هەرێمی کوردستان
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە وەزیری دەرەوەی لوبنان دەكات
ئەمڕۆ دووشەممە 18ـی 8ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە جوبران باسیل وەزیری دەرەوەی لوبنان و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا وەزیری دەرەوەی لوبنان سوپاسی سەرۆك بارزانی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و سڵاوی گەلی لوبنان و سەرۆك وەزیرانی وڵاتەكەی بە سەرۆك بارزانی گەیاند و جەختی لە پەرەپێدانی پەیوەندییەكانی هەردوو وڵات لە بوارە جیاجیاكان كردەوە و سوپاسی سەرۆك بارزانی و گەلی كوردستانیشی كرد بۆ حەواندنەوە و پاراستنی ئەو هاووڵاتییە مەسیحییانەی كە لە ئەنجامی پەلاماری تیرۆریستان پەنایان بۆ كوردستان هێناوە.
لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و وێڕای ئاماژەدان بە پەیوەندییە مێژووییەكانی گەلی كوردستان و لوبنان پێشوازی لە فراوانبوونی پەیوەندییەكانی نێوان كوردستان و لوبنان كرد.
هەر لەم دیدارەدا هەڕەشەكانی تیرۆر بۆ هەرێمی كوردستان و عێراق و ناوچەكە و ڕێگەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم هەڕەشەیە تاوتوێ كرا. لەم كۆبوونەوەیەدا بارودۆخی ئاوارە و پەنابەران خرایە بەر باس و بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی ئەو ژمارە زۆرەی كە ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە هەردوولا جەختیان لەوە كردەوە كە پێویستە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پاڵپشتییەكی زیاتری هەرێمی كوردستان بكات و حكوومەتی عێراقیش بە بەرپرسیارێتیی خۆی بەرانبەر هاووڵاتیان و پەنابەران پابەند بێت و ئاسانكاری بۆ یارمەتیدان و بەهاناچوونی پەنابەران بخاتەڕوو.
پەیوەست بە پاراستن و یارمەتیدانی خوشك و برا مەسیحییەكان سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند كە هەرێمی كوردستان بە هەموو توانایەوە هەوڵی داوە یارمەتییان بدات و بیانپارێزێت و داوایشی كرد كە بیر لە جێهێشتنی خاك و وڵاتیان نەكەنەوە چونكە هەڕەشەی تیرۆر كاتییە و تیرۆریستان تێكدەشكێن و ئەوەیشی خستەڕوو كە گەلی كوردستان بەهەموو پێكهاتەكانییەوە یان هەموومان پێكەوە دەمرن یان پێكەوە بە ئازادی لەسەر خاكی خۆمان دەژیین. سەرۆك بارزانی ئامادەیی حكوومەتی هەرێمیشی ڕاگەیاند كە دەرگەی خۆبەخشین بۆ خوشك و برا مەسیحییەكان بكاتەوە بۆ ئەوەی شانبەشانی پێشمەرگە پارێزگاری لە وڵات بكەن.
سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان په‌یوه‌ندییه‌كی ته‌له‌فۆنی له وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نه‌رویج پێده‌گات
ئه‌مڕۆ دووشه‌مه 18/8/2014 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان په‌یوه‌ندیه‌كی ته‌له‌فۆنی له بۆرج برێندا وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نه‌رویجه‌وه پێگه‌یشت.
له په‌یوه‌ندییه‌كه‌دا وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نه‌رویج پاڵپشتی حكوومه‌ت و گه‌لی نه‌رویجی بۆ گه‌لی كوردستان له شه‌ڕی تیرۆریستاندا راگه‌یاند و پیرۆزبایی سه‌ركه‌وتنه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستانی به‌سه‌ر تیرۆریستان له سه‌رۆك بارزانی كرد، به‌وه‌ی كە هێزەكانی پێشمەرگە رێگه‌یان نه‌دا تیرۆریستان پێشڕه‌وی بكه‌ن و توانیان تێكیان بشكێنن.
هه‌روه‌ها رایگه‌یاند، هیوادارین ئه‌وه‌ی به‌ڕێزتان و هه‌رێمی كوردستان لە بەرەنگاربوونەوەی داعشدا كردوویه‌تی ببێته سه‌ره‌تای كۆتایهاتن و تێكشكاندنی تیرۆریستان له ناوچه‌كه و جیهاندا. له‌درێژه‌ی په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنیه‌كه‌دا وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نه‌رویج هاوسۆزی خۆی به‌رامبه‌ر مه‌ینه‌تی ئه‌و هه‌موو هاووڵاتیانه نیشاندا كه له ترسی هه‌ڕه‌شه‌كانی تیرۆریستاندا ئاوارە بوونە و ماڵ و حاڵی خۆیان جێهێشتووه و روویان له هه‌رێمی كوردستان كردووه.
له‌به‌رامبه‌ردا سه‌رۆك بارزانی سوپاسی هه‌ڵویسستی حكوومه‌تی نه‌رویجی كرد و رایگه‌یاند، گه‌لی كوردستان به‌سه‌ربه‌رزییه‌وه له جیاتی جیهانی ئازاد شه‌ڕی دەوڵەتێكی تیرۆریستی ده‌كات، كه چه‌كی هه‌ردوو سوپای عێراق و سوریای كه‌وتۆته ده‌ست و گوتی: سه‌ربه‌رزین به‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان و پێشمه‌رگه توانیویه‌تی گیانی زیاتر له یه‌ك ملیۆن و نیو ئاواره بپارێزێ.
له به‌شێكی دیكه‌ی په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنییه‌كه‌دا سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان رایگه‌یاند، ئێمه له‌سه‌ر پاراستنی به‌ها و پره‌نسیپه‌كانی دیموكراسی و لێبورده‌یی و پێكه‌وه‌ژیان سوورین.
له كۆتایی په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنیه‌كه‌دا وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نه‌رویج ڕایگەیاند وه‌ك هه‌نگاوێكی پراكتیكی هه‌فته‌ی داهاتوو سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات و دووپاتی ئەوەی كردەوە كە نەرویج بەردەوام دەبێت لە هاریكاریی مرۆیی و حكوومه‌ته‌كه‌ی دیراسه‌ی ئه‌وه ده‌كات، كه چۆن ئه‌م هاوكاری و پشتیوانیانه فراوانتر بكرێن.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق دەكات
ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 17ـی 8ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە دۆنی گۆیێر باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق سوپاسی سەرۆك بارزانیی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و نیگەرانیی و هاوسۆزیی خۆیشی بۆ گەلی كوردستان نیشاندا بۆ ئەو تەحەدیات و گرفتانەی لە ئەنجامی پەلاماری تیرۆریستان بۆ سەر كوردستان هاتووەنەتە ئارا. باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق ئەوەیشی خستەڕوو كە لەوە دڵنیایە كوردستان لەسەر ڕێگەی ڕاست دەڕوات و دەتوانێ لە كاروانی پێشكەوتنی خۆی بەردەوام بێت و هەروەها وێڕای ئاماژەدان بە دۆستایەتیی دێرینی گەلی كوردستان و گەلی فەڕەنسا ڕایگەیاند كە فەڕەنسا ئامادەیە لە هەر كاتێكدا هەڕەشە لەسەر گەلی كوردستان بێت یارمەتیی بدات. باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق هێمایشی بەوەدا كە وڵاتەكەی بەردەوام دەبێت لە یارمەتیدانی مرۆیی و سەربازی بۆ هەرێمی كوردستان و هانی وڵاتانی دیكەی ئەورووپایش دەدات كە یارمەتیدانەكانیان چالاكتر بكەن. سەبارەت بە هەڵوێستی بەغدا لەمەڕ یارمەتیدانی هەرێمی كوردستان باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق ئاماژەی بەوەدا كە حكوومەتی عێراقی لەبەرانبەر ئەو دۆخە مرۆیی و ئەمنییەی لە كوردستان هاتووتە ئاراوە دەبێ بە هەست بەرپرسیارێتییەكی زیاتر مامەڵە بكات.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی باڵیۆزی فەڕەنسای كرد و هیوای سەركەوتنی بۆ خواست و بەناوی خەڵكی كوردستان سوپاسی سەرۆك و حكوومەت و گەلی فەڕەنسای كرد كە لەكاتی تەنگانەدا بە كردەوە لەتەك گەلی كوردستان وەستان و ڕۆڵی پێشڕەوانەی فەڕەنسایشی بۆ هاندانی وڵاتانی ئەورووپا بۆ یارمەتیانی كوردستان بەرز نرخاند.
سەبارەت بە دۆخی بەرەكانی جەنگ سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەوەدا كە ئێمە ڕووبەڕووی دەوڵەتێكی تیرۆریستیی پڕچەك بووینەوە كە چەكی دوو وڵاتی سووریا و عێراقی كەوتۆتە دەست و پێشمەرگەیش كە ماوەی 10 ساڵە لە لایەن حكوومەتی عێراق ئابلوقەی لەسەرە پێویستی بە چەكێكە كە بتوانێ ئەو تیرۆریستانە بشكێنێت كە چەكی نوێ و زۆریان لەبەردەستە.
لەم دیدارەدا سەرۆك بارزانی بە وردی لەبارەی جینۆسایدی كوردانی ئێزیدی و ئاوارەبوونیان و هەروەها ئاوارەبوونی مەسیحییەكان دوا و ئەوەی خستەڕوو كە ژمارەی ئاوارەكان لە توانای هەرێم چووەتە دەر بە تایبەتیش كە ماوەی 8 مانگە بەغدا بودجەی هەرێمی بڕیوە و ئێستایش لە شەڕێكی بەردەوام داین لەگەڵ تیرۆریستان. لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی ئاماژەی بە بوونی ژمارەیەكی زۆری بیانی كرد لەنێو ڕیزەكانی داعش و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری بە ئەركێكی نێودەوڵەتی لەقەڵەم دا.
سەبارەت بە سیاسەتی بەغدایش سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند كە بەرپرسیارێتیی دروستبوونی ئەم دۆخە نالەبارە دەكەوێتە سەر شانی حكوومەتی عێراقی كەچی لە مەسەلەی ئاوارەكان و شەڕی دژی داعش بەرپرسیارێتیی خۆی بەجێنەگەیاندووە.
پۆڵۆنیا هاوكاریى هه‌رێمى كوردستان دەکات
سه‌ر‌له‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 17ى ئابى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له به‌ڕێز باڵیۆز "ستانیسلاو سمۆلن" نێرده‌ى تایبه‌تى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى پۆلۆنیا كرد كه ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ فڕۆكه‌یه‌كى بارهه‌ڵگرى وڵاته‌كه‌ى كۆمه‌ك و یارمه‌تیى مرۆیى بۆ ئاواره‌كان گه‌یانده فڕۆكه‌خانه‌ى هه‌ولێر.
له دیدارێكدا سه‌ره‌تا به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران سوپاس و پێزانینى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى پێشكه‌ش به پۆلۆنیا كرد بۆ گه‌یاندنى ئه‌م كۆمه‌ك و هاوكارییانه، ئینجا باس له دوا پێشهاته ئه‌منى و سه‌ربازییه‌كانى ناوچه‌كه و به‌ره‌كانى جه‌نگ و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى پێشمه‌رگه له‌گه‌ڵ چه‌كدارانى تیرۆرستیى داعش كرا و هه‌ردوولا جه‌ختیان له‌سه‌ر پێویستیى پشتگیریى نێوده‌وڵه‌تى بۆ هه‌رێمى كوردستان له‌م شه‌ڕه‌یدا له‌دژى تیرۆرستانى داعش كرده‌وه.
له‌مباره‌یه‌وه به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان چاوى له هاوكارى و یارمه‌تیى نێوده‌وڵه‌تى به‌گشتى و ئه‌ورووپا به‌تایبه‌تى هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ى بتوانێت به‌ره‌نگارى تیرۆرستان ببێته‌وه و پێداویستیى سه‌دان هه‌زار له‌و په‌نابه‌ر و ئاوارانه‌ش دابین بكات كه ڕوویان له هه‌رێمى كوردستان كردووه.
به‌ڕیز نێرده‌ى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى پۆلۆنیاش وێڕاى دووپاتكردنه‌وه‌ى پشتگیریى وڵاته‌كه‌ى بۆ هه‌رێمى كوردستان و خۆشحاڵییان به سه‌ركه‌وتنه‌كانى پێشمه‌رگه، تیشكى خسته سه‌ر دوایین كۆبونه‌وه‌ى وه‌زیرانى ده‌ره‌وه‌ى یه‌كێتیى ئه‌ورووپا كه تیایدا پشتگیریى سه‌ربازى و مرۆییان بۆ هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه و ڕایگه‌یاند كه له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا پۆلۆنیا ڕۆڵێكى دیارى بۆ پشتگیریى هه‌رێمى كوردستان گێڕاوه.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانیش سوپاسى ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى پۆڵۆنیاى كرد و داواى كرد كه هه‌مووان پشتگیریى سه‌ربازى و مرۆیى له هه‌رێمى كوردستان بكه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ى بتوانێت له‌و شه‌ڕه‌دا سه‌ركه‌وتوو بێت كه ئێستا له جیاتى هه‌موو جیهان، له‌دژى تیرۆرستانى داعش ده‌یكات.
له كۆتاییى دیداره‌كه‌دا به‌ڕێز نێرده‌ى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى پۆلۆنیا دووپاتى كرده‌وه كه وڵاته‌كه‌ى خوازیارى ئه‌وه‌یه كۆمپانیا و كارساز و خاوه‌نكارانى خۆى بنێرێته هه‌رێمى كوردستان و ئه‌و په‌یامه بگه‌یه‌نێت كه هه‌رێمى كوردستان بۆ كار و ئه‌نجامدانى پرۆژه، شوێنێكى ئارامه و ده‌توانن كار و چالاكیى بازرگانى و ئابوورى تیادا ئه‌نجام بده‌ن.
حكوومه‌ت چه‌ند بریارێك له‌سه‌ر ڕه‌وشى هه‌نووكه‌ییى كوردستان ده‌دات
پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 17ى ئابى 2014، ئه‌نجوومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان به سه‌رۆكایه‌تیى به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، كۆبوونه‌وه‌ى ئاساییى خۆى ساز دا كه تایبه‌ت كرا به بارودۆخى هه‌نووكه‌ییى هه‌رێمى كوردستان.
له سه‌ره‌تاى كۆبوونه‌وه‌كه‌دا به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران؛ پوخته‌یه‌كى ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى هه‌نووكه‌ییى هه‌رێمى كوردستان و هێرشه‌كانى تیرۆرستانى داعش و ڕووداوه‌كانى دوو هه‌فته‌ى ڕابردوو پێشكه‌ش كرد و به تایبه‌تى تیشكى خسته سه‌ر ڕه‌وشى شه‌نگال و ئاواره‌كانى ئه‌وێ له خوشك و برایانى ئێزدى و مه‌سیحى و ئاماژه‌ى به‌وه دا له میانى به‌دواداچوونى خۆى له چه‌ند ڕۆژى ڕابردوودا له پارێزگاى دهۆك، به ته‌واوى ڕوون بووه‌ته‌وه كه ئه‌وه‌ى ڕوو ده‌دات و ڕه‌وشى ئاواره‌كان كاره‌ساتێكى مرۆیى یه و پێویستى به كۆمه‌ك و یارمه‌تیى نێوده‌وڵه‌تى هه‌یه.
هه‌روه‌ها دووپاتى كرده‌وه كه ئه‌وه‌ى به‌سه‌ر خوشك و برایانى ئێزدیدا هاتووه و ئه‌و تاوانانه‌ى ڕۆژانه تیرۆرستانى داعش ده‌رهه‌ق به وان ئه‌نجامى ده‌دات، به هه‌موو پێوه‌رێك جینۆسایده و دواى هه‌ڵه‌بجه و ئه‌نفال؛ گه‌وره‌ترین كاره‌ساته به‌سه‌ر گه‌لى كوردستاندا هاتبێت، بۆیه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان داوا له په‌رله‌مانى عیراق ده‌كات كه ئه‌و كرده‌وانه‌ى داعش دژ به كوردانى ئێزدى وه‌ك جینۆساید بناسرێ و له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بكرێت.
هه‌روه‌ها سوپاسى ئه‌مه‌ریكا و سه‌رۆك ئۆباما و وڵاتانى ئه‌ورووپاى كرد كه هه‌ر زوو هاتنه ده‌نگ و یارمه‌تیى هه‌رێمى كوردستانیان دا و دووپاتى كرده‌وه ئه‌مه پشتگرییه‌كى ته‌واوه بۆ حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان كه له ڕیزى پێشه‌وه‌ى شه‌ڕى جیهاندایه له‌گه‌ڵ تیرۆر، ئه‌و شه‌ڕه‌ى ده‌بێ هه‌موو جیهان پێكه‌وه بیكات و ئه‌م تیرۆرستانه له كوردستان و عیراق و ناوچه‌كه ده‌ربكرێن. سوپاسى خه‌ڵكى هه‌رێمى كوردستان به گشتى و خه‌ڵكى پارێزگاى دهۆك و ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ى كوردى سووریایشى كرد كه وێڕاى ئه‌وه‌ى خۆیان په‌نابه‌ر و لێقه‌وماون، له ڕۆژى یه‌كه‌وه خه‌ریكى كۆكردنه‌وه‌ى كۆمه‌ك و هاوكارین بۆ ئاواره‌كانى شه‌نگال.
هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه له ڕووى سه‌ربازییه‌وه خه‌ریكه گۆڕانكاریى گه‌وره دروست ده‌بێت و پێشمه‌رگه له هه‌موو به‌ره‌كاندا به‌ره‌و پێشه‌وه ده‌چن. داواى له وه‌زاره‌ته په‌یوه‌نداره‌كانیش كرد كه ده‌بێ هه‌موو كارێكى پێویست بۆ هاوكاریى ئاواره‌كان بكه‌ن و به‌رده‌وام له‌سه‌ر هێڵ بن. هه‌روه‌ها سوپاسى وه‌زاره‌تى سامانه سروشتییه‌كانى كرد كه له دابینكردنى به‌په‌له‌ى داراییدا هاوكاریى لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى حكوومه‌تى كرد تا زوو به‌هاناى ئاواره‌كانه‌وه بچن. له كۆتاییشدا باسى له‌وه كرد كه "ئاسۆ ڕوونه و ئه‌مه‌ى ڕووى دا؛ وا ده‌كات به كه‌موكوڕى و هه‌ڵه‌كانماندا بچنیه‌وه و به تایبه‌تى گرنگییه‌كى تایبه‌ت به بوارى به‌رگرى بده‌ین."
پاشان به‌ڕێز وه‌زیرى پێشمه‌گه ڕوونى كرده‌وه كه هێزه‌كانى پێشمه‌رگه له‌گه‌ڵ هێزه‌كانى ناوخۆ به درێژاییى سنوورى هه‌رێمى كوردستان له ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌دان له‌گه‌ڵ تیرۆرستانى داعشدا و توانیویانه زیانى زۆریان لێ بده‌ن. هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ش كه نه‌بوونى هێزێكى نیشتمانى و پرۆفیشیناڵى مه‌شقپێكراو له هه‌رێمى كوردستان؛ لایه‌نێكى لاوازى دیارى هێزه‌كانى پێشمه‌رگه‌یه كه ده‌بێ چاره‌سه‌ر بكرێت. ڕوونیشى كرده‌وه كه پلان بۆ گرتنه‌وه‌ى شوێنه‌كان و ده‌ركردنى تیرۆرستان هه‌یه و خراوه‌ته بوارى جێبه‌جێكردنه‌وه، یارمه‌تیى نێوده‌وڵه‌تى و گه‌یشتنى چه‌كیش له لایه‌ن ئه‌مه‌ریكا و وڵاتانى دیكه‌ى ئه‌ورووپاوه بۆ هه‌رێمى كوردستان به‌رده‌وامه و به‌پێى پلانێك و به‌پێى پێویستییه‌كان؛ به‌سه‌ر به‌ره‌كانى شه‌ڕ و پێشمه‌رگه‌دا دابه‌ش بكرێت.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز وه‌زیرى دارایى داواى دابینكردنى بودجه‌ى تایبه‌ت و ئاسانكارى له ڕێنماییه‌كانى خه‌رجكردن كرد به‌مه‌به‌ستى هه‌رچى زووگه‌یاندنى خزمه‌تگوزارییه هه‌نووكه‌ییه‌كان بۆ ئاواره‌كان. هه‌روه‌ها ڕایگه‌یاند له پارێزگاى دهۆك ڕه‌وشه‌كه له ده‌ره‌وه‌ى تواناكانى پارێزگا و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانه و مایه‌ى سوپاس و پێزانین و ده‌ستخۆشییه كه وێڕاى ئه‌و باره ئابوورییه خراپه‌ى له هه‌رێمى كوردستان هه‌یه، پارێزگاى دهۆك و ده‌زگاكانى ئه‌وێ، زۆر باش و به شێوه‌یه‌كى ڕێكوپێك به هاناى ئاواره‌كانه‌وه چوون. دووپاتیشى كرده‌وه كه هیچ بڕه پاره‌یه‌ك وه‌ك یارمه‌تیى نێوده‌وڵه‌تى نه‌گه‌یشتووه‌ته هیچ لایه‌نێكى حكوومى و پێداویستییه‌كان ئه‌وه‌نده زۆرن كه ده‌بێ له‌گه‌ڵ كۆمه‌ك و یارمه‌تیى مرۆیى، به پاره‌ش هاوكاریى حكوومه‌ت بكرێت بۆ ئه‌وه‌ى بتوانێت به هاناى ئه‌و هه‌موو په‌نابه‌ر و ئاوارانه‌وه بچێت.
پاشان به‌ڕێز وه‌زیرى پلانداندان پوخته‌یه‌كى ده‌رباره‌ى ژماره‌ى په‌نابه‌ران و ئاواره‌كان ڕایگه‌یاند و ڕوونى كرده‌وه كه له ساڵى 2003ه‌وه تا ئێستا سێ قۆناغى په‌نابه‌ر و ئاواره له هه‌رێمى كوردستان هه‌ن كه زیاترینیان له پارێزگاى دهۆكن. ڕوونیشى كرده‌وه له دهۆك زیاتر له 600,000 په‌نابه‌ر و ئاواره هه‌یه كه له وانه 275000 كه‌س پێویستیى به‌په‌له‌یان به شوێنى حه‌وانه‌وه هه‌یه. ئه‌وه‌شى خسته ڕوو كه هه‌ڵمه‌تێكى سه‌رژمێركردنى ئاواره‌كانى ڕووداوه‌كانى ئه‌م دواییه ده‌ست پێ كراوه بۆ ئه‌وه‌ى هه‌موو په‌نابه‌ر و ئاواره‌كان كارت و ناسنامه‌یان بۆ بكرێت و شوێنى حه‌وانه‌وه و مانه‌وه و پێداویستییه‌كانیان دیار بێت، چونكه به هۆى په‌رته‌وازه‌یى و نیشته‌جێبوونیان له شوێنى جیاجیا و نه‌بوونى كه‌مپ؛ ژماره‌ى دروستى ئاواره‌كان جێگیر نه‌كراوه.
دواى ئه‌وه به‌ڕێز وه‌زیرى ته‌ندروستى باسى له‌وه كرد كه تا ئێستا هیچ په‌تایه‌ك له ناو په‌نابه‌ران و ئاواره‌كاندا نیه، به‌ڵام مه‌ترسى له ئه‌گه‌رى بڵاوبوونه‌وه‌ى نه‌خۆشى و په‌تا ده‌كرێت، بۆیه ده‌بێ گرنگى به لایه‌نى ته‌ندروستى و دابینكردنى ئاوى پاكى خواردنه‌وه بدرێت. ئه‌وه‌شى گوت: حكوومه‌تى عیراق له پرسى دابینكردنى داوده‌رماندا هاوكاریى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ده‌كات و كۆمپانیاكانى ده‌رمانیش له دابینكردنى ده‌رمان به قه‌رز؛ یارمه‌تیى وه‌زاره‌تیان داوه.
به‌ڕێز وه‌زیرى په‌روه‌رده‌ش دووپاتى كرده‌وه كه په‌له له دابینكردنى شوێنى حه‌وانه بۆ ئاواره‌كان بكرێت، چونكه ئه‌گه‌ر خوێنگا و قوتابخانه‌كان كه ئێستا ئاواره‌ى تیادا نیشته‌جێ كراوه بۆ كاتى ده‌ستپێكردنى خوێندن چۆڵ نه‌كرێن؛ ئه‌وا 500000 قوتابى و خوێندكار له خوێندن بێبه‌ش ده‌بن.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا به‌ڕێز جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران پێشنیارى دامه‌زراندنى ده‌زگایه‌كى تایبه‌تى كرد بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ئه‌م كه‌یسه له‌ناكاوانه‌ى دێنه پێشه‌وه و ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران بڕیارى دا لیژنه‌یه‌ك دروست بكرێت بۆ لێكۆڵینه‌وه له دروستكردنى دامه‌زراوه‌یه‌ك بۆ چۆنیه‌تیى ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه یان مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌یسه له‌ناكاوه‌كانى وه‌ك ئێستا له لێقه‌ومان و هاتنى په‌نابه‌ر و ئاواره بۆ هه‌رێم. هه‌روه‌ها سه‌رژمێرییه‌كى ورد ئه‌نجام بدرێت و په‌له‌ى لێ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ى به زووترین كات ژماره‌ى ته‌واو و ورد و دروستى په‌نابه‌ران و ئاواره‌كان و شوێنى مانه‌وه‌یان دیارى بكرێت و بۆ ئه‌مه مه‌به‌سته داوا له لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان بكرێت له‌م پرسه‌دا هاوكاریى حكوومه‌ت بكات.
ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران هه‌روه‌ها پرسه و سه‌ره‌خۆشى له خانه‌واده‌ى لیواى فڕۆكه‌وانى هێزه ئاسمانییه‌كانى عیراق؛ شه‌هید "ماجد عبد السلام سالم التمیمی" كرد كه له ڕووداوى كه‌وتنه‌خواره‌ى هیلیكۆپته‌ره‌كه‌یدا له كاتى پرۆسه‌ى ڕزگاركردن و گه‌یاندنى هاوكارى بۆ لێقه‌وماوانى چیاى شه‌نگال گیانى له ده‌ست دا و شه‌هید بوو. هه‌روه‌ها بڕیارى دا وه‌ك شه‌هید له هه‌رێمى كوردستان تۆمار بكرێت و وه‌ك وه‌فادارییه‌ك بۆ یادى ئه‌و شه‌هیده، له شوێنێكى گشتى له هه‌رێمى كوردستان په‌یكه‌رێكى بۆ بكرێت و پرسه‌نامه‌یه‌كى فه‌رمى به ناوى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانه‌وه بگه‌یه‌نرێته خانه‌واده‌كه‌ى.
هه‌روه‌ها بڕیار درا لیژنه‌یه‌كى حكوومى پێك بێت بۆ كۆكردنه‌وه و به‌دۆكیوومێنتكردنى به‌ڵگه‌نامه و وێنه و ڤیدیۆ و وه‌رگرتنى وته‌ى شایه‌دحاڵه‌كان و تۆماركردنى داواى یاسایى له دادگه و لایه‌نه دادپه‌روه‌رییه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان بۆ به‌دواداچوونى پرسى به‌جینۆسایدناسانى كوشتار و تاوانه‌كانى داعش له شه‌نگال و ده‌روبه‌رى، له‌سه‌ر هه‌رسێ ئاستى هه‌رێمى كوردستان و عیراق و نێوده‌وڵه‌تیدا.
له كۆتاییدا ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران سوپاسى ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى كرد كه بڕیارێكى تایبه‌تى بۆ بێچه‌ككردن و ڕاوه‌دوونانى تیرۆرستانى داعش ده‌ركردووه و بڕیارى دا به فه‌رمى داوا له كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى بكات بۆ دابینكردنى پارستنێكى ئاسمانیى نێوده‌وڵه‌تى بۆ شه‌نگال و ناوچه كوردستانییه‌كانى ئه‌و ده‌ڤه‌ره و پێكهاته نه‌ته‌وه‌یى و ئایینییه‌كانى ئه‌وێ كه ڕووبه‌ڕووى هه‌ڕه‌شه و تاوانه‌كانى داعش بوونه‌ته‌وه.
ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران هه‌روه‌ها پیرۆزبایى له كاندیدى ڕاسپێردراو بۆ پێكهێنانى حكوومه‌تى تازه‌ى عیراق به‌ڕێز حه‌یده‌ر عه‌بادى كرد و هیواى خواست له حكوومه‌تى داهاتوودا كێشه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا چاره‌سه‌ر بكرێن. كۆبوونه‌كه به خستنه‌ڕووى ڕا و سه‌ره‌نجى وه‌زیره به‌ڕێزه‌كان ده‌رباره‌ى بابه‌ته‌كانى كۆبوونه‌وه‌كه كۆتایى هات.
پەرلەمانی بەریتانیا پشتگیری خۆی بۆ هەرێمی كوردستان دووپاتكردەوە
ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە پێشوازی كرد لە ژمارەیەك لە پەرلەمانتارانی بەریتانیا، لە دیدارێكدا كە كاروان جەمال جێگری بەرپرسی فەرمانگە ئامادەبوو، باس لە بارودۆخی ئەمڕۆی ناوچەكە و عیراق و هەرێمی كوردستان كراو چۆنیەتی پێشكەش كردنی هاوكاری زیاتر خرایەڕوو.
ئامانج لە سەردانی شاندی پەرلەمانتارانی بەریتانیا بۆ هەرێمی كوردستان بۆ دەربڕینی هاوسۆزی و هاوخەمی بوو بەرامبەر ئەو كارەساتەنەی كە لە ئەنجامی كارە تیرۆریستیەكانی ڕێكخراوی داعش ڕوویداوە و پشتگیری خۆیان بۆ هەرێمی كوردستان دووپاتكردەوە. لە دیدارەكەدا دووپاتیان كردەوە كە ئەوان هەوڵ دەدەن پەیام و داواكاریەكانی هەرێمی كوردستان بگەیەنن بۆ ئەوەی هاوكاری زیاتر بگەیەننە ئەو ئاوارانەی روویان هەرێمی كوردستان.
لە بەرامبەردا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە بەخێرهاتنی گەرمی شاندی میوانی كرد و سوپاسی كردن بۆ سەردانی هەرێمی كوردستان و لە ڕێگای ئەوانەوە سوپاسی گەل و حكومەتی بەریتانیای كرد كە ئامادەی خۆیان دەربڕیووە و دەستیان كردووە بە ناردنی هاوكاری مرۆیی بۆ ئاوارەكانی نیشتەجێی هەرێمی كوردستان و هیوای خواست كە هاوكاریەكان هەموو ڕوویەك بگرێتەوە و زیاتر بكرێت.
بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە ئەوەی خستەڕوو كە هەرێمی كوردستان پێویستی بە هاوكاری نێودەوڵەتی هەیە لە ڕووی مرۆیی و هەروەها ڕووبەڕووبوونەوەی كردارەكانی گرووپی تیرۆریستی داعش.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و به‌رگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئه‌ورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات