری هەڵدا و کاریگەری زۆر گرینگی لە پێکهاتەی سیاسی عێراقدا بە جێهێشت. بەلەبەرچاوگرتنی پشتیوانی بێوێنەی خەڵکی، حیزبی

 دیموکراتی کوردستان توانی حیزبێک لە ئاستی سەرێدا نیشان بدات.   

لە بەشێکی دیکەی ئەم چاوپێکەوتنەدا دکتۆر جگەرخوێن سەبارەت بە هەڵبژاردنەکانی ئەم

دواییانەی پەڕڵەمانی هەرێمی کوردستان گوتی: خاڵێکی بەرچاوی ئەم هەڵبژاردنە، بوونی

 کەشووهەوایەکی گونجاو بۆ هەڵبژاردنەکان بوو، بە شێوەیەک کە حیزبەکان بتوانن لە هەلوومەرجێکی بەرانبەر و یەکساندا لە هەڵبژاردنەکان بەشداری بکەن و چالاکی سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان بکەن و هەڵبەت ئەم هەلوومەرجانە دەستکەوتی دەسەڵاتیی دەوڵەتی هەرێمی کوردستان و تواناکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان، یەکێتی نیشتمانی کوردستان و حیزب و لایەنە سیاسییەکانی کوردی بەشداربوو لە دەسەڵاتدایە.   

گوتیشی: لەم هەلوومەرجەی ئێستادا ئێمە دەتوانین هۆگری دەوڵەتی هەرێم لە دابینکردنی دیموکراسی لەم ناوچەیە و پێکهێنانی کۆمەڵگەیەکی پێشکەوتوو و هەمە لایەنە ببینین، بە جۆرێک کە خەڵکی دەتوانن ئازادانە بە شوێن داواکارییەکانی سیاسی خۆیاندا بڕۆن. بۆ نموونە بزووتنەوەی گۆڕان و پارت و لایەنە سیاسییەکانی دیکەی هەرێمی کوردستان لە کەشووهەوای لێوانلێو لە ئازادی لە کۆمەڵگای پێشکەوتووی کوردستاندا چالاکی دەکەن و لە هەڵبژاردنەکاندا بەشداری دەکەن. بێگومان ئەوە بە هۆی بوونی باروودۆخی سیاسی گونجاوە کە حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەدیهێناوە.

 ئەویشی ئاشکرا کرد: من هەلًَبەت سەبارەت بەم هەنگاوە خۆشبینم و جووڵەی سیاسی لە کۆمەڵگای هەرێمی کوردستان بە جووڵەیەکی هێمن و باش و گونجاو دەبینم کە بەرەو کۆمەڵگایەکی ئازاد و بەرپرسیار دەڕوات و گەشەسەندنێکی سەقامگیری بەدواوەیە.

 جێگری نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران سەبارەت بە پەیوەندیی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وڵاتانی عەڕەبی گوتی: دەولەتی هەرێمی کوردستان بەرپرسانە و لە چوارچێوەی یاسادا لەگەڵ وڵاتانی جۆراوجۆردا پەیوەندیی دەگرێت و پەیوەندیی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وڵاتانی عەڕەبی زیاتر پەیوەندییەکی ئابووری و بازرگانییە. خاڵێک کە لێرەدا بەرچاودەکەوێت ئەوەیە کە شووناسی عێراق تەنیا شووناسێکی عەڕەبی نییە و لەم ڕووەوە وڵاتانی عەڕەبی بۆیان دەرکەوتووە کە دەبێت لەگەڵ بەشەکانی دیکەی عێراقیش پەیوەندییەکی باشیان هەبێت، بە تایبەت هەرێمی کوردستان کە لە ئاستی عێراق و ناوچەکەدا ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت.  

 دکتۆر جگەرخوێن لە وڵامی پرسیارێکی دیکەی گۆڤاری هەمشەهری دیپلۆماتیک سەبارەت بە پەیوەندیی هەرێمی کوردستان و ئێران گوتی: دەبێت ڕاشکاوانە ئاماژە بەوە بکەم کە بە درێژایی ئەم ساڵانەی دواییدا پەیوەندی هەرێمی کوردستان لەگەڵ هیچ وڵاتێک بە ڕێژەی ئێران بەربڵاو و باش نەبووە، لەڕاستیدا حکوومەتی هەرێمی کوردستان توانیوییەتی ئاستی پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا بە باشی ڕابگرێت.

 گوتیشی: بە پێی ئەو ئاسایش و سەقامگیریی و ئیرادەیەی کە لە هەرێمی کوردستان هەیە بۆ ئاوەدانکردنەوەی کوردستان نیازێکی بەربڵاو بوونی هەیە. لە بواری ئابووریدا چەندین لایەن، لەوانە: تورکیا، هاتوونەتە ناو گۆڕەپانەکەوە و نیازەکانیان بە باشی ناسیوە و بە بەشداری خۆیان یارمەتی پلانەکانی گەشەسەندنی دەوڵەتی هەرێمی کوردستانیان بە باشی داوە. ڕوانینی هەرێم بەو شەریکە ئابووریانە تەنیا یارمەتی بە ئاوەدانکردنەوەی کوردستان و بەرەوپێشچوونی ئەم هەرێمەیە.    

 جێگری نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان لە شاری تاران لە دوایین بەشی ئەم وتووێژەدا گوتی: سەبارەت بە پەیوەندیی لەگەڵ ئێران دەبێت ئاماژە بەوە بکەم کە پەیوەندیی زۆر باش لەگەڵ تورکیا یا هەر وڵاتێکی دیکە هیچ زیانێک بە ئێران ناگەیەنێت. باروودۆخ و تایبەتمەندیی ناوخۆیی و کەلتووری هەرێمی کوردستان و ئێران، بواری بێوێنە و گەنجاو بۆ گەشەسەندنی پەیوەندییەکانی نێوان دوو لایەن لە هەموو بوارەکاندا دەڕەخسێنێت.

 گۆڤاری مانگانەی هەمشەهری دیپلۆماتیک، مانگی دەی 1392 (ژانوییەی 2014)، ژمارە 79، لاپەڕەکانی 78 تا 87.

به‌ناوی خوای گه‌وره‌و میهره‌بان

وانك لعلی خلق عڤیم

به‌بۆنه‌ی یادی له‌دایكبوونی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام محه‌مه‌د (د.خ) گه‌مترین پیرۆزبایی ئاراسته‌ی سه‌رجه‌م موسڵمانانی جیهان به‌گشتی و موسڵمانانی كوردستان به‌ تایبه‌تی ده‌كه‌م و ئومێده‌وارم ئه‌م یاده‌ ببێته‌ مایه‌ی خۆشی و شادی بۆ گشت موسڵمانان و وه‌دیهاتنی خه‌ونه‌كانیان.

ئه‌مڕۆ له‌ كوردستانێكی ئارام بۆ پێكه‌وه‌ژیانی سه‌رجه‌م پێكهاته‌و ئایینه‌ جیاكان، هه‌موومان یادی له‌دایكبوونی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام (د.خ) ده‌كه‌ینه‌وه‌، ئه‌و مرۆڤه‌ی په‌یامی ئاشتی و پێكه‌وه‌ژیان و یه‌كسانی بۆ سه‌رجه‌م گه‌لانی دنیا هێنا و جیهان و مرۆڤایه‌تی له‌ ژێرده‌سته‌یی و كۆیلایه‌تی و نا عه‌داله‌تی رزگار كرد.

یادكردنه‌وه‌ی له‌دایكبوونی فه‌خری كائینات له‌ناو كورددا مێژووییه‌كی دوور و درێژی هه‌یه‌و هه‌میشه‌و به‌ به‌رده‌وامی ئێمه‌ی كورد ئه‌م یادكردنه‌وه‌یه‌مان به‌ ئه‌ركی سه‌رشانی خۆمان زانیوه‌و به‌ گه‌رم و گوڕییه‌وه‌ پێشوازیمان لێی كردووه‌، بۆیه‌ ئاواته‌خوازم ئه‌م یاده‌ ببێته‌ مایه‌ی خۆشی و شادی بۆ سه‌رجه‌م موسڵمانانی جیهان به‌ گشتی و كوردستان به‌ تایبه‌تی و هه‌موو لایه‌كمان بتوانین به‌ ئاشتی و ئارامی بژین و درێژه‌پێده‌ری په‌یامی یه‌كڕیزی و پێكه‌وه‌ژیان بین.

دووباره‌ یادی له‌دایكبوونی پێغه‌مبه‌ری موسڵمانان (د.خ) له‌ هه‌موومان پیرۆزبێ

كۆسره‌ت ره‌سول عه‌لی
جێگری سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان

 شەوی پێنجشەممە 9ـی 1ـی 2014 بەڕێز جۆ بایدن جێگری سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لەڕێی تەلەفۆنەوە پەیوەندی بە بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد.

لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا دوا پەرەسەندنە ئەمنی و سیاسییەكانی عێراق تاوتوێ كرا و هەردوولا پاڵپشتیی خۆیان بۆ هەوڵی هاوبەشی لایەنە سیاسیەكانی عێراق و سەرۆك هۆزەكانی پارێزگای ئەلئەنبار و سەركردە خۆجێییەكانی ناوچەكە لە دژی هێزە تیرۆریستەكان دووپات كردەوە و، جەختیان لەوە كردەوە كە پێویستە ڕێگەی دیالۆگ بكرێتە ئامرازێك بۆ چارەسەركردنی كێشە سیاسییەكانی عێراق.

لەم پەیوەندییەدا باسی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدایش كرا و بە پێویست زانرا كە ئەو دانوساندنانەی دەستپێكراوە و هەروەها سەردانی شاندەكان لەنێوان هەردوولادا بەردەوام بێت بۆ ئەوەی ئەو لێكتێنەگەییشتنانەی سەبارەت بە مەسەلەی هەنارەكردنی نەوت هاتووەتە ئاراوە بە هاوبەشی لەنێوان حكوومەتی هەرێم و حكوومەتی عێراقی فیدڕاڵ چارەسەر بكرێت.

لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی ئامادەیی خۆی نیشاندا كە وەك هەموو جارێك هەوڵەكانی خۆی لەگەڵ سەركردە سیاسییەكانی عێراق بخاتەگەڕ بۆ ئەوەی عێراق لەم قەیران و گرژییەی ئێستا ڕزگار بێت. هەر لەم پەیوەندییەدا جێگری سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا پاڵپشتیی خۆی بۆ عێراقی فیدڕاڵی یەكگرتوو و دەستوورەكەی دووپات كردەوە.

  بە مەبەستی پتەوكردنی پەیوەندیە دوو لایەنەكانی نێوانیان، ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی نەمساو سلۆڤینیا كرد كە پێكهاتبوو ئەلفرێد براتانێك جێگری سەرۆكی نێردە لە باڵیۆزخانەی نەمسا لە عەممان و لودویچ موك بەرپرسی بەشی ڤیزە لە وەزارەتی دەرەوەی نەمسا و ئەنتۆن پیرینج لە بەشی ڤیزەی وەزارەتی دەرەوەی سلۆڤینیا.

لە دیدارێكدا كە خاتوو سوهام جەبەلی یاریدەدەری بەرپرسی فەرمانگە و د. مستەفا رەمەزان نوێنەری حكومەتی هەرێم لە نەمسا ئامادەبوون، بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت پوختەیەكی سەبارەت بە پەیوەندیە مێژوویەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ووڵاتی نەمسا و رۆلیان لە بەرەو پێشچوونی هاوكێشەی سیاسی كورد لە ناوچەكە كرد.

بەڕێز براتانێك خۆشحاڵی خۆی بە سەردانەكەی بۆ هەرێمی كوردستان دەربڕی و پاشان مەبەستی سەردانەكەی روونكردەوە ئەویش كردنەوەی سەنتەرێكی تایبەت بوو بۆ پێدانی ڤیزە بە هاوڵاتیان لە هەرێمی كوردستان بۆ ئەوەی چیتر  هاوڵاتیان بۆ وەرگرتنی ڤیزە سەردانی عەممان نەكەن.

ئەگەرچی (13) وڵاتی بیانی لە هەرێمی كوردستان ڤیزە دەدەن، بەڵام جیاوازی سەنتەرەكەی ئەوان ئەوەیە كە لەلایەن كەرتی تایبەتەوە بەڕێوەدەبرێت، ئەمەش وەكو بەشێك لە سیاسەتی كاركردنی هاوبەشە بۆ ناوچە هەرێمایەتیەكان و ووڵاتە نزیكەكان كە بەشێكی زۆر لە كاروباری پێدانی ڤیزە بە كەرتی تایبەت و سەنتەرە بازرگانیەكان دەدرێت.

لەم بارەیەوە، بەرێز ئەنتۆن پیرینج ڕایگەیاند كە بەرپرسانی سلۆڤینیا هاوكاری دەكەن لەگەڵ لایەنی پەیوەندیدار لە وەزارەتی دەرەوەی نەمسا بۆ ئاسانكاری و دابینكردنی ڤیزە بۆ هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان لە رێگەی سەنتەری ناوبراوەوە بۆ ئەوەی هاوڵاتیان بە ئاسانی سەردانی ووڵاتەكەیان بكەن.

لەم رووەوە، بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت خوشحاڵی خۆی بۆ ئەو هەنگاوە دەربڕی و ستایشی رۆڵی هەردوو حكومەتی نەمسا و  سلۆڤینیا كرد بۆ بەرەو پێشبردنی پەیوەندیەكانیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان و بە جێگەیاندنی سیاسەتی كرانەوەی حكومەت بەرووی دونیای دەرەوەدا.

پاشان، هەریەك لە بابەتەكانی پەرەپێدانی هاوكاری لە بوارەكانی كشتوكاڵ و گەشتیاری و ئابووری و پەروەردە و ئاڵوگۆری كەلتوری و پەرەپێدانی توانا مرۆییەكان لە هەرێمی كوردستان تەوەرەیەكی تری كۆبوونەوەكە بوو.

لەكۆتاییدا، باسیان لە دۆزینەوەی میكانیزمێكی كارا كرد بۆ پێشخستنی پەیوەندیە دوولایەنەكانی نێوان هەردوولا و چالاككردن و زیاتر ئاڵوگۆر كردنی پەیوەندیەكان كرا. 

ئەمڕۆ هەینی 10ـی 1ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سەعدون ئەلدلێمی وەزیری بەرگریی عێراق بەوەكالەت و شاندێكی یاوەری كرد.

لەم دیدارەدا كە بابەكر زێباری سەرۆكی ئەركانی سوپای عێراق و ژمارەیەك بەرپرسی سوپای عێراقی ئامادەی بوون، وەزیری بەرگریی عێراق بەوەكالەت بە دوورودرێژی باسی كێشەكان و قەیرانی سیاسی و ئەمنیی پارێزگای ئەنباری كرد و سەرۆك بارزانی لە دواپەرەسەندنە ئەمنی و سەربازییەكانی پارێزگای ئەنبار و هەوڵەكانی سوپا و وەزارەتی بەرگری بۆ گەڕاندنەوەی ئاساییش و سەقامگیری لەم دەڤەرەدا ئاگادار كردەوە.

لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی جەختی لەوە كردەوە كە پێویستە هەموو لایەك لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان هەماهەنگ بن و هاوكاری یەكتر بن.

سەرۆك بارزانی لەم دیدارەدا ئاماژەی بەوەدا كە پێویستە لەپێناو دەربازبوونی عێراق لە قەیران و مەترسییەكان و هەروەها گەڕاندنەوەی سەقامگیری ڕێگەی دیالۆگ لەگەڵ هۆز و لایەنەكانی پارێزگای ئەنبار بگیرێتە بەر.