هەرێم - ئێران
نوێنەری حكومەتی هەرێم لەتاران هەڕەشەكردنی كۆماری ئیسلامی ئێران لەهەرێمی كوردستان رەتدەكاتەوە و دەڵێت: "جەنگی ئەمریكا و ئێران هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە".
نازم دەباغ، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران (ئەمڕۆ 14ی ئایاری 2019) بەدواڕۆژی راگەیاند: هەڕەشەكردن لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە دژی هەرێمی كوردستان هیچ بنەمایەكی نییە، چونكە ئەو جەنگە هیچ پەیوەندی بەكوردستانەوە نییە و نابێت.
ناوبراو روونیكردەوە: عێراق و هەرێمی كوردستان پێش بڵاوبوونەوەی ئەو قسە و پڕوپاگەندانەش رای خۆیان راگەیاندوە كە رێگە نادەن عێراق ببێتە جێگەی ململانێ بۆ هیچ جەنگێك، بۆیە هیچ مەترسییەك لەعێراقەوە نییە بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران تا ئەوان هەڕەشە لەهەرێمی كوردستان بكەن.
سەبارەت بەوەی ئێران لەم قۆناغەدا چ داوایەكی لەعێراق و هەرێمی كوردستان هەیە، نوێنەری حكومەتی هەرێم روونیكردەوە: "ئێران هیچ داوایەكی نەبووە و تەنیا داوای بەردەوامبوونی پەیوەندییەكانە لەعێراق و هەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی دەستوری هەمیشەیی عێراق". ئەمریكا هێزی دەریایی زۆری بۆ ناوچەی كەنداو رەوانە كردووە و بەرپرسانی باڵای ئێرانیش داوایان لەهاووڵاتیانیان كردووە خۆیان بۆ "جەنگێكی سەخت" ئامادە بكەن".
لەوتووێژێکی ژیار محەمەد لەبەشی کوردی دەنگی ئەمریکا لەگەڵ نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران دەڵێت" پەیامەکانی ئێران بۆ لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان بۆ هەرچی زووە پێکهێنانی حکومەتی نوێی هەرێمە بەشێوەی ناڕاستەوخۆ بووە له‌م ڕوه‌وه لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، " بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، وتیشی" هەردوولایان (كۆماری ئیسلامی و لایه‌نه سیاسیه‌كانی هه‌رێمی كوردستانی عیراق) هەوڵدەدەن په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ یه‌كتر هه‌بێت، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی، زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان؟"هه‌روه‌ها لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
"ئێران به‌شێوه‌ی ناڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كانی هه‌رێم كردوه بۆ بابه‌تی پێكهێنانی حكومه‌ت"
لەسەرەتای وتووێژەکەدا نازم دەباغ وتی" من پێم وانیە ئێران ڕاستەوخۆ دەستی وەردابێتە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم بەڵام وەک وڵاتێکی دراوسێ پێی خۆشە سەقامگیری لەهەرێم و عیراق هەبێت وە تەبایی لەنێوان لایەنە سیاسیەکاندا هەبێت، بۆیە ناڕاستەوخۆ پەیامەکانی ئەوەی تێدایە هەرچی زوترە ئارامی و ڕێککەوتن دروست بێت لەقازانجی هەموو لایەکدایە ڕاستەوخۆ نەبووە بەڵام پەیوەندی لەگەڵ لایەنە سیاسیەکان خوێندنەوەی من ئەوەبووە بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ بووە."
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی پەیامە ناڕاستەوخۆکانی ئێران چی بووە بۆ لایەنە سیاسیەکان؟
دەباغ وتی" پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕێزگرتن لەسەروەرییەکانی خۆیان و کاریزماکانی خۆیان، وەهەرچی زوترە بتوانن لەچوارچێوەی ئەو بەرنامە و پڕۆژانەی کەهەیە بەشداربن لەبەڕێوەبردنی کوردستان و حکومەت، خۆشبەختانە ئێستا ئەوەی گوێمان لێی دەبێت هەرسێ لایەنە (پارتی-یەکێتی،هەروەها گۆڕان) خەریکە دەگەنە ڕێککەوتن بۆ ئەوە بەزوترین کات حکومەتی نوێی هەرێم پێکبێت، ئێستا ئەوەی دەبینرێت ئەم سێ لایەنە پێکهاتون لەسەر پێداچونەوە بەیاساکان و دابەشکردنی پۆستەکان ئێران نەهاتۆتە ناو بابەتە بەو لایەنانە بڵی تۆ بیکە یا تۆ مەیکە بەڵکو پەیامی خۆی لە بۆنەکاندا دەگەیەنێتە لایەنەکان کە یەک ڕیزبن چونکە لەم قۆناغەدا ئارامی هەرێمی کوردستان لەبەرژەوەندی ناوچەکە و ئێران دایە."
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەدرێژایی مێژووی پەیوەندییەکان تا ئێستا ئێران شاندی ڕاستەوخۆی نەبووە بەڵام لەڕێگای قونسڵگەری و سەردانی هەندێک لەبەرپرسان بۆ عیراق و هەرێم یا کە پەیوەندی دەکەن ئەو پەیامانە دەگەیەنرێت کە ئەوان لەگەڵ ئاشتی و ئارامی و تەبایی و ڕێککەوتنی لایەنە سیاسیەکانن لەهەرێمی کوردستان."
" ئێران له‌ناوه‌رۆكدا دوو ئیداره‌یی ڕه‌تده‌كاته‌وه،ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد"
دەربارەی ڕای کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئەگەری دروستبونی دوو ئیدارەیی لەهەرێمی کوردستان ؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران وتی" ئێمە بۆ بگەڕێینەوە بۆ ئەگەرێک کە ڕوینەداوە و لەقازانج نیە، هەروەها یەک پارچەیی کوردستان و یەک حکومەتی لەکوردستان ڕێککەوتنی لەسەر کراوە کەلەکاتێکدا باسی کۆماری ئیسلامی ئێران دەکەین کەدەڵێین لەگەڵ یەک پارچەیی و یەک حکومەتی هەرێمی کوردستانە ئەوا لەناوەڕۆکدا دوو ئیدارەیی و سێ ئیدارەیی ڕەتدەکاتەوە ئەگەرنا بۆی هەبوو لەقازانجی بوایە پشتیوانی ئەو لایەنانەی دەکرد کە باسی دوو ئیدارەییان دەکرد، ئەمە بە دوو ئیدارەیی نەدەوەستا بەڵکو دەبووە چوار ئێدارە بەپێی یاسای پارێزگاکان، بەڵام کۆماری ئیسلامی ئێران پشتیوانی لە هەرێمی کوردستان دەکات لەچوارچێوەی دەستوری عیراقی فیدراڵ."
دەربارەی دەنگۆی ئەوەی دەوترێت ڕۆژی کۆبونەوەی ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی کە ڕایگەیاند لە گەڵ پارتی گەیشتنە ڕێککەوتن پێشتر وەفدێکی ئێرانی لەسلێمانی بووە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ یەکێتی؟
نازم دەباغ وتی" ئێستا جوڵە دیبلۆماسیەکان لەعیراق و هەرێمی کوردستان زۆرە، وەفدی ئەمریکی سەردان دەکەن، وەفدی ئێرانی بە دڵنیایی یەکێک لەتەوەرە گەرمەکانی قسەی لەسەردەکرێت بابەتی پێکهێنانی حکومەتە وەهەرکەس قسەیەکی خێری پێ بکرێت بۆ ئەوەی لایەنەکان بگەنە ڕێککەوتن بەدڵنیایی دەیکەن."
" ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە"
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت" بەداخەوە هەمیشە " فۆکس-ەکە" لەسەر یەکێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەکێتی و ئێران زیاتر نەبێت کەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا، پەیوەندییەکان لەدوای ڕیفراندۆم لەگەڵ ئێران ئاسایی بۆتەوە، ئێران پەیوەندی تاک بەتاکی لەگەڵ هەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێم هەیە، هەربۆنمونە سەیری پێکهاتەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکە لە تاران پێکهاتووە لە نوێنەری لایەنە سیاسیەکان لەکۆماری ئیسلامی کەبریتیە لە (پارتی،یەکێتی، یەکگرتوو، کۆمەڵ ،بزوتنەوەی ئیسلامی، سۆسیالیست) جگە لەپەیوەندی "لابەلایی" لەگەڵ گۆڕان و زەحمەتکێشان هەتا ئێستا لە هەوڵدان بۆ پەیوەندی لەگەڵ هاوپەیمانی، ئیتر بۆ بەتەنها لەگەڵ یەکێتی."
هەروەها وتی" لەبابەتی پێکهێنانی حکومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەکەم لەپارتیەوە دەستی پێکردووە بۆ پەیوەندی کردن بەڵام نە هی پارتی کەمترە لە یەکێتی نە پەیوەندی یەکێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، وەهەموو لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران."
ئەو لایەنە سیاسیانەی هەرێم خۆیان هەوڵی پەیوەندی دەدەن لەگەڵ ئێران یا ئێران خۆی هەوڵدەدات پەیوەمدی بەو لایەنانەوە بکات؟
نازم دەباغ وتی" هەردوولایان هەوڵدەدەن، ئەگەر یەکێتی، یا پارتی،زەحمەتکێشان،گۆڕان، یا هەرکام لەو لایەنانەی کەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان."
"ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران "
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ڕۆژنامەنوسەکەی دەنگی ئەمریکا، کە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران وتی" نەک لەدەرەوە "ئەسڵەن " حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەکانی هەرێمە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەکان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان."
" من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم "
نازم ده‌باغ له‌باره‌ی هۆكاری ئه‌وه‌ی بۆچی په‌یوه‌ندی لایه‌نه سیاسیه‌كان به‌جیا له‌ده‌ره‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ ئێران به جیا جیا "وه‌ك خۆت وتت، تاك تاك" هه‌یه، وتی" هۆکاری ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای پەیوەندییەکان، وە بەداخەوە تا ئێستا لایەنە سیاسیەکان هەوڵیان نەداوە یەک نوێنەر هەبێت بەناوی هەموو لایەنە سیاسیەکان، من نوێنەری هەموو لایەنە سیاسیەکان نیم، من نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانم لە پشکی یەکێتی."
ناس كورد- ئه‌حمه‌د مسته‌فا // نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له تاران ڕایگه‌یاند، ئێران دووپاتى دروستبوونى حكومه‌تێكى به‌هێز له هه‌رێمى كوردستان به به‌شدارى سه‌رجه‌م لایه‌نه‌كان ده‌كاته‌وه، ده‌شڵێت، ناردنى زیاده‌ى نه‌وت له هه‌رێمى كوردستانه‌وه بۆ تاران به‌رده‌وامه و له هه‌نارده‌كردنى نه‌وته‌كه‌دا هیچ مامه‌ڵه‌یه‌كى جیاواز له‌نێوان هه‌ریم و به‌غدا ناکرێت.
نازم ده‌باغ، نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له تاران تایبەت به ناس كورد-ى ڕاگه‌یاند: “ئێران ده‌ستوه‌ردان ناكات لە كاروبارى نێوان لایه‌نه سیاسییه‌كانى و حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان، به‌ڵام ئه‌وكاتانه‌ى پرسى پێده‌كرێت سه‌قامگیرى و ئاسایشى هه‌رێمى كوردستانى به‌لاوه گرنگه، ئه‌و سه‌قامگیرییه‌ش به ته‌بایى هێزه سیاسییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان دروست ده‌بێت”.
ده‌رباره‌ى گفتوگۆكانى پێكهێنانى حكومه‌تى هەرێم و ڕای تاران لەو بارەیەوە، نوێنەرەکەی هەرێم وتی: “كۆمارى ئیسلامى ئێران دووپاتى پێكهێنانى حكومه‌تێكى به‌هێز له هه‌رێمى كوردستان به به‌شدارى هه‌موو لایه‌نه‌كانى ده‌كاته‌وه”.
“تائێستا گفتوگۆكانى پێكهێنانى حكومه‌ت نه‌گه‌یشتۆته ئه‌و قۆناغه‌ى كه لایه‌نێكى سیاسى داوا له كۆمارى ئیسلامى بكات نێوه‌ندگیری و پشتگیرى بكات له‌گفتوگۆكاندا، ئێران هه‌میشه حكومه‌تێكى به‌هێزى له هه‌رێمى كوردستان و یه‌كپارچه‌ى خاكى عێراقى به‌لاوه مه‌به‌سته بووە” نازم دەباغ وای وت.
ئاماژەی بەوەشکردووە: “ئه‌گه‌ر هێزێكى سیاسى خۆى تواناى نه‌بێت و هێزى نه‌بێت، داوا له وڵاتانى ده‌روبه‌ر یاخود كۆمارى ئیسلامى ئێران بكات تا پشتیوانى بكات، گه‌ر بۆخۆى تواناى نه‌بێت ئێران ده‌توانێ چى بۆبكات، وه‌كو نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێم له تاران ده‌ستێوه‌ردان له کاروباری هه‌رێمی كوردستان مه‌حكوم ده‌كه‌م”.
له‌لایه‌كى دیكه‌وه، ده‌رباره‌ى هه‌نارده‌ى نه‌وتى هه‌رێمى كوردستان و كه‌ركوك بۆ ئێران به تانكه‌ر، ئه‌و نوێنه‌ره‌ى حكومه‌تى هه‌رێم له تاران ئه‌وه‌یخسته‌روو، تا ئێستا هه‌نارده‌ى نه‌وتى هه‌رێم بۆ ئێران له ناوچه‌كانى دیكه‌ى عێراق و كه‌ركوكەوە بەردەوامە، ئەو نەوتەش ئه‌و زیاده‌یه‌یه‌ى له هه‌رناده‌ى نه‌وت بۆ به‌نده‌رى جه‌یهانى توركیا ده‌مێنێته‌وه به تانكه‌ر له ڕێگه‌ى هه‌رێمى كوردستانه‌وه ڕه‌وانه‌ى ئێران ده‌كرێت”.
نازم دەباغ ئاشکراشی کرد، ڕۆژانه 15 بۆ 25 هه‌زار به‌رمیل نەوت به تانكه‌ر له ڕێگه‌ى خاڵه سنورییه‌كانى ئێرانه‌وه هه‌نارده ده‌كرێت بۆ بازاڕه‌كانى جیهان، ڕه‌تیشیكرده‌وه كۆمارى ئیسلامى ئێران و هه‌رێمى كوردستان و حكومه‌تى عێراق، هیچ جیاوازییه‌كیان هه‌بێت له‌و مامه‌ڵه بازرگانییه‌ى له‌نێوانیاندا هەیە.
چاوه‌ڕوانده‌كرێت مانگی داهاتوو به‌شی سێیه‌می سزاكانی ئه‌مریكا بۆ سه‌ر ئێران جێبه‌جێبكرێت و نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمیش له‌تاران هۆشداریده‌دات، ڕایده‌گه‌یه‌نێت، "نابێت عیراق به‌شێك بێت له‌به‌رنامه‌ی شه‌ڕ له‌نێوان ئه‌مریكاو ئێران".
نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران بهSNNی ڕاگه‌یاند، "هه‌موو لێكنزیكبونه‌وه‌و په‌یوه‌ندییه‌كی دوو قۆڵی نێوان به‌غداو تاران، واشنتۆن نیگه‌ران ده‌كات، به‌ڵام ناكرێت عیراق بارودۆخ و به‌رژه‌وه‌ندی خۆی له‌به‌رچاونه‌گرێت و به‌خواستی وڵاتان مامه‌ڵه بكات".
وتیشی:"ئێمه سنورێكی جوگرافی فراوان و هه‌ستیارمان هه‌یه، بۆیه ناكرێت به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵ ئێران و توركیاو سوریا فه‌رامۆشبكه‌ین".
به‌وته‌ی نوێنه‌ره‌كه‌ی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران، "عیراق له‌هه‌وڵی دیبلۆماسیدایه بۆئه‌وه‌ی له‌چوارچێوه‌ی توانای خۆی ڕه‌چاوی ئه‌و په‌یوه‌ندییه بكات".
باس له‌وه‌شده‌كات، "ئه‌مریكا به‌رژه‌وه‌ندی خۆی هه‌یه له‌ناوچه‌كه‌دا، هه‌ركاتێكیش به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی جێبه‌جێبكرێت، ئه‌وه عیراق به‌جێده‌هێڵێت بۆ ئێران و وڵاتانی دراوسێ، بۆیه نابێت عیراق به‌شێك بێت له‌ململانێكان و به‌رنامه‌ی شه‌ڕ، نه له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا و نه له‌گه‌ڵ ئێرانیشدا".
له‌باره‌ی مه‌ترسییه‌كانی به‌شی سێیه‌می سزاكانی ئه‌مریكا بۆ سه‌ر ئێران و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر عیراق، نازم ده‌باغ وتی:"چاوه‌ڕوانده‌كرێت له‌مانگی (4)ی ئه‌مساڵدا به‌شی سێیه‌می سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران جێبه‌جێبكرێت، به‌ڵام پێموانییه كاریگه‌ری خراپی له‌سه‌ر عیراق و هه‌رێم هه‌بێت".
وه‌كو ده‌باغ وتی:"چونكه له‌زۆر بواردا عیراق و هه‌رێم پێویستیان به‌ئێران هه‌یه به‌تایبه‌ت له‌بواره‌كانی (خۆراك، گازو كاره‌با)و چه‌ندین كه‌لوپه‌ل و شمه‌كی دیكه‌دا".
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران بە جەختکردنەوە لەسەر زیادبوونی سەردان و ئەحواڵپرسی کوردەکانی ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق لە نەورۆزدا گوتی: جەژنەکانی هەرێمی کوردستان کاریگەری کەلتووریی ئێرانیان بەسەرەوەیە.
گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی ئانا ـ موجتەبا ئیسماعیلی: بە هاتنی جەژنی نەورۆز هەموو نەتەوەکانی ئێرانی بە سازکردنی ڕێووڕەسم و جەژنە تایبەتەکانی خۆیان پەیامی رۆژگارێکی خۆش و ساتێکی سەرخۆشمان پێدەبەخشن و لەم ناوەندەدا کوردەکان کە نەتەوەیەکی ڕەسەن و بەڕێزی ئێرانن و لە بەشی ڕۆژئاوای وڵاتە خۆشەویستەکەماندا نیشتەجێین و لە سنوورڤانانی جوامێر دێنەئەژمار، بەردەوام خانەخێوێکی زۆر باشن بۆ ئەو میوانانەی کە لە ناوچە جۆراوجۆرەکانی وڵاتەوە سەردانیان دەکەن.
میوانداریی ئەگەرچی وەرزێکی هاوبەشی هەموو ئێرانییەکانە، بەڵام لەو بەریی سنوورەکانەوە و لە وڵاتی برامان عێراق، کوردەکان جۆرێکی تایبەت لە میواندارییان ڕازاندۆتەوە کە لە دابوونەریتە ئێرانییەکانەوە وەرگیراوە. ئەم میواندارییە لەو لایەنەوە تایبەتە کە کوردەکانی عێراق بەردەوام لە حکوومەتە یەک لە دوای یەکەکانی پێشوودا لە باروودۆخێکی زۆر خراپ لە لایەن دەسەڵاتەوە ڕەنجیان دەبرد و تەنانەت لە ژۆانی نەورۆزدا نەیاندەتوانی شایی و خۆشیی خۆیان بە شێوەی ئاشکرا دەرببڕن و دابوونەریتەکانی خۆیان بخەنەڕوو.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری بەشی ڕۆژئاوا و سنووری خۆڕاگریی گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی "ئانا" دابوونەریتەکانی کوردانی عێراقی لە ڕۆژانی نەورۆزدا خستەڕوو کە لە خوارەوەدا دەیبینن:
ئانا: ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق لە لایەنی دابوونەریتەکانی ڕۆژانی نەورۆزدا چ هاوبەشییەکی کەلتوورییان لەگەڵ یەکتری هەیە؟
دەباغ: ئێمەی کورد هەر وەکوو خەڵکانی ئێران، جەژنی نەورۆز بە جەژنە نیشتمانی و نەتەوەییەکانی خۆمان دادەنێین و لە هەرێمی کوردستانی عێراق، ڕێوڕەسمی تایبەت بەڕێوەدەچێت. تا ئەو ڕادەیەی کە تەمەنی من ئیزن بدات و لە بیرم مابێت، لە کۆندا شەوانە دوای ڕۆژئاوا دەچووینە سەر چیا، تۆپۆڵک یا سەربانی ماڵێی و ئاورمان دەکردەوە، ئەوە نەریتێک بوو کە ئێمە بە یادی ئەو ئاورەی کە کاوە دایگیرساندبوو، ئاورمان هەڵدەکرد. هەڵبەت ئەم خاڵە دەبێت لەبەرچاوبگرین کە ئێمە لە کۆنەوە ئازایی تەواومان بۆ بەڕێوەبردنی چەژنە نەتەوەیی و نیشتمانییەکانی خۆمان نەبوو و بەم هۆیەوە خەڵکی لە شەقامەکان پیرۆزبایی لە یەکتر دەکرد، هەندێک چێشتی تایبەت بە نەورۆزیان لێدەنا و دیدار و چاوپێکەتنیان لەگەڵ یەکتری دەکرد.
یەکێکی دیکە لەم بابەتە هاوبەشە کەلتوورییانە، بەڕێوەچوونی ڕێووڕەسم و یارییەکی تایبەتە بە یادی یاریی زوحاک و کاوە بوو. ئێمە لەم ڕێوڕەسمەدا سیابازیی دەکەین، بە گۆرانی کوتن جەژن دەگرین و هەر وەکوو لە کتێبە مێژووییەکاندا هاتووە، یاریی دەکەین.
بە پێی ڕاپۆڕتی "ئانا"، کوردەکان لەو بڕوایەدان نەریتی بەڕێوەچوونی نەورۆز بۆ چیرۆکی زوحاک، ئەفسانەی ئێران و ئەو پاشا زاڵمە دەگەڕێتەوە کە مێشکی گەنجانی دەرخواردی مارەکانی سەرشانی دەدا. ئاسنگەرێک بە ناوی کاوە کە هەموو منداڵەکانی خۆی، بێجگە لە یەکیان، قوربانی ئیشتیای تێرنەبووی مارەکانی زوحاک کردبوو، گرووپێک لە خەڵکانی ئاواییەکەی خۆی کۆکردەوە و دەیەوێت کە پاشای زاڵم بکووژێت. دوای سەرکەوتن بەسەر زوحاکی مار لەسەرشان، کاوە لەسەر لووتکەی شاخێک چەندین مەشخەڵی داگیرساند تاکوو بە خەڵکانی ئاوایی پەیام بدات کە ئێستاکە سەربەست و پارێزراون.
ئانا: ئەم دەمکوتکردن و ڕێگەگرتنەی حکوومەتەکان لە بەڕێوەچوونی دابوونەریتە کوردییەکان تا چ کاتێک درێژەی کێشا؟ ئایا ئێستاش ئەم کەشووهەوایە زاڵە؟
دەباغ: نەخێر، ئیدی ئەم کەشووهەوایە زاڵ نییە. لە ڕاستیدا سەرهەڵدانی خەڵکی لە دژی حکوومەتەکانی پێشوو کە نەیاندەهێشت خەڵکی جەژنی نەورۆز بکەن، بۆتە هۆی ئەوەی کە ئەم ڕێوڕەسمە شێوازێکی دیکە بەخۆیەوە ببینێت و ئێستاکە لە ڕۆژانی جەژندا خەڵکی کۆدەبنەوە، سەردانی شوێنە گەشتیارییەکان دەکەن و هەر کەسێک بەو ئیمکانەی کە لەبەردەستییەتی چێشت لێدەنێت و دەچن بۆ سەیران و هەندێک کاتیش بە خوێندنی گۆرانی و هەڵپەڕکێی جەژنی نەورۆز زیندوو ڕادەگرن.
ئانا: کوردەکان زیاتر سەردانی چ شوێنی گەشتیاریی دەکەن؟
دەباغ: هیچ جیاوازییەکی تێدا نییە، هەر کەسێک لە شاری خۆی ڕێووڕەسم و دابوونەریتی خۆیان بەڕێوەدەبەن، بەڵام هەندێکیش هەن کە لە ماوەی ئەو چوار ڕۆژە پشووەی نەورۆزدا دەچن بۆ سەفەر، شارێکی تایبەت مەبەست نییە بەڵام خەڵکی سەردانی شارە جۆراوجۆرەکانی هەرێمی کوردستان دەکەن و لەگەڵ بنەماڵەی خۆیان چاوپێکەوتن دەکەن و هەر بەم بۆنەیەوە هەر کەسێک بەو ئیمکانەی کە هەیەتی خۆی دەڕازێنێتەوە و ژن و پیاو جلووبەرگی ڕەسەن لەبەردەکەن.
ئانا: ئایا ئەمساڵ گرفتی هاتووچۆ لە نێوان سنوورەکانی ئێران و هەرێمی کوردستان بوونی هەیە؟
دەباغ: لە ئێستادا هیچ گرفتێک بۆ هاتووچۆ و دیدار و چاوپێکەوتن لە نێوان کوردەکانی ئێران و عێراقدا بوونی نییە و سنوورەکان کراوەیە، بەڵام لە حکوومەتەکانی پێشوودا بەربەست هەبوو و خەڵکی نەیاندەتوانی بە ئاشکرا جەژن بکەن و لەگەڵ بنەماڵەکانی خۆیان دیدار و چاوپێکەوتن بکەن.
ئانا: لە ڕۆژانی جەژنی نەورۆزدا بۆ چ شوێنێک دەچن؟ چ چێشتێکی تایبەت لەم ڕۆژانە لێدەندرێت؟
دەباغ: ئەگەر دەرفەتێک هەبێت ڕۆژانی نەورۆز بۆ چاوپێکەوتن لەگەڵ بنەماڵە و خزمان دەگەڕێمەوە بۆ هەرێمی کوردستان و ڕۆژە ئاساییەکانیش لە نووسینگەکەی خۆم کار دەکەم. ئێمە بە گشتیی دۆڵمەی گەڵا مێومان هەیە، گەڵای چەوەندەر و باینجانە ڕەشە و کەدوو دەکڵۆێنین، بەڵام ئەگەر گەڵا مێو هەبێت زیاتر لەمە کەڵک وەردەگیرێت، چونکە گەڵا مێو زیاتر لە ناوچە گەرمەسێر بەعەمەڵ دێت و دیارە بە ڕۆژانی نەورۆز ئیمکانی چنینی گەڵا مێو نییە بەڵام بە گشتیی چێشتی تایبەت بۆ ئەم ڕۆژانە بوونی نییە.
ئانا: ئایا ڕێوڕەسمێکی تایبەتی وەکوو سێزدە بەدەر کە لە ئێران هەیە، لە هەرێمی کوردستانیش بوونی هەیە؟
دەباغ: کوردەکانی عێراق ڕێوڕەسمێکی بەم شێوەیەیان نییە، بەڵام لە کوردستانی ئێران ئەم بابەتە دەبینین کە کوردەکان لە ڕۆژی 13ی خاکەلێوە دەچنە داوێنی سروشت و خۆشی دەگوزەرێنن. جەژنی نەورۆز زیاتر پەیوەندیی بە کەلتووریی ئێرانییەوە هەیە، بەڵام نەورۆز کاریگەریی ئەوتۆی بەسەر گۆرانییە کوردییەکانەوە هەیە و بۆتە هۆی ئەوەی کە لەم بوارەدا گۆرانی جۆراوجۆر بەرهەمهاتووە و بڵاوبۆتەوە.
لینکی چاوپێکەوتن:
http://ana.ir/fa/news/33/369290/
كۆماری ئیسلامی ئێران بڕیارێكی نوێ بۆ پێدانی ڤیزا بەهاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان بەمەبەستی گەشتكردن بۆ وڵاتەكەی دەردەكات، بەرپرسێكی حكومەتی هەرێمیش لەو وڵاتە وردەكاریی ئەو بڕیارە لەبەرژەوەندی هاوڵاتیان ڕوندەكاتەوەو وادەی كارپێكردنیشی ئاشكرادەكات.
SNN:
سامان بەختیار
دوایین هەواڵەکان
- پهيامى سهرۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ ساڵى نوێ
- پەیامی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی2025
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازيى له كونسوڵی گشتيى نوێى ئێران كرد
- عەباس غەزالی: کۆچی مامۆستا مهنسوور یاقووتی وهک لهدهست چونی یاقووتێکی گرانبههایه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ وهزیری بهرگریی هۆڵهندا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازيى له ئيسماعيل بهشيكچى كرد
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى و وهزيرى بهرگريى ئيتاڵيا كۆبوونهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانيی نێودەوڵەتی كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازیی له باڵيۆزى نوێى چيك كرد
- سەرۆک نێچیرڤان بارزانی پێشوازیی لە سوپاسالاری بەریتانیا کرد