پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 4ی حوزه‌یرانی 2014، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان؛ به یاوه‌ریی د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتییه‌كان و د.عه‌لی سندی وه‌زیری پلاندانان و ژماره‌یه‌ك له ڕاوێژكارانی حكوومه‌ت، به‌شدارى له كۆبوونه‌وه‌یه‌كی تایبه‌تی سه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان و ئه‌ندامانی لیژنه‌ی یاسایی و لیژنه‌ی نه‌وت و غازی په‌رله‌مان كرد كه بۆ ڕوونكردنه‌وه و شیكردنه‌وه‌ی پرسی وزه و هه‌نارده‌كردن و فرۆشتنی نه‌وتی هه‌رێمى كوردستان بۆ ده‌ره‌وه، به سه‌رۆكایه‌تیى د. یووسف محه‌مه‌د سه‌رۆكى په‌رله‌مانى كوردستانه‌وه به‌ڕێوه چوو و زیاتر له شه‌ش كاژێرى خایاند.
له ده‌ستپێكی دانیشتنه‌كه‌دا سه‌رۆكی په‌رله‌مان، وێڕای به‌خێرهێنانی سه‌رۆك وه‌زیران ئاماده‌بووان، تیشكی خسته سه‌ر لایه‌نی مێژوویی وزه كه هه‌میشه پرسێكی چاره‌نووسساز بووه بۆ هاووڵاتیان له هه‌رێم و ئاماژه‌ى به‌وه دا یه‌كه‌مین بیری نه‌وت له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له هه‌رێمی كوردستان دۆزرایه‌وه له ناوچه‌ی چیا سورخ له ساڵی 1902 و ئه‌مه‌ش وای كرد به‌ریتانیا هه‌رێمی كوردستان كه ویلایه‌تی مووسڵیان پێ ده‌گوت خسته پاڵ عیراق بۆ سوودوه‌رگرتن له‌و نه‌وته و نه‌یشارده‌وه پرسی نه‌وت و پرسی كه‌ركووكیش یه‌كێك بوون له هۆكاره‌كانی شكستی دانوستاندنى شۆڕشى كوردستان و حكوومه‌تى عیراق له حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی بیسته‌م.
سه‌رۆكی په‌رله‌مان دووپاتی كرده‌وه ئه‌و مه‌سه‌له‌یه گه‌یشتۆته ڕاده‌یه‌كی هه‌ستیار و تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى حكوومه‌تی هه‌رێم سه‌ره‌ڕای له‌مپه‌ره یاساییه‌كان، هاوكاریی په‌رله‌مانی كرد و دووه‌مین جاره سه‌رۆك وه‌زیران ئه‌و پرسه له په‌رله‌مان تاوتوێ ده‌كات.
پاشان نێچیرڤان بارزانى سوپاسی په‌رله‌مانی كوردستانی كرد بۆ ئه‌م ده‌رفه‌ته و دووپاتی كرده‌وه مه‌سه‌له‌ی وزه بۆ هه‌رێمی كوردستان زۆر گرنگه و په‌یوه‌ندی به سیاسه‌تی ته‌نیا حزبێك و كه‌سێكه‌وه نیه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه به شێوه‌یه‌كی گشتی و پرسه‌كه زۆر هه‌ستیاره و زۆریش گرنگه په‌رله‌مانی كوردستان وه‌كوو ده‌زگایه‌كی شه‌رعیی ئه‌م وڵاته به ته‌واوی ئاگاداری ورده‌كاریی ئه‌م پرسه بێت له چوارچێوه‌ی ئه‌و یاسایانه‌ی له په‌رله‌مانی كوردستان داندراون.
ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا گه‌لی كوردستان له‌م بواره‌دا ده‌یه‌وێ مافی ده‌ستووریی خۆی جێبه‌جێ بكات و نه‌شیشارده‌وه میلله‌تێك كه داوای مافی ده‌ستووریی خۆی ده‌كات وا به ئاسانی به ده‌ستی ناكه‌وێت و كێشه‌ی بۆ دروست ده‌كرێت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌هێڵن ئه‌و مافه ده‌ستوورییه جێبه‌جێ بكرێت.
ئه‌وه‌شی خسته ڕوو كه به‌غدا له‌سه‌ر ئه‌وه قسه ناكات هه‌رێمی كوردستان كارێكی باشی به ناردنی نه‌وت بۆ ده‌ره‌وه كردووه یان نا؟، به‌ڵكوو ده‌یه‌وێ كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه هه‌موو له ده‌ستی خۆیدا بێت و ئه‌وان كۆنترۆڵی مه‌سه‌له‌كه بكه‌ن و ئه‌وه‌شی ره‌ت كرده‌وه كه له رێگه‌ی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه هه‌رێم بیه‌وێ سه‌ربه‌خۆییی سیاسی مسۆگه‌ر بكات.
سه‌رۆك وه‌زیران نیشانی دا گه‌لی كوردستان ده‌یه‌وێ له‌وه دڵنیا بێت كه ئه‌وه‌ی مافی هه‌رێمی كوردستانه و به‌شی هه‌رێمه له بودجه‌ی گشتیی عیراق كه 17% به ته‌واوی وه‌ربگرێت و ئه‌گه‌ر به‌غدا له‌گه‌ڵ هه‌رێم له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وت ڕێكبكه‌وێت كه گه‌وره‌ترین و گرنگترین یاسایه بۆ عیراق، كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی له‌باره‌ی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌وه هه‌ن چاره‌سه‌ر ده‌كرێن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به ساده‌یی باسی لێوه بكرێت، هه‌موو ساڵێك حكوومه‌تی عیراق به‌بێ ئاگاداریی كورد، بودجه‌ی سیادی زیاد ده‌كات و له بودجه‌ی كوردستان كه‌می ده‌كات.
هاوكات ئه‌وه‌شی خسته ڕوو كه ئێستا ئه‌وه‌ی هه‌رێم له‌به‌غدا وه‌ری ده‌گرێت 10%یه نه‌ك 17% و بارێكی زۆر قورسیش له‌سه‌ر شانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌یه كه دوای تێكچوونی گونده‌كان له هه‌رێمی كوردستان و دوای پێكهێنانی حكوومه‌تی هه‌رێم له ساڵی 1991ـه‌وه هاته ئاراوه و سیاسه‌تی پێدانی مووچه به هه‌موو كه‌سێك له هه‌رێمی كوردستان په‌یڕه‌و كرا و ئه‌مه‌شی به سیاسه‌تێكی زۆر هه‌ڵه لێكدایه‌وه و نیشانی دا حزبه‌كان زۆر جار بۆ مه‌رامی سیاسیی خۆیان ئه‌م كارته‌یان به‌كارهێناوه و خه‌ڵكی كوردستان باجی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌یان ده‌دایه‌وه.
نێچیرڤان بارزانی ڕوونی كرده‌وه بۆ گه‌یشتن به ستانداردێكی نێوده‌وڵه‌تی؛ هه‌رێمی كوردستان پێویستی به زیاتر له 31 ملیار دۆلار هه‌یه بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌و بۆشاییه‌ی له هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه وه‌ك رێگه‌وبان و پرد و قوتابخانه و نه‌خۆشخانه و ئه‌و شتانه‌ی وه‌ك پێویستبی سه‌ره‌كی هه‌ژمار ده‌كرێن.
هه‌ر له‌م دانیشتنه‌دا د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتیه‌كانی هه‌رێم و د.ئامانج ڕه‌حیم ڕاوێژكاری یاساییی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران چه‌ندین ڕوونكردنه‌وه‌ی پێویستیان له‌مباره‌یه‌وه پێشكه‌ش كرد و چۆنیه‌تیی به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م دۆسیه‌یان بۆ په‌رله‌مانتاران شی كرده‌وه.
دواتر له وه‌ڵامى چه‌ند تێبینی و پرسیارێكی په‌رله‌مانتاراندا سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتی كرده‌وه مه‌به‌ستی سه‌ره‌كیی ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه گه‌یشتن بوو به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش و وه‌كو حكومه‌ت له‌باره‌ی ئه‌م پرسه‌دا هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ین، جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ت لێره نیه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سه‌فه‌ری كردوه، وه‌زیری دارایی لێره نیه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌خۆشه و دڵنیاشتان ده‌كه‌مه‌وه ئێمه وه‌كو حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ره‌فتار ده‌كه‌ین و به دڵنیاییه‌وه ئه‌مه كێشه نیه و كه كاك عیماد گه‌ڕایه‌وه ده‌كرێ ئه‌ویش به‌شداری كۆبوونه‌وه بێت، و ئه‌و پرسیارانه‌ش كه هه‌تانه د.ئاشتی له چوارچێوه‌ی یاساكانی ئه‌نجومه‌نی نه‌وت وه‌ڵامیان ده‌درێنه‌وه.
له وه‌ڵامی پرسیاری ئاماده‌بووانیشدا له‌باره‌ی هه‌ڵوێستی ئه‌مه‌ریكاوه، نێچیرڤان بارزانی گوتی: ئێمه پێمان وایه ئه‌مه‌ریكا هه‌ر ده‌توانێ ئه‌وه‌نده بڵێت، سیاسه‌تی ڕاسته‌قینه‌ی ئه‌مه‌ریكا پشتگیری ئێمه و به‌غدایه بۆ گه‌یشتن به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش و ئه‌مه‌ی نه‌شاردۆته‌وه و له هه‌موو بۆنه‌كاندا باس له‌وه ده‌كات. ئه‌وه‌ی ئێمه له ئه‌مه‌ریكا هیوامان بۆی ده‌خواست ئه‌وه بوو، كه باسی نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان كرا، ده‌بوایه باسی ئه‌وه‌ش بكرێت كه له به‌غدا یه‌كلایه‌نه مووچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستانى بڕێوه، ئێمه ئه‌و كاره‌مان سه‌ربه‌خۆ نه‌كردوه و له ئه‌نجامی ڕه‌فتاره‌كه‌ی به‌غدا ئێمه ناچار بووین كه ده‌بێ ڕێگه‌چاره‌یه‌ك بۆ مه‌سه‌له‌ی مووچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان بدۆزینه‌وه.
له‌باره‌ى ڕێككه‌وتنى هه‌رێمى كوردستان و توركیاشه‌وه له‌سه‌ر پرسى وزه و ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ى نه‌وتى هه‌رێمى كوردستان، گوتى: با مه‌سه‌له‌كه نه‌خه‌ینه نێو قاڵبی سیاسی، ئێمه ماوه‌یه‌كی دوور و درێژ بوو كۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ توركیا كرد و له چوارچێوه‌ی ئه‌م كۆبوونه‌وانه پرۆتۆكۆڵێكمان له‌گه‌ڵ توركیا ئیمزا كرد بۆ هاوكاریكردن و ئیشكردنی درێژخایه‌ن له‌باره‌ی مه‌سه‌له‌ی وزه. ئه‌م ڕێككه‌وتنه‌ی ئێمه بۆ 50 ساڵه و قابیلی درێژكردنه‌وه‌یه. ئێمه ئه‌م ڕێككه‌وتنه‌مان له‌گه‌ڵ توركیا ئیمزا كرد و ئه‌م كاره‌ش دوای دانیشتنی زۆر و دوور و درێژ هات. ئێمه هیچ كاتێك به شێوه‌یه‌كی سیاسیانه سه‌یری ئه‌م بابه‌ته ناكه‌ین به‌وه‌ی كه ده‌مانه‌وێ عیراق دابه‌ش بكه‌ین، نه‌خێر ئه‌مانه هیچیان ڕاست نین.
هه‌روه‌ها ڕوونى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان به‌دوای مافی خۆیه‌وه‌یه كه ده‌بێ به پێی ده‌ستووری به خه‌ڵكی كوردستان بدرێت و كاتێك باسی 17% ده‌كرێت ئه‌وه‌یه كه به ته‌واوی بدرێته هه‌رێمی كوردستان و ڕوونى كرده‌وه كه حكوومه‌تى عیراق خه‌رجی سیادی ساڵانه زیاد ده‌كات كه هه‌رێمى كوردستان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌وه‌دا به‌شدار نیه و به‌م هۆیه‌شه‌وه ساڵانه به‌شی هه‌رێمی كوردستان له بودجه‌ی گشتیی عیراق كه‌م ده‌بێته‌وه.
نێچیرڤان بارزانی تیشكى خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه قازانجی كۆمپانیاكانى نه‌وت له هه‌رێمى كوردستان 7%ه و كێشه له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه هه‌ر نیه، بۆ شێوه‌ی كۆنتراكته‌كانیش هه‌موو لایه‌نێك له‌سه‌ر ئه‌وه ڕێككه‌وتوون كه له سوود و به‌رژه‌وه‌ندیی هاووڵاتیانی هه‌رێمی كوردستان و عیراقدایه به گشتی و په‌رله‌مانی كوردستانیش به‌دواداچوون بۆ ئه‌وه ده‌كات كه ئه‌و پاره‌یه‌ی نه‌وت به چی خه‌رج كراوه و چۆن هاتووه و چۆن بۆ ژێرخانی ئه‌م هه‌رێمه ته‌رخان كراوه، بۆ ئه‌مه‌ش ده‌كرێ لیژنه‌یه‌ك له په‌رله‌مان دابنرێت ئاماده‌یی حكوومه‌تیشی بۆ گه‌یشتن به تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش له‌مباره‌یه‌وه نیشان دا.
له به‌شى دووه‌مى دانیشته‌كه‌دا ژماره‌یه‌كى زۆرى پرسیار و تێبینى له لایه‌ن به‌شدارانى كۆبوونه‌وه‌كه‌وه ئاراسته‌ى سه‌رۆك وه‌زیران و وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان كرا و ئه‌وانیش به زانیارى و داتاى ورده‌وه وه‌ڵامیان دایه‌وه.