سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە کونسوڵی گشتیی سودان لە هەولێر کرد
ئەمڕۆ دووشەممە ٤ـی١ـی٢٠١٦، لە سەلاحەدین، بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازیی لە بەڕیز یاسین عەوەز ئیسماعیل کونسوڵی گشتیی وڵاتی سودان له هه‌رێمی کوردستان کرد.
لە دیدارێكدا کونسوڵی سودان سڵاو و ڕێزی سەرۆک و گەلی سودانی بە سەرۆک بارزانی ڕاگەیاند و خۆشحاڵیی خۆی بە دیدارەکە نیشان دا و سەرسامیی خۆی بە پێشکەوتنەکانی هەرێمی کوردستان خستەڕوو، هەروەها سوپاس و پێزانینی وڵاتەکەی بۆ سەرۆک بارزانی و حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند بۆ هاوکاریی و هەماهەنگییان لەگەڵ کونوسوڵگەریی سودان و ئامادەیی وڵاتەکەشی بۆ پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەربڕی.
کونسوڵی سودان پێزانینی خۆی بۆ ڕۆڵی قارەمانانەی پێشمەرگە لە شکاندنی تیرۆریستان نیشان دا و ئاماژەی بەوە کرد کە هەرێمی کوردستان سەرباری شەڕ و ڕەوشی خراپی ئابووری باوەشی بۆ نزیکەی دوو ملیۆن ئاوارە و پەنابەر کردۆتەوە و نموونەیەکی زۆر درەوشاوەی پێشکەشی مرۆڤایەتی کردووە و مێژوو ئەو سەروەرییە تۆمار دەکات. هیواشی خواست هەرچی زووتر کێشە ئابوورییەکانی هەرێم چارەسەر ببن و کوردستان لە پێشکەوتن بەردەوام بێت.
کونسوڵی گشتیی سودان هەروەها ئەوەشی باس کرد کە لەو ڕووداو و گۆڕانکارییانەی کە لە ناوچەکە هەن ڕۆڵی سەرکردایەتیی سەرۆک بارزانی زۆر گرینگ و بەرچاوە و هەرێمی کوردستان بایەخێکی زۆری هەیە، بۆیە وڵاتەکەی دەیەوێ لە هەموو ئاستەکاندا پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەرێی کوردستان پەرە پێ بدات و ئامادەی هەرجۆرە هاوکاری و هەماهەنگییەشن، بەتایبەتی لە بواری کشتوکاڵدا دەتوانن هاوکاریی هەرێمی کوردستان بکەن.
لە بەرانبەردا سەرۆک بارزانی وێڕای بەخێرهێنانیان، هیوای سەرکەوتنی بۆ کونسوڵی سودان خواست و خۆشحاڵی خۆی بۆ بەرەوپێشچوونی ئاستی پەیوەندییەكانی نێوان هەردوولا پێشان دا و ئەزموونی سودانی بۆ چارەسەرکردنی کێشە ناوخۆییەکانی وڵات بەرز نرخاند.
سەرۆک بارزانی ئاماژەی بە ڕەوشی بەرەکانی بەرەوڕووبوونەوەی تیرۆریستان کرد و ئاماژەی بەوە کرد کە پێشمەرگە لەگەڵ دڕندەترین دوژمن لە شەڕدایە و زۆر ئازایانە توانیویەتی ئەفسانەی داعش تێکبشکێنێت. تەئکیدیشی کردەوە کە گەلی کوردستان تا پێشتر چەندین قەیران و کێشەی گەورەی تێپەڕاندووە و بە دڵنیاییەوە لەم شەڕ و قەیرانەش بە سەربەرزی دەردەچێت.
هەر لەم دیدارەدا لەبارەی بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق و ناوچەكە و هەڕەشەی تیرۆریستان بۆ سەر ئاساییشی ناوچەكە و جیهان و دوایین پەرەسەندنە سیاسییەكان، گفتوگۆ کرا.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە كونسوڵی نوێی ئیتالیا لە هەولێر كرد
ڕۆژی دووشەممە 4ـی 1ـی 2016 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە خاتوو ئەلێساندرا دی پیپۆ كونسوڵی نوێی ئیتالیا لە هەولێر كرد.
لە دیدارەكەدا كە كارمێلۆ فیكاڕا كۆنسوڵی پێشووی ئیتالیا لە هەولێر ئامادە بوو، كونسوڵی نوێی ئیتالیا كە بە مەبەستی خۆناساندن سەردانی سەرۆك بارزانی كردبوو خۆشحاڵیی خۆی بە دیداری لەگەڵ سەرۆك بارزانی و دەستپێكردنی ئەرك و كاری لە هەرێمی كوردستان نیشان دا. باسیشی لەوە كرد كە كوردستان بۆ گەل و حكوومەتی ئیتالیا بایەخێكی تایبەتی هەیە و هەموو هەوڵێك دەدا بۆ ئەوەی ئاستی پەیوەندییەكانی نێوان وڵاتەكەی و هەرێمی كوردستان باشتر بكات و بەرەو پێشەوەی ببات. هەر لەم دیدارەدا كونسوڵی پێشووی ئیتالیا لە هەولێر ڕایگەیاند كە گەل و حكوومەتی ئیتالیا بە تەواوی ئاگاداری هەوڵەكانی سەرۆك بارزانی و خەڵكی كوردستانن بۆ تێپەڕاندنی تەحەدیات و هەڕەشەكان و ستایشی كولتووری پێكەوەژیان و ژیانی دیموكراسی و پاراستنی پێكهاتەكان و یارمەتیدانی ئاوارە و لێقەوماوان دەكەن. هەروەها باسی لە ماوەی كاركردن و ئەزموونی خۆی كرد لە هەرێمی كوردستان و ناسینی سەرۆك بارزانی بە شەرەفێكی گەورە لە قەڵەم دا.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی هیوای سەركەوتنی بۆ كونسوڵی نوێ و پێشووی ئیتالیا خواست و سوپاسی گەل و حكوومەتی ئیتالیای كرد كە لە ڕۆژانی تەنگانەدا پاڵپشتی گەلی كوردستان بوون و سەردانی بەرپرسە باڵاكانی ئیتالیا هەر لە دەستپێكی شەڕی تیرۆریستان هەتا ئێستا ئاماژەیەكی ڕوونە بۆ دۆستایەتی نێوان هەر دوو گەلی كوردستان و ئیتالیا و گەلی كوردستان هەڵوێستی وڵاتی ئیتالیا لە پشتیوانیكردنی پێشمەرگە و كوردستان لەبیر ناكات. هەروەها هیوای خواست كە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئیتالیا لە هەموو بوارەكاندا بەرەوپێشڤەچوونی زیاتر بەخۆیەوە ببینێت.
لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا سەرۆک بارزانی و سەرۆکوەزیرانی عێراق، دۆخی مەیدانیی شەڕیان خستە بەر باسەوە
ڕۆژی چوارشەممە 30ـی 12ـی 2015 بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و حەیدەر عەبادی سەرۆکوەزیرانی عێراق، لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا بارودۆخی مەیدانیی شەڕ و دوا پەرەسەندنە سەربازییەكانیان لەدژی تیرۆریستانی داعش تاوتوێ کرد.
هەر لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا، سەرۆک بارزانی و سەرۆکوەزیرانی عێراق حەیدەر عەبادی، ئازادکردنی ڕومادی و ناوچەکانی دیکەیان خستە بەر باسەوە؛ هاوکات سەرۆک بارزانی پیرۆزبایی لە حەیدەر عەبادی کرد بە بۆنەی ئازادكردنی شاری ڕومادی و ئەو سەرکەوتنەی کە هێزەکانی عێراق لە ڕومادییان بەدەستیان هێناوە و شارەکەیان لە دەست تیرۆریستان ئازاد کرد.
هەروەها سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکوەزیرانی عێراق، باسیان لە بەردەوامی هاوکاری و هەماهەنگیی نێوان هێزەکانی پێشمەرگە و هێزەکانی عێراق کرد لە شەری دژی تیرۆردا، ئەوەیش دووپات کراویەوە کە، گوشاری سەربازی لە هەموو بەرەکان لەسەر تیرۆریستان بەردەوام بێت بۆ ئازادکردنی ناوچەکان و شکستدان و لەناوبردنی تیرۆریستان.
پەیامی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەبۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی
بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان
خوشك و برایانی خۆشەویست
بەبۆنەی ساڵی نوێی زایینی پیرۆزبایی لە گەلی كوردستان و هەموو جیهانیان دەكەم. هیوادارم ساڵی 2016 ببێتە ساڵی نەمانی شەڕ و تیرۆر و بەدیهاتنی ئاشتی و خۆشگوزەرانی لە كوردستان و هەموو شوێنێكی جیهاندا.
لە ساڵی 2015ـدا پێشمەرگە بۆ پاراستنی گەلی كوردستان بەهەموو پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكانییەوە قوربانی و خوێنێكی زۆریدا و، لەپێناو پاراستنی بەها مرۆڤایەتییەكان و ژیانی مەدەنی لە جیهاندا لەبەرامبەر گەورەترین هەڕەشەی سەردەمەدا فیداكارییەكی كەموێنەی نواند. هەروەها ساڵی شكستدان و وەستاندنی داعش و ساڵی سەركەوتنە مەزنەكانیش بوو، لە هەمانكاتدا ساڵێكی پڕ لە قوربانیدان و سەختیی گوزەران بوو بۆ گەلی كوردستان. بەهۆی بەردەوامبوونی بڕینی بودجەی هەرێمی كوردستان لەلایەن حكومەتی عێراق و دابەزینی نرخی نەوت و زۆریی خەرجییەكانی شەڕی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و میوانداریی ملیۆنێك و هەشت سەد هەزار ئاوارە و پەنابەر، ئەمانە هەموویان گوزەرانی خەڵكی كوردستانیان زۆر سەختكردووە.
بەڵام كوردستان خاوەن گەلێكی بەهێز و زیندووە و دەتوانێ بە باشترین شێوە سوود لە سامانەكانی وەربگرێ. بۆیە دڵنیام ئایندەیەكی زۆر گەش چاوەڕێی دەكات. لەگەڵ ئەوەیشدا تێپەڕاندنی ئەو بارودۆخەی ئێستا، تەحەمولێكی زیاتری دەوێت و لێرەدا بە پێویستی دەزانم سوپاسی بێ پایانی گەلی كوردستان بكەم بۆ خۆڕاگری و هەڵوێستی بەرپرسانەیان. هەروەها كوردستان پێویستی بە یارمەتیی وڵاتانی دۆست و هاوپەیمانە بۆ ئەوەی گەلی كوردستان و هەموو جیهان لەشەڕی تیرۆردا سەركەون، بۆیە داوا لە هەموو ئەو دەوڵەتانە دەكەم یارمەتی پێشمەرگە و گەلی كوردستان بدەن.
هاونیشتیمانیانی خۆشەویست
لەپێناو چارەسەركردنی ئەو گرفتانەی لە پڕۆسەی سیاسیی هەرێمدا هاتوونەتە پێش، لە دەستپێكی ساڵی تازەدا لەگەڵ حزبەكانی بەشدار لە حكوومەت و پارلەمان و لەپێناو بەرژەوەندیی گەلی كوردستان هەموو هەوڵێك دەدەم بۆ ئەوەی گرفتەكان نەمێنن و كەموكوڕی و كێشەكان دووبارە نەبنەوە و، پارلەمان و حكوومەت لەسەر بنەمایەكی تازە دەستبەكار ببنەوە. سەبارەت بە بابەتی سەرۆكایەتیی هەرێمیش جارێكی تر داوا لە هەموو حزبە مۆڵەتپێدراوەكانی هەرێمی كوردستان دەكەم كە لەگەڵ یەكتردا كۆببنەوە و كۆتایی بەم بابەتە بهێنن. یان بڕیار لەسەر سازدانی هەڵبژاردنی سەرۆك بدەن، یان لەسەر دەستنیشانكردنی بەڕێزێك ڕێكبكەون كە هەتا هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2017 ئەركی سەرۆكایەتیكردنی هەرێم بگرێتە ئەستۆ و منیش بەهەموو توانایەك پاڵپشتیی دەكەم، یانیش بڕیار لەسەر ئەوە بدەن تاوەكو هەڵبژاردنەكانی 2017 بارودۆخەكە بەوشێوەیەی ئێستا بمێنێتەوە، ئەوەیش لەبەر شەڕ و ئەو دۆخە تایبەتەی كە كوردستان پێیدا تێدەپەڕێت. داوایش دەكەم كۆتایی بە ئیستغلالكردنی بابەتی سەرۆكایەتی بهێندرێت و چیتر بۆ ماندووكردنی خەڵك و قووڵتركردنی كێشەكان بەكار نەهێندرێت. ئەوەی بەلای منەوە گرنگ و پیرۆزە پێشمەرگایەتییە و ئەگەر لە هەر پۆست و پلە و پایەیەكدا بم هەموو هەوڵێكم دەخەمە گەڕ بۆ پاراستنی كوردستان و لە شەڕی داعش و كاركردن بۆ سەربەخۆیی وڵاتەكەم بەردەوام دەبم.
لە دۆخی ئێستادا ئەوە لە هەموومان دەخوازرێت لەجیاتی ڕكابەری و دژایەتی سیاسی، هەوڵی باشكردنی ژیانی خەڵكی كوردستان بدەین و سوود لە دەرفەتەكانی ئێستا وەربگرین، بەتایبەتی كە ناوچەكە لە گۆڕانكاری بەردەوامدایە و گەلی كوردستان ئێستا لە هەموو كات زیاتر داوای یەكڕیزیمان لێدەكات.
هەر بەم بۆنەیەوە داوا لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەم پلانی سەركەوتووانە دابنێت بۆ تێپەڕاندنی هەموو سەختییەكان و چاكسازییەكی بنەڕەتی ئەنجام بدات. دڵنیام گەلی كوردستان دەتوانێت بەسەر سەختییەكانی ئێستا و داهاتوو زاڵ ببێت و بەرەو ژیانێكی خۆشتر هەنگاو دەنێت. هاووڵاتیانی خۆشەویست لەوە دڵنیا دەكەمەوە كە ئاوەدانی و بووژانەوەی كوردستان دەستپێدەكاتەوە و كار بۆ ژێرخانێكی ئابووریی پتەو دەكرێت.
لێرەدا سەری ڕێز لەبەردەم یاد و ڕۆحی پاكی شەهیدانی پێشمەرگە دادەنەوێنم و ستاییشی تەحەممولی بریندارەكان دەكەم و هیوای چاكبوونەوەیان بۆ دەخوازم. سوپاسی ڕۆڵە خۆبەخشەكان دەكەم كە لە شەڕەكاندا قارەمانانە شانبەشانی هێزی پێشمەرگە لە سەنگەری بەرگری لە كوردستانن. سوپاسی گەلی كوردستان دەكەم كە لەم شەڕە دژوارەدا پشتیوانی هێزی پێشمەرگە بوون و هەروەها بە پێویستیشی دەزانم سوپاسی وڵاتانی دۆست و هاوپەیمان بكەم كە لە شەڕی دژی تیرۆریستاندا پاڵپشتی پێشمەرگە بوون.
هیوادارم ساڵی 2016 ساڵی كۆتایهاتنی كێشە و قەیرانەكان و ساڵی سەركەوتنی گەلەكەمان بێت. ئومێد دەكەم لە ساڵی داهاتوودا ئاشتی و سەقامگیری باڵ بەسەر ناوچەكەماندا بكێشێت و كۆتایی بە هزری شەڕانگێزی تیرۆر و توندڕۆیی و ئینكار بێت و بەختەوەری و ئاسوودەیی بۆ هەموو مرۆڤایەتی بێتەدی.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئیدانەی كردەوە تیرۆریستییەكانی قامیشلو دەكات
ئێوارەی ڕۆژی پێنجشەممە 31ـی 12ـی 2015 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە پەیامێكدا ئیدانەی كردەوە تیرۆریستییەكانی شاری قامیشلوی كرد و سەرەخۆشیشی لە كەسوكاری قوربانیانی ئەو كردەوانە كرد. ئەمەی خوارەوە دەقی پەیامەكەی سەرۆك بارزانیە:
بەناوی خودای مەزن و دلۆڤان
بە داخێكی زۆرەوە جارێكی تر خوشك و براكانمان لە ڕۆژئاوای كوردستان بوونە قوربانیی دەستی تاوانباری تیرۆریستان و، ئێوارەی ڕۆژی چوارشەممە 30ـی 12ـی 2015 لە شاری قامیشلو، لە ئەنجامی چەند كردەوەیەكی تیرۆریستیدا ژمارەیەك هاووڵاتیی بێ تاوانی ئەم شارە شەهید و بریندار بوون. وێڕای ئەوەی زۆر بە توندی ئیدانەی ئەو كردەوە قێزەوەن و ترسنۆكانەی تیرۆریستان دەكەم سەرەخۆشی لە گەلی كوردستان لە ڕۆژئاوا و كەسوكاری شەهیدانی ئەم كردەوانە دەكەم و هاوبەشی خەمیانم و هیوای چاكبوونەوەیش بۆ برینداران دەخوازم. خوشك و براكانمان لە شاری قامیشلو و ڕۆژئاوای كوردستان لەوە دڵنیا دەكەینەوە كە لە هەموو دۆخێكدا پاڵپشتیان دەكەین و ئێستایش هەرێمی كوردستان و دەزگە پەیوەندیدارەكانی ئامادەن بۆ پێشوازیكردن و یارمەتیدان و هاوكاریكردنی بریندران و لێقەوماوانی كردەوە تیرۆریستییەكانی شاری قامیشلو.
تیرۆریستان و دوژمنانی مرۆڤایەتی دەبێ باش بزانن ئەنجامدانی كردەوەی قێزەوەن و ترسنۆكانەی لەم چەشنە ئیرادەی گەلەكەمان بۆ خۆڕاگری و ڕووبەڕووبوونەوە و شكستدانی تیرۆریستان بەهێزتر دەكات و دەبێ تیرۆریستان باجی هەموو تاوانەكانیان بدەن و چارەنووسیان و شكست و لەناوچوونە.
"نازم دەباغ" لەگەڵ مامۆستا "سه‌لاحه‌الدین به‌هائه‌دین" کۆبۆوە
نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران لەگەڵ مامۆستا"سه‌لاحه‌الدین به‌هائه‌دین" ئەمینداری گشتی پێشووی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان دیداریی کرد.
مامۆستا"سه‌لاحه‌الدین به‌هائه‌دین" ئەمینداری گشتی پێشووی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان که لە لایەن کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە بۆ بەشداریکردن لە کۆنفرانسی "وه‌حده‌ت" لە تاران بانگهێشت کرابوو، کاتژمێر ١١ی سەر لە بەیانی ئەمرۆ چوارشەمە (٣٠/١٢/٢٠١٥) سەردانی نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە شاری تارانی کرد و لە لایەن "نازم عومەر دەباغ"نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران، "هیوا ڕه‌سوڵ ره‌شید" و هه‌روه‌ها "ئەمجەد بابەحاجی" کارمەندانی نوێنەرایەتی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان پێشوازیی گەرمیان لێکرا.
لەم دانیشتنەدا باس لە بارودۆخی هەرێمی کوردستان بە تایبەتی و بارودۆخی عێراق و ئێران به گشتی کرا.
گرینگیی پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران تەوەرێکی دیکەی دانیشتنەکە بوو.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی پیرانی ئیتاڵیا و شاندێكی یاوه‌ری كرد
ڕۆژی چوارشه‌ممه 23/12/2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە به‌ڕێز پێترۆ گراسۆ سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی پیرانی ئیتاڵیا و شاندێكی یاوه‌ری كرد کە پێکهاتبوو لە مارکۆ کارنێلۆس باڵیۆزی ئیتاڵیا لە عێراق و دکتۆر ئەلێساندرا دێ پیپۆ کونسوڵی ئیتاڵیا لە هەولێر و ژمارەیەک دیپلۆماتکار و ڕاوێژکار.
له دیدارێكدا سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی پیرانی ئیتاڵیا خۆشحاڵی خۆی به‌و دیداره و په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان ئیتاڵیا و هه‌رێمی كوردستان ده‌ربڕی و پێزانینی بۆ خۆڕاگری و خەبات و قوربانیدانی گەلی كوردستان هەبوو. هەروەها وێڕای پیرۆزبایی لە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە، ستاییشی ڕۆڵی پێشمەرگە لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان كرد و سەرەخۆشیشی لە سەرۆك بارزانی و كەسوكاری ئەو پێشمەرگانە كرد كە لە شەڕی دژی تیرۆریستاندا گیانی خۆیان بەخت كردووە و شەهید بوونە و هیوای چاکبوونەوەی بۆ بریندارەکان خواست.
سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی پیرانی ئیتاڵیا ڕۆڵی سەرۆك بارزانی لە سەركردایەتیكردنی دۆخەكە و شەڕی داعش و دروستكردنی سەقامگیری بەرز نرخاند و ڕایگەیاند کە بەڕێزیان لای ئێمە پێگەیەکی زۆر بەهیزی هەیە و سەرکردەیەکن کە خزمەتی هەموو مرۆڤایەتی دەکات و گەل و حکوومەتی ئیتاڵیا خۆشحاڵن لەگەڵ سەرۆک بارزانی هاوکار و هاوسەنگەر بن دژی تیرۆریستان. سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی پیرانی ئیتاڵیا ئەوەشی ڕوون کردەوە کە ئیتاڵیا جگە لە بواری هاوکاریی سەربازیی بۆ رووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان، حەز دەکات لەهەموو بوارەکاندا پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەرێمی کوردستان زیاتر پەرە پێ بدات، بەتایبەتی لەبوارەکانی شوێنەوار و تەندروستی و خوێندنی باڵا و یارمەتیدانی ئاوارەکان، کاری جیددیش دەکەن بۆ ئەوەی پشتیوانیی زیاتر بۆ هەرێمی کوردستان دەستەبەر بکەن، کردنەوەی کونسوڵگەریی وڵاتەکەشی لەهەولێر وەک بەڵگەی ئەو خواستە نیشان دا.
هەروەها سوپاسی گەل و حکوومەتی كوردستانیشی كرد كە سەرباری بوونی گرفتی گەورە، بە دڵفراوانییەوە پێشوازییان لە ئاوارەكان كردووە، بە بێ جیاوازیی نەتەوەیی و ئایینی و ئەو هەڵوێستەی بەرزنرخاند و ڕایگەیاند کە پێزانینی زۆرمان بۆ ئەو کارە مەزنە هەیە.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و سوپاسی هاوپەیمانان و حكوومەت و گەلی ئیتاڵیاشی كرد كە لە كاتی تەنگانەدا پاڵپشتیی خۆیان بۆ گەلی كوردستان ڕاگەیاند و هاوكاری هێزی پێشمەرگەی كوردستان بوون. خۆشحاڵیی خۆشی بە کردنەوەی کونسوڵگەریی ئیتاڵیا لە هەولێر نیشان دا و هیوای خواست پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و ئیتاڵیا لەهەموو بوارەکاندا پێشکەوتنی زیاتر بەخۆیەوە ببینێت.
لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕی خستەڕوو و ڕایگەیاند کە باری قورسی شەڕی داعش بەر گەلی كوردستان كەوتووە بەڵام گەلی كوردستان خۆڕاگر بوو و پێشمەرگەیش ئەفسانەی داعشی شكاند و هێمایشی بەوەدا كە تیرۆر هەڕەشەیەكی جدییە و پێویستە جگە لە بەرەی سەربازی لە ڕووی فکری و ئابوورییشەوە شەڕی تیرۆریستان بکرێت. لەبارەی حەواندنەوەی ئاوارەكانیش سەرۆك بارزانی ئەوەی وەك شانازییەك بۆ گەلی كوردستان باس كرد كە فەزڵی ئەوەیش بۆ كولتووری پێكەوەژیان و ئاشتیخوازی و قبووڵكردنی بەرانبەر لەناو كوردستان دەگەڕێتەوە.
بارودۆخی سیاسی و ئەمنی عێراق و ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و پەرەپێدانی پەیوەندی نێوان هەرێمی كوردستان و ئێتاڵیا تەوەرێكی تری ئەم كۆبوونەوەیە بوو.
رۆژی دووشه‌ممه 28ـی 12ـی 2015 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی له سه‌لیم ئه‌لجبوری سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق كرد.
له دیدارێكدا سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق پیرۆزبایی سه‌ركه‌وتنه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی له سه‌رۆك بارزانی كرد و ده‌ستخۆشی له قاره‌مانێتی و ئازایەتیی هێزی پێشمه‌رگەی كوردستان كرد لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش و هیواشی خواست به هیمه‌تی هێزه‌كانی عێراق و پێشمه‌رگه و پشتیوانیی هێزە هاوپەیمانەكان ناوچه‌كانی دیكه‌یش له‌ده‌ست تیرۆریستانی داعش ئازاد بكرێن.
له به‌شێكی دیكه‌ی دیداره‌كه‌دا سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ده‌ستخۆشی له سه‌رۆك بارزانی و حكوومه‌ت و خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان كرد بۆ له باوه‌شگرتن و حه‌واندنەوەی ئاوارە و لێقەوماوانی پارێزگاكانی عێراق كه به‌هۆی داگیركردنی ناوچه‌كانیان لە لایەن داعش ڕوویان له هه‌رێمی كوردستان كردووه. لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا باسی له كاریگه‌ری ڕۆڵی سه‌رۆك بارزانی له هاوكێشه‌كانی سیاسییەكانی عێراق و ناوچه‌كه كرد و ستایشی ڕاشكاوی و هه‌ڵوێسته‌كانی كرد، كه به‌درێژایی ته‌مه‌نی خه‌باتی جێگه‌ی متمانه‌ی گشت لایەك و هەموو پێكهاته‌كانی عێراق بووه و كاریگه‌ریشی له چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كاندا هه‌بووه. هه‌ر له‌م روانگه‌یه‌شه‌وه داوای له سه‌رۆك بارزانی كرد ڕۆڵی خۆی له نزیككردنه‌وه‌ی هێز و لایه‌نه سیاسیه‌كان و پێكهاته‌كانی عێراق بگێڕێ بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان و به‌دیهێنانی شه‌راكه‌تی راسته‌قینه.
هه‌ر له‌و دیداره‌دا بارودۆخی مه‌یدانی به‌ره‌كانی شه‌ڕی دژ به تیرۆریستان له ئه‌نبار و سه‌لاحه‌دین و نه‌ینه‌وا خرایه به‌رباس و گفتوگۆ، بیروڕاش له‌باره‌ی دوا په‌ره‌سه‌ندنه سیاسیه‌كانی عێراق و ناوچه‌كه ئالوگۆڕ كرا و جه‌ختیش له‌وه كرایه‌وه، كه پێویسته لایه‌نه عێراقیه‌كان نه‌بنه به‌شێك له ململانێ سیاسیه تایفیه‌كانی. پەیوەست بە هەوڵەكانی بۆ چارەكردنی گرفتی پێكهاتەكانی عێراقی سەرۆك بارزانی ئەوەی خستەڕوو كە ئەوەی لە توانایدابێت بۆ مسۆگەركردنی شەراكەت و لێكنزیككردنەوەی لایەنەكان ئەنجامی دەدات.
"نازم دەباغ" لە وتوووێژ له‌گه‌ڵ ته‌سنیم: پلانی سێ وڵاتی عەڕەبی و تورکیا بۆ پێکھێنانی ھەرێمێکی سوننە و دابەشکردنی عێراق
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستانی عێراق لە تاران لە وتووێژێکی تێروتەسەل لەگەڵ "ته‌سنیم" باس لە ھەوڵە ھاوبەشەکانی سێ وڵاتی عەرەبی و تورکیا دەکات بۆ پێکھێنانی ھەرێمێکی سوننەو دەڵێت: ئیمارات، قەتەر، عەرەبستان و تورکیا بەدواداچوون بۆ ئەم پرۆژەیە دەکەن.
بە پێی راپۆرتی بەشی نێودەوڵەتی ئاژانسی ھەواڵی "ته‌سنیم"، "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستانە لە ئێران. واتا ھاوئاھەنگی پەیوەندییەکانی ئێران و ناوچەی کوردستانی عێراق لە رێگای ئەوەوە جێبەجێ دەکرێت. ئەو ھەروەھا پێشتر نوێنەری "جەلال تاڵەبانی" سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بووە.
"نازم دەباغ" یەکێک لە ناسراوترین سیاسییەکانی کوردستانی عێراقە کە لە ٢٠ ساڵی رابردوودا وەکو نوێنەری کوردستان لەگەڵ ئێران پەیوەندی بووە.
دەقی تەواوی ئەم چاوپێکەوتنە لە خوارەوە ھاتووە:
تەسنیم: سەرەتا، باسێکی گشتیی بارودۆخی عێراق و ھەروەھا ھەرێمی کوردستان‌مان بۆ بکەن.
دەباغ: بەداخەوە قەیرانی دارایی و ھەروەھا شەڕ دژی تیرۆریستان و داعش بەردەوامەو دابەزینی نرخی نەوت ئەم قەیرانەی قووڵتر کردووە. نرخی نەوت گەیشتووەتە ژێر ٤٠ دۆلار لە کاتێکدا کە راکێشانی نەوت تێچوویەکی زۆری تێدەچیت.
کێشەی سیاسی، بارودۆخی عێراق بە گشتیی باش نییە و کێشەی زۆر لە نێوان لایەنە سیاسییەکان یان ناوەندە حکومییەکاندا ھەیە، ئەڵبەت ھەوڵ دەدەن کە پێکەوە کار بکەن وکێشەکان چارەسەر بکەن.
بۆ خۆم لەو بڕوایەدام کە کارێکی دژوارە، بۆچی؟ چونکە بەداخەوە بڕێک لایەن لە جیاتی گرنگیدان بە بەرژەوەندی نەتەوەیی و گشتیی بیر لە بەرژەوەندی حزبی و تایبەتی خۆیان دەکەنەوە، کە دەبێت ئاڵوگۆڕیک لە تێروانین و سیاسەتەکانی خۆیاندا دروست بکەن.
بۆشایی بەڕێز تاڵەبانی یەکێکە لە گرفتە سەرەکییەکانی لە بواریی عێراقدا
ھەرێمی کوردستانیش ھەروەھا کە خۆتان ئاگادارن کێشەی تایبەت بە خۆی ھەیە. لەوانەیە یەکێک لە ھۆکارەکان، قەیرانی دارایی و سیاسی بێت. ئەڵبەت یەکێک لە ھۆکارەکانی کێشەکانی عێراق و ھەرێم نەبوونی مام جەلال‌ە لە گۆڕەپانی سیاسیدا، بەڵام ئەمە لە کوردستان زیاتر دیارە.
بەداخەوە نەخۆشی مام جەلال بە جۆرێک لە جۆرەکان بەڕێوەبەریی ھەرێمی بەرەو یەکلایەنە بوون بردووە.
لە رابردوودا، ھاوئاھەنگی پێویست لە نێوان مام جەلال و کاک مەسعوددا بوو و لەو کاتەدا ئیمکان و ئەگەری چارەسەرکردنی کێشەکان زیاتر بوو بەڵام لە ئێستادا ئەمە تێکچووە.
کێشەیەکی دیکە، بابەتی داعشە. بوونی ئەم گروپە لە عێراق و سوریا قەیرانی دروست کردووە.
بەڵام بە خۆشحاڵییەوە ھەرێمی کوردستان توانی پێشکەوتنی داعش بوەستێنێت، ھێزەکانی پێشمەرگە پێشوەچوونەکانی داعش‌یان راگرت و توانییان نزیکەی ٩٠%ی ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی داعش رزگار بکەن، بە تایبەت شەنگال کە لەم دواییانەدا ئازادکرا.
لە ئێستادا ناوچەیەکی کەمی ھەرێمی کوردستان کە لەوانەیە لە ١٠% کەمتر بێت، ماوەتەوە کە لە دەست داعشدا بێت و ئیشاللە لە داھاتوویەکی نزیکدا ئەم ناوچانەش ئازادە دەکرێن.
سەرقاڵی کارنەبوون، ناکۆکییەکانی بەشوێنەوەیە
تەسنیم: باسی کێشەی نێوان تاڵەبانی و بارزانی، پێکدادان لە ھەرێمی کوردستان و ھێرش کردنە سەر بارەگای حزبەکان کە میدیا نێودەوڵەتییەکان باسیان کردووە و بابەتی دەستێوەردانی سەربازی تورکیا لە باکووری عێراق کە بارزانی پێشوازی لێکرد، لێکدانەوەی ئێوە بۆ ئەم بابەتانە چییە؟
دەباغ: یەکەم ھیچ پێکدادانێک لە نێوان یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتدا رووی نەداوە و بەرای من لە داھاتوشدا روونادات.
بەڵام کێشەیەک بوو، دوای ئەوەی کە بزووتنەوەی گۆڕان و چەند لایەنێکی سیاسی خۆپیشاندانیان کرد، چەند کێشەیەک ھاتە ئاراوە، کە کاریگەر بوو لە کوردستاندا.
سروشتییە کە جیاوازی بیروڕا ببێت و ئەمانە زۆر سروشتین کە لە ھەموو شوێنێکیش ھەیە. ناسروشتیی ئەوەیە کە ئەم جیاوازییانە بەرەو شەڕمان ببات، ھەمو لایەنە سیاسییەکان پێداگرن لەسەر دەرس‌وەرگرتن لە رابردوو و بۆیە تەئکید دەکەمەوە کە پێکدادان نەبوو بەڵام جیاوازیمان ھەیە.
وردەکاریی ناکۆکییەکانی ھەرێمی کوردستانی عێراق
تەسنیم: واتا ئێوە ھێرشکردنە سەر نوسینگەو بارەگای حزبەکان لە کوردستان و ئاگردانی ئەو شوێنانە رەت دەکەنەوە؟
دەباغ: بەڵێ، بەداخەوە ھەواڵە دروست نەگوازراوەتەوە. بە گشتیی دەبێت بڵێم کاتێک خۆپیشاندانێک دەکرێت، رووداوی نەخوازراویش روودەدات، ئێمە ھێرشکردنە سەر بارەگاکانمان ئیدانە کرد، تەنانەت خودی حزبەکانی دیکەش ئەم رووداوانەیان ئیدانە کرد، کاتێک ھێرش دەکرێتە سەر بارەگایەک، ئەو بارەگایە پاسەوانی ھەیە و سروشتییە لە وەھا کاتێکدا تەقە بکات، لەوانەیە تەقە بە ئاسماندا بکات یان کەسێکیش بەداخەوە جۆرێکی دیکە ھەڵسوکەوت بکات، بۆیە چەند شەھید و برینداری لێکەوتەوە و چەندین نوسینگەیان ئاگردا.
حزبی دیموکرات کە سەرۆکایەتی ھەرێم و ھەروەھا سەرۆک وەزیران لای ئەوە، چەندین رێگایان گرتەبەر کە رەخنەی لێگیرا، بە تایبەت دژبوونیان بۆ گەڕانەوەی سەرۆکی پەرلەمان، دانوستان بەردەوام بوو و دوای ماوەیەکی کورت ئەم بابەتانە کۆتایی ھات و ئێستاش دانوستانی نێوان لایەنە سیاسییەکان بەردەوامەو ھیوادارین لە داھاتوودا بگەینە ئەنجامی دڵخۆشکەر.
بابەتی دوایی ئەوەیە کە کێشە لەسەر چییە؟ ھۆکاری ئەم کێشە دەستووری ھەرێم و ھەڵبژاردنی سەرۆکی ھەرێمە. بە پێی دەستوور سەرۆکی ھەرێم دەتوانێت دووجاری بەردەوام ھەڵبژێردرێت. سەرۆکایەتی ئاغای بارزانی لە ھەرێم بۆ دوو ساڵ درێژکرایەوە کە ئەم ماوە کۆتایی ھاتووەو ئێستا بۆ دوو ساڵی دیکە داواکراوە کە درێژەی ببێت.
حزبی دیموکراتی کوردستان داوایکرد کە سەرۆکایەتی ئەو درێژ بکرێتەوە، ھاوکات پێشنیارێک سەبارەت بە چۆنیەتی بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردن و پێداچوونەوە لە دەسەڵاتەکانی سەرۆکی ھەرێم باسکرا و ئەوەی کە دەستووری ھەرێم لەسەر دەسەڵاتەکانی سەرۆکی ھەرێم و سەرۆکی حکومەت پێداچوونەوەی تێدا بکرێت تا ئێستا چارەسەر نەکراوەو بووەتە ھۆی کێشە.
گرفتەکانی نێوان دەوڵەتی ناوەندیی و ھەرێمی کوردستان وەکوو خۆی ماوەتەوە
تەسنیم: باستان لە بابەتی بودجە کرد، ئێستا کێشەی ھەرێم و حکومەتی ناوەندیی عێراق بەکوێ گەیشتووە، ئایا کێشەکان بەردەوامە یان چارەسەر کراوە؟
دەباغ: ئەم کێشانە ھێشتا بەردەوامە و چارەسەر نەکراوە و تا ئێستا حکومەتی ھەرێمی کوردستان چەندین‌جار ئامادەبوونی خۆی بۆ دانوستان لەگەڵ بەغدا راگەیاندووە و ھیواداربووین لە لایەن بەغداوە، کاتێک بۆ ئەم مەبەستە دیاری بکرێت. بەغدا پێش‌مەرجی داناوە کە حکومەتی کوردستان پەسەندی نەکردووە و نایکات.
دەبێت دانیشین و دانوستان بکەین. ئێمە لە چوارچێوەی دەستووری عێراقدا پابەندین بە عێراقەوە. بەڵام ھەرکەسەو بە پێی رای خۆی دەستووری عێراق شرۆڤە دەکات لە کاتێکدا کە دەستووری شرۆڤەی ناوێت. ئەوەی روونە ئێمە وەکوو ھەرێمی کوردستانی عێراق و سیستمی فیدراڵ لە چوارچێوەی عێراق‌داین. ئێمە لە پێشەوە لە رۆژی پێکھاتنی پەرلەمانی عێراقەوە چەندین پێشنیارمان بووە کە رێککەوتنی سەرەتایی لەسەر کراوە کە پرۆژەیاسای نەوت، یاسای پێشمەرگە، پرۆژەی پەیوەندی نێوان ھەرێمی کوردستان و بەغدا کە بەداخەوە حکومەتی ناوەندیی تا ئێستا لای لێ نەکردووەتەوەو ھێشتا نەگەیشتووەتە ئەنجام.
تەسنیم: تا ئێستا چ رێژەیەک لە کێشەکان چارەسەر کراوە؟
دەباغ: تا کاتێک کە دانوستان نەکرێت ناتوانین بڵێین چ رێژەیەک چارەسەر کراوە. ئەزموونەکانی رابردوو، ئێمە ترساندووە. راستە کە تا رادەیەک خۆمان کەڵکمان وەرنەگرتووە، بەڵام لە رووی بەڕێوەبردنی سەربەخۆیی ئابووری، لە ھەرێمی کوردستان گەشەی باشمان کردووە.
تەسنیم: واتا بوونی سەرۆک کۆماری کورد لە سیستمی سیاسیدا نەیتوانیوە کێشەکانی ھەولێر و بەغدا چارەسەر بکات؟
دەباغ: باسی سەرۆک کۆماری نییە، باسی کەسایەتییە، ئاغای تاڵەبانی پێگەیەکی تایبەتی لە عێراقدا بوو کاتێک کە سەرۆک کۆمار بووە، ئایەتوڵڵا سیستانی وتیان ئاغای تاڵەبانی دەریچەی دڵنیایی عێراقە. ئێستاکە ھەموو کەس ھەست بە نەبوونی ئاغای تاڵەبانی لە گۆڕەپانی سیاسیدا دەکات.
فرۆشی نەوتی کوردستانی عێراق بە تورکیا ھەم یاسایی و ھەمیش نایاساییە
تەسنیم: حکوومەتی عێراق لە ئێستادا. ھەرێمی کوردستان تۆمەتبار دەکات بەوەی کە بێ رەزامەندی ئەوان نەوت دەفرۆشیت، ئەمە نایاسایی نییە؟
دەباغ: دەتوانین بڵێین یاساییە ودەتوانین بیشڵێین نایاساییە. ئێمە لە رۆژی یەکەمەوە کە دەستووری عێراق پەسەندکرا، پرۆژەیاسای نەوتمان پێشکەش بە ھەموو لایەنەکان کرد کە لەم پرۆژەدا ئەو ئیختیارە بە ھەرێم دراوە، نە تەنھا ھەرێمی کوردستان، بەڵکوو بە ھەر ھەرێمێک کە لە داھاتوودا لە عێراق پێکبێت. دەستووری عێراق رێگا دەدات کە ھەڕ سێ پارێزگای عێراق یان زیاتر، دوای راپرسی ھەرێم یان فیدراڵێک پێکبێنن.
تەسنیم: ھەموو ھەرێمەکان لەژێر چاودێری حکوومەتی ناوەندیدا دەبن؟
دەباغ: ھەموویان لەژێر چاودێرانی حکومەتی ناوەنددا دەبن. لەم پرۆژەیاسادا، رێگا بە ھەرێم دەدرێت، نەوتراوە ھەرێمـی کوردستان، بەڵکو وتراوە ھەر ھەرێمیک کە لە عێراقدا پێک بێت کە یەکەمینیان ھەرێمی کوردستانە، چۆن رێککەوتنی نەوتی ببەستێت، چۆن بیفرۆشێت، بەڵام بە گشتیی رێکەوتین کە داھاتی عێراق بۆ ھەموو عێراقییەکانە.
ئەو ناوچانەی کە نەوتی زۆریان ھەیە، ناوچەکانی باکوور و باشووری عێراقن. ئەم دەستاودەست‌کردنە بووە ھۆی ئەوەی کە ئێمە چاوەروانی سیاسەتی حکومەتی عێراق نەبین، بۆیە ئەگەر کەسێک سەردانی کوردستانی عێراقی کردبێت، پێشکەوتنەکانی ئەم ناوچە بە روونی دەبینێت.
راستە پێشکەوتنەکانی ئێمە لە ئاست چاوەروانی جەماوەردا نییە، بەڵام بۆ دەرک‌کردن بە ئاستی پێشکەوتنەکانی ھەرێمی کوردستان ئەوەتان لەچاو بێت کە ھەموو عێراق وەکو دێھاتێکەو ھەرێم وەکوو شارێک.
لە رووی پێشکەوتنی گشتیی و خوشگوزەرانی خەڵک، گەشتیاریی، کارەبا و ...، بۆ نمونە کارەبا، پێشتر ھەموو کوردستان تەنھا ١٦٠ مێگاوات کارەبای بووە، ئێستا زیاتر لە سێ ھەزار مێگاوات کارەبا بەرھەم دێت.
ئەڵبەت ئەم کارانە ھەموو خواستی خەڵک دابین ناکات، بە تایبەت لە دوو ساڵی رابردوودا، کە قەیرانی بودجە ئەم رەوتەی راگرت.
بەڵام عێراق لە پێش‌چاو بگرن، لە عێراقدا ھەست بە بوونی کارەبا ناکەن، لەم بوارەشدا ھەزاران ملیار دۆلار سەرف کراوە کە وەزیری پێشووی کارەبای عێراق لە سیستمی دادوەری دۆسییەی بۆ کراوەتەوە. ئەمانە بووە ھۆی ئەوە ئێمە کاری خۆمان بکەین و بێێن رێککەوتن بکەین. چونکە ئێمە ١٧%ی بودجەی عێراقمان پێنەدراوە. ئێمە نەوت دەفرۆشین، حەسێبی دەکەێن و بە پێی مافی خۆمان کە ١٧%ی داھاتی عێراقە لێی ھەڵدەگرین و حکومەتی عێراق زیادەکەی وەربگرێت.
پارەی فرۆشی نەوتی ھەرێم ڕادەستی دەوڵەتی عێراق ناکەین
تەسنیم: واتا ئێوە پارەی نەوتی فرۆشراو دەدەنە حکوومەتی ناوەندیی؟
دەباغ: نە، ئێمە نامانەوێت لەژێر سیاسەتی دەمارگرژیی و توندڕەوی بڕێک بەرپرسی عێراقیدا بین، ئێمە دەڵێین وەرن با حسێبی بکەین. بەندەری جەیهان ھی عێراقە، بەڵام لە لایەن عێراق و تورکیاوە کۆنترۆڵ دەکرێت. بەداخەوە متمانەی نێوانمان تێکچووەو ئێستا لە عێراقدا کەسانێک دەیانەوێت کورد بخنەوە پەراوێزەوە.
تەسنیم: ئایا ھاتنی سەربازەکانی تورکیا بۆ عێراق بە ھاوئاھەنگی کوردەکان بووە یان نا؟ چونکە ئاغای بارزانی لەم بارەوە رایەکیان ھەیە، دەوترێت لە سەردانەکەیاندا بۆ عەرەبستان و دیدار لەگەڵ مەلک سەلمان پشتیوانی ھاتنی سەربازانی تورکی کردووە و لە بەرژەوەندی کورد و سوننەکان لێکی داوەتەوە؟
دەباغ: ئەمە راست نییە. من پێتان دەڵێم. ئێمەی کورد لە عێراق کێشەمان ھەیە، سەرەڕای ئەمە ئێمە نامانەوێت بچینە ناو کێشە ناوچەیی و ئایینییەکانەوە. راستە ئێمە کوردی سوننەمان ھەیە، بەڵام شیعەشمان ھەیە، ئێستا لە عێراق پێکدادان لە نێوان سوننەو شیعەدایە، پێکدادان لە نێوان تورکیا و قەتەر و ئەمریکا و عەرەبستان و ھتدە. لەم بارودۆخەدا، ئێمە بەدوای پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ھەرێمی کوردستانی عێراقەوەین و ھەرکات کەسێک دەستێک بھێنێتە پێشەوە، ئێمەش دەستی بۆ درێژ دەکەینەوە.
سەبارەت بە بابەتی بوونی تورکیا لە ھەرێمی کوردستانی عێراق دەبێت بڵێم کە ئەم بوونە تایبەت بە ئێستا نییە، بەڵکوو بە پێی رێککەوتنێک کە لە ساڵی ١٩٨٣ لە نێوان تورکیا و حکومەتی ناوەندی عێراق ئیمزا کراوە ئەوان ھاتوونەتە ناو خاکی عێراقەوەو عێراقیش چووەتە ناو خاکی تورکیاوە (بۆ رووبەرووبوونەوەی کوردەکانی تورکیا)، لە رۆژێکەوە کە تورکیا ھاتە ناو خاکی عێراقەوە، ھەروا ماوەتەوە. ئەو ناوچانە جیاوازە لەم ناوچانەی کە لەم دواییانەدا لە نزیک موسڵ ھاتوون.
ھاتنەناوەوەی سوپای تورکیا بە پێی ڕێککەوتنی نێوان سوننەی عێراق، تورکیا، عەڕەبستان و قەتەر بوو
بەڵام سوپای تورکیا کە ھاتووەتە ناوچەی بەعشیقە لە نزیک موسڵ، قسەی زۆری لەسەر دەکرێت و تەنانەت سەبارەت بە ژمارەیان ئاماری جیاواز دەدرێت. لەوانەیە کوردەکان لە رووی تێپەڕبوونیانەوە چاوپۆشییان کردبێت، چونکە لە کوردستانەوە تێپەڕیون. بەڵام ھاتنی ئەمانە بە پێی رێککەوتنی نێوان سوننەکانی عێراق و تورکیا، عەرەبستان و قەتەر بووە. وەزیری بەرگری عێراق (کە سننەیە) خۆی سەردانی کردوون.
بۆ نموونە ئۆسەیل نوجەیفی پارێزگاری موسڵ (کە دوای ھێرشی داعش لەسەر کار لابراوە) خۆی لەگەڵ حکومەتی تورکیا رێککەوتووە کە ئ‌وان بێن و خولی فێرکاری بۆ ھێزەکانی سوننە دابنێن بۆ ئازادکردنی موسڵ. بەڵام ژمارەێان زیاترە، ئێمە بە گشتیی پێشوازی ھەر ھێزێک دەکەین ھەروەھا کە پێشتر پێشوازیمان لە یارمەتییەکانی ئێران کرد بۆ شەڕی دژی داعش.
سوپای تورکیا لە ھەرێمی کوردستانی عێراق تێپەڕین
تەسنیم: لێرەدا بابەتەکە جیاوازە، حکومەتی ناوەندی عێراق و لایەنە سیاسییەکان دژی بوونی سوپای تورکیان، ئایا حکومەتی ھەرێمیش دژی ئەمەیە؟
دەباغ: حکومەتی ھەرێمی کوردستان هەر رێککەوتنێکی نێوان تورکیا و عێراق پەسەند دەکات. ئێمە دژی کارەکانی حکومەتی عێراق نین. ئێمە دژی ئەوە نین کە حکومەتی عێراق بەرگری لە دەسەڵاتی خۆی بکات، بەغدا بڕوات لە رێگای ناوەندە نێودەوڵەتییەکان لەوانە نەتەوە یەکگرتووەکان و ئەنجومەنی ئاسایش‌ەوە شکات بکات. وتم سەربازەکانی تورکیا لە ناوچەی ئێمەوە (کوردستانی عێراق) تێپەڕیون.
تەسنیم: ئەوەی کە ئێوە دەڵێن ئێرانیش یارمەتی بدات، تورکیاش یارمەتی بدات، ئێمە پێشوازی دەکەین، تێڕوانینی ئێمە و تورکیا بۆ رووداوەکانی ناوچە جیاوازە، لە کاتێکدا کە تورکیا یەکێک لەو وڵاتانەیە کە یارمەتی داعش دەدات و داعش‌یش زیاترین زیانی گەیاندووە بە کوردەکان، ئەمە چۆن لەگەڵ یەک دێتەوە کە ئێوە لە کەسێک یارمەتی وەربگرن کە پشتیوانی گروپێک دەدات کە زیاترین زیانی بە ئێوە گەیاندووە؟
ئێمە وەکوو کورد لە لایەن داعشەوە زیانمان پێگەیشتووە ھەروەھا کە لە سەردەمی سەدام زیانمان پێ گەیشت، ئێمە سوودمان لە پەیوەندی باشمان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران وەرگرت و لە لایەکیشەوە لە پەیوەندیمان لەگەڵ تورکیا سوودمان بینی، چونکە تەنھا وڵاتێک کە ئیزنی‌دا نەوتی ھەرێمی کوردستان ھەناردە بکرێت تورکیا بوو. ئێمە ناتوانین خۆمان سنووردار بکەین، ئێمە بەدوای کردنەوەی رێگاکانەوەین. ئەگەر بتەوێت لە شەڕ خۆت دوور بخەیت دەبێت رێگای دیپلۆماسی چالاک بکەیت، خودی ئاغای بارزانی لە تورکیا وتی ئێران نابێت دڵی لێمان بێشێت کە دێینە تورکیا و تورکیاش نابێت دلێ بێشێت کاتێک سەردانی ئێران دەکەین، مانای ئەوەی ئێمە ھەردوو وڵاتمان بۆ گرنگە.
ھاتنە ناوەوەی سوپای تورکیا بۆ عێراق بە بێی ئاگاداریی دەوڵەت پێشێلکردنیی دەسەڵاتداریی عێراقە
تەسنیم: ببورن، ئێوە لێرە دوو بابەتتان تێکەڵ کرد، یەکێک پەیوەندی وڵاتان کە بابەتێکی جیاوازە و یەکێک پاراستنی دەسەڵاتی وڵات کە لە راستیدا ھەموو لایەن و گروپە سیاسییەکانی عێراق تەئکیدی لەسەر دەکەنەوە، ھەڵوێستی ئێوە لەسەر ھاتنی سوپای تورکیا بۆ خاکی عێراق چییە؟
دەباغ: ھەڵوێستی حکومەتی ھەرێمی کوردستان ئەوەیە کە ھاتنی سوپای تورکیا بێ رێککەوتن و ئاگادری حکومەتی عێراق، پێشێلکردنی دەسەڵاتی سەربەخۆیی عێراقە.
تەسنیم: بەڵام سوپای تورکیا بێ ئاگاداری حکومەتی عێراق ھاتوون و ئێوە (بەرپرسانی کوردستان) پێشوازیتان لێکردووە؟
دەباغ: من دەڵێم بێ‌ئاگاداری عێراقییەکان نەبووە. لە کوردستان کاتێک ھاوئاھەنگی باش بوونی ھەبوو (لە نێوان بەغدا و ھەرێم) و کێشە و گرفت لەو کاتەدا کەمتر بوو، بەڵام ئێستا بۆشاییەک دروست بووە کە پێویستی بە کەسێک وەکو مام جەلال‌ە.
تەسنیم: چەند سەرچاوەیەکی ھەواڵ باس لە دروستبوونی ھەرێمی سوننە دەکەن و ھاتنی سوپای تورکیا لەم پێناوەدا ھەڵدەسەنگێنن. بە پێی وتارەکەی عەبدولباری عەتوان سەرنوسەری رۆژنامەی رال‌الیوم کە نوسیبوی: جان بوڵتون یەکلایی‌بوونەوەی پێکھاتنی ئەم ھەرێمە سوننەی لە ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی داعش لە خۆرھەڵاتی سوریا و خۆرئاوای عێراق لەگەڵ بوونی وڵاتێکی شیعە لە باشووری عێراق و کوردەکان لە باکووری ئەم وڵاتەی باسکردووە، عەتوان دەڵێت ئامانجی ئەوان لە کۆتاییدا دروستکردنی ھەرێمێکی سوننەیە لە عێراق و دواتر ئاماژە بەوە دەکات کە ئەوان دەیانەوێت داعش کۆبکەنەوە کە کاتێکی زۆر نابات و دەیانەوێت ئەم ئیمتیازە بدەنە کوردەکان، بە تایبەت کە ئازادکردنی موسڵ لە لایەن کوردەکانەوە جێبەجێ دەکرێت و نایانەوێت موسڵ لە لایەن ھێزە خەڵکییەکانی عێراقەوە ئازاد بکرێت، رای ئێوە چییە؟
دەباغ: ئەم وتانەی عەتوان ئێستا باسی دەکات، لە کاتێکدا کە نەوشیروان موستەفا لە ساڵی ١٩٨٨ی زایینی لە وتارێکدا لەژێرناوی "عێراقی کوردی، عیراقی شیعی و عێراقی سوننە" بڵاوی کردەوەو بووە ھۆی باس و خواسێکی زۆر و ئێمەش لەگەڵ دۆستانی خۆمان لە کۆماری ئیسلامی ئێران لە رێگای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانەوە باسمان کرد کە ئەمە رای خودی نەوشیروانە نە رای یەکێتی.
تەسنیم: ئەڵبەت عەتوان رای جان بوڵتونی ھێناوەتەوە؟
دەباغ: ئەمە بیرورای ئەمڕۆ نییەو دواتر کەسانی وەکو ئەو باسیان کردووە.
سێ وڵاتی عەڕەبی و تورکیا بە شوێن پڕۆژەی دابەشکردنیی عێراقدان
تەسنیم: ھاتنی سوپای تورکیا بیرۆکەی دابەشکردنی عێراقی بەھێزکردووە، رای ئێوە چییە؟
دەباغ: رای خودی من ئەوەیە کە ئیمارات، قەتەر، عەرەبستان و تورکیا بەدوای جێبەجێکردنی ئەم پرۆژەوەن(دروستکردنی ھەرێمی سوننەو دابەشکردنی عێراق). من لە سەدا سەد دڵنیام کە ھەوڵەکانی تورکیا لە پێناو دروستکردنی ھەرێمی سوننە لە عێراق و لە چوارچێوەی میراتی ئیمراتۆریەتی عوسمانی‌دایە.
لە سەرەتای وتەکانمدا وتم کە لە عێراقدا جیاوازی و کێشەی ئایینیی ھەیە. ئێمە پێداگری لەسەر ھاوپەیمانی کورد و شیعە دەکەینەوە و ئەمە بە گەرەنتی مافەکانمان دەزانین و چەندین‌جار دووپات‌مان کردووەتەوە، چونکە بە درێژایی مێژوو، دەسەڵاتدارانی عەرەبە سوننەکان لەگەڵ ئێمەی کورد دوژمنی‌یان کردووە، بەڵام شیعەکان وەکو ئێمە مەزڵووم و چەوساوە بوون.
لە ئایدیای پێکھێنانی ھەرێمەکان لە عێراق پشتیوانی دەکەین
تەسنیم: ئایا ئێوە پشتیوانی پێکھاتنی ھەرێمی سوننە لە عێراق دەکەن؟
دەباغ: ئێمە لە بیرۆکەی دروستبوونی ھەرێمەکان لە عێراق پشتیوانی دەکەین. ھەرێمی کوردستانی عێراقمان لە دەستوور پەسەند کرووە، ئەگەری بوونی چەند ھەرێم لە دەستووردا و لە ژێر چاودێری حکومەتی ناوەندیی ھەیە.
تەسنیم: بەڵام پلانی ئەوان (دوژمنەکانی عێراق) دروستکردنی حکوومەتێکی سەربەخۆیە بۆ سوننەکان؟
دەباغ: ئەمانە وەھم و خەیاڵاتە. ئیمکانی بە ئەنجام گەیشتنی نییە. من لە ساڵی ١٩٦٤ی زایینی یەکەم‌جار کە گەنج بووم گەیشتمە خزمەت مام جەلال. تا ئێستا یەکێک لە ئاواتەکانمان دروستکردنی حکومەتی کوردستان بووە، بەڵام دەزانم گەیشتن بەم ئاواتە لە بارودۆخی ئێستادا ناکرێت.
تەسنیم: باسی ئازادکرندیی ناوچە داگیرکراوەکان دەخەینەڕوو، بۆچی ھیچ ھەماھەنگییەک لە نێوان کوردەکان و سوپای عێراقدا بۆ ئازادکردنیی ئەم ناوچانە بوونی نییە و ئایا ئەو ناوچانەی کە سەر بە کوردستان نین و لە ئیختیاریی ئێوەدان، ئایا دەگەڕێنەوە بۆ دەوڵەتی ناوەندیی عێراق؟
دەباغ: ھەر شوێنێک کە بەشێک لە کوردستانی عێراق نەبێت، ھەر سبەینێش بیانەوێت ڕادەستیان دەکەین.
تەسنیم: لە ئێستادا دەوڵەتی عێراق سەرقاڵی شەڕ لەگەڵ گرووپی تیرۆریستی داعشە و ئەگەر شەڕ تەواو بێت ئایا ئێوە لەم ناوچانەی کە لە ژێر کۆنتڕۆڵتاندایە دەچنە دەرێی؟
دەباغ: بە گشتیی ئێمە چاوی تەماحمان لە زەویی ھیچ کەسێکەوە نییە.
تەسنیم: کەرکووک بە چ شێوەیەکە؟
دەباغ: کەرکووک سەر بە کوردستانە.
تەسنیم: تورکمان و عەڕەبەکانیش وادەزانن کە کەرکووک ھی ئەوانە و دەڵێن ئێوە دەستتان کردووە بە گۆڕینی پێکھاتەی دانیشتووانی ئەم شارە، ئەوە پەسند دەکەن؟
دەباغ: کوردستان لە سەرەتادا لە چوارچێوەی ئیمپڕاتووری ئێراندا بووە، پاشان بۆتە بەشێک لە عوسمانیی، یانی نە عێراق بوونی بوووە و نە سووریا. لە شەڕی چاڵدۆڕاندا کە بەداخەوە شکستی ئێرانییەکان لە بەرانبەر عوسمانییەکانی بەدواوە بوو، ئیمڕاتووری عوسمانی گەشەی سەند و وڵات گەلێک کەوتە ژێردەستیانەوە کە کوردیی بوون و کوردەکان دانیشتووی ئەو ناوچانە بوون و ئەو ناوچانە لە نێوان عەباسی و عوسمانیدا دابەشبوون. دوای شەڕیی یەکەمی جیھانی بە ڕووخانی دەوڵەتی عوسمانی، عێراق پێکھات، کاتێک کە عێراقیان دامەزراند بەشێک لە وڵاتی تورکیا و بەشێک لە وڵاتی ئێران و بەشێک لە وڵاتی سعوودی و ئەردەنیان ڕادەستکرد و سووریایان پێکھێنا. ئەگەر ئەم خاڵە لەبەرچاوبگرین و سەرنجی پێبدەین، ھەندێک گرفت لە نەینەوا و مووسڵ و ئەسکەندەروون ڕوویدا، مووسڵیان بە عێراقدا و لە بەشی سووریا، ئەسکەندەروونیان بە تورکیادا. نەخشەی ویلایەتی مووسڵ نیشانبدەن، ویلایەتی مووسڵ پەسەند ناکەم کە تا چ شوێنێک ناوچەی کوردیی و تا چ شوێنێک ناوچەی عەڕەبی بووە. ئەو ناوچانەی کە من ئاماژەم پێکرد، بەشێک لەوانە لە ناوچەی مووسڵ ھەڵکەوتوون.
ئێمە دەڵێین کە کەرکووک لە چوارچێوەی جوگرافیای کوردستاندا ھەڵکەوتووە، حکوومەتی بەعسی فاشیستی سەدام ھەستا بە گۆڕینی پێکھاتەی دانیشتووانی ئەم شارە، کەرکووک لە بنەڕەتدا شیعەی لێ نییە، ئەو تورکمانانەی کە لە ناوچەی کەرکووکدان، کارمەندی دەوڵەتی عوسمانی ئەو سەردەمە بوون کە ھاتوون بۆ ئەم شارە. مادەی ١٤٠ دەڵێت ئەوانەی کە لە بنەڕەتدا باوک و باپیرانیان خەڵکی کەرکووک نین، لەم شارە بڕۆنە دەرێی. بۆچی مادەی ١٤٠ جێبەجێی ناکرێت؟
ناوچەگەلێک بوون کە لە پێشدا ھەم سوپای عێراق و ھەمیش پێشمەرگە لەوێی ئامادەبوون و پشتیوانیان لێدەکرد، بەڵام ڕۆژێک کە داعش ھات، سوپای عێراق چەکەکانی خۆیان لە سەر زەوی دانا و ھێزەکانی پێشمەرگە بوونی خۆیان لەو ناوچانە بەھێزتر کرد.
داواکاریی ئەمەریکا لە کوردەکان بۆ ئازادکردنیی مووسڵ
تەسنیم: بەڕێز دەباغ بۆچی لە نێوان سوپای عێراق و کوردەکاندا بۆ ئازادکردنیی ناوچە داگیرکراوەکان ھەماھەنگی نییە و پرسیاریی گرینگتر ئەوەیە کە ھەماھەنگی نێوان کوردەکان و ئەمەرکییەکان بۆ ئازادکردنیی مووسڵ بە بەشداریی کوردەکان لە ئارادایە؟
دەباغ: ھەموو کاتێک ئەم داخوازییە لە ئێمە بوونی ھەبووە و ئەم مەسەلەیە لە لایەن ئەمەریکییەکانەوە خراوەتەڕوو. داخوازیی ھاوکاریی لە نێوان ھێزەکانی پێشمەرگە و بەشداریی لە ئازادکردنیی مووسڵدا خراوەتەڕوو و ئێمەش بە ھەندێک مەرج بەشداریی دەکەین بەڵام تا ئێستا بڕیاریی کۆتایی نەگیراوە و ئەگەر بڕیاریی کۆتایی بگیرێت بێگومان بە ھاوکاریی ھاوپەیمانانی خۆمان و بەغدا ھەنگاو دەنێین.
تەسنیم: بۆچی ئەو ھاماھەنگییە لە نێوان دەوڵەتی ناوەندیی و کوردەکاندا بوونی نییە؟
دەباغ: ئەم داخوازییە دەبێت لە لایەن عێراق بە ڕەسمی بخرێتەڕوو و ئێمە مەرجمان ھەیە و بە بێ ھاوکاریی و یارمەتی عێراق بە پێشمەرگەکان لە بواریی دابینکردنی چەک و تەقەمەنیی، فێرکردن، مافەکان و پێداویستیی و کەرەستەی پێویست ناتوانرێت ئەو چاوەڕوانییە ھەبێت کە کوردەکان لەم شەڕەدا بەشداریی بکەم.
تەسنیم: ئەو بەشە سەتا ١٧ی کە لە دەوڵەتی عێراق وەریدەگرن، بۆ چییە؟
دەباغ: ئێمە ئەو بەشەمان وەرنەگرتووە.
تەسنیم: فرۆشی یەکلایەنەی نەوت چۆن پاکانەی بۆ دەکەن؟
دەباغ: ئەگەر ئێمە ئەو کارەمان نەکردبایە، بە چ شێوەیەک دەمانتوانی لەگەڵ داعش شەڕ بکەین.
تەسنیم: سەبارەت بە فرۆشی نەوت لە لایەن داعشەوە کە دەڵێین لەو ناوچانەی کە لە ژێر چاودێریی ئێوەدایە تێپەڕدەبن و تورکیا لێیان دەکڕێت، ڕاتان لەم بارەیەوە چییە؟
دەباغ: ئەوە قسەیەیە بنەمایە و ھیچ ئەساسێکی نییە.
تەسنیم: عەڕەبستان ھاوپەیمانییەکی بە ئامادەبوونی ٣٤ وڵات پێکھێناوە جێگای سەرنج ئەوەیە کە لەم ھاوپەیمانییەدا، ئەو وڵاتانەی کە بوونەتە قوربانیی تیرۆر وەکوو عێراق و سووریا بوونیان نییە، ھەڵوێستی حکوومەتی ھەرێمی کوردستانی عێراق لەم بارەیەوە چییە، بەتایبەت بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە ھەندێک ئەم ھەنگاوە بە ناتۆی سوننە ناو دەبەن؟
دەباغ: بە بڕوای من دەبێت چاوەڕوان بین، ھێشتا زووە بچینە ناو ھەندێک لەو مەسەلانەوە، بە بڕوای من دوای ھاتنی ڕووسیا بۆ ناوچەکە (بە شەڕی ڕاستەوخۆ لەگەڵ تیرۆریسم لە سووریا)، گۆڕانکاریی و ئاڵووگۆڕیی نوێی پێکھاتووە و دوای پێکھاتنی وڵاتانی پێنج زێدە یەک و ئێران، خاڵێکی گەش دەبینین بەڵام بەگشتیی ھەستی من ئەوەیە کە جۆرێک ھاوپەیمانی وارشۆ لە بەرامبەر ناتۆدا پێکبێت. پەیمانی وارشۆ بە ڕووخانی سۆڤییەت، داڕما. بەڵام ئەمڕۆکە بوونی ڕووسیا لە ناوچەکەدا دەسەڵاتدارییە، بەتایبەت دوای ھەنگاویی تورکیا لە خستنەخوارەوەی فڕۆکەی ڕووسی کە بووە ھۆی ئەوەی کە ڕووسیا مووشەکی ئێس ٣٠٠ بێنێتە ناوچەکەوە (ڕووسیا). ئامادەبوونی پڕشووبڵاوی ئەورووپییەکان لە ناوچەکەدا، دوای تەقینەوەکانی پاریس ھەر یەک لە وڵاتانی ئەورووپی ھەوڵدەدات کە خۆی لە ناوچەکە دوور بخاتەوە. بەبڕوای من، چین، ڕووسیا و ئێران شایەد دامەزرێنەریی بە جۆرێک ھاوپەیمانیی نوێی وەکوو وەرشەو ببن.
ھاوپەیمانی خەبات لەگەڵ تیرۆریسمی عەڕەبستان دژایەتییە لەگەڵ ئێران
تەسنیم: ھەندێک دەڵێین ئەم ھاوپەیمانییە (ھاوپەیمانیی عەڕەبستان دژ بە تیرۆریسم) بۆ ڕواڵەتە. چونکە ھەندێک لە وڵاتانی وەکوو لوبنان کە ناویان لەم ھاوپەیمانییەدا ھاتووە، ڕایانگەیاندووە ئاگایان لەم مەسەلەیە نییە، باسێکی دیکە ئەوەیە کە ئەم ھاوپەیمانییە لە دژی ئێران، عێراق و سووریایە، ھەڵسەنگاندیی ئێوە چییە؟
دەباغ: ئەم ھاوپەیمانییە ھەر چییەک بێت بە جۆرێک دژایەتی لەگەڵ ئێرانی تێدایە، بەڵام ڕۆژێک لە کۆنفڕانسێکدا گوتم کە قووڵایی ئیستراتیجێکی ئێران لە عێراقدایە.
بەگشتیی ئێران بۆتە ھێزێک، ھێزیی ئێران، ئەمەریکا و ڕۆژئاوای والێکردووە کە پاشەکشێی بکەن، پێکھاتنی وڵاتانی پێنج زێدە یەک لەگەڵ ئێران، مەرجگەلێکی پێکھێناوە کە ناتوانرێت ئێران لەبەرچاو نەگیرێت. بەڵام ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و وڵاتانی عەڕەبی کەنداو (فارس) ئەوە پەسەند ناکەن.
تەسنیم: دوای ناکۆکییەکان لە نێوان ڕووسیا و تورکیا، ھەندێک ھەواڵ بوونی ھەیە لەبارەی ئەوەی کە ڕووسیا داواکاریی بۆ دامەزراندیی پێگەی لە ھەرێمی کوردستانی عێراق ھەیە، ئەوەتان قەبووڵە؟
دەباغ: نەخێر، ئەوان یارمەتی (چەک و تەقەمەنی) دەنێرن و ئێمەش وەریاندەگرین، بەڵام ڕێژەی ئەم یارمەتیانە کەمە بەڵام پێگەیان نییە.
تورکیا لە کوردستانی عێراق پێگەی ھەیە
تەسنیم: تورکیا لە ھەرێمی کوردستانی عێراق پێگەی ھەیە؟
دەباغ: بەڵێ پێگەیان ھەیە، لە کۆنەوە لە سەردەمی سەدام ئەم پێگانەیان ھەبووە، کۆپتەر، دەبابە و تۆپ و ... لەم پێگەیەدا بوونی ھەیە، ڕێژەی سوپای تورکیا لە پێگە سەربازییەکانی خۆی لە ھەرێمی کوردستان دیار نییە، لە ناوچەی گارا و زاخۆ بوونیان ھەیە.
ئامادەبوونی دکتۆرە ئێرانییەکان لە تیمی چارەسەرکردنیی بەڕێز تاڵەبانی
تەسنیم: لە ئێستادا باروودۆخی تەندروستی بەڕێز تاڵەبانی بە چ شێوەیەکە؟
دەباغ: باروودۆخی بەڕێز تاڵەبانی لە ئێستادا گونجاوە، دکتۆرە ئێرانییەکانیش لە تیمی چارەسەرکردنیی بەڕێز تاڵەبانیدا ئامادەبوون، دوو ھەفتە پێش، بەڕێزیانیان برد بۆ ئەڵمانیا بۆ چارەسەرکردن، لە ئێستادا لە شاری سلێمانین و خۆشبەختانە لە لایەنی تەندروستییەوە باروودۆخیان باشە.
وتووێژ لە لایەن: حەسەن ڕۆستەمی و عەباس ئەسڵانی
سه‌رۆك بارزانی پێشوازی له شاندێكی حزبی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان كرد
ڕۆژی چوارشه‌مه 23/12/2015 لە سەلاحەدین به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی له شاندێكی حزبی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان كرد، كه پێكهاتبوو له به‌ڕێزان به‌ڵێن عه‌بدوڵا، به‌همه‌ن حسێن و سه‌عد خالید ئەندامانی دەستەی سەرۆكایەتیی حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان.
له دیدارێكدا بارودۆخی سیاسی و ئه‌منی عێراق و ناوچه‌كه و شه‌ڕی تیرۆریستان خرایه به‌ر باس و گفتوگۆ. هه‌روه‌ها ستایشی رۆڵ و خۆڕاگری و قوربانیدانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان له شه‌ڕی روبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی تیرۆریستانی داعش كرا.
هه‌ر له‌و دیداره‌دا بیروڕا له‌باره‌ی كێشه و قه‌یرانه ناوخۆییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان و چۆنیه‌تی گه‌یشتن به چاره‌سه‌ر و كۆده‌نگی نیشتمانی له‌سه‌ر پرسه چاره‌نووسسازه‌كان ئالوگۆڕ كرا و جه‌ختیش له‌سەر كاركردن بۆ به‌دیهێنانی مافه ڕه‌واكانی گه‌لی كوردستان كرایه‌وه.
له دیداره‌كه‌دا شاندی میوان سوپاسی خه‌بات و هه‌ڵوێست و هه‌وڵدانی سه‌رۆك بارزانیان كرد بۆ پاراستنی مافه‌كانی گه‌لی كوردستان و تێكشكاندنی تیرۆریستان و سه‌رخستنی دیپلۆماسیه‌تی هه‌رێمی كوردستان لە ئاستی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی.
More...
سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەشداری لە یادی لەدایكبوونی پێغەمبەری ئیسلام (د.خ) لە پیرمام دەكات
پەیامی سه‌رۆک بارزانی به بۆنه‌ی هاتنەوەی جه‌ژنی لە دایكبوونی حەزرەتی مەسیح
"نازم ده‌باغ" بۆ ئاوێنه: كورد هه‌میشه گرنگی به هه‌موو چین و توێژه‌كانی عێراق داوه
دوایین هەواڵەکان
- پهيامى سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ ساڵى نوێ
- پەیامی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی2025
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان، پێشوازيى له كونسوڵی گشتيى نوێى ئێران كرد
- عەباس غەزالی: کۆچی مامۆستا مهنسوور یاقووتی وهک له‌ده‌ست چونی یاقووتێکی گرانبههایه
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ وهزیری بهرگریی هۆڵهندا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازيى له ئيسماعيل بهشيكچى كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى و وهزيرى بهرگريى ئيتاڵيا كۆبوونهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانيی نێودەوڵەتی كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازیی له باڵيۆزى نوێى چيك كرد
- سەرۆک نێچیرڤان بارزانی پێشوازیی لە سوپاسالاری بەریتانیا کرد