نازم دهباغ لهگهڵ هیدە ئاکی ئاداچی بەرپرسی بەشی سیاسی باڵیۆزخانەی ژاپۆن کۆبۆوه
"نازم عومەر دهباغ" نوێنهرى حکوومهتى ههرێمى کوردستان له تاران، ڕۆژی دووشەمە رێکەوتی 30/4/2018 لهگهڵ "هیدە ئاکی ئاداچی" بەرپرسی بەشی سیاسی باڵیۆزخانەی ژاپۆن دیداریی کرد.
لە چاوپێکەوتنەکەدا بەرێز"هیدە ئاکی ئاداچی" خۆشحاڵی خۆی دەربری لەسەر هێوربوونەوەی تەنگەشهکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراقی و کردنەوەی سنوورەکان و فرۆکەخانەکانی هەرێمی کوردستان، و هیوای خواست کە کێشەکانی دیکە هەروەها بەرهو چارەسەری هەنگاوبنێت.
له بهشێکی دیکهی ئهم کۆبوونهوهیهدا، هەروەها گفتووگۆ لەبارەی ڕەوشی سیاسی و ئەمنی هەرێمی کوردستان و پرۆسەی دەنگدان باسی لێوە کرا.
نوێنەری حکوومهتى ههرێمى کوردستان له تاران ڕاوبۆچوونی حکومەتی هەرێمی کوردستانی خستەڕوو، و باسی لە هەوڵەکانی سەرۆکی حکومەتی هەرێم بەرێز "نێچیرڤان بارزانی" کرد کە دوای پرۆسەی رفراندۆم چەندین سەردانی بۆ وڵاتانی ئەوروپا و هەرێمی ئەنجامداوە بۆ هێورکردنەوەی دەرئەنجامی ریفرادۆم و سەرکەوتو بوو.
لە دیدارەکەدا "نازم دهباغ" ئەوەشی خستەڕوو کە کوردستان هەمیشە پێویستی بە باڵپشت و پشتیوانی دۆستان هەیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی لەگەڵ بەغدا و هەروەها بەرەنگاربوونەوەی گروپە تیرۆریستیەکان.
"هیدە ئاکی ئاداچی" هیوای سەرکەوتنی بۆ پرۆسەی ئاشتی و گفتۆوگۆ خواست لە چوارچێوەی پابەندبوونی هەر دوولا بە دەستوری هەمیشەیی عراق.
"نازم دەباغ" بەشداریی لە ساڵیادی لە دایکبوونی "ولیەم ئەلکساندر" شای وڵاتی هۆڵهندا کرد
"نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران، لە ساڵیادی لە دایکبوونی "ولیەم ئەلکساندر" شای وڵاتی هۆڵهندا له باڵیۆزخانەی ئهم وڵاته لە تاران بەشداریی کرد.
بە بۆنەی ساڵیادی لە دایکبوونی "ولیەم ئەلکساندر" Willem-Alexander شای وڵاتی هۆڵهندا، باڵیۆزخانەی هۆڵەندا لە تاران، بەو بۆنەیەوه ئاهەنگێکیان گێرا، کە بەشێکی زۆری باڵیۆزی وڵاتان لە تاران ئامادە بوون.
خاتوو "سوزان تریستال" باڵیۆزی هۆلەندا لە تاران بانگهێشتی ئاراستەی نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کرد بۆ بەشداربوون لەو بۆنەیەدا و "نازم عومەر دهباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لەو بۆنهیەدا بەشداربوو.
دوای بانگهێشتی باڵیۆزی عێراق لە تاران "راحج سابیر عهبود المووسهوی" بۆ نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان له تاران، بۆ بەشداری کردن لە کۆڕبەندێک کە باڵیۆزخانەی عێراق بە هەماهەنگی لەگەڵ کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن ئامادەیان کردبوو بە بۆنەی بەرێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بۆ ساڵی ٢٠١٨، لە لایەن نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان له تاران هەریەک لە "هیوا رهسول رهشید"، "فهخرهالدین عهزیز سالح"، "سۆران عهلی ئەمین" و "عهلاء غولام عهلی" تیایدا بەشداربوون.
لە کۆربەندەکەدا نوێنەری پارتە سیاسییەکانی عێراق و بەشێک لە هاوڵاتیانی عێراقی نیشتەجێی تاران بەشداربوون.
"راجع الموسهوی" باڵیۆزی عێراق و "حهیدهر الحوسهینی" بەرێوبەری نووسیگەی هەڵبژاردنەکان لە تاران لەسەر گرنگی بەشداربوون لە هەڵبژاردن و چۆنییەتی چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە بۆ هاوڵاتیان دێنە پێش وتاریان پێشکەش کرد.
باڵیۆزی عێراق لە تاران له وتارەکەیدا پێگهی قوربانییەکانی پێشمەرگە و حهشدی شهعبی بەرز نرخاند بۆ رزگارکردنی عێراق لە دەستی داعش.
گەشتە ئاسمانییەكانی نێوان سلێمانی و تاران دەستپێدەكاتەوەو چاوەڕوانیش دەكرێت لەم هەفتەیەكدا كارەكان كۆتایی بێت، فڕۆكەخانەی سلێمانیش دەڵێت لەگەڵ ئەو كۆمپانیایەی گەشتەكان رێكدەخات لەپەیوەندیدان.
نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێم لەتاران بە PUKmediaی راگەیاند: بڕیاری سیاسی كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ دەستپێكردنەوەی گەشتە نێودەوڵەتییەكانی نێوان ئێران و فڕۆكەخانەی سلێمانی دراوەو تەنها كاری كۆمپانیان ماوە بۆ دەستپێكردنەوەی گەشتەكان.
وتیشی: چاوەڕوان دەكرێت تا رۆژی سێ شەممەی داهاتوو بڕیاری كۆمپانیای بواری فڕۆكەوانی بۆ دەستپێكردنەوەی گەشتەكانیش دەربچێت، چونكە كۆمپانیاكانی بواری گەشتوگوزار پێویستیان بەتەواوكردنی كارەكانیانە كە بوارەكانی خزمەتگوزاری گەشتە ئاسمانییەكان دەگرێتەوە.
لای خۆشیەوە تاهیر عەبدوڵڵا، بەڕێوەبەری گشتی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی بە PUKmediaی راگەیاند: هەموو ئامادەكارییەكمان كردوە بۆ دەستپێكردنەوەی گەشتەكان و 24 سەعات فڕۆكەخانە بۆ گەشتەكان ئامادەیە.
وتیشی: ئەو كۆمپانیایەی گەشتەكان رێكدەخات لەگەڵ لەسەر هێڵین، بەڵام ئەوان چاوەڕوانی بڕیاری دەسەڵاتی فڕۆكەوانی ئێرانن، چونكە ئاسمانی ئێران بەڕووی گەشتە نێودەوڵەتییەكانی هەرێمی كوردستاندا داخراوە.
نێچیرڤان بارزانی: دەبێ پەرلەمان پڕۆژه یاسای چاكسازی پهسهند بكات
دوای كۆبوونهوهی ئهمڕۆ سێشهممه 17/4/2018ی ئهنجومهنی وهزیران، له كۆنگرهیهكی ڕۆژنامهوانیدا بهڕێز نێچیرڤان بارزانی سهرۆك وهزیرانی ههرێمی كوردستان، باسی ناوهرۆكی كۆبوونهوه و چهند بابهتێكی پهیوهست به ڕهوشی ناوچهكه و عێراق و ههرێمی كوردستانی كرد.
سهرهتا بهڕێزیان بهبۆنهی جهژنی (چارشهمبوا سۆر)ی ئێزدییانهوه جهژنه پیرۆزهی له ئێزدیانی كوردستان و ههموو جیهان كرد و گوتی "ههروهك هون دزانن سبه جهژنا ههڤوهلاتیێن یێن مه یێن ئێزدییه، جهژنا چارشهمبیا سۆر، ئهز ب ڤێ ههلكهتنێ لێرهڤه ب ناڤێ حكوومهتا ههرێما كوردستانێ و ئهنجومهنێ وهزیران گهرمترین پیرۆزباهیێ ل ههمی ههڤوهلاتیێن مه یێن ئێزدی ل كوردستانێ و دهرهڤهی كوردستانێ و سهرتاسهری جیهانێ دكهم و جهژنا وان پیرۆز دكهین، هیڤیدارین جهژنا وان ب خێر و خۆشی و سهرفهرازی بۆ وان ڤهگهڕیت و پیرۆزباهیێ لێ دكهین".
دواتر لهبارهی ناوهڕۆكی كۆبوونهوهی ئهنجومهنی وهزیرانهوه، بهڕێزیان ڕایگهیاند "كۆبوونهوهی ئهمڕۆی ئهنجومهنی وهزیران ئاسایی بوو، ئهو بابهتانهی تیایدا باس كران زیاتر لهسهر پرسی چۆنیهتیی چارهسهركردنی زیادهڕۆیی به شێوهیهكی گشتی لهسهر موڵك و ماڵی حكوومهت بوو كه ئهمهش پێویستی به پڕۆژهیاسایهك ههیه و هیوادارین لهم نزیكانهدا بتوانین بۆ پهرلهمانی بنێرین بۆ چارهسهركردنی ئهم بابهته، ئهمه یهكێك له تهوهرهكانی كۆبوونهوهی ئهمڕۆمان بوو. له تهورێكی دیكهدا ههروهك ئاگادارن بانگهشهی ههڵبژاردن بۆ ههڵبژاردنی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق دهستی پێكردووه، لهمبارهیهوه جهختمان لهسهر ئهوه كردۆتهوه كه هیوادارین بانگهشهی ههڵبژاردن به شێوهیهكی ئارام و ڕێكوپێك و دوور له توندوتیژی له ههرێمی كوردستان بهڕێوه بچێت. ئهوهی بۆ ئێمه گرنگه پاراستنی ئهمن و ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی ههرێمی كوردستانه، بانگهشه له شوێنی خۆی ئهنجام دهدرێت، بهڵام لهگهڵ ئهوهشدا زۆر زۆر گرنگه ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی كوردستان پارێزراو بێت، له كۆبوونهوهدا جهختمان لهسهر ئهم خاڵه كردهوه و هیوادارین ههڵبژاردنێكی سهركهوتوو بۆ ههموو عێراق دوور له توندوتیژی بهڕێوهبچێت و ههمووشی مانگێكه و دهبێ چاوهڕێی ئهوه بكهین بزانین دوای ههڵبژاردن چی دهبێت".
له وهڵامی پرسیارێكدا سهبارهت به تاپۆكردنی خانووه بێتاپۆكان و چارهسهركردنی كێشهی زێدهڕۆییهكان، بهڕێزیان ئاشكرای كرد "ئهو یاسایهی ئهمڕۆ بڕیاری لهسهر درا و دهچێته پهرلهمان، ڕێكاری بۆ چارهسهركردنی ههموو ئهو كێشانه داناوه. مهسهلهی زیادهڕۆییهكان دوو سێ بهشه كه له ناوهوه و دهرهوهی سنووری شارهوانی و زهوییه كشتوكاڵییهكان و سهخهرییهكان پێكدێت، پڕۆژه یاسای حكوومهت ڕێگهچارهی بۆ ئهمانه داناوه و لهوانهش چارهسهركردنی كێشهی ئهو خانووانهی به زێدهڕۆیی له ناوهوهی سنووری شارهوانی دروستكراون و ڕێكاریان بۆ دیاری كراوه تاكو تاپۆ بكرێن، بهڵام له ههمان كاتدا ڕێكارێك دانراوه تاكو سنوورێك بۆ ئهو زێدهڕۆییانه دابنرێت كه لهمهودوا دهكرێن و بێگومان حكوومهتی ههرێمی كوردستان جدییه كه ڕێگه بهو زێدهڕۆییانه نادات".
سهبارهت به دهنگۆی سهردانی شاندێكی حكوومهتی ههرێمی كوردستان بۆ بهغدا و ئاستی پهیوهندییهكانی ههولێر ـ بهغدا، بهڕێزیان گوتی "ههر له ڕاگهیاندن گوێم لێ بووه كه شاندێكی ههرێمی كوردستان دهچێته بهغدا و هیچ شتێكی فهرمی لهنێوان ئێمه و بهغدا تاكو شاندێكمان سهردانی بهغدا بكات نییه، ئهو دانوستانهى لهنێوان ئێمه و بهغدا ههیه بهردهوام دهبێت له ههموو ڕوویهكهوه، بۆیه زۆر ئاسایییه شاندی ئێمه بڕوات و شاندی ئهوان بێته ئێره، بهڵام ئێستا هیچ وادهیهك نییه بۆ ناردنی شاندێك بهرهو بهغدا".
دهربارهی بهردهوامیی هاتنی ئهو بڕه پارهیهی له بهغداوه بۆ ههرێمی كوردستان دهنێردرێت و دهنگۆی ئهوهی گوایه ئهو بڕه پارهیه دهبڕدرێت، بهڕێزیان ڕایگهیاند "ئهوهی ئێمه دهیزانین ئهوهیه كه بهغدا پابهند دهبێت به ناردنی ئهو بڕه پارهیهی بۆ مووچهخۆرانی ههرێمی كوردستان ناردوویهتی، بهردهوام دهبێت و پێمان وانییه كێشه لهم بابهتهدا دروست ببێت".
دواتر سهبارهت به كێشهی مووچهی پاسهوانانی وهزارهتی ناوهخۆ و دهنگۆی ئهوهی پڕۆژه یاسای چاكسازی حكوومهت كه له پهرلهمانی كوردستانه، تا دوای ههڵبژاردن پهسهند ناكرێت، بهرێزیان ڕایگهیاند "كێشهیهك ههبوو لهسهر مووچهی پاسهوانهكان، وهزارهتی ناوهخۆ لهگهڵ وهزارهتی دارایی خهریكی چارهسهركردنی بابهتهكهن و چارهسهر دهكرێت. دهربارهی پرسیاری دووهمیش ئێمه یاسای چاكسازیمان ناردۆته پهرلهمان تاكو پهسهند بكرێت، یاساكه ههنگاوێكی یهكجار زۆر گرنگه بۆ چاكسازی له وڵاتی ئێمه له ههموو ڕوویهكهوه، بۆیه ئهوهی ئێمه وهك حكوومهت داوا دهكهین له پهرلهمان، ئهوهیه كه ئهو یاسایه به زووترین كات دهنگی لهسهر بدرێت و له پهرلهمان تێپهڕێنرێت و تا ئێستاش بهو هیوایهین كه ئهم یاسایه جێبهجێ دهكرێت، واته له پهرلهمان دهردهچێت و دهبێته یاسا".
سهبارهت به ههوڵهكانی حكوومهتی ههرێمی كوردستان بۆ كردنهوهی گهشتی ڕاستهوخۆی نێوان توركیا و فڕۆكهخانهی نێودهوڵهتیی سلێمانی و ههوڵی هاوبهشی حكوومهتی ههرێمی كوردستان و هاوپهیمانان و حكوومهتی عێراق بۆ دروستكردنی هێزێكی هاوبهش لهنێوان هێزی پێشمهرگه و هاوپهیمانان و سوپای عێراقدا بۆ پاراستنی ئاسایشی كهركووك، بهڕێزیان ئاشكرای كرد "بۆ كردنهوهی هێڵی ئاسمانیی نێوان توركیا و فڕۆكهخانهی نێودهوڵهتیی سلێمانی، گفتوگۆ لهنێوان ئێمه و ئهنقهره ههیه و بهو هیوایهین بتوانین ئهو بابهته چارهسهر بكهین. سهبارهت به پرسیاری دووهمیش به شێوهیهكی فهرمی هیچ دانوستان و شتێك لهنێوان ئێمه و ئهمهریكا و بهغدا بۆ گهڕانهوهی پێشمهرگه بۆ ئهو سنوورانه، نییه. بێگومان ئێمه نیگهرانین له تێكچوونی ڕهوشی ئهمنی لهو سنوورانه و زانیاریشمان ههیه و پشتگیریش له جێگیربوونی ئهمن و ئاسایشی ئهو ناوچانه دهكهین، پشتگیری له ههنگاوهكانی بهغدا له دابینكردنی ئهمن و ئاسایشی هاووڵاتیان لهو سنوورانه دهكهین و لهمبارهیهوه ئهوهی پێویست بێت حكوومهتی ههرێمی كوردستان ئامادهیه بۆ جێبهجێكردنی".
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە پڕۆسەی هەڵبژاردن لە ناوچە جێناکۆکەکان و مەترسیی لەدەستدانی دەنگەکان لە کەرکووک و ناوچەکانی دیکە، گوتی: "لە هەڵبژاردن هەموو شتێک قابیلە، ئەوە نییە کە بڵێین لەسەدا سەد هەموو کورسییەکان بەدەست دێنینەوە یان نا، دیار نییە. ئەو بەشەی کە پەیوەندی بە پارتی دیموکراتی کوردستانەوە هەیە، حزبەکانی دیکە بارەگایان هەیە لە کەرکووک و شوێنەکانی دیکە، بەڵام ئەو دهرفهته بە پارتی نەدراوە نە بانگەشەی هەڵبژاردن لەو شوێنانە بکات و نە بارەگاشیان هەبێت، یەکێک لەو هۆکارانەی کە زۆر بەداخەوە بووە هۆی ئەوەی پارتی بایکۆتی هەڵبژاردنەکان لە کەرکووکیش بکات، مەسەلەی ئەمنی بوو. ئەوە هەڵبژاردن مەعلوومی دەکات، بۆیە هێشتا زووە قسە لەسەر ئەو بابەتە بکەین."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستانی دەربارەی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لە سووریا و هێرشی ئەمهریکا و هاوپەیمانانی بۆ سەر چەند ئامانجێکی سەربازی لە سووریا ڕوون کردەوە و لەوبارەیەوە ڕایگەیاند "هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و هەرێمی کوردستان بەگشتی لەو بابەتەدا ڕوونە، هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایین، دوێنێ یادی کیمیابارانکردنی شێخ وەسانان بووە، پێشتریش هەڵەبجە و بادینان و شوێنەکانی دیکە بووە. ئێمە میللەتێکین باشتر لە هەموو میللەتێک لە بەکارهێنانی چەکی کیمیایی تێدەگەین، هەر هەنگاوێک ببێتە هۆکاری ئەوەی وڵاتان چەکی کیمیایی بەکار نەهێنن، یان هەر لایەنێک، ئێمە وەکوو حکوومەتی هەرێمی کوردستان پشتگیری دەکەین و بەو هیوایەین کە سنوورێک دابنرێت و بە هیچ شێوەیەک چەکی کیمیایی لە ناوچەکە بەکار نەهێنرێت، چونکە وەکوو باسم كرد گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی، گەلی کوردستانی عێراقە."
سەبارەت بە دابەشکردنی پارچە زەویی نیشتەجێبوون بەسەر هاووڵاتییاندا، بەڕێز سەرۆک وەزیران، گوتی "نازانم بە دیاریکراوی ئەم مانگە دابەشکردنەکە دەکرێت یان نا، بەڵام ئێمە پلانمان ههیه پارچە زەویی نیشتهجێبوون دابەش بکەین، بەڵام هێشتا ڕێکنەکەوتووین لەسەر میكانیزم، بۆ کێ و بە چ شێوەیەک ئەوانە دابەش بکرێت؟."
لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بەو کاندیدە کوردانەی کە لەسەر لیستەکانی دیکەی عێراق خۆیان بۆ ئەندامێتیی ئەنجومەنی نوێنەران پاڵاوتووە و کاریگەرییان لەسەر گۆڕینی هاوکێشە سیاسییەکان و دەنگەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی "هەڵبژاردنەکان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقە، هەر قەوارەیەکی سیاسی و هەر حزبێکی سیاسیی عێراقی دەتوانێ کاندیدی هەبێت لە کوردستان و حزبە کوردستانییەکانیش بێگومان دەتوانن لیستیان هەبێت لە بەسرە و بەغدا و شوێنەکانی دیکەی عێراقیش، بەڵام ئەگەر مەبەست ئەوەیە کە ئەو بابەتە جێی نیگەرانیی ئێمەیە، نەخێر جێی نیگەرانیی ئێمە نییە."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە بەراورد لەگەڵ چەند مانگ پێشتر، بارودۆخی ئابووریی هەرێمی کوردستانی بە باشتر وەسف کرد و ڕایگەیاند "ڕەوشەکە بە شێوەیەکی گشتی باشترە، دەبێ قیاسی دۆخى ئێستا بکەین لەگەڵ دوو مانگ و سێ مانگ بەر لەئێستا، ئەگەر بە شێوەیەکی گشتی سەیری بکەین، ئێمە هەنگاوەکانمان بەرەو پێشەوەیە نەک بەرەو دواوە. هەموو شتێک بە دڵی ئێمە نییە، بەڵام پێمان وایە، لەسەر هێڵێكى ڕاست بەرەو پێشەوە دەچین، نەک بەرەو پاشەوە."
سەبارەت بە هەواڵێک لەسەر دەستپێکردنەوەی گەشتە ئاسمانییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامیی ئێران، بەڕێز سهرۆك وهزیران گوتی "خۆشحاڵین بە دەستپێکردنەوەی گەشتی ئاسمانیی نێوان تاران و هەولێر و سلێمانی، ئەوە شتێکی باشە و خۆشحاڵین بەو هەنگاوە. پەیوەندیی لەنێوان ئێمە و تاران باشە، بە شێوەیەکی گشتی، پەیوەندیمان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ باشە."
دەربارەی سەردانی شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەنقەرە و دیداریان لەگەڵ بهڕێز سەرکۆماری توركیا، بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان گوتی: "چوونی وەزیری پلاندانان لە چوارچێوەی ئەو بانگهێشتهدا هات کە وەزیری ئابووریی تورکیا بۆ وەزیری پلاندانانی هەرێمی کوردستانی ناردبوو. لە پەراوێزی ئەو کۆنفرانسەشدا دیارە دەرفەتێک هەبووە لەگەڵ جەنابی سەرۆک کۆمار قسەیەکیان کردووە، ئێمە خۆشحاڵین بەوە، بێگومان چاوەڕێی هەنگاوی دیکەشین بۆ ئەوەی پەیوەندیی نێوان هەولێر و ئەنقەرە ئاسایی ببێتەوە کە تا ئێستاش بەرەو ئاساییبوونەوە دەڕوات. تورکیا وڵاتێکی گرنگە بۆ ئێمە و هەمیشە هەرێمی کوردستان خوازیاری ئەوە بووە پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ تورکیا هەبێت."
ئەنجامی بەدواداچوونی پەرلەمان بۆ پڕۆژە یاسای چاکسازیی حکوومەت، دوایین بەشی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەی ئەمڕۆی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەریمی کوردستان بوو، بەڕێزیان لەو بارەیەوە دووپاتی کردەوە "پیشتر زۆرێک لەو شتانە بە یاسا ڕێکخراون، بۆیە ئێستاش بهدڵنیاییهوه دەبێ پەرلەمان بڕیاریان لەسەر بدات، پلانی (ئەی) و (بی) نییە، پلانەکە ئەوەیە کە دەبێ پەرلەمان بڕیاری لەسەر بدات، ئەمە پڕۆژەیەکی چاکسازییە و لە خزمەتی هەرێمی کوردستاندایە، ئێمە وای بۆدەچین. لهوانهیه هەندێ خەڵک زەرەرمەند بن، بەڵام به دڵنیایییهوه، لە قازانجی هەرێمی کوردستان و هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستاندایە و پێم وایە پەرلەمانتارە بەڕێزەکانیش هەر بەو چاوە سەیری ئەو یاسایە دەکەن و هیوادارین ئەوە بە زووترین کات جێبەجێ بکرێت."
پەیامی حكوومهتى ههرێمى كوردستان له یادى ئهنفالدا
ئەمڕۆ سی ساڵ بەسەر پرۆسەی جینۆسایدی گەلی کوردستان (شاڵاوی بهدناوى ئەنفالەکان)دا لەسەر دەستی ڕژێمی پێشووی عێراق تێدەپەڕێت. شاڵاوێك کە بۆ سڕینەوەی بوون و ناسنامەی نەتەوەییى كورد، مرۆڤ و خاک و ژینگەی کوردستانی پێکەوە کردە ئامانج و جگە لە بێسەروشوێنکردن و کۆمەڵکوژکردنی نزیکەی ١٨٢ هەزار مرۆڤی بێ تاوان و سڤیل، بووە هۆی خاپوورکردنی هەزاران گوند و شێواندنی ژینگە و بەسووتماککردنی خاکی کوردستانیش.
لە کاتێکدا یادی قوربانیانی شاڵاوی ئەنفالەکان، بەرز ڕاگرتن و ڕێزلێنانە لەو خوێن و قوربانیەی کە بە درێژاییی مێژووی بزاڤی ڕزگاریخوازیی ئەم گەلە پێشکەشی کردووە، هاوکات بۆ پەند و وانە وەرگرتنە لە مێژوو بە جۆرێک کە بە بیر و کردار هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدا بین وێڕای ڕێگری لەهەر شاڵاوێكى هاوشێوەی ئەنفالە بەدناوەکان، شوێنهواره دەروونی و ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتییە نەرێنییەکانی ئەو شاڵاوه نامرۆڤانەیەش بسڕینەوە.
ئەم ئەرکانە لەمێژە خەمێکی سەرەکیی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە و جگە لە هەوڵی بەردەوامی بۆ گێڕانەوەی ڕوفاتی پیرۆزی قوربانیانی ئەنفالەکان، ئاوەدانکردنەوەی گوند و ژینگە خاپوورکراو و شێوێندراوەکانی کوردستان و هاوکاریکردن و باشترکردنی گوزەرانی کەسوکاری سەربەرزی ئەنفالکراوان، هەمیشە لە کارە لەپێشینەکانی حکوومەت بووە و لەم پێناوەدا ئەوەی لە توانادا بووبێت کاری بۆ کراوە و هەڵبەتە کاری زۆریش ماوە کە دەبێ بکرێت و حکوومەتی هەرێم بە ئەرک و بەرپرسیارێتیی خۆی دەزانێت و کەمتەرخەم نابێت.
لە ئاستی دەرەوەدا ناساندنی ئەم شاڵاوە دڕندانەیە بە جینۆساید کارێکی جددیی حکوومەت بووە، له عێراقیش دادگای تاوانەکان بەر لە هەر لایەنێک ئەم شاڵاوهى بە جینۆساید ناسیوە و هیوادارین لە ڕووی قەرەبووکردنەوەی ماددی و مەعنەوەیی کەسوکاری ئەنفالکراوان و گەل و خاکی کوردستانەوە، حکوومەتی عێراق وەک ئەرک و بەرپرسیارێتییەکی یاسایی و ئەخلاقیی خۆی، هەنگاوی جددی و کردەیی بنێت.
کوردستانییانی خۆشەویست..
تاقه گهرهنتى و ڕێگری لە دووبارەبوونەوەی هەر شاڵاوێکی شەڕانگێزانەی ناحەزانی گەلەکەمان هاوشێوهى ئهنفال و ئهو كارهساتهى بهسهر خوشك و برایانى ئێزدیماندا هات، یەکڕیزی و یەکێتیی لایەن و پێکهاتەکانی کوردستانە، وهك چۆن یەکڕیزیمان لە پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییەکاندا فاکتەری سەرەکیی سەرخستنی دۆزی ڕەوا و هێنانەدیی ئامانجەکانمانە بۆ ئایندەیەکی گەشى نەوەکانمان و کوردستانێکی ئاوەدان و پێشکەوتوو لە سایەی ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا.
گەلی کوردستان هەمیشە شانازی بە کولتووری لێبوردەییی خۆیەوە دەکات، بەڵام هەرگیز ئەو زام و ئازارانە لەیاد ناکات کە دەستی غەدری ئەوانی دیكه لە جەستە و ویژدان و یادەوەریی نەتەوەییدا دروستیان کردوون، وەک چۆن هەرگیز ئەو دەستی هاوسۆزی و دڵسۆزانەیەش لە یاد ناکات کە لە لایەن دڵسۆزان و دۆستانی مرۆڤایەتی و ژیانەوە بۆی درێژکراون.
سڵاو بۆ گیانی پاک و بێتاوانی ڕۆڵە ئەنفالکراوەکانی گەلەکەمان.
ئهنجومهنى وهزیرانى ههرێمى كوردستان
١٤/٤/٢٠١٨
خەندان- نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران رایگەیاند، هەڵبژاردنی عێراق زۆر گرنگە بۆ وەرگرتن و بەدیهێنانی مافەكانی گەلی كورد.
ئەو وتانەی نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران لەمیانی كۆبوونەوەیەكدا هات لەگەڵ كارا جۆنسۆن مالینا، جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی لە وڵاتی ئێران.
نازم دەباغ لە بارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و بەشداری هەرێمی كوردستان ئاماژەی بەوەشكرد، "هەڵبژاردنی عێراق زۆر گرنگە بۆ وەرگرتن و بەدیهێنانی مافەكانی گەلی كورد و هەروەها هەرێمی كوردستان پابەندی یاسای بنەڕەتی عێراقی فیدراڵە".
لە بارەی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا دەباغ وتی، "رۆژ لە دوای رۆژ لەگەڵ یەكتری پەیوەندیمان باشتر دەبێت و دوای ڕەوانەكردنی بوودجە و پڕۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، چاوەڕوانی هاوكاری زۆرتر و چالاكتر دەكرێت لە هەر دوولا".
بڕیارە 12ی مانگی (ئایار/5)ی ئەمساڵ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەربچێت.
نازم دهباغ لهگهڵ شاندی بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستان کۆبۆوه
"نازم دهباغ" نوێنهرى حکوومهتى ههرێمى کوردستان له تاران، لهگهڵ شاندێکی بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستان بە سەرۆکایەتی "موحسین محهممهد" ئەندامی مەکتەبی سیاسی دیداریی کرد.
ئەمرۆ دووشەممە 09/04/2018 شاندێکی بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستان بە سەرۆکایەتی "موحسین محهممهد" ئەندامی مەکتەبی سیاسی بە یاوەری "ئارام کهمال" بەرپرسی پەیوەندییەکانی ناوخۆ و "نیعمهت عیزهت" بەرپرسی پەیوەندییەکانی ئێران سەردانی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان له تارانیان کرد و لە لایەن نازم عومەر دهباغ" نوێنەری حکوومهتى ههرێمى کوردستان له وڵاتی ئێران و "فهخرهالدین عهزیز" پێشوازی گەرمیان لێکرا.
لهم دیدارەدا لەسەر بارودۆخی کوردستان و ناوچەکە بە گشتی و ههروهها چۆنییەتی کارکردن و پەیوەندییەکانی نوینەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەگەل کۆماری ئیسلامی ئێران، باڵیۆزخانەکان و قونسولخانەکانی وڵاتانی بیانی لە تاران گفتوگۆ کرا.
لە کۆتایی ئهم دیدارهدا دەستخۆشی له نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان له وڵاتی ئێران کرا و هیوای سەرکەوتنیان خواست لە ڕاپهڕاندنی کارەکاندا.
نازم دهباغ لهگهڵ کارا جۆنسۆن مالینا جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی لە تاران دیداریی کرد
"نازم دهباغ" نوێنهرى حکوومهتى ههرێمى کوردستان له تاران، لهگهڵ خاتوو "کارا جۆنسۆن مالینا" جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی لە وڵاتی ئێران کۆبۆوه.
خاتوو "کارا جۆنسۆن مالینا" جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی لە تاران رۆژی یەکشەممە 08/04/٢٠١٨ سەردانی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان له تارانی کرد و له لایهن "نازم عومەر دهباغ" نوێنەری حکوومهتى ههرێمى کوردستان له وڵاتی ئێران به گەرمی پێشوازی لێکرا.
"کارا جۆنسۆن مالینا" دەستخۆشی پێشوازی و میواندارییەکەی کرد و دەربارەی هەڵبژاردنی پارلەمانی عێراق و بەشداری هەرێمی کوردستان و پەیوەندی نێوان بەغدا و هەولێر دوای ڕاپرسی کوردستان پرسیاری له نوێنەری حکوومهتى ههرێمى کوردستان له تاران کرد.
"نازم دهباغ" نوێنهرى حکوومهتى ههرێمى کوردستان له شاری تاران، جارێکی دیکه بەخێرهاتنی جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی لە تاران کرد و بۆی ڕوونکردنەوە و ڕایگەیاند کە هەڵبژاردنی عێراق زۆر گرنگە بۆ وەرگرتن و بەدیهێنانی مافەکانی گەلی کورد و هەروەها هەرێمی کوردستان پابەندی یاسای بنەڕەتی عێراقی فیدراڵە.
له بهشێکی دیکهی ئهم کۆبوونهوهیهدا "نازم دهباغ" دەربارەی پەیوەندی نێوان هەولێر و بەغدا ووتی: رۆژ لە دوای رۆژ لهگهڵ یهکتری پەیوەندیمان باشتر دەبێت و دوای ڕەوانەکردنی بوودجە و پرۆسەی هەڵبژاردنی پارلەمانی عێراق، چاوەڕوانی هاوکاری زۆرتر و چالاکتر لە هەر دوولا دەکرێت.
نازم دهباغ نوێنهری حکومهتی ههرێمی کوردستان له ئێران له وتووێژێکدا لهگهڵ ئاژانسی "ئیسکانیوز" پێی وایه تاوهکوو دوای ههڵبژاردنهکانی مانگی داهاتووی عێراق، ئاڵوگۆڕێکی ئهوتۆ له پهیوهندییهکانی نێوان بهغدا و ههولێر روونادات، بهڵام له ئێستاوه هیوایهکی زۆر بۆ رێکهوتنی نێوان ئهم دوولایهنه دروست بووه، ههرچهنده چهندین بابهت وهکو لاوازکردنی پێگهی کوردهکان له پهرلهمانی داهاتوو و ههروهها کێشه ناوخۆییهکانییان، ههڕهشهیه بۆ ئامادهبوونی بههیزی کوردهکان له بهغدا .
· دوای راگرتنی ئاکامی ریفراندۆمی ههرێمی کوردستان، هیوایهک بۆ رێکهوتنی نێوان بهغدا و ههولێر دروست بوو، بهڵام دوای پهسهندکردنی بوجهی عێراق له پهرلهمان، بهشی کوردهکان له ١٧٪هوه بۆ ٦٧/١٢٪ دبهزی، که دیسان کێشهی نێوان دوولایهنی لێکهوتهوه، ئایا ئهگهری ئهوه ههیه ئهم بابهته دیسان کێشهکان قووڵتربکاتهوهو دانوستان و رێکهوتنهکانی نێوان ئهم دوو لایهنی تووشی کێشه بکات؟
سهرهتا دهبێت بڵێم که ریفراندۆمی ههرێمی کوردستان ههڵوێستێک دژی سیاسهتهکانی بهغدا بوو، بهغدا و دهسهڵاتدارانی، دوای ٢٠٠٣ بهردهوام مافی کوردهکانیان پێشێل کردووه و ئهمهش بووه هۆی ههڵبژاردنی رێگایهکی دیکه له لایهن کوردهکانهوه. بهڵام دوای بهڕێوهچوونی ریفراندۆم ههروهها که ئاماژهتان پێدا، کهشێک بۆ وتووێژ و دانوستان هاته ئاراوه بهڵام بهداخهوه پرۆسهی پهسهندکردنی بودجهی عێراق زیانێکی گهورهی به نزیکبوونهوهی بهغدا و ههولێر گهیاند و پێم وایه بابهتی بودجه و کێشه پهیوهندیدارهکانی تاوهکو دوای ههڵبژاردن بهردهوام بێت. ههرچهنده ئێستا ههواڵی ناردنی بودجهی ههرێم له لایهن بهغداوه دهبیسترێت، بهڵام پێم وایه ئهگهر بودجهش بنێردرێت، دیسان له بواری ئابووریدا چهندین بابهت و کێشهی دیکه له نێوان بهغدا و ههولێردا ههیه که به ئاسانی چارهسهر نابن. ئهم بابهته به هۆی ههڵبژاردنهکانی مانگی پێنجهوه ئاڵۆزتریش بووهو بڕێک لایهن له بهغدا دهیانهوێت کارتهکانی خۆیان دژی ههولێر بهکار هێنن و بۆ دهنگی زیاتر له ههڵبژاردنهکاندا سوودی لێ ببینن. بهڵام دوای ههڵبژاردن و دیاریکردنی ئاستی هێز و پێگهی گروپ و لایهنهکان و ههروهها پرۆسهی پێکهێنانی حکومهتی نوێ، بارودۆخێکی زۆر گونجاو بۆ ههردوولا دروست دهبێت تاوهکوو کێشهکانیان چارهسهر بکهن.
· بهڵام زۆربهی کارناسان و چاودێرانی کهیسی عێراق پێیان وایه ههڵبژاردنی داهاتوو ناتوانێت کێشهکانی نێوان ههولێر و بهغدا چارهسهر بکات و ئهم قهیرانانه بهردهوام دهبن، ئهم ههڵسهنگاندنه به دروست دهزانن؟
ئهم تێڕوانینه بهشێک له راستییهکان نیشان دهدات، به بڕوای منیش دوای ههڵبژاردنیش بهشێک له کێشه مێژووییهکانی نێوان ههولێر و بهغدا وهکوو خۆی دهمێنێتهوه، بهڵام بهشێکی گهروهی کێشهکانیش چارهسهر دهبن. ئێستا لایهنه سیاسییهکانی بهغدا لهوه دهترس که لهگهڵ ههولێر رێکهون، چونکه ئهمه دهنگییان دادهبهزێنێت، بهڵام دوای ههڵبژاردنهکان، گوشارهکان دادهبهزن و ئیمکانی رێکهوتنێکی ههمهلایهنهتر دروست دهبێت.
· بهڵام جگه لهمه، راپرسییهکان باس له دابهزینی دهنگی کوردهکان دهکات. به تایبهت له ناوچهکانی مادهی ١٤٠ی دهستوور وهکو کهرکووک، ئهگهر دهنگهکانتان دابهزێت و بۆ نموونه ئێستا که زیاتر له ٦٠ کورسی پهرلهمانتان ههیه ئهمه دابهزێت بۆ ژێر ٥٠ کورسی، ئایا لهم ههلومهرجهدا حکومهتی ناوهندی ئامادهیه لهگهڵ کوردهکاندا که لاوازبوون رێکهوتن بکات؟
ئهمه کێشهیهکی گرنگه. سروشتییه که دهنگی ئێمه لهم ناوچانه دادهبهزێت. لهسهر رێژهکهی ناتوانم به روونی بڵێم چهند، بهڵام دهنگی کوردهکان به تایبهت له کهرکووک دابهزینێکی بهرچاو بهخۆیهوه دهبینێت، بهڵام دابهزینی دهنگهکان و کورسییهکان، به مانای لهبهرچاونهگرتنی مافهکانی ههرێمی کوردستان نییه. مافهکانی ههولێر به پێی دهستووری عێراقه و ئێمهش هیچ شتێکی دیکهمان جگه له جێبهجێکردنی دهستوور ناوێت. ئێمه لهو ههوڵهداین که به پێی دهستووری ئێستا مافهکانمان وهرگرین و هیوادارین ئهمهش له بهغدا پێشوازی لێ بکرێت و مافهکانی کورد نهبهسترێتهوه به ژمارهی کورسییهکان له ههڵبژاردنی داهاتوودا.
· بهڵام ههرێمی کوردستان جگه له دابهزینی دهنگ و کورسی، کێشهی ناوخۆییشی ههیه، ئایا ئهمهش ئیمکانی سهرکهوتنی دانوستانهکانی داهاتوو لاواز ناکات؟
دوای ٢٠٠٣، هیچکات وهکوو ئێستا کوردهکان له ناوخۆدا تووشی كێشهو دووبهرهکی نهبوون، بهڵام ئهم کێشانه به سروشتیی دهزانم. ئهم کێشانه لهسهر مافی کوردهکان نییه، زیاتر لهسهر چۆنیهتی دابینکردنی ئهم مافانهیه. ئهگهر کێشه ناوخۆییهکانمان لهسهر مافهکان کورد ببوایات، بهڵێ، لهو حاڵهتهدا زۆر مهترسیدار دهبوو، بهڵام ئێستا لایهنه سیاسییهکان تهنها لهسهر بابهتی وردی دانوستان لهگهڵ بهغدا رای جیاوازیان ههیه. تهنانهت ئهم ئهگهرهش ههیه دوای ههلبژاردنی پهرلهمانیی عێراق و دابهزینی کهشوههوای کێبڕکێکان، کوردهکان فراکسیۆنێکی گهوره پێک بێنن و وهکوو خولهکانی رابردوو پێکهوه بۆ مافهکانیان ههوڵ بدهن.
· کهرکووک بهردهوام خاڵی سهرهکی کێشهکانی نێوان ههردوولا بووه، بهم پێیه، داهاتووی کهرکووک چۆن دهبینیت؟
ئێمه خوازیاری چارهسهرکردنی ههموو کێشهکانی نێوانمان به پێی دهستووری عێراقین. به پێی دهستووری عێراق و مادهی ١٤٠، چۆنیهتی چارهسهرکردنی بابهتی کهرکووک به روونی باسکراوه، ئێمه گوشارهکانی خۆمان بۆ جێبهجێکردنی ئهم ماددهی دهستوور، زیاتر دهکهین، ههرچهنده که بابهتی کهرکووک بابهتێکی ناوچهیی و تهنانهت جیهانییه، واتا رۆڵی ئهکتهر و رووداوه ناوچهیی و جیهانییهکانیش تێیدا کاریگهره. بهڵام به گشتیی تهنانهت به دابهزینی ژمارهی کوردهکان له کهرکووک، ئێمه پێداگرین بۆ جێبهجێکردنی مادهی ١٤٠ و له دانوستانهکانی داهاتوودا کهرکووک به دڵنیاییهوه رۆڵ و جێگهی گرنگ و تایبهتی دهبێت.
More...
دوایین هەواڵەکان
- پهيامى سهرۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ ساڵى نوێ
- پەیامی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی2025
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان، پێشوازيى له كونسوڵی گشتيى نوێى ئێران كرد
- عەباس غەزالی: کۆچی مامۆستا مهنسوور یاقووتی وهک لهدهست چونی یاقووتێکی گرانبههایه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ وهزیری بهرگریی هۆڵهندا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازيى له ئيسماعيل بهشيكچى كرد
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى و وهزيرى بهرگريى ئيتاڵيا كۆبوونهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانيی نێودەوڵەتی كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازیی له باڵيۆزى نوێى چيك كرد
- سەرۆک نێچیرڤان بارزانی پێشوازیی لە سوپاسالاری بەریتانیا کرد