سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ چوارشەممە 30ـی 4ـی 2014 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە مەبەستی بەشداریكردن لە پڕۆسەی دەنگدانی هەر دوو هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و ئەنجوومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان لە یەكێك لە بنكەكانی دەنگدانی شارۆچكەی پیرمام ئامادە بوو و دەنگی خۆی دا.

 چوار شەممە, 30 نیسان 2014

 وتووێژی ڕادیۆ ئینگلیزی بروون مەرزی لەگەڵ دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتیی هەرێمی کوردستان لە ئێران و لە کەسایەتییە پایە بڵندەکانی پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق

گرینگی بەشداریی خەڵکی لە سێیەمین خولی هەڵبژاردنەکانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق چۆن هەڵدەسەنگێنن؟

هەر وەکوو ڕوون و ئاشکرایە، هەموو حکوومەتەکان بە دەستی خەڵکی سازدەکرێن و بەشداری خەڵکی لە هەڵبژاردنەکاندا هێمای دیموکراسییە. دادوەری خەڵکی بەسەر کارکردی سیاسی دەوڵەتەکان لە ڕێگای هەڵبژاردنەکانەوە ئەنجام دەدرێت.

لە ڕوانگەی ئێمەوە بە پێی ئەوەی کە لە عێراق گرفتە جۆراوجۆرە سیاسی، ئەمنیی و ئابوورییەکان بوونی هەیە، دەتوانم بڵێیم کە گرینگی ئەم هەڵبژاردنانە زیاتر لە هەڵبژاردنەکانی پێشووە و هیوادارم کە خەڵکی بە بەشداری بەربڵاوی خۆیان بتوانن بیرووڕای خۆیان دەرببڕن و باروودۆخێک پێکبێت کە حکوومەتێکی وڵامدەرەوە و یاسامەند لە عێراقدا هەڵبژێردرێت.

لەم خولەی هەڵبژاردنەکانی پەڕڵەمانی عێراقدا 39 هاوپەیمان بەشدارییان کردووە. بەبڕوای ئێوە شانسی سەرکەوتنی کام یەک لەم هاوپەیمانانە زیاتر لەوانی دیکەیە؟

ناتوانم ئاماژە بە لیستێکی تایبەت بکەم، بەڵام ئاشکرایە کە هاونیشتمانیانی شیعە 3 هاوپەیمانی گرینگیان هەیە، هەروەها هاونیشتمانیانی سوننە 3 هاوپەیمانی و هەرێمی کوردستانیش بە 2، 3 لیستی بەهێز لە هەڵبژاردنەکاندا بەشدارییان کردووە. تا ڕادەیەک دەتوانین ئەوە بڵێین، بەڵام دەبێت چاوەڕێی بین ببینین دەرئەنجامی هەڵبژاردنەکان بە چ شێوەیەک دەبێت.

چونکە کوردەکان لەم خولەی هەڵبژاردنەکاندا هاوپەیمانییەکی تایبەت و یەکگرتوویان نییە و بە شێوەی جیا بەشدارییان کردووە؟

هەوڵدرا کە لیستێکی هاوبەش پێکبێت، بەڵام بە پێی ناکۆکی لە ڕوانگەکاندا کە بوونی هەبوو، بە تایبەت لەسەر هەندێک مەسەلەی تایبەتدا، لە کۆتاییدا ئەم لیستە پێکنەهات، بەڵام هەر وەکوو ئەو باروودۆخەی کە لە پەڕڵەمانی ڕابردوودا بوونی هەبوو بەگشتیی و وەک چاوەڕوان دەکرێ کوردەکان دوای هەڵبژاردنەکان ئەم هاوپەیمانیانە دادەمەزرێنن و هەر بەم چەشنە یەکپارچە کار دەکەن.

گرینگترینی ئەو قەیرانانەی کە لە پێش دەوڵەتیی پەڕڵەمانی داهاتووی عێراقدا هەیە کامانەن؟

بە بڕوای من گرینگترین ئەرک، دامەزراندنی ئەو هاوپەیمانییەیە کە دەوڵەت پێکدێنێت. چونکە پێشبینی ناکرێت کە یەک لیست بتوانێت زۆرینەی دەنگەکان بۆ خۆی مسۆگر بکات و بە پێی ئەو ناکۆکییە سیاسییە جۆراوجۆرانەی کە لە نێوان گرووپ یا لایەنە سیاسییەکاندا بوونی هەیە کە لە هەڵبژاردنەکاندا بەشدارییان کردووە، تەنانەت لە نێوان لیستە گەورەکانی شیعەشدا زۆر ئەستەمە کە ئەمجارە یەک لیست و هاوپەیمانی بە ئاسانی پێکبێت. دوای ئەوەش وا دیارە گەڕانەوەی هێمنایەتیی و بەرقەراری لە وڵاتدا و لە هەمووی ئەوانە گرینگتر سەقامگیری ئەمنیی، گەورەترین قەیرانی ئەو دەوڵەتە دەبێت کە بە بڕوای من بە هۆی نەبوونی ئەو لێکنەگەیشتنە سیاسییە و بەشداری هەموو لایەنە سیاسییەکانە کە ئەم باروودۆخە پێکهاتووە.

عێراق لە 4 ساڵی ڕابردوودا بە هۆی گێرەوکێشەی سیاسیی بەربڵاو لە نێوان پارت و لایەنە سیاسییەکان، ڕووبەڕووی گرفتی ئەمنیی و تیرۆریستی بووەوە. ئایا دەوڵەتی داهاتووی عێراق دەتوانێت لەم گرفتانە کەمبکاتەوە و هێمنایەتیی و سەقامگیری لە عێراقدا بەرقەرار بکات؟

هەر وەکوو ئاماژەم پێکرد گرفتی سەرەکی کە دەوڵەت لە ساڵانی ڕابردوودا بە تایبەت لە 4 ساڵی ڕابردوو بوویەتیی ئەوەیە کە نەیتوانیوە بە شێوازی واقیعی بەشداری سیاسیی هەموو لایەنەکان پێکبێنێت. نەبوونی ئەم لێکنەگەیشتنە سیاسیی و هاوبەشی سیاسیی و بەشدارییان لە پڕۆسە سیاسییەکاندا بۆتە هۆی ئەوەی کە گرفتەکان بەرەو زیادبوون بڕوات. 

ئەگەر دەوڵەت ئەمجارە هەوڵبدات کە هاوپەیمانییەکی بەهێز، لە نێوان هەموو هێزە سیاسییەکانی عێراق، هەموو کەمینەکان و هەموو پێکهاتە نەتەوەیی و ئایینییەکانی عێراق بۆ پێکهێنانی دەوڵەتێک کە ڕەنگدانەوەی هەموو ڕوانگە سیاسییەکانی عێراق بێت، پێکبێنێت، ئەم گرفتانە بەرەو کەمبوون دەڕوات و هیوادارین کە سەقامگیری گونجاو و جێی پەسندی هەمووان پێکبێت.

ئەگەر بێتوو دەوڵەت هەر لەسەر ئەم ڕێگایەی ئێستا هەنگاوبنێت و هەوڵبدات ڕوانینی لایەنێک بەسەر هەموواندا فەڕز بکات، ئاشکرایە و من فکر دەکەمەوە قەیرانەکان چارەسەر نابن.

وتووێژ لە لایەن: خاتوو گەشانی