دکتر «محمد صدیق احمد» (جگرخون) نماینده دوم اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی بیان می‌کند بنا به دستور فرماندهی کل نیروهای مسلح اقلیم کردستان آقای بارزانی اکنون استراتژی نظامی این نیروها را از تدافعی به تهاجمی تغییر داده است.

دیپلماسی ایرانی: اردشیر پشنگ؛ تحولات سریعی که این روزها از شمال سوریه و کوبانی تا شمال عراق و شهرهای زومار و شنگال در سایه حملات دامنه دار داعش در حال وقوع است یکبار دیگر منجر به توجه جامعه بین المللی به این مناطق شده است در همین چارچوب و برای بررسی آخرین اوضاع امنیتی در کردستان عراق با دکتر «محمد صدیق احمد» (جگرخوین) نماینده دوم اقلیم کردستان عراق در تهران به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:

«محمد صدیق احمد» (جگرخوین) جانشین نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق ضمن اعلام اینکه شرایط جنگی در حال حاضر نشاندهنده استحکام و تقویت خطوط استقرار نیروهای نظامی پیشمرگ و تقویت آنها با سلاح‌های سنگین است، از برتری نیروهای پیشمرگ در وضعیت موجود در محورهای درگیری‌ها با نیروهای تروریستی افراطی و تکفیری داعش خبر داد و گفت: «اراده و توان نیروهای پیشمرگ برای دفاع از کردستان و مردم کرد و عراقی بسیار قوی است و این نیروها تجربه زیادی در جنگهای کلاسیک و بویژه نبردهای پارتیزانی دارند اما وسعت گسترده جغرافیای بیش از هزار و پنجاه کیلومتری جبهه‌ها و مقابله با تهاجم انتحاری تروریست‌ها شرایط خاصی را می‌طلبد که خوشبختانه  پیشمرگ‌ها در این مدت کوتاه تا حد زیادی توانایی آن را نیز بدست آورده‌اند. ولی در عین حال باید این خبر را نیز بدهم که طی روزهای اخیر پیشمرگان کُرد توانسته‌اند بیشترین ضربات ممکن و تلفات انسانی را به داعشی‌ها وارد سازند که در نوع خود در قیاس با چندین هفته اخیر بسیار قابل توجه است.»

همه در انتظار اعلام ساعت صفر برای حمله سراسری

 این مقام کُرد عراقی سپس در خصوص روحیه و نحوه مقاومت کردها در قبال حملات داعش افزود: «آقای بارزانی در پیام مهمی اعلام کردند، که تا آخرین نفس با تروریست‌ها خواهند جنگید و به نیروهای پیشمرگ فرمان داده که با تمام توان در مقابل تجاوزهای تروریست‌ها و دشمنان خاک و مردم کُردستان بایستند. و ما شاهدیم همه نیروهای کرد از احزاب مختلف چه کردستان عراقی و چه دیگر مناطق کردنشین در این برهه حساس به یاری مردم شتافته و علیه دشمن تروریستی بنام داعش متحد شده‌اند.»

جگرخوین افزود: بنا به دستور فرماندهی کل نیروهای مسلح اقلیم کردستان آقای بارزانی و پس از فراخوانده شدن

 نیروهای مردمی ذخیره و دیگر نیروهای رزمی و استقرار نیروهای پشتیبان در لایه‌های چندگانه دفاعی و تقویت شده و به دستور ایشان هم اکنون استراتژی نظامی این نیروها از تدافعی به تهاجمی تغییر یافته و همگی در انتظار دستور نهایی برای تهاجم سراسری و سنگین به مواضع تروریست‌ها هستند. اما او اشاره نکرد این حمله محتمل سراسری آیا تنها از جانب پیشمرگان خواهد بود و یا همزمان ارتش عراق هم دست به اقدامی هماهنگ و منظم خواهد زد.

نماینده دوم اقلیم کردستان عراق در تهران همچنین ضمن ابراز رضایت از ادامه حملات هوایی و عملیات کمک رسانی ایالات متحده آمریکا و نیز ارتش عراق به مواضع داعش گفت: خوشبختانه این حملات توانسته است ضربات قابل توجهی به این نیروها وارد سازد و ما امیدوار به ادامه آن هستیم و  روند به گونه‌ای است که انتظار می‌رود به زودی تمامی این شهرها و نیز مناطق گسترده‌تری به طور کامل از عناصر داعش پاکسازی شوند».

حضور یک و نیم میلیون پناهنده در کردستان عراق

«محمد صدیق احمد» در ادامه گفت: «اقلیم کردستان هر چند به لحاظ نیروی مردمی و نظامی، سیاسی توانمند است اما از لحاظ اقتصادی شرایط سختی را پشت سر گذاشته و هم اکنون نیز پذیرای بیش از یک میلیون پناهجو و آواره جنگ تروریسم است و از آنجا که دولت عراق هم در زمان کنونی از منظر کلی دولتی  ضعیف است است، بدون شک برای برخورد خطر فزاینده با تروریسم کور و جدیدی از نوع دولت به اصطلاح اسلامی و تکفیری (داعش) ما بسیار تنها بوده‌ایم. جنگ ما جنگ برای پاسداری از ارزشهای والای انسانی و اخلاقی و نوعدوستی است. اما برای مقابله با این پدیده شوم و غیر بشری لازم است همه نیروهای مترقی، صلح‌طلب و عدالتخواه متحد شوند.»

حمایت‌های قابل توجه ایران از کردها

 اما «جگرخوین» اشاره کرد که در این شرایط ویژه و بحران تروریسم کور داعش، همه نیروهای مبارز کردی به صورت یکپارچه و دوستان و متحدان مردم عراق و اقلیم کردستان کمکهای موثری به اقلیم کردستان داشته‌اند که وزیر امورخارجه عراق آقای «هوشیار زیباری» و رئیس دیوان ریاست اقلیم کردستان آقای «فواد حسین» در مصاحبه مطبوعاتی شب گذشته از آنها قدردانی کردند، و بویژه کمکهای  جمهوری اسلامی ایران مورد تقدیر هر دو مقام سیاسی عراقی و کردستانی قرار گرفت. البته جمعیت هلال احمر ایران هم کمکهای غذایی و دارویی قابل توجهی به آوارگان مستقر در اقلیم ارائه داد که متأسفانه زیاد در ایران این کمکها رسانه‌ای نشده است و باید تأکید کنم خوشبختانه روابط طرفین در بهترین وضعیت خود است.

«جگرخوین» همچنین ضمن اشاره به صحبتهای آقای یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و مذاهب گفت: «بسیار خوشحالم ایشان به نمایندگی از دولت ایران اینگونه در قبال مصیبت‌های روی داده علیه کردها و خطرهای پیش‌رو اعلام نظر و موضع کرده‌اند و این حمایت مایه دلگرمی و خوشحالی ما شده است.»

آخرین تحولات مربوط به شنگال و کردهای ایزدی

 این مقام کُرد عراقی در پاسخ به این سئوال که چرا شنگال و زومار بسیار راحت سقوط کردند گفت: «البته کارشناسان و فرماندهان  نظامی صلاحیت پاسخگویی به این سوال را دارند اما به شکل کلی می‌توان گفت که این دو شهر چون پیش از این در اختیار ارتش عراق بودند و نیروهای کردستان در سطح محدودی پس از بحران سقوط استان موصل و تخلیه ارتش در آنجا مستقر شده بودند و بالطبع مواضع دفاعی مستحکمی در این مناطق ایجاد نشده بود، و قاعدتا در صورت ایجاد درگیری گسترده تنها با نیروهای پیشمرگ محدود و نیز نیروهای محلی و نیز سبک غیر متعارف حمله گروه تروریستی داعش که با قساوت و خشونت بی اندازه و اقدامات وحشیانه مشخصا مردم مدنی را هدف می‌گیرند محدودیت‌های زیادی برای عملیات نظامی وجود دارد، احتمالا تلفات غیرنظامیان بسیار گسترده‌تر می‌شد. عمده عقب‌نشینی نیروهای اقلیم کردستان در مناطقی بوده است که به لحاظ جغرافیای نظامی اهمیت کمتری داشته‌اند و در سطحی کاملا محدود و بنابر تاکتیک‌های نظامی مشخص و برای حفظ جان غیر نظامیان انجام شده است.

وی افزود: «برآورد دقیق اوضاع، تجزیه و تحلیل سریع موقعیت‌های نظامی در مناطق جنگی و تقویت مواضع نیروهای پیشمرگه پس از تشخیص و تأمین هدف‌های نظامی مورد نظر به شکلی گام به گام سیاست وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان است و در شرایط تهاجمی قرار گرفتن نیروهای پیشمرگ در عرض دو روز گواه این واقعیت است.»

وی در پاسخ به این سئوال که اینک اوضاع آوارگان کُرد ایزدی در شنگال و ارتفاعات آن به چه نحوی است گفت: «بخش بسیار دردآور حوادث تلخ روزهای اخیر اینجاست که دها هزار تن از هموطنان کُرد ایزدیمان تحت شرایط بسیار سخت در عرض چند ساعت بالاجبار به کوهستان شنگال پناه آوردند و این متأسفانه موجب بروز فاجعه‌ای انسانی شد که بازتابی جهانی داشت که واکنش‌های گسترده‌ای از جمله صدور بیانیه شورای امنیت و اقدام عاجل برخی دوستان و هم پیمانان منطقه‌ای و بین‌المللی ما را بدنبال داشت. متأسفانه بسیاری از کودکان و سالخوردگان و زنان با توجه به گرمای طاقت فرسای تابستان بدلیل تشنگی و گرسنگی جان خود را از دست دادند. اما تاکنون قسمت بزرگی از این آوارگان به مناطق امن انتقال یافته و کمک رسانی هوایی از سوی هواپیماهای ایالات متحده و نیروی هوای عراق فزونی یافته است، البته باید این نکته را نیز یاد آور شوم که از روز نخست حدود هزار نیروی پیشمرگ به همراه این آوارگان در ارتفاعات شنگال برای جلوگیری از حمله تروریستها به مردم مستقر شده‌اند.»

همایش بیست و هفتمین سالگرد فاجعه بمباران شیمیایی سردشتبا سخنان و مطالب حجت‌الاسلام و المسلمین«علی یونسی» دستیاری ویژه ریاست جمهوری اسلامی ایران در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، «جگرخوین» (محمد صدیق احمد) جانشین نمایندگی اقلیم کردستان در ایران، دکتر «اسعد اردلان» استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مسائل حقوق بین‌الملل، «احسان هوشمند» محقق، نویسنده و تحلیلگر اجتماعی و مسائل اقوام، «عثمان مزین» دبیر کمیته حقوقی انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت، «امیرحسینی» مشاور رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران ایران و رئیس مرکز ارتباطات بنیاد شهید در سالن دفتر دستیاری ویژه رئیس جمهور در تهران برگزار شد.

در این همایش، «جگرخوین» (محمد صدیق احمد) جانشین نمایندگی اقلیم کردستان در تهران هم مطلبی را ارائه داد که بسیار زیاد مورد توجه و عنایت ویژه آقای «علی یونسی» دستیاری ویژه ریاست جمهوری اسلامی ایران در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، قرار گرفت، متن این سخنرانی در زیر می‌آید:

جنگ عراق و ایران طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم بعد از جنگ ویتنام بود. این جنگ در سپتامبر 1980 میلادی (شهریور 1359) آغاز گردید و هشت سال به طول انجامید؛ جنگی ناعادلانه که دولت و مردم ایران انقلابی را غافلگیر کرد. این جنگ فرسایشی به ملت‌های دو کشور تحمیل شد و همه ابعاد زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داد.

اساساً جنگ‌ها آثار بسیار نامطلوبی بر جای می‌گذارند. چه بسیار دولت‌هایی که در تاریخ به واسطه جنگ‌ها از بین رفتند، اما مهم‌تر از آن هزینه‌هایی است که ملت‌ها می‌پردازند. در جنگ هشت ساله عراق علیه ایران حوادث تلخی روی داد که همگی از آثار نامطلوب جنگ بر ابعاد گوناگون حیات شهروندان دو کشور حکایت دارد. یکی از این حوادث حمله شیمیایی ارتش بعثی به سردشت است. 

متأسفانه، هرچقدر دانش بشر بیش‌تر رشد کرده فناوری نظامی نیز بیشتر توسعه یافته است. از این رو، ارتش‌ها دائماً امکان ساخت و به‌کارگیری سلاح‌های جدیدی را کسب می‌کنند که قدرت کشندگی، انهدام و تخریب بیش‌تری دارند. اوج این فرایند، تولید سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و میکروبی است. اگرچه وجدان بشری آشکارا مخالف تولید و به‌کارگیری این گونه از سلاح‌ها است، اما طی قرن بیستم بارها و بارها در جنگ‌ها از سلاح‌های کشتار جمعی علیه اهداف نظامی و غیر نظامی استفاده شد. به لحاظ تاریخی اولین مورد استفاده از سلاح شیمیایی به جنگ اول جهانی باز می‌گردد، اما در جنگ عراق علیه ایران بهره‌گیری از این سلاح در سطح گسترده در دستور کار ارتش بعثی قرار گرفت و طی آن بسیاری از نظامیان ایران و از آن مهم‌تر شهروندان دو کشور آسیب جدی دیده‌اند. صدام از این سلاح نه تنها علیه شهروندان ایرانی، بلکه علیه شهروندان خود نیز استفاده کرده است.

بی تردید رژیم بعثی صدام رژیمی اقتدارگرا و خودکامه و در همان حال نژاد‌پرست و توسعه‌طلب بوده است. صدام همه مخالفان خود را دشمن تلقی می‌کرد؛ چه عراقی باشد و چه نباشد و همه آنها را با هر روش و ابزاری، متعارف و یا غیر‌متعارف، سرکوب می‌کرد. بازبینی رفتارهای صدام با ملتهای دو کشور هر شخص بی‌طرفی را به این نتیجه اجتناب‌ناپذیر می‌رساند که این دیکتاتور حتی به ابتدایی‌ترین حقوق شهروندان عادی وقعی نمی‌نهاد.

استفاده از سلاح شیمیایی توسط رژیم بعثی در شرایطی انجام شد که معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی متعددی تولید، به‌کارگیری و توسعه و حتی صادرات آن‌را ممنوع نموده بود. از جمله این موارد می‌توان به پروتکل ژنو در سال 1925 اشاره کرد. جالب آنکه عراق خود در سال 1931 به این پروتکل پیوسته بود. اقدام صدام به طور آشکاری در مغایرت با اصول و مواد معاهدات و کنوانسیون‌های یادشده بوده است. استفاده رژیم صدام از سلاح‌های شیمیایی طی دهه 80 در جنگ علیه ایران به قدری وسیع بود که به جامعه جهانی انگیزه لازم برای تدوین معاهده بین‌المللی سلاح‌های شیمیایی را در اوایل دهه 90 داده است. این معاهده در سال 1993 در پاریس به امضا رسید و در سال 1997 لازم‌الاجرا شد. 

بسیاری از شهرهای مرزی ایران و عراق مورد حمله شیمیایی ارتش نژاد‌پرست بعثی قرار گرفته است. از جمله در 7 تیرماه 1366 ارتش بعثی این سلاح را علیه سردشت به‌کار گرفت. این حمله بیش از هر چیز با هدف کشتار مردم عادی ساکن شهر انجام شد و لذا به واسطه فقدان آمادگی لازم شهروندان عادی برای مواجهه با چنین اقدام شنیعی آسیب جدی به آنها وارد شد. طبق اطلاعات موجود، در این حمله 130 نفر جان خود را از دست دادند و 8000 نفر نیز مجروح شدند. این اقدام ظلمی آشکار از سوی یک رژیم متجاوز علیه شهروندان عادی ایرانی بوده است؛ اقدامی که وجدان هر انسان آزاده‌ای را می‌آزارد و او را به واکنش وا می‌دارد.

ما، دولت و مردم اقلیم کردستان عراق عمیقاً با مردم ایران و مخصوصاً مردم سردشت و آسیب‌دیدگان و بازماندگان این فاجعه احساس همدردی می‌کنیم و خود را در غم این عزیزان شریک می‌دانیم؛ چه اینکه ما خود نیز قربانی این رفتار غیر انسانی ارتش بعثی در فاجعه بمباران شیمیایی شهر حلبچه که در جریان آن بیش از 5000 انسان بی‌دفاع و بی‌گناه جان خود را از دست دادند، بوده‌ایم. البته در این مجال لازم می‌دانم به کمک‌های سخاوتمندانه و انسان‌دوستانه دولت و مردم ایران به آسیب‌دیدگان کشورم که تا زمان کنونی نیز ادامه دارد، اشاره کنم و قدردانی نمایم، چراکه این کمک‌ها تا حد زیادی از آلام و اندوه مردم مظلوم و رنج‌دیده ما کاسته است. نکته قابل توجه در بمباران‌های شیمیایی ارتش عراق بر علیه مناطق مسکونی شهرها و روستاهای ایران و عراق این بود که بیش‌تر آنها مناطق کردنشین بودند، گویی دیکتاتور بغداد در آرزوی نابودی کامل کردها به‌عنوان سپرهای نفوذناپذیر و مدافعان تاریخی تمدن  بزرگ و باشکوه آریاییان این سرزمین بود.

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران سال‌ها پیش به پایان رسید، اما ضروری است تلاش کنیم تا آنچه در این رویداداهای دهشتناک بر ملتهای دو کشور گذشته برای ملت‌هایمان و برای جامعه جهانی بیشتر تشریح و تحلیل شود. غیر از کثیری که از این جنایت‌ها آگاهی ندارند، بسیاری نیز صرفاً می‌دانند که به حلبچه و سردشت حمله شیمیایی شده و در مورد ابعاد گسترده این موضوع آگاهی زیادی ندارند. ضروری است که اقدامات نهادهای دخیل در اقلیم کردستان عراق و ج.ا.ایران و حتی شهروندان علاقه‌مند به این موضوع دامنه یابد و همکاری‌های لازمه برای رسیدن به اهداف یادشده زمینه‌سازی و مدیریت شود.

تردیدی نیست که با نهادینه کردن نگرشی نوع‌دوستانه، باید در جهت مقابله با سلاح‌های کشتار جمعی، به طور عام و سلاح‌های شیمیایی به طور خاص قدم‌های اساسی برداشت و این تلاش‌ها را برای اهداف متعالی چون حفظ صلح در منطقه و جهان وسعت داد. جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق دارای اشتراکات دینی، فرهنگی و تمدنی  فراوانی هستند که نشان از ظرفیت‌های بسیار و بسترهای مناسبی برای رسیدن به آرمان‌های والای اخلاقی  و انسانی یاد شده دارد.

نکته پایانی و بسیار حایز اهمیت اینکه برای دفاع از حقوق قربانیان فجایع دردناک سردشت و فاجعه حلبچه و برای جلوگیری از تکرار کاربرد سلاح‌های شیمیایی باید با همه توان به پیگیری قضایی پرونده‌های کشورها، اشخاص و کمپانی‌هایی که چنین سلاح‌های مرگباری را در اختیار نظام بعث عراق قرار دادند و یا به تولید آن در عراق کمک کردند، یاری رساند. باشد که با محکومیت و رسوایی و معرفی‌ آن‌ها به جامعه بین‌المللی دیگر شاهد نقض گسترده حقوق بشر و قتل عام انسان‌های بی‌دفاع و بی‌گناه در هیچ کجای جهان نباشیم و همه با هم  برای گسترش دموکراسی و   جامعه مدنی جهانی، ارزش‌های اخلاقی و حقوق بشر و بویژه صلح و آزادی که پیام برجسته ادیان الهی بویژه دین رحمانی اسلام وتمدن باستانی‌مان است، بکوشیم.

توجه: این مطلب در روزنامه شهروند؛ روز دوشنبه 9 تیرماه 1393، سال دوم، شماره 318، صفحه 11 هم منتشر شده است.