فه‌ره‌نسا هاوكاریى زیاترى هه‌رێمى كوردستان ده‌كات
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 22ى ئۆكتۆبهرى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له به‌ڕێز "مارك باریتى" باڵیۆزى نوێى فه‌ره‌نسا له عیراق و شاندێكى یاوه‌رى كرد.
له دیدارێكدا خۆشحاڵیى خۆى به سه‌ردانى كوردستان نیشان دا و جه‌ختى له په‌ره‌پێدان به په‌یوه‌ندیى دوولایه‌نه‌ى هه‌رێمى كوردستان و فه‌ره‌نسا كرده‌وه كه په‌یوه‌ندییه‌كى كۆنه و له‌سه‌ر بنه‌ماى دۆستانه دامه‌زراوه، به‌هاناوه‌چوونى حكوومه‌ت و خه‌ڵكى كوردستانیشى بۆ ئاواره و په‌نابه‌ران، به مایه‌ى سوپاس و پێزانین له قه‌ڵه‌م دا و ڕایگه‌یاند فه‌ره‌نسا له هاوكاریكردنى سه‌ربازى و مرۆیى بۆ كوردستان به‌رده‌وام ده‌بێت و هاوكارییه مرۆییه‌كانى زیاتر ده‌كات، له‌و میانه‌شدا چه‌ند ئێن جى ئۆیه‌كى فه‌ره‌نسى بۆ یارمه‌تیدان و پێشكه‌شكردنى خزمه‌تگوزاریى مرۆیى به ئاواره و په‌نابه‌ران، دێنه هه‌رێمى كوردستان. هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر كار و چالاكییه‌كانى سه‌نته‌رى كولتووریى فه‌ره‌نسى له هه‌ولێر.
بارودۆخى ئه‌منى و سه‌ربازى له عیراق و پرۆسه‌ى سیاسیى وڵاته‌كه، له‌گه‌ڵ گرنگیى به‌شداریكردنى كورد و سوننه له حكوومه‌تى تازه‌ى عیراقدا و دروستكردنى هاوپه‌یمانیى نێوده‌وڵه‌تى بۆ جه‌نگى دژى تیرۆر و باوردۆخى كۆبانێ، لایه‌نێكى دیكه‌ى دیداره‌كه بوو. هه‌ردوولاش له‌سه‌ر پێویستیى دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌رێك بۆ دۆخى مووسڵ و ڕزگاركردنى له تیرۆرستان هاوڕا بوون، تا ببێته هانده‌رێك و ده‌رفه‌تى گه‌ڕانه‌وه‌ى خه‌ڵكى ئاواره بۆ سه‌ر زێد و شوێنه‌كانى خۆیان بێته ئاراوه.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى ئاماژه‌ى به‌وه دا كه هه‌رێمى كوردستان به‌و په‌ڕى بایه‌خه‌وه له په‌یوه‌ندییه‌كانى له‌گه‌ڵ فه‌ره‌نسا ده‌ڕوانێت و سوپاسى حكوومه‌ت و خه‌ڵكى هه‌رێمى كوردستانى بۆ سه‌ردانى به‌ڕێز فرانسوا هۆلاند سه‌ركۆمارى فه‌ره‌نسا بۆ هه‌ولێر دووپات كرده‌وه، كه وه‌ك پشتگیرییه‌كى سیاسیى مه‌زن بوو بۆ هه‌رێمى كوردستان. خواست و ئاره‌زووى كوردستانیشى بۆ په‌ره‌پێدان و به‌ره‌وپێشبردنى په‌یوه‌ندیى دووقۆڵى له هه‌موو بواره‌كاندا ده‌ربڕى.
له كۆتاییى دیداره‌كه‌دا به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران، تیشكى خسته سه‌ر خواستى هه‌رێمى كوردستان بۆ چاره‌سه‌ركردنى هه‌موو كێشه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا و جه‌ختى له‌سه‌ر پشتگیریى هه‌رێمى كوردستان بۆ حكوومه‌تى به‌ڕێز عه‌بادى كرده‌وه، هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ولێرى له‌گه‌ڵ تاران و ئه‌نقه‌ره به گرنگ له قه‌ڵه‌م دا.
"نازم دەباغ" لەگەڵ "هاجیمە ئوئەدا" کونسوڵى باڵیۆزخانەى ژاپۆن لە تاران کۆبۆوە
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتى هەرێمی کوردستان لە تاران لەگەڵ "هاجیمە ئوئەدا" کونسوڵى باڵیۆزخانەى ژاپۆن و "هیسافومى شیمیزو" بەرپرسی بەشی سیاسی لە باڵیۆزخانەی ئەم وڵاتە لە تاران دیداری کرد.
"هاجیمە ئوئەدا" کونسوڵى باڵیۆزخانەى ژاپۆن و "هیسافومى شیمیزو" بەرپرسی بەشی سیاسی لە باڵیۆزخانەی ژاپۆن، سەر لە بەیانى ئەمرۆ چوارشمە ( 22-10-2014) سەردانى نووسینگەى نوێنەرایەتى حکوومەتى هەرێمی کوردستان لە تارانیان کرد و لە لایەن "نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکوومەتى هەرێمی کوردستان لە تاران پێشوازیان لێکرا.
لەم دیدارەدا باس لە ڕەوشی ئێستاى کوردستان و عێراق و ناوچەکە کرا، هەروەها باس لە دروستبوونى هاوپەیمانى نێودەوڵەتیی کرا و پابەندبوونى وڵاتى ژاپۆن بەو هاوپەیمانیەتییە و بەردەوامبوون لە هاوکاریکردن لەپرسی ئاوارەکان و پەنابەران و "هاجیمە ئوئەدا" ئاماژەى بەوە کرد ئەگەر لە توانایاندا بووایە لە بوارى سەربازیشدا هاوکارى هەرێمى کوردستانیان دەکرد.
لەم دانیشتنەدا تیشک خرایە سەر گرنگیی بەرەنگاربوونەوەى تیرۆریستان لە لایەن پێشمەرگەى کوردستانەوە.
لە بەشێکی دیکەى دیدارەکەدا بەشداریی کردنى هەرێمى کوردستان لە حکوومەتى نوێی عێراق بە گرینگ باسکرا بۆ ئایندەى کوردستان و عێراق .
نێچیرڤان بارزانى: پێشمه‌رگه پێویستى به چه‌كى قورس و ڕاهێنان هه‌یه
سه‌ربه‌یانیى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 22ى ئۆكتۆبهرى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێز "سێر ریچارد ئۆته‌وێى" سه‌رۆكى لیژنه‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانى ده‌ره‌وه‌ى په‌رله‌مانى به‌ریتانیا و شاندێكى یاوه‌رى كرد، كه له ژماره‌یه‌ك له ئه‌ندامانى لیژنه‌كه پێكهاتبوون.
له دیدارێكدا، شانده‌كه ده‌ستخۆشییان له حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان كرد بۆ ئه‌و ئارامى و سه‌قامگیرى و پێشكه‌وتنانه‌ى له هه‌موو بواره‌كاندا هاتوونه‌ته دى، هه‌روه‌ها سوپاس و پێزانینان بۆ حكوومه‌ت و خه‌ڵكى كوردستان ده‌ربڕى كه وێڕاى ههبوونى كێشه‌ى بودجه و سنورداریى تواناكان، باوه‌شیان بۆ ئه‌و ژماره زۆره‌ى ئاواره و په‌نابه‌ران كردووه‌ته‌وه. هه‌روه‌ها دوایین سه‌ردانى به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانییان بۆ به‌ریتانیا به سه‌ركه‌وتوو و ئه‌رێنى هه‌ڵسه‌نگاند و داوایان كرد كۆمیته‌ى هاوبه‌شى په‌ره‌پێدانى په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ردوولا كارا بكرێت.
په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا، كێشه‌كانى بودجه و مووچه و پرسى هه‌نارده‌كردنى نه‌وت و هه‌وڵه‌كان بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان، گرنگیى به‌شداریكردنى سوننه له پرۆسه‌ى سیاسیى عیراق، ڕۆڵى هاوپه‌یمانان له جه‌نگى دژى تیرۆردا، هه‌روه‌ها بارودۆخى ئاواره و په‌نابه‌ران و پێویستیى هاوكاریكردنیان له لایه‌ن حكوومه‌تى فیدرالیى عیراق و كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تییه‌وه، ڕه‌وشى كرێكاران و كارى سه‌ندیكایى و مافه‌كانى مرۆڤ و مافى ئافره‌تان له كوردستان، چه‌ند ته‌ورێكى دیكه‌ى دیداره‌كه بوون.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران سوپاس و پێزانینى هه‌رێمى كوردستانى بۆ به‌ریتانیا دووپات كرده‌وه بۆ هاوكارییه سه‌ربازى و مرۆییه‌كانى و ڕوونى كرده‌وه كه ڕاسته ئێستا له شه‌ڕى دژى تیرۆردا ده‌ستپێشخه‌رى كه‌وتووه‌ته ده‌ستى پێشمه‌رگه، به‌ڵام بۆ نه‌هێشتنى مه‌ترسیى تیرۆر، پێشمه‌رگه پێویستى به چه‌كى قورس و ڕاهێنان و هاوكاریى زیاتر هه‌یه. ده‌رباره‌ى ئاواره‌كانیش جه‌ختى له‌و كرده‌وه كه وێڕاى هه‌موو كێشه‌كان، هه‌رێمى كوردستان له هاوكاریكردنیان به‌رده‌وام ده‌بێت. هه‌روه‌ها حكوومه‌ت به‌رده‌وام كار بۆ پێشخستنى كارى سه‌ندیكایى و ڕێكخراوه‌یى ده‌كات. له كۆتاییشدا داكۆكى خواستى پێشخستنى په‌یوه‌ندیى دوولایه‌نه كرایه‌وه.
جەبار یاوەر: مەشقی هاوپەیمانان بۆ پێشمەرگە بەردەوامە وپێویستیمان بەچەکی پێشکەوتووە
فەریق جەبار یاوەر، ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە وگوتەبێژی هێزە چەکدارەکانی کوردستان، دووپاتیکردەوە ئەو چەک وتەقەمەنیانەی بۆ پێشمەرگە هاتوون لەسەر داوای وەزارەتی پێشمەرگە وهێزی پێشمەرگەی کوردستانەوە هاتوون. هەروەها گوتی زۆربەی ئەو چەکەی بەدەستی پێشمەرگەوەیە "چەکی رۆژهەڵاتین وپێشکەوتوو نین وپێشمەرگە پێویستی بەچەکی زیاترە وئێستاش هەندێک چەک گەیشتوونەتە دەستی پێشمەرگە ولەسەر دەستی ئەمەریکا ووڵاتانی هاوپەیمان مەشقی لەسەر دەکەن." دووپاتیشیکردەوە کە هێشتا "چەکی قورس ومۆدێرن نەگەیشتۆتە دەستی پێشمەرگە بەڵام ئەوەی لەبەردەستە هۆکارێکی سەرەکی بوو بۆ ئەو سەرکەوتنانەی پێشمەرگە تۆماری کرد".
فەریق جەبار یاوەر لەدیمانەیەکی تایبەت بە ماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، پاڵپشتیکردنی کوردستان لەلایەن ئەمەریکا ووڵاتانی هاوپەیمانانەوە هاوکێشەکەی گۆڕی و وایکرد "بارودۆخەکە لە بەرگری نێگەتیڤانەوە بۆ هێرشی پۆزەتیڤانە بگۆڕدرێت وپێشمەرگە ئێستا خۆی بۆ هێرشبردن دەستپێشخەرە".
فەریق جەبار یاوەر رەتیکردەوە کاتێکی دیاریکراو بۆ شەڕی دژی تیرۆر دابنێت ونیشانیدا "دیاریکردنی کاتی تەواوبوونی ئەم شەڕە زەحمەتە بەوپێیەی ئەم مەسەلەیە تەنها لە کوردستاندا نیە وشەڕی تیرۆر شەڕێکی جیهانیە وهەموو وڵاتانی جیهان ئێستا لەو بارودۆخەدان، ئاماژەی بەوەشدا لە کوردستان ولە عیراق ئەم شەڕە کاتی زۆری دەوێ".
هەروەها هۆکاری هێرشە چڕەکانی ئەم رۆژانەی دوایی داعشی بۆ کەشوهەوای ئەم چەند رۆژەی بۆ ئەوە گەڕاندەوە کە بەهۆی "بارینی بارانێکی زۆرەوە فرۆکەکانی وڵاتانی هاوپەیمان پرۆسەی سەربازیان ئەنجام نەداوە ئەمەش بووە دەرفەتێک بۆ چەکدارانی رێکخراوی داعش بۆ هێرشکردنە سەر پێشمەرگە بەتایبەتی لە میحوەرەکانی شنگار وچیای زەرتک وگوێڕ وقەرەتەپە ولە زۆربەی ئەو هێرشانەش تێکشکاوە وپێشمەرگە نەیهێشتوە بێنە پێشەوە ورێگەی لێگرتوون".
هاوکات ئەوەی نەشاردەوە کە چەکدارانی داعش هێز وتەقەمەنی زۆریان هەیە وتوانیویانە شوێنێکی زۆر داگیر بکەن "بەسوود وەرگرتن لەو چەکانەی کە لەسوپای عیراقەوە بۆیان ماوەتەوە دوای جێهێشتنی شوێنەکانیان ئەمە جگە لە سوود وەرگرتن لەو پاڵپشتیەی لە سوریا لێیان دەکرێت کە توانایەکی باشی پێداون بۆ هێرشکردن وشەڕی یەکجاری کە ناکرێ بەیەک شەڕ وبەیەک جار ئەو شوێنانەی داگیریان کردوون رزگار بکرێت". دووپاتیشیکردەوە سیاسەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان دووپات لەسەر رزگارکردنی تێکڕای ئەو شوێنانە دەکاتەوە کە تیرۆریستانی داعش داگیریان کردوون بەکەمترین زەرەر.
جەختی لەسەر ئەوەش کردەوە کە ناکرێ هەرێمی کوردستان دراوسێیەکی تیرۆریستی هەبێت ودەستەوەستان بوەستێت، ووتی کە ئەم مەسەلەیە "پێویستی بە هەماهەنگی تەواوی نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان وحکومەتی فیدرالی عیراقە".
گوتەبێژی هێزە چەکدارەکانی هەرێم دووپاتیکردەوە کە حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادەیە بۆ رۆڵگێڕان لەچارەسەرکردنی هەر کێشەیەک وبۆ هەماهەنگی لەگەڵ حکومەتی عیراق بۆ شەڕی تیرۆر "دوای فەرمانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان وەکو سەرۆکی هێزی چەکدار".
هەروەها باسی لەوەشکرد دەزگاکانی هەواڵگری سەر بەوەزارەتی پێشمەرگە ودەزگاکانی ئاسایش ودژەتیرۆر "رۆڵی باشیان لەئاشکراکردنی هاوکارانی داعش گێڕاوە کە رێخۆشکەر بوونە بۆ هاتنە ناوەوەی گرووپەکانیان بەتایبەتی لەناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم ونیشانیدا بەشێک لەو هۆزە عەرەبانەی لەو ناوچانە دا هەن بوونەتە بەشێک لەداعش ودووپاتیشیکردەوە هێزی پێشمەرگە مامەڵەی داعشیان لەگەڵدا دەکات جا لەهەر نەتەوە وئایین وتایفەیەکدا بن" .
یاوەر ئاماژەی بەوەدا هەرێمی کوردستان هیچ جیاوازیەک لەنێوان شەڕی تیرۆر لەشنگار وسەعدیە وجەلەولا لەگەڵ کۆبانێدا ناکات لەبەر ئەوەی شەڕەکە لەکۆبانێ "هەمان هەڕەشە وهەمان ئامانجی لەلای تیرۆریستان هەیە و دووپاتیکردەوە "هەرێمی کوردستان وەکو ئەرکێکی نەتەوەیی ومرۆیی بەباشی زانی بەشێک لەو چەک وتەقەمەنیانەی کە هەیبووە بیداتە شەڕڤانانی ئەم دەڤەرە وحکومەتی هەرێم لەیەکەمین رۆژی هەڕەشەکردن لەکۆبانێ هەوڵی خۆی داوە بۆ گەیاندنی چەک وتەقەمەنی وگەیاندنی پێشمەرگەش بۆ ئەم ناوچەیە بەهەماهەنگیکردن لەگەڵ حکومەتی تورکیا تا لە ئەنجامدا لەڕێگەی فڕۆکە ئەمەریکیەکانەوە گەیەندرایە کۆبانێ".
رونیشیکردەوە کە ئەو چەکانەی گەیشتونەتە کۆبانێ "ئەوانە نین کە ئەمەریکا وهاوپەیمانان بۆ پێشمەرگەی ناردوون چونکە مەرجی ناردنی چەکی هاوپەیمانان بۆ هەرێمی کوردستان ئەوەیە " کە تەنها لەهەرێمی کوردستان بەکار بهێندرێت، بەڵکو ئەو چەکانەن کە پێشمەرگە هەیبووە وئەم کۆمەکە کار وئەرکێکی حکومی بوو بەناوی وەزارەتی پێشمەرگەی حکومەتی هەرێمی کوردستان".
هەروەها فەریق جەبار یاوەر باسی لەوەکرد کە بەپێی بڕگەی پێنجەمی ماددەی 121ی دەستووری عیراق ماف بە هەرێمی کوردستان دراوە هێزی پۆلیس وئاسایش وپاراستنی هەرێمی هەبێت وهێزی پێشمەرگە "بەشێکە لەسیستەمی بەرگری عیراق نەوەکو بەشێک لەوەزارەتی بەرگری عیراق وئەم هێزانە لەژێر فەرماندەیی سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەجوڵێنەوە وئەم پرسەش تاوەکو ئێستا بەهەڵواسراوی لەنێوان هەرێم وبەغدا ماوەتەوە، بەو هیوایەی بەهاتنەکایەی حکومەتی تازە ئەم مەسەلەیە چارەسەر بکرێت".
هه‌رێمی كوردستان و ئه‌مه‌ریكا بازرگانیی نه‌وت له لایه‌ن داعشه‌وه تاوتوێ ده‌كه‌ن
نیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 20ی ئۆكتۆبه‌ری 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، پێشوازی له به‌ڕێز ئامۆس هۆكسته‌ین نێردراوی تایبه‌تی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا بۆ كاروباری وزه و شاندێكی یاوه‌ری كرد, كه له به‌ڕێزان باڵیۆزی ئه‌مه‌ریكا له عیراق و ژماره‌یه‌ك له به‌رپرسان و دپلۆماتكاران پێكهاتبوون.
له دیدارێكدا كه هه‌ر یه‌كه له به‌ڕێزان قوباد تاڵه‌بانی جێگری سه‌رۆك وه‌زیران و د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سه‌رچاوه سروشتییه‌كان ئاماده‌ی بوون، ڕه‌وشی ئێستای عیراق و هه‌رێمی كوردستان و ناوچه‌كه به گشتی و مه‌ترسیی ڕێكخراوی تیرۆرستیی داعش تاوتوێ كرا و، تیشك خرایه سه‌ر هه‌وڵه‌كانی تیرۆرستان بۆ سوودوه‌رگرتن له نه‌وت و سه‌رچاوه‌كانی دیكه‌ی وزه له عیراق و، داكۆكی له گرتنه‌به‌ری هه‌موو ڕێكارێكی پێویست بۆ ڕێگه‌گرتن له بازرگانیكردنی داعش به نه‌وته‌وه كرا.
له‌مباره‌یه‌وه به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران پوخته‌یه‌كی له هه‌وڵ و كاری به‌رده‌وامی داموده‌زگا و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ ڕێگه‌گرتن له هه‌ر هه‌وڵێكی ئه‌م بازرگانییه پێشكه‌ش كرد و، ڕوونی كرده‌وه حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان پێشتریش بۆ ئه‌م مه‌به‌سته لیژنه‌یه‌كی باڵای حكوومی له به‌ڕێزان وه‌زیرانی پێشمه‌رگه، ناوخۆ، سامانه سروشتییه‌كان و ئاسایشی گشتی پێك هێناوه كه زۆر به وردی چاودێریی كه‌یسه‌كه ده‌كه‌ن و توندترین ڕێكار بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه و ڕێگه‌گرتن له هه‌ر ئه‌گه‌رێكی بازرگانیكردنی تیرۆرستانی داعش به نه‌وته‌وه، ده‌گرنه به‌ر.
له به‌شێكی دیكه‌ی دیداره‌كه‌دا، باس له پرۆسه‌ی سیاسی له عیراق و گرنگیی به‌شداریی هه‌رێمی كوردستان له كابینه‌ی به‌ڕێز د. عه‌بادیدا كرا و، شاندی میوان خۆشحاڵیی خۆیان به ده‌ستبه‌كاربوونی وه‌زیره كورده‌كان له به‌غدا ده‌ربڕی و هه‌ردوولا هیوایان خواست ئه‌م به‌شدارییه ببێته هۆی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی هه‌ولێر و به‌غدا. به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانیش سوپاسی هاوكاری و هه‌ماهه‌نگیی ئه‌مه‌ریكای كرد كه به‌رده‌وام هه‌وڵی داوه له چاره‌سه‌ركرنی كێشه‌كاندا یارمه‌تیده‌ر بن، جه‌تیشی له‌وه كرده‌وه هه‌رێمی كوردستان خوازیاره هه‌موو كێشه‌كان له ڕێگه‌ی دیالۆگه‌وه چاره‌سه‌ر بكرێن و هه‌موو مافه ده‌ستوورییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ده‌سته‌به‌ر بكرێن.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی نوێی فەڕەنسا لە عێراق دەكات
پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشەممە ٢٠ـی ١٠ـی ٢٠١٤ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە مارک بارێتی باڵیۆزی نوێی فەڕەنسا لە عێراقی فیدڕاڵ و ئاڵان گیپخات كۆنسوڵی فەڕەنسا لە هەرێمی كوردستان كرد.
لە دیدارێكدا کە بەڕێز مەسرور بارزانی ڕاوێژکاری ئەنجوومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان ئامادەی بوو، سەرەتا باڵیۆزی فەڕەنسا خۆشحاڵیی خۆی بۆ دیدار لەگەڵ سەرۆك بارزانی دەربڕی و ڕایگەیاند کە ڕێز و سڵاوی سەرۆکی فەڕەنسای بۆ سەرۆک بارزانی و گەلی کوردستان هێناوە و دوای دەستبەکاربوونی هەوڵی داوە لە نزیکترین دەرفەتدا سەردانی هەرێمی کوردستان بکات بۆ ئەوەی پەرە بە پەیوەندییە باشەکانی نێوان فەڕەنسا و هەرێمی کوردستان بدەن، داواشی لە سەرۆک بارزانی کرد تێڕوانینی خۆی و سیاسەتی هەرێمی كوردستان لەبارەی ڕەوشی ئێستای کوردستان و عێراق و ناوچەکە بخاتەڕوو بۆئەوەی بەرچاوڕوونییەکی باشتریان هەبێت.
لای خۆیەوە سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی باڵیۆزی نوێی فەڕەنسای كرد و پیرۆزبایی دەستەبەکاربوونی لە ئەرکی نوێی کرد و هیوای سەرکەوتنی بۆ خواست و بەناوی خەڵكی كوردستان سوپاسی سەرۆك و حكوومەت و گەلی فەڕەنسای كرد كە لەكاتی تەنگانەدا بە كردەوە لەگەڵ گەلی كوردستان وەستان و ڕۆڵی پێشڕەوانەی فەڕەنسایشی بۆ هاندانی وڵاتانی ئەورووپا بۆ یارمەتیانی كوردستان بەرز نرخاند.
سەبارەت بە دۆخی بەرەكانی جەنگ سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەوەدا كە هه‌رچه‌نده پێشمه‌رگه له‌ڕووی پڕچه‌ككردنه‌وه ئابلووقه‌ی خرابووه سه‌ر، به‌ڵام ئێمە ڕووبەڕووی دەوڵەتێكی تیرۆریستیی پڕچەك بووینەوە كە چەكی دوو وڵاتی سووریا و عێراقی كەوتۆتە دەست، سەرەڕای ئەوەش پێشمەرگە توانی زوو تاكتیكی تیرۆریستان بزانێ و ڕێ لە پێشڕەوییان بگرێ و له چه‌ندین ناوچه‌دا پاشه‌كشه‌یان پێ بكات و ئێستا زۆربەی ئەو ناوچانەی تیرۆریستان داگیریان کردبوو لەلایەن پێشمەرگەوە ئازاد کراونەتەوە و ئەو شوێنانەی ماون ئازاد دەکرێنەوە.
سەرۆک بارزانی ئەوەشی ڕاگەیاند کە ئێستا تیرۆریستان لە عێراق سوریا ئاراستەی شەڕی خۆیان گۆڕیوە و تەنیا دژی کورد شەڕ دەکەن، تەنیا لە لایەن کوردیشەوە تێک دەشکێندرێن.
سەرۆک بارزانی جەختیشی کردەوە کە تەنیا کردەوەی سەربازی بۆ شکاندنی داعش بەس نییە و پێویستە سەرچاوە داراییەکانیان وشک بکرێت و ڕێگەی هاتنی تیرۆریستانیش بۆناو ئەو ڕێکخراوە تیرۆریستییە بگیرێت، هەروەها ڕێگە نەدرێت چیتر خاکی سوریا وەک حەشارگە و ناوچەیەکی ئارام بۆ داعش بمێنێتەوە.
باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق سوپاسی سەرۆک بارزانی کرد بۆ ڕوونکردنەوەکەی و ڕایگەیاند کە سەرنجەکانی سەرۆک بارزانی بۆ فەڕەنسا زۆر گرینگن و بەرچاوڕوونییەکی باشتریان دەداتێ، هەروەها سوپاسی پێشمەرگەی کرد کە قارەمانانە دژی تیرۆریستان شەڕ دەکەن و ڕایگەیاند: شەڕی کوردستان لەدژی داعش، نەک تەنیا بۆ عێراق و ناوچەکە، بەڵکو بۆ هەموو جیهان گرینگە و ئێوە لەجیاتی هەموو جیهان شەڕ دەکەن.
هەر لە دیدارەکەدا باڵیۆزی فەڕەنسا ڕۆشنایی خستە سەر چالاکییە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابووری و کلتورییەکانی باڵیۆزخانەی فەڕەنسا لە هەولێر و ئەنستیتۆ و کۆمپانیا فەڕەنساییەکان لە کوردستان و ڕایگەیاند کە فەڕەنسا دەیەوێ لە هەموو ئاستەکاندا پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەرێمی کوردستان بەرەوپێش ببات.
باسکردنی پرۆسه‌ی سیاسی له عێراق و پێكهێنانی حكوومه‌تی نوێ و پەیوەندییەکانی هەرێم و بەغدا تەوەرێکی تری کۆبوونەوەکە بوو.
نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان، ستایشى ڕه‌وشى مافه‌كانى مرۆڤ له هه‌رێم ده‌كات
سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 19ى ئۆكتۆبهرى 2014, به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له به‌ڕێز "ئیڤان سیمۆنۆڤیچ" یاریده‌ده‌رى سكرتێرى گشتیى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان بۆ مافه‌كانى مرۆڤ و شاندێكى یاوه‌رى كرد.
له دیدارێكدا شانده‌كه خۆشحاڵیى خۆیان به سه‌ردانى هه‌رێى كوردستان ده‌ربڕى و دووپاتیان كرده‌وه كه پاش دوایین سه‌ردانیان له ساڵى 2011ه‌وه، هه‌ست ده‌كه‌ن له هه‌رێمى كوردستان له زۆر بوارى دپلۆماسى، په‌یوه‌ندیى نێوده‌وڵه‌تى، ژێرخانى ئابوورى، ئازادیى میدیا و ڕاده‌ربڕین, مافه‌كانى مرۆڤ، شێڵته‌ر، مافه‌كانى ئافره‌تان و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه و نه‌هێشتنى توندوتیژیى دژى ژناندان پێشڤه‌چوونى به‌رچاو ڕوویان داوه كه مایه‌ى ستایش و خۆشحاڵین و، به تایبه‌تى هه‌وڵه‌كانى به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانییان به ئه‌رێنى و مایه‌ى پێزانین له قه‌ڵه‌م دا، كه له‌سه‌ر ئاستى كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تیدا پشتگیرییان لێ ده‌كرێت.
به‌ڕێز یاریده‌ده‌رى سكرتێرى گشتیى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان بۆ مافه‌كانى مرۆڤ، هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه له بوارى یاساكاندا پێشڤه‌چوونى به‌رچاو له هه‌رێمى كوردستان هاتوونه‌ته ئاراوه و له هه‌ندێ بوارى مافه‌كانى مرۆڤیشدا ده‌كرێ كارى زیاتر بكرێت، بۆ ئه‌مه‌ش هه‌موو ئاماده‌ییى ده‌زگا په‌یوه‌نداره‌كانى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانى ده‌ربڕى بۆ كردنه‌وه‌ى وۆركشۆپى تایبه‌ت بۆ داموده‌زگا و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان.
هه‌روه‌ها سوپاس و پێزانینى پێشكه‌ش به حكوومه‌ت و خه‌ڵكى كوردستان كرد كه وێڕاى دژواریى بارودۆخه‌كه و نه‌بوونى بودجه و سنوورداریى تواناكان، به‌بێ هیچ جیاوازییه‌كى ئایینى, مه‌زهه‌بى و نه‌ته‌وه‌یى، باوه‌شیان بۆ ئاواره و په‌نابه‌ران كردووته‌وه و هه‌موو كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كیان پێشكه‌ش. ئاماژه‌یشى به سه‌ردانێكى خۆیان بۆ چه‌ند كه‌مپێك كرد و ڕوونى كرده‌وه ئاواره‌كان ستایشى پاراستنى ئه‌من و ئاسایشیان له هه‌رێمى كوردستان ده‌كه‌ن، كه‌چى خوازیارن بگه‌ڕێنه‌وه شوێنه‌كانى خۆیان، به‌ڵام له‌به‌ر خراپیى بارودۆخه‌كه جارێ ناتوانن، ته‌نانه‌ت چاوه‌ڕێى هاتنى ژماره‌ى زیاترى ئاواره و په‌نابه‌ران ده‌كرێت، به تایبه‌تیش له‌به‌ر بارودۆخى دژوارى سووریا.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى، سوپاسى سه‌ردان و تێبینیه‌كانیانى ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى مافه‌كانى مرۆڤ له هه‌رێمى كوردستان كرد و دووپاتى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان پشتگیرى له هه‌نگاوه‌ه‌كانیان ده‌كات، هه‌روه‌ها داواى كرد كه به‌رده‌وام هه‌ر تێبینى و كه‌موكوڕى و پێشێلكارییه‌ك له هه‌رێمى كوردستان ببینن، حكوومه‌تى هه‌رێمى لێ ئاگادار بكه‌نه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى هه‌نگاوى پێویست بۆ نه‌هێشتن و چاره‌سه‌ركردنیان بنێت.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران جه‌ختى له‌وه كرده‌وه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان نكۆڵى له ههبوونى كێشه و كه‌موكوڕى ناكات و به تایبه‌تى له‌گه‌ڵ ئه‌م بارودۆخه‌ى ئێستا هاتووه‌ته ئاراوه، له‌وانه‌یه لێره و له‌وێ هه‌ندێ كێشه و گرفتى نه‌خوازراو بێنه پێشه‌وه، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هه‌موو هه‌وڵێك بۆ چاره‌سه‌ركردنیان ده‌دات و له‌مباره‌یه‌شه‌وه چاوه‌ڕێى هاوكاریى ده‌زگا په‌یوه‌نداره‌كانى نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان ده‌كات.
ده‌رباره‌ى ڕه‌وشى ئاواره و په‌نابه‌رانیش، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه حكوومه‌ت چاوه‌ڕێى هاوكارى و ئاوڕدانه‌وه‌ى زیاترى حكوومه‌تى عیراق و كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى ده‌كات له ڕه‌وشى ئاواره‌كان، به تایبه‌تى كه خه‌ریكه وه‌رزى سه‌رما و سۆڵه ده‌گات و دووپاتى كرده‌وه وێڕاى كه‌میى تواناكان، حكوومه‌تى هه‌رێم له پێشكه‌شكردنى هه‌موو هاوكارییه‌ك بۆ ئه‌وان به‌رده‌وام ده‌بێت. ده‌رباره‌ى به‌شداریى هه‌رێمى كوردستانیش له حكوومه‌تى به‌ڕێز عه‌بادیدا، جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان پشتگیرى له حكوومه‌ته‌كه‌ى ده‌كات و خوازیاره هه‌موو كێشه‌كان له ڕێگه‌ى دیالۆگه‌وه چاره‌سه‌ر بكات.
كونسولێ گشتی نوێی ئەڵمانیا سەردانی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی كرد
بەڕێز جۆرج ئنزوێیلەر كونسوڵی نوێی ئەڵًمانیا بەمەبەستی دەست بەكاربوون سەردانی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی كرد و لەلایەن بەڕێز فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوە پێشوازی لێكرا بە ئامادە بوونی بەڕێز كاروان جەمال جێگری بەرپرسی فەرمانگەی پەوەندیەكانی دەرەوە.
بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە و باڵیۆزی فەڕەنسا لە عیراق دەربارەی دوایین پەرەسەندنەكان گفتوگۆیان كرد
فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت پێشوازی لە مارك بارێتی باڵیۆزی كۆماری فەڕەنسا لە عێراق و ئالان گێپخارت كونسوڵی گشتی ئەو ووڵاتە لە هەولێر كرد.
لە دیدارێكدا كە كاروان جەمال جێگری بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوە ئامادەی بوو، گفتوگۆ كرا دەربارەی دوایین پەرەسەندنە سیاسیەكان و بواری ئاسایش و بارودۆخی ئاوارەكان لە هەرێمی كوردستان و عێراق و لە ناوچەكە، هەروەها لە بەشێكی دیكەشدا باس لە پەیوەندیەكانی نێوان هەولێر و بەغدا كرا.
لەسەرەتای دیدارەكەدا فەلاح مستەفا وێڕای دەربڕینی سوپاسگوزاری بۆ هاوكاری و پاڵپشتی هەرێمی كوردستان لە بواری مرۆیی و سەربازی لە لایەن كۆمەڵگای نێودەوڵەتی و لەناویشیاندا كۆماری فەڕەنسا، باسەكانی لە چوار لایەنی سەرەكیدا چڕ كردەوە.
لەبارەی پەیوەندیەكانی هەولێرو بەغداو بڕیاری سەركردایەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەشداری كابینەی تازەی حكومەتی عێراق روونی كردەوە كە حكومەتی هەرێم بە ئومێدەوە لەم بەشداری كردنە دەڕوانێ وەك هەوڵێك بۆ گێڕانەوی متمانەی نێوان پێكهاتەو لایەنەكان لە عێراق و بۆ چارەسەركردنی پرسەكانی پێشمەرگەو نەوت و گازو پرسی مادەی 140ی دەستورو بودجەو موچەی خەڵكی كوردستان، بەگرنگی زانی كە سوود وەرگرتن لە هەڵەكانی كابینەی پێشتری حكومەتی عێراق وەربگیرێت سەبارەت بە بڕیارو مامەڵە كردنی بۆ هێشتنەوەی ئەم پرسانە بە هەڵواسراوی كە لە سوودو بەرژەوەندی هەردوولادا نیە. هەروەها باس لە پێویستی هاوبەشی لە بڕیارو پێدانی مافەكان بە پێكهاتە جیاجیاكان لە عێراق كرا.
هەر لە دیدارەكەدا فەلاح مستەفا ستایشی هەڵوێستی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ ئەوەی كە هاوكاری حكومەت بوون بە خۆڕاگریان بەرامبەر بە قەیران و سەپاندنی گەمارۆی دارایی لە لایەن بەغدا لە سەر هەرێم و بڕینی بودجەو موچەی خەڵكی كوردستان. ئەمەش وێڕای هاوكاری كردنی ئەو ئاوارەو لێقەوماوانەی كە روویان لە هەرێم كردووە.
سەبارەت بە شەڕ لەگەڵ تیرۆرستانی داعش، بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە گووتی شانازی بەوە دەكەین كە لەجیاتی كۆمەڵەگای نێودەوڵەتی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان لەڕیزی پێشەوەی بەرەكانی شەڕدان دژی تیرۆرستانی داعش. بۆ ئەم مەبەستەش جەخی لەسەر گرنگی بەردەوامبوونی هێرشە ئاسمانیەكان لە لایەن فڕۆكەكانی ووڵاتانی هاوپەیمان بۆ سەر پێگەو مۆڵگەكانی ئەو گرووپە تیرۆرستیە كردەوە، هاوكات داوای هاوكاری و پاڵپشتی زیاتری كرد بۆ هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان لەڕووی دابینكردنی چەكی پێشكەوتوو و چەكی قورس بۆ رووبەڕووبوونەوەو تێكشكاندنی ئەو گرووپە تیرۆرستیە نێودەوڵەتیە. هەروەها پێشكەش كردنی راوێژو مەشق و راهێنانی سەربازی بە هێزەكانی پێشمەرگە وەك لایەنێكی دیكەی ئەو هاوكاریانەو گرنگی بەردەوامبوونیان باسی لێوەكرا.
پرسی مرۆیی و بارودۆخی ئاوەرەكانی ناوخۆو پەناهەندەكانی سوریا لە هەرێمی كوردستان بەشێكی دیكەی باسەكانی دیدارەكە بوون. لەم رووەشەوە باس لە هەوڵەكانی حكومەتی هەرێم بۆ باشتركردنی بارودۆخی ئەو ئاوارانە كرا، بە تایبەتی لەڕووی دابینكردنی شوێنی حەوانەوەو دەستەبەركردنی خواردن و لایەنی تەندروستی و پەروەردە. بەڵام بەهۆی بوونی قەیرانی دارایی لە هەرێم لە دەرئەنجامی سەپاندنی گەمارۆی داریی لەسەر هەرێم لە لایەن حكومەتی فیدڕاڵ لە بەغدا تیشك خرایەسەر سنوورداری تواناكنی حكومەتی هەرێم بۆ مامەڵەكردنی پێویست لەگەڵ پرسی ئاوارەكان، لەم رووەشەوە وێڕای جەخت كردنەوە لەسەر زیادكردنی هاوكاری نێودەوڵەتی بەتایبەتی كە لەوەرزی سەرماو زستان نزیك بووینەتەوە، باس لە ئەجامدانی كۆنفڕانسی هاوكاری مرۆیی نێودەوڵەتی سەبارەت بە رەوشی ئاوارەكان و چارەسەركردنی كێشەكانیان و دووبارە بونیاد نانەوەی ناوچەكانیان كرا. ئەمەش وێڕای هەوڵدان بۆ باش كردنی بارودۆخی دەروونی ئاوارەكان كە لە دەرەئەنجامی ئاوارەبوونیان و ئەو كارەساتەی بەهۆی گرووپی تیرۆرستی داعشەوە بەسەریاندا هاتووە. هەروەها سەبارەت بە پرسی بەجینۆساید ناساندنی ئەو تاوانەی كە تیرۆرستانی داعش بەرامبەر هاووڵاتیانی كورد ئەنجامی داون، باس لە هەوڵەكانی حكومەتی هەرێم و دامەزراندنی لیژنەیەكی باڵای تایبەتمەند بۆ ئەم كارە لە لایەن ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم كرا.
لای خۆیەوەی بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە سەردانی سەرۆكی فەڕەنسا بۆ هەولێر بە گرنگ پڕ واتا وەسف كرد بۆ پاڵپشتی خەڵك و حكومەتی هەرێمی كوردستان و گووتیشی ئەو هەنگاوە جێگەی تەقدیری ئێمەیە.
باڵیۆزی فەڕەنسا لە بەغدا باسی لە تێروانینی ووڵاتەكەی بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ پێشهاتەكان و بەردەوامی هاوكاریە مرۆییەكان و هەماهەنگی سەربازی نێوان هەردوولا بۆ رووبەڕووبوونەوەو تێكشكاندنی تیرۆرستانی داعش كرد. هەروەها تیشكی خستەسەر بڕو جۆری ئەو هاوكاریانەی كە لەماوەی رابردوو ووڵاتەكەی لەڕووی مرۆییەوە بۆ یارمەتیدانی ئاوارەكان پێشكەشی كردوون و جەختیشی لە بەردەوامی كارو هەوڵەكان بۆ ئەم مەبەستە كردەوە.
ڕاگەیێندراوێك لە سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان لەبارەی گەیاندنی چەك و هاوكارییەكانی هەرێمی كوردستان بۆ كۆبانێ
دوابەدوای هەوڵە بەردەوامەكانی هەرێمی كوردستان بۆ پاڵپشتیكردنی كۆبانێ و ڕۆژئاوای كوردستان و هەروەها بڕیاری بوردومانكردنی مۆڵگەكانی داعش لە كۆبانێ لە لایەن هێزە هاوپەیمانەكانەوە، بەرەبەیانیی ئەمڕۆ دووشەممە 20ـی 10ـی 2014 چەك و تەقەمەنی و هاوكارییەكانی هەرێمی كوردستان بەهۆی فڕۆكە ئەمەریكییەكانەوە گەییشتە شاری كۆبانێ.
سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان سوپاسی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا دەكات بۆ گەیاندنی چەك و تەقەمەنی و هاوكارییەكانی هەرێمی كوردستان لەڕێی ئاسمانەوە بۆ كۆبانێ، بۆ ئەوەی ئەو قارەمانانەی لە كۆبانێ بەرگری دەكەن بتوانن سوود لەو چەك و هاوكارییانە وەربگرن.
سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان
20ـی 10ـی 2014