وضعیت امروز اقلیم کُردستان از مرحله سخت و دشوار و حساسی عبور می‌کند و هیچ چیزی از بحران و وضعیت گذشته، از بحران اقتصادی و جنگ بر علیه داعش و مرحله پس از رفراندوم و نتیجه اعلام اقتصاد خودکفا و مستقل کم‌تر ندارد.
همه نتایج به این ختم شد که به جای به کار گرفتن وضعیتی مناسب که بتوانیم از راه گفت‌وگو و تفاهم به این آرزو برسیم و استقلال کُردستان را اعلام کنیم که اقتصادی مستقل و خودکفا داشته باشد و برای موفقیت پروسه استقلال اقلیم در بهترین وضعیت، اما کسانی که خود را به عنوان پشت و پناه و حامی مردم کُرد و نیروی پیشمرگه کُردستان می‌دانستند، تنها از نیروی پیشمرگه سپاس و تشکر می‌کنند و در حال تشویق و ترغیب برای بازگشتی دوباره به عراق و حفظ یکپارچگی عراق و متعهد بودن به قانون دائمی عراق هستند.
رهبری سیاسی همه جناح‌ها به ناچار نتیجه رفراندوم [همه‌پرسی استقلال اقلیم کُردستان] را با اقدامی سیاسی معلق کردند و به طور عملی، متعهد بودن خود را به رأی صادره دادگاه فدرال عراق اعلام کرده و این معنی را رساند که خواب استقلال در گور دفن شد ... تا تلاشی دیگر ...
امروز که مردم کُردستان به مرحله‌ای دیگر رسیده است و مرحله‌ پس از برگزاری رفراندوم و نتایجش و مرحله پس از برگزاری انتخابات پارلمانی و مجلس کُردستان و تشکیل حکومت اقلیم است.
انتخاب رئیس جدید اقلیم کُردستان و متخصص و آگاه به سیاست گذشته اقلیم و تشکیل حکومت به شیوه‌ای جدید از میان سه نیروی اصلی اقلیم که حزب دموکرات کُردستان [پارتی] و اتحادیه میهنی کُردستان [یه‌کیتی] و جنبش تغییر [گوران] و احزاب بعدی داخل پارلمان. بقیه جربان‌های دیگر نیز به حکومت راه نیافتند.
همه این‌ها در گذشته سهیم هستند و در امروز هم مشترک هستند و از چگونگی اداره کردن و مدیریت [اقلیم] و از دلایل بروز همه آن بحران‌های خوب و بدی که اتفاق افتادند، آگاه هستند، به همین دلیل می‌توان از تجارب گذشته با مشارکت و همکاری بهره جست تا این پروسه جدید را به سوی موفقیت و ساحل آرامش سوق دهند، که دیگر بیش از این مردم ما دچار بحران نشوند و با یک بحران دیگر، بحران‌های قبلی فراموش نشود.
این فرصتی که امروز در اقلیم کُردستان و عراق پیش آمده است، فرصتی مهم و مفید است برای این که بتوانیم از راه گفت‌وگو و هم‌چنین پیام و سخت مشترک و با یکپارچگی و اتحاد، موفقیت‌های بزرگی را به دست بیاوریم. نتایج
این مسئله را به اثبات رساندند که برآشفتگی و تنش و عصبانیت برای تأمین کردن منافع حزبی و شخصی و اقتصادی، تنها ما را به سوی سراشیبی و دره نابودی خواهد برد.
انحصاری رفتار کردن و مقید بودن به منافع سیاست خارجی و طرفداری کردن از کسانی که در منطقه منافع خاص خودشان را دارند، که هرگز مواضعشان هیچ چیزی از قبل و بعد از برگزاری رفراندوم و اعلام اقتصاد مستقل و خودکفا در زمان پس از آن پروسه کمتر ندارد.
جدای از بازگشت به بغداد و زیر بار رفتن قرضی فراوان که باید عوارض و تبعات آن را اقلیم کُردستان و کورد بدهند و به بحرانی دیگر گرفتار بشویم. اقلیم کُردستان ضروری است که بهتر به فکر منافع خودش باشد، تا دیگر فرزندان خودمان را قربانی دیگران نکنیم.
گذشته مردم کُرد پر از تجربه و مبارزه و موفقیت و در بعضی مواقع شکست است. در بسیاری از موارد که گذشته رسانه‌های جناح‌ها و احزاب سیاسی را مرور می‌کنیم، نتیجه خوبی به دست نمی‌آوریم. بلکه پر از طعنه و اتهام و تهمت زدن به یک‌دیگر است که هم‌دیگر را نالایق و خائن دانسته‌اند. یعنی هیچ کسی به گذشته دیگری رحم نکرده است و تنها خودش را غمخوار و دلسوز و پیشمرگه دانسته است و دیگری را هیچ، بدان معنی که به گفته تمامی آن‌ها، همه هیچ هستند. هیچ کسی دلسوز نبوده است و نباید این مسئله مهم فراموش شود که همه در جبهه مردم بوده‌اند و هر کدام بر حسب توانایی و ساختار وجودی خودش در هر زمینه‌ای که بوده است، در جنبش مبارزات آزادی‌خواهی مردم کُردستان سهیم بوده و مشارکت داشته است.
چرا تمامی این تجارب درخشان را فراموش می‌کنیم و بهترین و موفق‌ترین تجربه را جلوی چشمان خودمان نگذاریم و با همان احساس و موضع کار و تلاش هیئت تأسیس جبهه متحد کُردستانی و طراحی و برنامه‌ریزی این قیام مردمی و مجریان و اقدام کنندگانش را در پیش نگیریم؟ مگر از یادمان رفت که همه تلاش می‌کردند که بیش‌ترین مسئولان را در رهبری کردن برنامه و پیاده کردن طرح و راهبری قیام سال 1991 کُردهای عراق داشته باشند و خوشبختانه تمامی ما برای موفقیت این قیام یک‌دست و متحد بودیم و زیباترین شعار که روانش همیشه شاد و یاد و خاطره‌اش در احساس و درون ما و کارهایمان همواره زنده و جاودان باشد، مرحوم جناب «مام جلال» که صاحب شعار آشتی کردن عمومی بود، در نوروز سال 1984 میلادی همه کسانی که در جبهه مردم بودند و حتی بر علیه مردم بودند، در آن روز برای قیام با نیروی پیشمرگه و شانه و بازوی افراد مسلح که قیام را با موفقیت به انجام رساندند و آن را به امروز رساندند.
هر کسی با تعریف و تمجید از شاخ و بال خود، دیگری را به سنگر خیانت متهم می‌کند و به نظرم دشمن نیز به قول
معروف که بر طبق گفته همه، همه هیچ هستیم (البته با عرض معذرت). بلی همه کورد هستند و همه به اندازه خودشان قربانی داده‌اند و خون ریخته‌اند. اگر همه ما با ایثار و فداکاری و دوری کردن از خواسته‌های فردی و حزبی و حفظ کردن منافع شخصی به میدان بیاییم، با اطمینان می‌توانیم بگوییم که یک بار دیگر به سوی اتحاد همه اقشار مردم کُرد، همان موفقیت را به دست می‌آوریم که به علت قیام مردمی به دست آوردیم. یعنی بیایید که همه ما برای همه و برای مردم کورد باشیم و فکر و اندیشه و نیروهای خود را متحد و یکپارچه کنیم.
در این جا ضروری می‌دانم که درخواستی به همه متفکران، سیاستمداران، نویسندگان و ناظران سیاسی و اجتماعی ارائه کنم، اگر در مدت زمانی مشخص هم باشد، خود را بر حذر بدارند از نوشتن و اعلام نظراتی که تخم نفاق و جدایی و دشمنی را عمیق‌تر می‌کند و می‌خواهم که بیش‌تر به موضوع اتحاد و همدلی و سخن و پیام مشترک و تأمل در حساسیت‌های گذشته بیاندیشند، زیرا امروزه به شیوه‌ای دیگر در عراق آشوب و ناآرامی به وجود می‌آید.
حکومت اقلیم باید بسیار هوشمندانه به این اتفاقات و رویدادها بیاندیشد که امروزه در استان‌های عراق می‌گذرد و به خوبی به این شعار و موضوع مهم دقت کند که در ورای مسائل آموزشی از آن صحبت می‌شود، بسیاری هستند که چشم دیدن وضعیت امروزه در اقلیم کُردستان و عراق را ندارند، موضوع تغییر قانون اساسی و تعیین بودجه و شعارهای مختلف که از آینده عراق بحث می‌کنند، پس اقلیم کُردستان هم بخشی از این عراق است.
کُرد دارای تجربه‌ای تلخ است با هیئت برپایی کودتاهای عراق از زمان سقوط حکومت پادشاهی تا به امروز. درست است که مردم ناراضی و تظاهر کننده عراق درخواست حقوق روای خود را می‌کنند و آن چه که روی می‌دهد، نتیجه است؛ اما محرک‌ها و مشوق‌های فراوان و برنامه‌های پنهانی را در بر می‌گیرد که بسیار حساس هستند و کردها اگر در زمان امروز به فکر آن نباشند، به نتیجه‌ای دیگر خواهد انجامید.
هم‌چون دیگر تلاش‌هایی که برای سقوط حکومت بشار اسد در سوریه انجام شد، در ابتدا برای ایجاد انحراف یک کُرد را به ریاست انجمن میهنی سوری برگزیدند و سپس یک فرد مسیحی و در حال حاضر چه شده است..؟؟!!
یک وضعیت جدید در عراق پیش رویمان است و هر دو طرف مسئله در آن وجود دارد که می‌تواند آینده‌ای خوب باشد و می‌تواند بر عکسش هم باشد. راه حل گفت‌وگوی حقیقی و خود را برحذر داشتن از طرفداری کردن از مناقشه‌های منطقه بیش‌تر حقوقمان را تأمین خواهد کرد و تجربه گذشته هم این را نشان داده است که در زمان‌هایی که همه ما با هم و متحد و یک‌دست و دارای یک موضع مشترک بوده‌ایم؛ بیش‌تر هم به اهدافمان نزدیک شده‌ایم و دوباره می‌گویم بیایید که همه ما برای همه و برای مردم کُرد باشیم، این قدم‌ها را برداریم که ما را به ساحل آرامش و سرمنزل مقصود و موفقیت می‌رساند.

«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران