سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی ئەنجوومەنی نوێنەران و ئەنجوومەنی پیرانی ئەمەریكا دەكات
ڕۆژی یەكشەممە 28ـی 6ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی ئەنجوومەنی نوێنەران و ئەنجوومەنی پیرانی ئەمەریكا و ژمارەیەك كاربەدەست و ڕاوێژكاری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق كرد.
لە دیدارەكەدا شاندی میوان ستاییشی ئەو پێكەوەژیان و پێشكەوتنەیان كرد كە لە هەرێمی كوردستاندا هاتووەتە ئاراوە و هەروەها ڕۆڵی سەرۆك بارزانیان لە سەركردایەتیكردنی پڕۆسەی سیاسی و شەڕی تیرۆریستانی داعش بەرز نرخاند و سوپاسی هێزی پێشمەرگەی كوردستانیان كرد كە زۆر ئازایانە بە ڕووی تیرۆریستاندا هاتوونەتەوە و لەپێناو پاراستنی هاووڵاتیان و پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكان قوربانیی زۆریان داوە. سوپاسی حكوومەت و گەلی كوردستانیشیان كرد كە بوونەتە پەناگەی سەدانهەزار ئاوارەی سووری و ناوخۆی عێراق و بە پێزانینەوە باسی گیانی مرۆڤدۆستیی هەرێمی كوردستانیان كرد. شاندی میوان ئەوەیان بە سەرۆك بارزانی ڕاگەیاند كە لە ئەمەریكا تێگەییشتنێكی قووڵ هەیە بەرانبەر پەیوەندیی ئەمەریكا لەگەڵ هەرێمی كوردستان و هاتوونە كە لە نزیكەوە ئاگاداری ڕەوشەكە ببن و هەڵسەنگاندن بۆ هەوڵەكانی سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگە بكەن و لەبارەی ڕەوشی سیاسی و ئەمنیی عێراق و داهاتووی ناوچەكە چەند پرسیارێكیان ئاراستەی سەرۆك بارزانی كرد.
لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی بە گەرمی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و سوپاسی حكوومەت و گەلی ئەمەریكایشی كرد كە لە شەڕی دژی تیرۆریستاندا پشتیوانی خەڵكی كوردستان و هێزی پێشمەرگە بوونە. سەرۆك بارزانی كورتەیەكی لەبارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق و سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگە خستەڕوو و ڕۆشنایشی خستە سەر بارودۆخی گشتیی ناوچەكە و ئەوەی دووپات كردەوە كە گەلی كوردستان بۆ پاراستنی خۆی پێویستی بە چەكە چونكە ئێمە لە ناوچەیەك دەژین كە بەردەوام هەڕەشە و توندڕۆیی تازە سەر هەڵدەداتەوە. پەیوەست بە بارودۆخی موسڵ لە دوای شەڕی داعش سەرۆك بارزانی ئەوەی ڕاگەیاند كە بە حوكمی ئەوەی پێكهاتەی ئایینی و نەتەوەیی جۆراوجۆر لە نەینەوا دەژیین پێویستە لە قۆناغی دوای داعشدا سیغەیەكی وا دابڕێژرێت كە هەموو پێكهاتەیەك لە ئایندەی خۆی دڵنیا بێت و بەشداری بەڕێوەبردن و دیاریكردنی چارەنووسی خۆیان بن. چونكە پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكانی پارێزگای نەینەوا بە ئەزموونێكی زۆر تاڵدا تێپەڕیون و دەبێ داهاتوویان گەرەنتی بكرێت.
تاوتوێكردنی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و هەروەها ئاییندەی عێراق و ڕێگەكانی چارەسەركردنی قەیرانەكانی عێراق تەوەرێكی دیكەی ئەم دیدارە بوون.
كرواتیا نوێنەرایەتیی خۆی لە هەرێمی كوردستان فراوانتر دەكات
نێوەڕۆی ئەمڕۆ چوارشەممە 1/7/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە بەڕێز یۆرگۆ فۆكاس باڵیۆزی كرواتیا لە عێراق و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا بەڕێز فۆكاس سوپاسی ئەو پێشوازییەی كرد كە لێی كراوە و ئاماژەی بەوە دا كە هەر جارێك سەردانی هەرێمی كوردستان دەكات پێشكەوتنی زیاتر و باشتر دەبنیێت و ئارامی و سەقامگیریی هەرێمی كوردستانیشی بەرز نرخاند و دەستخۆشیی لە حكوومەت و خەڵك و پێشمەرگە و هێزەكانی ئاسایشی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ ئەو سەركەوتنانەی لە بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆر بە دەستیان هێناوە.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا بەڕێزیان ئەوەی خستە ڕوو كە خوازیارن نوێنەرایەتیی دیبلۆماسیی خۆیان لە هەولێر بكەنەوە و زیاتر لەوەی كە ئێستا هەیە فراوانی بكەن و بایەخ بە پەیوەندییە دیبلۆماسی و ئابووری و بازرگانی و ڕۆشنبیرییەكانی دووقۆڵی بدەن و هەر لەم چوارچێوەیەشدا داوەتێكی فەرمی حكوومەتی كرواتیای پێشكەش بە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان كرد بۆئەوەی لە دەرفەتێكدا سەردانی وڵاتی كرواتیا بكات.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆكی ئەنجومەنی وەیران سوپاسی هەڵوێستی بەڕێزیانی كرد و هیوای سەركەوتنی بۆخواست، لە هەمان كاتدا داوای لە باڵیۆزی كرواتیا لە عێراق كرد نوێنەرایەتی دیبلۆماسی خۆیان لە هەرێمی كوردستان فراوانتر بكەن و دووپاتی كردەوە كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان گرینگییەكی زۆر بە پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی لەگەڵ حكوومەت و خەڵكی كرواتیا دەدات و لەمبارەیەشەوە هەموو هاوكاری و ئاسانكاریەكی حكوومەتی هەرێمی پیشاندا.
بەڕێزیان هەروەها بە خۆشحاڵییەوە داوەتنامە فەرمییەكەی حكوومەتی كرواتیای قبوڵ كرد و ڕایگەیاند كە لە دەرفەتێكدا سەردانی وڵاتی كرواتیا دەكات و هیوای زیاتر بەهێزكردنی پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و كرواتیای خواست بە تایبەتی لە ماوەی ڕابردوودا بەڕێزان وەزیرانی بەرگری و دەرەوەی كرواتیا سەردانی هەرێمی كوردستانیان كردبوو كە دەكرێ سەرەتایەكی باش بێت بۆ زیاتر پتەوكردنی پەیوەندییە دووقۆڵییەكان. خۆشحاڵیی خۆیشی دەربڕی كە كرواتیا بە بایەخەوە سەیری بارودۆخی هەرێمی كوردستان دەكات.
بەرپرسی نوێی نوسینگەی هەماهەنگیی ئاسایشی هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق بە سەرۆك وەزیران ناسێنرا
پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ سێشەممە 30/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە جەنەراڵ بێدنارك بەرپرسی نوسینگەی هەماهەنگیی ئاسایشی هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق و شاندێكی سەربازی و دیبلۆماسی یاوەری كرد كە بە بەبۆنەی كۆتاییهاتنی ئەركەكانی لە عێراق وناساندنی جەنەڕاڵ لاكامێرا وەك بەرپرسی نوێی نوسینگەی هەماهەنگیی ئاسایشی هێزەكانی ئەمەریكا، سەردانی بەڕێز سەرۆك وەزیرانی كرد.
لە دیدارێكدا بەڕێز بێدنارك سوپاسی حكوومەتی هەرێم و وەزارەتی پێشمەرگە و هێزی پێشمەرگەی كرد كە لەو ماوەیەی بەڕێزیان لە عێراق بە گشتی و بە تایبەتی لە هەرێمی كوردستان كاریان كردووە، تەواوی ئاسانكاری بۆ ئەركەكانیان كراوە و ڕۆڵی هێزی پێشمەرگەی لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستانی داعش لە بەرەكانی جەنگ بەرز نرخاند و بەردەوامیی هاوكاری و پشتگیریی ئەمەریكاشی بۆ هەرێمی كوردستان و پێشمەرگە دووپات كردەوە.
لە بەشێكی دیكەی دیدارەكەدا بارودۆخی ناوچە جیاجیاكانی عێراق و بە تایبەتی ئەو دەڤەرانەی لە ژێر كۆنترۆڵی تیرۆرستانی داعشدان و شێوازی هاوكاریی ئێستا و داهاتووی نێوان هێزەكانی هاوپەیمان و سوپای عێراق و هێزی پێشمەرگە بۆ باشتر ڕووبەڕووبوونەوە و لەناوبردنی هەڕەشە و ترسی تیرۆر ، خرایە بەر باس و گفتوگۆ.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی سەردانەكەیانی كرد و دەسخۆشیی لە جەنەڕاڵ بێدنارك كرد كە لە ماوەی دووساڵی كارەكەیدا توانیویەتی ئەركەكانی بە باشی لە عێراق و هەرێمی كوردستان بەڕێوە ببات و هیوای سەركەوتنی لە ئەركە نوێكەی بۆ خواست و لە هەمان كاتدا بەخێرهاتنی جەنەڕاڵ لاكامێرای كرد و هاوكاری و هەماهەنگیی وەزارەتی پێشمەرگە و هێزەكانی ئاسایشی هەرێمی بۆ دووپات كردەوە.
هەروەها سوپاسی هێزی هاوپەیمانان و بە تایبەت هێزەكانی ئەمەریكای كرد كە لە سەرەتای هێرشەكانی تیرۆرستانی داعش بۆ سەر هەرێمی كوردستان ڕۆڵێكی بەرچاویان هەبوو بۆ لەناوبردنی مەترسیی تیرۆر و دوورخستنەوەیان لە هەرێم.
لە كۆتایی دیدارەكەدا جەنەڕاڵ بێدنارك نامەیەكی ڕێز و پێزانینی نوسینگەی هەماهەنگیی ئاسایشی هێزەكانی ئەمەریكای لە عێراق پێشكەش بە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان كرد و سوپاسی هاوكاری و ئاسانكاری حكوومەتی هەرێمی كوردستانی بۆ كارەكانی كرد.
حكوومەتی هەرێمی كوردستان لیژنەیەك بۆ وەرگرتنی قەرزی نێودەوڵەتی پێكدەهێنێت
ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە 29/6/2015 بە سەرۆكایەتی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و ئامادەبوونی بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران، ئەنجومەنی وەزیران كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی بەست.
لە كۆبوونەوەكەدا سەرەتا بەڕێز سەرۆك وەزیران لە وتەیەكدا باسی لە دوا پێشهاتەكانی ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و كێشەكانی نێوان هەردوولا كرد و ئاماژەی بەوە دا حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئەو ئەركانەی جێبەجێ كردووە كە بەپێ یاسای بودجەی فیدرالی ساڵی 2015 لەسەر شانیەتی، بەڵام بەداخەوە هێشا بەغدا بە تەواوی پابەندی یاسای بوجەی فیدرال نەبووە و شایستە داراییەكانی هەرێمی كوردستانی وەك لە یاسای بودجەدا هاتووە، نەناردووە لە كاتێكدا ڕۆژ دوای ڕۆژ باری هەرێمی كوردستان بەهۆی شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هاتنی بەردەوامی ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێم و نەبوونی بودجەی پێویست بۆ دابینكردنی مووچەی فەرمانبەران، قورستر دەبێت.
بەڕێزیان ئەوەشی خستەڕوو كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆ چارەسەركردنی ئەو ئاستەنگ و كێشانەی ڕووبەڕووی بوونەتەوە و لەم نێوەندەشدا پشتگیری لەوە دەكات كە كێشەكانی لەگەڵ بەغدا لە ڕێگەی دیالۆگ چارەسەر بكات، بەڵام گەر چارەسەر نەكرا ئەوا حكوومەت سەرپشكە چۆن ئەو كێشانە چارەسەر بكات بەپێی یاسای بەدەستهێنانی شایستە داراییەكانی هەرێم ژمارە 5ی ساڵی 2013 بودجە و مووچەی هەرێمی كوردستان دابین بكات.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی باسی لە دانیشتنی 23ی ئەم مانگەی پەرلەمانی كوردستان سەبارەت بە هەمواركردنەوەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان كرد كە بووە مایەی دروستكردنی نیگەرانی و ئاڵۆزی لە هەرێمی كوردستان و بنەمای سازان پێشێل كرا كاتێك بێ پرس كردن بە لایەنەكانی دیكە و بەهەند وەرنەگرتنی بارودۆخی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان وەها دانیشتنێك ئەنجامدرا، بەڵام هەوڵەكان بۆ سازان و لەیەكتر تێگەیشتن لەنێوان سەركردە سیاسییەكان و هەموو لایەنەكان بەردەوامە بە ئامانجی دۆزینەوەی چارەسەرێكی گونجاو. ئەوەشی دووپات كردەوە كە نابێت بە هیچ شێوەیەك ئەو هەنگاوەی پەرلەمان ڕەنگدانەوەی لەسەر حكوومەت هەبێت كە حكوومەتێكی بنكە فراوانە و لە ڕۆژی دامەزراندنییەوە تا ئێستا بە تەبایی و یەكڕیزی كارەكانی خۆی ئەنجامداوە. هیواشی خواست هەموو لایەنێك وەك كابینەی حكوومەت بە تەبایی و یەكڕیزی كار بكەن.
هەر لەمبارەیەوە هەموو وەزیرە بەڕێزەكان بە یەكدەنگی پاڵپشتیی خۆیان بۆ هەڵوێستی بەڕێز سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دەربڕی كە پێویستە بە یەك دەنگ و یەكڕیزی كارەكان بەڕێوە ببرێت و بنەمای سازان پێشێل نەكرێت و نیگەرانیی خۆشیان لەبارەی مامەڵەی پەرلەمان لەگەڵ بابەتێكی وەها هەستیاردا پیشاندا كە بابەتی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانە.
دواتر لە كۆبوونەوەكەدا بابەتی وەرگرتنی قەرز لە بانكە جیهانییەكان لە ژێر ڕۆشنایی یاسای ڕاكێشانی مایە لە ڕێگەی قەرزكردن لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە ژمارە 7ی ساڵی 2015 كە لە ڕۆژی 25ی ئەم مانگە لە ڕۆژنامەی وەقائعی كوردستان بڵاوكراوەتەوە، لەلایەن هەریەك لە بەڕێزان جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیرانی دارایی و ئابووری و سامانە سروشتییەكان بۆ ئەنجومەن خرایەڕوو.
بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران وردەكاری ئەو پڕۆژەیە و ئەو گفتوگۆیانەی كە لە ماوەی ڕابردوودا لەگەڵ چەند ناوەندێكی دارایی نێودەوڵەتی ئەنجامیانداوە، بۆ ئەندامانی ئەنجومەنی باسكرد و ئاماژەی بەوە دا كە ئەم هەنگاوە نەك تەنیا لە ڕووی داراییەوە دەبێتە هاوكار بۆ هەرێمی كوردستان، بەڵكو لە ڕووی سیاسیشەوە جێگە و پێگەی هەرێمی كوردستان زیاتر بەهێز دەكات و متمانەكردن بە بازاڕی كوردستان دروست دەكات كاتێك كە بۆندی هەرێمی كوردستان بخرێتە بازاڕەوە و لە هەمان كاتدا یەكێكە لە سەرچاوەكانی زیادكردنی داهات و هەرێمی كوردستان سودی لێ دەبینێت و پرۆژە حزمەتگوزارییەكانی پێ دەبوژێنتەوە.
كۆبوونەوە پشتگریی لەو پرۆژەیە كرد و بڕیاریدا لیژنەیەكی تایبەت بۆ جێبەجێكردنی یاسای ڕاكێشانی مایە ژمارە 7ی ساڵی 2015 پێكبهێرێت لە چوارچێوەی ئەو یاسایەشدا كاری یاسایی پێویست ئەنجام بدرێت.
لە كۆتاییشدا چەند بابەتێكی پەیوەندیدار بە كار و چالاكییەكانی وەزارەتە جیاجیاكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان خرانە ڕوو و ئەنجومەنی وەزیران بەمەبەستی باشتر بەرێوەبردنی كاروبارەكان بڕیاری پێویستی لەبارەوە دان.
شاندی كۆنگرێسی ئەمەریكا ستایشی ڕۆڵی پێشمەرگە و حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەكات
پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشەمە 29/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە شاندێكی كۆنگرێسی ئەمەریكا بە سەرۆكایەتی بەڕێز ڕۆب ویتمەن كرد.
لە دیدارێكدا كە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ئامادەی بوو، بەڕێز ویتمەن دەستخۆشی لە بەڕێز سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران كرد كە هێزی پێشمەرگە و خەڵكی كوردستان توانیویانە بوێرانە ڕووبەڕووی هێرشەكانی تیرۆرستانی داعش ببنەوە و پاشەكشێیان پێ بكەن و ناوچەكانی خۆیان لە ترسی تیرۆر بپارێزن و ئەمەشی بە جێگەی ڕێز و شانازی لە قەڵەم دا، هەروەها دۆستایەتیی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەمەریكا و پتەوكردنی زیاتری ئەو دۆستایەتییەی دووپات كردەوە.
شاندی كۆنگرێسی ئەمەریكا باسیان لەوە كرد كە لە كاتی بەسەركردنەوەی بنكەكانی مەشق و ڕاهێنان تێبینیی ئەوەیان كردووە هێزی پێشمەرگە زۆر بە باشی لەو بنكانە پەروەردە دەكرێن و سەرسامیی خۆیان بە پابەندی و لێهاتووییی پێشمەرگە لە بنكەكانی مەشق و ڕاهێنان دەربڕی و هیوایان خواست لە كاتێكی نزیكدا سەقامگیریی هەرێمی كوردستان لە هەموو ڕوویەكەوە بگەڕێتەوە دۆخی جاران.
لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا دەربارەی بودجە و پابەندنەبوونی بەغدا بە ڕێككەوتنی لەگەڵ هەرێمی كوردستان لەبارەی شایستە داراییەكانی هەرێم و هاتنی ژمارەیەكی زۆری ئاوارە و پەنابەرانەوە بۆ هەرێم و ئەو بارگرانییەی بەوهۆیەوە كەوتووەتە سەر شانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، تاوتوێ كران.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستانی بۆ سەرۆك باراك ئۆباما و ئیدارە و كۆنگرێس و خەڵك و سوپای ئەمەریكا دەربڕی كە لە كاتی تەنگانەدا بە پێشكەشكردنی هاوكاریی سەربازی و مرۆیی، ڕۆڵێكی بەرچاویان بۆ پاراستنی خەڵكی كوردستان لە هێرش و ترسی تیرۆر بینیوە و هیوای بەردەوامیی ئەو هاوكارییانەی خواست بە تایبەتی لە ڕووی سەربازی و مەشق و ڕاهێنانەوە.
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی هەروەها داوای لە شاندی میوان كرد هەوڵ بدەن لە بارەی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداوە ڕۆڵی خۆیان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان بە شێوەیەكی مەدەنیانە بگێڕن بۆئەوەی شایستەكانی هەرێم بە پێی یاسا و ڕێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا دابین بكرێت و مافی خەڵكی كوردستان پارێزراو بێت.
شاندی سەناتی ئەمەریكا: پێویستە بەغدا شایستەكانی هەرێمی كوردستان دابین بكات
پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ یەكشەممە 28/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە بەڕێز تیم كاین سەرۆكی كۆمیتەی هێزە چەكدارەكانی سەناتی ئەمەریكا و شاندێكی یاوەری كرد كە لە ئەندامانی كۆمیتەی هێزە چەكدارەكان و كۆمیتەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی سەناتی ئەمەریكا پێكهاتبوو.
لە دیدارێكدا بەڕێز كاین خۆشحاڵیی خۆی بۆ سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و مەبەستی سەردانەكەی خستەڕوو كە بۆ لە نزیكەوە ئاگاداربوونی بارودۆخی هەرێمی كوردستانە و دەستخۆشیی لە حكوومەت و خەڵك و پێشمەرگەی كوردستان كرد كە جیا لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستانی داعش، پێشوازیان لە ژمارەیەكی یەكجار زۆری ئاوارە و پەنابەران كردووە و هاوكاری و خزمەتگوزاریی پێویستیان پێشكەش كردوون.
شاندی میوان نیگەرانیی خۆیشی بەرامبەر پێشڕەوییەكانی تیرۆرستانی داعش و نەبوونی پلانێك بۆ لەناوبردنیان دەربڕی و جەختیان لەوە كردەوە لە دیدارەكانیان لەگەڵ بەڕێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیران و بەرپرسانی دیكەی عێراق، داوا دەكەن بەشدارییەكی زیاتر بە سوونە بكرێت بۆئەوەی بتوانن بە شێوەیەكی باشتر ڕووبەڕووی تیرۆر ببنەوە. لە هەمان كاتدا پشتگیریی خۆیان بۆ نیگەرانییەكانی هەرێمی كوردستان بەرامبەر بەغدا دەربڕی و دووپاتیان كردەوە كە پێویستە بەغدا بەپێی رێككەوتن و یاساكان شایستەی هەرێمی كوردستان دابین بكات و بارقورسیی سەر هەرێمی كوردستان كەم بكاتەوە.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی سەردانی شاندی سەناتی ئەمەریكای كرد و هاوكاری و هاریكارییەكانی خەڵك و حكوومەتی ئەمەریكای بۆ هەرێمی كوردستان لە ڕووی سەربازی و مرۆڤییەوە بەرز نرخاند كە كاریگەرییەكی زۆری لەسەر پاشەكشێ كردن بە تیرۆستانی داعش هەبوو و هیوای بەردەوامی هاوكارییەكانی خواست بە تایبەتی لە ڕووی سەربازییەوە.
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی داوای لە شاندی میوان كرد لە چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا ڕۆڵ ببینن بە شێوەیەك ئەو ئەركەی كەوتۆتە سەر شانی بەغدا جێبەجێی بكات. ئاماژەی بەوەش كرد كە هاتنی ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێمی كوردستان بەردەوامە بۆیە داوای كرد هەوڵی جددی بدرێت كۆمەڵگای نێودەوڵەتی هاوكاری رێكخراوەكانی سەر بە نەتەوەیە یەكگرتووەكان بكات تا یارمەتی و كۆمەك بگەیەننە ئاوارە و پەنابەران.
ئاڵوگۆڕكردنی بیروڕا لەبارەی پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا و ڕەوشی پێشكەوتن و گوزەرانی خەڵكی كوردستان و ئەو ئاستەنگانەی لەم قۆناغەدا بۆ هەرێمی كوردستان دروستبوون، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
رێورەسمی یەکەم ساڵیادی دانانی قەڵای هەولێر لە لیستی كەلەپووری جیهانی بەڕێوەچوو
لە رێورەسمێکدا، یەکەم ساڵیادی دانانی قەڵای هەوڵێرلە لیستی كەلەپووری جیهانیی یونێسکۆ لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵای بوژاندنەوەی قەڵای هەولێر، بەئامادەبوونی ژمارەیەك لە پەرلەمانتار وبەرپرسانی حكومی ونوێنەر وكونسوڵی وڵاتانی جیهان وچەندین كەسایەتی رۆشنبیری وسیاسی هەولێر، یادکرایەوە.
نەوزاد هادی، پارێزگاری هەولێر، دانانی قەڵای هەولێری لە لیستی كەلەپووری جیهان بە دەستكەوتێكی گرنگی حكومەتی هەرێمی كوردستان وخودی هەرێم لەقەڵەمدا ووتی، هەبوونی بەرنامەی تۆكمە لەگەڵ یونیسكۆ وتایبەتمەندی خودی قەڵاكە كە ژیان تێیدا بەردەوام بووە تا ئێستا، رۆڵی گەورەیان لەم دەستكەوتەدا هەبوو.
پارێزگاری هەولێر لە وتەیەكیدا کە لە رێوڕەسمەکە پێشکەشیکرد، دووپاتیكردەوە کە حكومەتی هەرێم وەكو ئەركی سەرشانی خۆی لەم بوارەدا درێغی نەكردووە وخودی سەرۆك وەزیرانیش گرنگیەكی زۆری پێداوە ونەك تەنها ناو قەڵا بەڵكو دەوروبەری قەڵاش گرنگی خۆی لەلای سەرۆك وەزیران وحكومەتەوە هەبوو، بەتایبەتی پاراستنی گەڕەك وبازاڕە كۆنەكانی ئەم شوێنە (تەعجیل وگەڕەكی عەرەب وقەیسەری هەولێر).
دووپاتیشیكردەوە هێنانەدی ئەم دەستكەوتە كارێكی ئاسان نەبوو وبەبەشداری هەموو لایەك لە حكومەت وخەڵك وخودی یونیسكۆ تواندرا ئەم كارە بكرێت بەو پێیەی قەڵای هەولێر موڵكی مرۆڤایەتیە، لە ناوچەیەكدا كە پێگە شوێنەواریەكان وتەنانەت شوێنی عیبادەتیش لەژێر هەڕەشەی تەقاندن وتێكدانە.
دواتر دارا یەعقوبی سەرۆكی كۆمیسیۆنی باڵای بوژاندنەوەی قەڵای هەولێر لە وتەیەكدا كار وچالاكیەكانی كۆمیسیۆنی روونكردەوە تا گەیشتن بە لیستی پاراستنی كەلەپوری جیهان وئاشكرایكرد لەسەر ئاستی جیهان لە ملیۆنەها شوێنی كەلەپوری تەنها 1007 شوێن لە لیستی كەلەپوری جیهانی تۆماركراوە. قەڵای هەولێر یەكێكیانە وعیراق چوار شوێنی لەم لیستە هەن كە تەنها قەڵای هەولێر لە دەرەوەی هەڕەشەدایە.
کاریگەری قەیرانی دارایی
لەمبارەیەوە، لە لێدوانێكی تایبەت بە ماڵپەڕی حكومەتی هەرێم، دارا یەعقوبی رایگەیاند، تاوەكو پار 14 تیم كاری لە قەڵای هەولێردا كردووە، بەڵام بەهۆی كێشەی داراییەوە كارەكان كەمێك وەستان، وئاماژەی بەوەشدا دوای دانانی قەڵای هەولێر لەو لیستەدا كارەكان زەحمەتتر دەبن چونكە مەرجی یونیسكۆ لەوەدایە كە كاركردن تیایدا بەردەوام بێت وبپارێزرێت.
سەرۆكی كۆمیسیۆنی باڵای بوژاندنەوەی قەڵای هەولێر ئاماژەی بەوەشدا كه شاندی یونیسكۆ ساڵانە دێن چاودێری كارەكان دەكەن. ئەوەشی خستەڕوو، كە هێشتا زووە كاریگەری قەیرانی دارایی بەسەر كارەكانی كۆمیسیۆنی بوژانەوەی قەڵا دیار بێت. بەڵام مەترسی ئەوەی نەشاردەوە ئەگەر قەیرانی دارایی بەردەوام بوو ئەو كات هیچ چارەیەك لەبەردەستدا نامێنێت وئەوەش مەترسی بەسەر مانەوەی لەم لیستەدا دەبێت.
هاوكات رونیشیكردەوە مەرجی سەرەكی دانانی قەڵا لەم لیستەدا هەبوونی تایبەتمەندی وپاراستنی ئەم شوێنەوارە بوو كە هەردوو مەرجەكەی تیادا هەبوو وبەراپۆرتێكی 600 لاپەڕەیی ئەم پرسە سەلمێندرایەوە ولە كۆبوونەوەی لیژنەكە پارساڵ لەقەتەر پێشكەشكرا و 18 دەوڵەتی ئەندام لەكۆی 21 دەوڵەتەوە رەزامەندی لەسەر دا.
هەر لەم رێوڕەسمەدا، مەی ئەلشاعیر بەڕێوەبەری پرۆژەكان لەرێكخراوی یونیسکۆ لەوتەیەكدا دانانی قەڵای هەولێر لە لیستی كەلەپوری جیهانی بە بەها ونرخی ئەم قەڵایە لەڕووی مێژوویی ومرۆییەوە لەقەڵەمدا.
دووپاتیشیكردەوە یونیسكۆ لەساڵی 2007ـەوە لەم پرۆژەیەدا كاردەكات ووتی چەندین كار وچالاكی وپرۆژەیان لەمبارەیەوە هەبووە وچەندین ڕێوشوێنی تایبەتیان لەمبارەیەوە ئەنجامداوە وجەختی لەسەر ئەوەش كردەوە کە پاراستنی بەهای رۆشنبیری ومێژوویی قەڵا گرنگترین كاری ئەم قۆناغەیە.
نەمسا بەردەوام دەبێت لە هاوکارى مرۆیى بۆ ئاوارەکان
لەمیانى سەردانەکەى بۆ نەمسا، بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، فەلاح مستەفا، سەردانى وەزارەتى دەرەوەى نەمسا کرد و بەگەرمى لەلایەن سێبستیان کورتس وەزیرى دەرەوەى نەمسا پێشوازى لێکرا.
لە دیدارێکدا، کە د. مستەفا ڕەمەزان نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە نەمسا و ژمارەیەک لەبەرپرسانی وەزارەتى دەرەوە و نوێنەرایەتى حکومەتى هەرێم لە نەمسا و بەڕێوبەرانى فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوە ئامادەبوون باس لە پەرەپێدانى پەیوەندەکانى نێوان کۆمارى نەمسا و هەرێمى کوردستان کرا.
لەسەرەتاى دیدارەکەدا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە سوپاسى وەزیرى دەرەوەى کرد بۆ ئەو بەخێرهاتنە گەرمە و باسى لە پەیوەندیە دۆستانەى لە مێژینەى نێوان نەمسا و هەرێمى کوردستان کرد و سەردانى وەزیرى دەرەوە بۆ هەولێر لە سەرەتایى مانگى شوباتى ئەمساڵ.
دواتر بەڕێزیان باسى لەو بابەتانەکرد کە ئێستا ڕووبەڕووى هەرێمى کوردستان دەبنەوە لەرووى ئاسایش و مرۆیى و ئابوورى، وەک ئەو ژمارە زۆرەى ئاوارە و پەنابەران کە ڕووبان لە هەرێمى کوردستان کردووە لە ئەنجامى کارە تیرۆریستیەکانى گروپى داعش و تاوەکو ئێستا هەرێمى کوردستان پێشوازى لە ١,٨ یەک ملیۆن و هەشت سەد هەزار ئاوارەى ناوخۆ و پەنابەر کردووە کە حکومەتى هەرێمى کوردستان بە هاوکارى و پاڵپشتى ئاژانس و ڕێکخراوە نێودەوڵەتیەکان و کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى پێداویستیەکانیان بۆ دابین کردوون بەڵام بەهۆى قەیرانى دارایى و بەردەوامى شەڕ دژى تیرۆر ئەم ئاوارە و پەنابەرانە پێویستیان بە هاوکارى بەردەوام هەیە. هەروەها ڕێکخراوى نەتەوەیەکگرتووەکانیش ئەوەى ڕاگەیاندووە کە بۆ بەردەوامى کاروچالاکیەکانیان بۆ هاوکارى ئاوارەکان پێویستیان بە هاوکارى دارایى زیاتر هەیە.
هەروەها باس لە خەباتى پێشمەرگە کرا دژى گروپى تیرۆریستى داعش و ڕێگەگرتن لە پێشڕەوییەکانى ئەو گروپە و هێزەکانى پێشمەرگە پێویستیان بە پاڵپشتى و هاوکارى ووڵاتانى هاوپەیمان هەیە لە ڕووى چەک و مەشق و چارەسەرکردنى برینداران چونکە بەشێک لە بریندارەکان پێویستیان بە چارەسەر هەیە لە دەرەوەى هەرێم.
پەیوەندیەکانى نێوان هەولێر و بەغدا و چالاکى ڕێکخراوە تیرۆریستیەکان لە ناوچەکە تەوەرێکى تر دیدارەکەبوون.
لە بەرامبەردا سیباستیان کۆرتیس سوپاسى سەردانەکەى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى کردوو ئەوەى خستەڕوو کە نەمسا کاردەکات بۆ کردنەوەى کونسوڵگەرى فەخرى ووڵاتەکەى لە هەرێمى کوردستان ووتی نەمسا پابەندە بە هاوکارى و پشتگیرى مرۆیى بۆ ئاوارە و پەنابەرانى دانیشتووى هەرێمى کوردستان ووتی هێزەکانى پێشمەرگە ڕۆڵى بەرچاویان هەبووە لە ڕووبەڕووبوونەوەى داعش، ئێمە هەوڵدەدەین هاوکاربین لە چارەسەرکردنى پێشمەرگە بریندارەکان.
هەردولا هاوڕابوون لەسەر هاندانى کۆمپانیاکانى نەمسا بۆ دروستکردنى پەیوەندى ئابورى و بازرگانى و پشتگیریان کرد لە بیرۆکەى ئەنجامدانى کۆنفرانسێکى ئابورى بۆ لە یەکتر نزیککردنەوەى کۆمپانیاکانى نێوان هەردوولا.
لە کۆتایى کۆبوونەوەکەدا کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانى بۆ دەزگاکانى راگەیاندن سازکرا لەلایەن وەزیرى دەرەوەى نەمسا و بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە کە تیایدا دەرەئەنجامى کۆبوونەوەکە و پوختەى گفتوگۆکان بۆ رۆژنامەنووسان خرانە روو و وەڵامى پرسیارەکانى رۆژنامەنووسان درا.
پەیامێك لە سەرۆك بارزانی
بەناوی خودای مەزن و دلۆڤان
تیرۆریستانی دڕندەی داعش جارێكی دی پەلاماری وەحشیانەیان بۆ سەر خوشك و برایانمان لە كۆبانێ دەست پێ كردووە و لە ئەنجامی ئەم پەلامارەدا ژمارەیەك لە خەڵكی كۆبانێ شەهید و بریندار بوونە. زۆر بە توندی ئیدانەی ئەو پەلامارە نامرۆڤانەیە دەكەین.
داوا لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەكەم كە چۆن پێشتر هاوكار و یارمەتیدەری كۆبانێ بوونە ئێستایش بەردەوام بن لە یارمەتیدانی خەڵكی كۆبانێ و بیپارێزن.
داوا لە هێزی هاوپەیمانان دەكەم بەردەوام بن لە هاوكاریكردنی خەڵكی كوردستان لە شەڕی دژی تیرۆریستان و گەلی كوردستان لە هەڕەشەكان بپارێزن. بە پێویستی دەزانم حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەموو ڕێگایەك بۆ یارمەتیدانی خوشك و براكانمان لە كۆبانێ و ڕۆژئاوای كوردستان بگرێتەبەر.
سڵاو لە گیانی پاكی شەهیدە نەمرەكانمان
سەركەوتن بۆ كوردستان و شكست و لەناوچوونیش بۆ تیرۆریستان و دوژمنانی مرۆڤایەتی.
مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
25ـی 6ـی 2015
حكومەتی هەرێمی كوردستان: بەغدا كه‌مته‌رخه‌مه بەرانبەر بە ئاوارەكانی ناو هەرێم
دیندار زێباری، سەرۆكی لێژنەی بەدواداچوون ووەڵامدانەوەی راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان، حكومەتی عیراقی بە كەمتەرخەم لەبارەی پرسی یارمەتیدانی ئاوارەكان لەقەڵەمدا وئاماژەی بەوەدا بەهیچ شێوەیەك بەرپرسیارێتی خۆی لەمبارەیەوە نەبینیوە بەڵكو هیچ حیسابێكی هاوڵاتیبوونیان بۆ ناكات.
لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا كه لەبارەی راپۆرتی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤی هەرێمی كوردستان ئەنجامیدا، دیندار زێباری تیشكی خستە سەر پرسی ئاوارە وپەنابەرانی ناو هەرێمی كوردستان وماف وئەركی كرێكارانی ناوخۆیی وبیانی وپرسی پەروەردە لەكوردستان وچەندین بابەتی دیكە.
لەبارەی پەنابەرانی کوردستانی سوریا لە هەرێمی كوردستان، دیندار زێباری وتی ئەمڕۆ ژمارەیان گەیشتۆتە 248203 پەنابەر کە لە نۆ كامپ بەسەر شاروشارۆچكەكانی هەرێمی كوردستان دابەش بوون، جگە لەوانەی لە دەرەوەی كەمپەكان دەژین.
ئەوەشی خستەڕوو كە كەمتەرخەمی حكومەتی عیراق ولایەنی نێودەوڵەتی ئەركی حكومەتی هەرێمی كوردستانیان لەمبارەیەوە زیاتر كردووە، بەتایبەتی كە ئێستا هەرێم لەبارودۆخێكی دارایی سەختدایە.
ئاماژەی بەوەشدا، نەتەوە یەكگرتووەكانیش نەیتوانیوە ئەو بڕە پارەیەی بۆ كۆمەككردنی ئاوارەكان پێویست بوو، دابین بكات. تا ئێستا تەنها 19 لەسەدی پێداویستییەكانیان دابینكراوە كە بەچاو ئەو ژمارە زۆرەی ئاوارەكانەوە بەشێكی زۆر كەمە لە پابەندبوونی نێودەوڵەتی بەرامبەر بەو بارگرانییەی كە هەرێمی كوردستان لەسەر شانیەتی.
دیندار زێباری ئاماژەی بەوەدا کە ئەو قەیرانە ئابورییەی هەرێمی كوردستان پێیدا تێدەپەڕێت، بۆوەتە هۆی وەستانی چەندین پرۆژە وچالاكی خزمەتگوزاری وگەیاندنی خزمەت بەم ئاوارانەش بۆتە بارێكی قورس بەسەر حكومەتەوە. راشیگەیاند سەرەڕای ئەو بارودۆخە سەختەی كە هەرێمی كوردستان پێیدا تێپەڕدەبێت، حكومەتی هەرێمی كوردستان بەردەوام بووە لە پێشكەش كردنی خزمەتگوزارییەكان بە هاووڵاتیا .
لە تەوەرێكی دیكەدا، دیندار زێباری لەبارەی بارودۆخی زیندان وگیراوەكانەوە ئاماژەی بەوەدا، دابینكردنی شوێنی حەوانە یەكێك بووە لەو كارانەی كە گرینگی زۆری پێدراوە. بۆ ئەم مەبەستەش چەندین باڵەخانەی نوێی چاكسازی گەوران لە پارێزگاكانی هەولێر ودهۆك وسلێمانی دروستكراون، باڵەخانەیەكی نوێ بەپێی ستانداردی جیهانی درووستكراوە بۆ بەشی پۆلیسی گرتن و گواستنەوەی هەولێر.
هاوكات پرسی هەبوونی ئازار وئەشكەنجەدانی گیراوانی لەبەندیخانەكانی هەرێم رەتكردەوە وجەختی لەسەر ئەوە كردەوە کە بەپێی یاسا ورێنمایی تایبەت بە لێكۆڵینەوە لە دامودەزگاكانی وەزارەتی ناوخۆ بەهیچ شێوەیەك رێگە نادرێت ئەفسەر وكارمەندانی پۆلیس راگیراوەكان ئەشكەنجە بدەن لەكاتی لێكۆڵینەوە، لەم بوارەوە تا ئێستا چەندین لیژنەی تایبەت بۆ بەدواداچوون پێكهێندراوە. هەروەها ئەو راگیراوانەی لە شەش مانگ زیاتر لە بەشەكانی گرتن و گواستنەوەی پۆلیسی پارێزگاكان راگیراون وپەڕاوەكانیان یەكلایی نەكراوەتەوە، ناوەكانیان بە لیست رەوانەی سەرۆكایەتی دادگاكانی تێهەڵچوونەوەی پارێزگاكان دەكرێت بۆ چارەسەر كردنی كێشەكانیان.
هەر لەو كۆنگرە رۆژنامەوانیەدا، دیندار زێباری هاتە سەر باسی پرسی دابینكردنی مافی كرێكاران وئاگاداربوون لەڕەوشی ژیانیان ونیشانیدا بەڕێوەبەرایەتی گشتی كار و دەستەبەركردنی كۆمەڵایەتی سەر بە وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی لە پارێزگاكان لە ڕێگای 20 لێژنەی پشكنین ڕۆژانە سەردانی پڕۆژەكان دەكات بۆ چاودێری كردنی ڕەوشی كرێكاران و جێبەجێكردنی بەندەكانی تایبەت بە مافی كرێكاران.
هەروەها دووپاتیكردەوە کە ڕێگە نادرێت منداڵی خوار تەمەن 15 ساڵ كاربكات، ئەگەر كاریشیان پێ بكرێت دەبێ ئەو كارە لەگەڵ توانای جەستەیی و هزری ئەو منداڵە بگونجێ، وئاشكرایكرد تا ئێستا چەندین خاوەن كار دراونەتە دادگای كار بەهۆی پابەند نەبوون بە مەرجەكانی كاركردن.
هەر لەبەردەوامی قسەكانیدا ولەبارەی پرسی منداڵ وئافرەتانەوە دیندار زێباری نیشانیدا لە ئاماری سالی 2014، 35 حاڵەتی كوشتن و 47 حاڵەتی خۆكوشتن و 197 حاڵەتی سووتان، و97 حاڵەتی خۆسووتان تۆماركراوە وكۆی گشتی دەكاتە 520 حاڵەت كە بەبەراورد لەگەڵ ساڵی 2013 كەمی كردووە.
ده‌رباره‌ی ڕەوشی پەروەردە، دیندار زێباری وتی وەزارەتی پەروەردە پلانی 10 ساڵی هەیە بۆ درووستكردنی 2000 قوتابخانە. ئاشكراشیكرد پڕۆژەی دابینكردنی سیستەمی ئاوی پاك بۆ 2000 قوتابخانە كەوتۆتە بواری جێبەجێكردن ولە قوناغەكانی كۆتایی دایە بە گوژمەی نزیكەی نۆ ملیار و600 ملیۆن دینار.