وتاری "نازم ده‌باغ" له ماڵپه‌ڕی لڤین / داعش زاده‌ی سیاسه‌تی نادروست و ململانێی رۆژئاوا و رۆژهه‌ڵات
ئه‌گه‌ر که‌مێک بگه‌ڕێینه‌وه بۆ مێژوو و دواوه‌وه به تایبه‌ت دوای سه‌رهه‌ڵدانی بیری مارکسیزم و لێنینیزم و دوای شه‌ڕی جیهانی یه‌که‌م و دووه‌م وڵاتانی ئه‌وروپا و ئه‌مریکا وه‌کو سه‌رمایه‌دار و کۆلۆنیالیزم دژی بلۆکی رۆژهه‌ڵات و سۆسیالیزم که‌وتنه به‌رنامه‌رێژی بۆ دژایهتیکردنی کۆمۆنیزم، هه‌روه‌ها که بینیمان ئه‌مه‌ش له رێگای پشتیوانیکردنی بزووتنه‌وه ئایینییه‌کان به تایبه‌ت بزووتنه‌وه ئیسلامییه‌کانه‌وه کرا چونکه ئه‌مانه له‌گه‌ڵ سۆڤیه‌ت هاوسنوور بوون به تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌ی سۆڤیه‌ت ئه‌فغانستانی داگیرکرد، که دواتریش ئه‌فغانه‌کان گروپه سه‌له‌فییه‌کانیان پێکهێناو به سه‌رهه‌ڵدانی ئوسامه بن‌لاده‌ن له عه‌ره‌بستانه‌وه، له لایه‌ن گروپه وه‌هابییه‌کانه‌وه پشتیوانی کراو توانییان تاڵیبان له ئه‌فغانستان پێکبێنن، به به‌هێزبوونی ئه‌م گروپه به‌ره‌و ئامانجی دیکه هاندران و له کۆتاییشدا گروپی قاعیده‌ی لێ دروست بوو که بوونه دوو باڵی سه‌ره‌کی توندڕه‌وی له ناوچه‌که‌دا، له درێژه‌‌دا بوونه دژبه‌ری رۆژئاوا و ئه‌مریکایان کرده ئامانج و لووتکه‌ی ئه‌م دژایه‌تیکردنه‌ش ته‌قاندنه‌وه‌ی تاوه‌ڕه‌کانی رێکخراوی بازرگانی جیهانیی بوو له ١١ی سیبته‌مبه‌ری ٢٠١١.
دوای ئه‌وه ئه‌مریکا که‌وته بیرکردنه‌وه‌ی تۆڵه و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش هاوپه‌یمانییان دروست کرد و په‌لاماری ئه‌فغانستان درا و تاڵیبان و قاعیده‌یان شکاند به‌ڵام ئه‌مانه به ته‌واوی له‌ناو نه‌چوون واش دیاربوو که یان نه‌توانرا یان خود مه‌به‌ستی ئه‌وه‌یان بوو که له داهاتوودا به مه‌به‌ستی هه‌ندێ مه‌رامی تایبه‌ت به‌کار بهێنرێن به‌ڵام ئاکامی نه‌خوازراوی ئه‌م بڕیاره ئه‌وه بوو که قاعیده و ته‌کفیرییه‌کان بوونه مه‌ترسییه‌کی گه‌وره.
هه‌روه‌ها که بینیمان شه‌ڕی ئه‌فغانستان، داگیرکردنی کوێت و قه‌یرانی عیراق هه‌موویان به هاوپه‌یمانی کراو له عیراقیش سه‌دام رووخێندرا و سیستمێکی نوێی سیاسی هاته ئاراوه، له ئه‌نجامدا هێزه به‌عسی و ته‌کفیری و سه‌له‌فییه‌کان له عیراقدا په‌رش و بڵاوبوونه‌وه‌و که‌وتنه دژایهتیکردنی عیراقی تازه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رنج بوو ئه‌وه بوو که پاشماوه‌کانی ئه‌مانه له گۆڕه‌پانی سیاسی و سه‌ربازی وڵاتدا دوور نه‌خرانه‌وه که ئه‌مه‌ش پرسیارێکی گرنگ دروست ده‌کات، ئه‌م ره‌وته‌ش رۆژ له‌دوای رۆژ راده‌ی خراپه‌کاری و ته‌قاندنه‌وه‌کانی خۆیان زیادتر کرد و ژماره‌یه‌کیس له قاعیده و به‌عسییه کۆنه‌کان رژانه سوریاوه. که ئه‌وکاتیش سوریا به بیانووی پارێزگاری له پاشماوه‌ی به‌عس و هاوسۆزی بۆیان و دژایه‌تی کردنی ده‌سه‌ڵاتی زۆرینه‌ی کورد و شیعه داڵده‌ی ده‌دان.
لێره‌دا پێویسته باسێک بکه‌ین له‌سه‌ر ئه‌و بارودۆخه‌ی له ئه‌فغانستان و عیراق و ناوچهکه هاته کایه‌وه به خراپ ئیداره‌کردنی رژێمه‌کان و هه‌ست نه‌کردن به ده‌رهاوێشته‌ژکان که بوونه هۆی سازکردنی زه‌مینه‌یه‌ک که هه‌رچی زیاتر ته‌کفیری و سه‌له‌فییه‌کان گه‌شه بکه‌ن و شان به شانی ئه‌وانیش قاعیده جالاکییه‌کانی خۆی گه‌شه پێدا. له ئه‌وروپا و جیهانی ده‌ره‌وه‌شدا ئه‌م بیروباوه‌ڕانه که‌وتنه ناو فیکر و هزری گه‌نجه موسڵمانه‌کانه‌وه که له بارێکی ده‌روونی جیاوازدا ده‌ژیان، هه‌روه‌ها له عیراق و سوریاش زه‌مینه و بارودۆخێک ئاماده کرا که زیاتر گه‌شه بکه‌ن چونکه ده‌سه‌ڵاتی عیراق که‌وته ده‌ست زۆرینه‌ی شیعه‌وه که به خراپ ئیداره‌کردنی رژێم له لایه‌ن مالکییهوه و ده‌رپه‌راندنی سوننه‌کان و باش خزمه‌ت نه‌کردنی هاووڵاتیانی عیراق به تایبه‌ت له ناوچه سوننه‌نشینه‌کانی وایکرد رێژه‌ی ناڕه‌زایی و دژایه‌تی دژی حکومه‌تی عیراق و ده‌وڵه‌تی قانون گه‌شه بکات، تا ئه‌و ئاسته‌ی که چه‌ندین جار خۆپیشاندان و جۆرێک له راپه‌ڕین دروست بوو که بووه هۆی ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی فه‌لوجه و ئه‌نبار.
له سوریادا به ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌کی و له هه‌ندێ لاوه به تایبه‌ت به گواستنه‌وه‌ی سیاسه‌تی تاکره‌وی و خۆسه‌پاندنی رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د زه‌مینه‌یه‌ک سازکرا که به‌ناوی ئۆپۆزسیۆنه‌وه کێشه‌و راپه‌ڕین دروست ببێت، به تایبه‌ت له لایه‌ن ئیخوان و سه‌له‌فییه‌کانی حه‌ڵه‌ب و حمس و ... هه‌روه‌ها ناره‌زایی کورده‌کان له حکومه‌تی ناوه‌ندی که مێژوویه‌کی کۆنی هه‌یه‌و شوناسی کوردی له‌م وڵاته‌دا ساڵانێکی زۆر پشتگوێ خرابوو و سه‌ره‌کیترین مافه ئینسانییه‌کانی کورده‌کان پێشێل کرابوون، له ئاکامدا به دابه‌زاندنی ده‌سه‌ڵاتی حکومه‌تی ناوه‌ندی رێگا بۆ چالاکی گروپه سه‌له‌فی و ته‌کفیرییه‌کان کرایه‌وه‌و به‌مه‌ش چالاکییه‌کانی خۆیان به شێوه‌یه‌کی به‌ربڵاو گه‌شه پێدا.
جه‌ماعه‌تێکیش به‌ناوی ئه‌رته‌شی ئازاد و نوسره‌ی ئیسلامی و هه‌روه‌ها کورد که‌وتنه دژایه‌تی کردنی به‌شار ئه‌سه‌د، لێره‌دا بوو که تورکیا، عه‌ره‌بستان، قه‌ته‌ر و وڵاتانی ئه‌وروپایی به مه‌به‌ستی جیاواز و به شێوه‌ی راسته‌وخۆ که‌وتنه پشتیوانی کردنی هه‌موو ئه‌وانه‌ی دژی به‌شار ئه‌سه‌د بووبوونه‌وه، جگه له کورده‌کان که ئه‌وانیش رێگایه‌کی دیکه‌یان گرته به‌ر.
له‌م بارودۆخه‌دا قاعیده‌ی عیراق و کۆنه به‌عسییه‌کان به‌رهه‌ڵستکاره‌کانی خۆیان گواسته‌وه بۆ سوریا و تێکه‌ڵ بوون به ئۆپۆزسیۆنی عه‌ره‌بی سوری و کوردیان په‌راوێز خست، پشتیوانییه بێ حیساب و له‌راده به‌ده‌ره‌کان بۆ ئۆپۆزسیۆنی سوریا بووه هۆی به‌هێزبوونی ئه‌وانه‌و له دواییدا سه‌یرکرا که ئه‌مانه له چوارچێوه‌ی ئۆپۆزسیۆنی سوریا ده‌رده‌چن و بێ توانایی ئه‌رته‌شی ئازادی سوریاش وایکرد که به‌عسییه سه‌دامییه‌کان و قاعیده‌ی عیراق زۆر به‌هێزتر بن.
دوای ئه‌م به‌هێزبوونه بوو که قاعیده‌ی عیراق، به‌عسییه کۆنه‌کان، سه‌له‌فییه‌کان، ته‌کفیرییه‌کان و به‌شێک له ئیخوانی سوریا یه‌کیان گرت و ده‌وڵه‌تی ئیسلامی عیراق و شام‌یان دروست کرد، واتا "داعش". بهرنامهی داعش پێکه‌تابوو له دروست‌کردنی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی، قبوڵ‌نه‌کردنی هه‌موو بیر و باوه‌ڕ و ئایدیۆلۆجیایه‌کی دیکه جگه له خۆیان و ته‌کفیرکردنی هه‌موان، که‌وتنه کاری تیرۆریستی و کوشتن و بڕین و تۆقاندن، له‌م ره‌وته‌شدا تا ئه‌و جێگایه‌ی گه‌شه‌یان کرد که چالاکییه‌کانی خۆیان له سوریاوه گه‌یانده عیراقیش و توانی له ناوچه سوننه‌نشینه‌کانی عیراق، موسڵ، تکریت و به‌شێک له ناوچه‌کانی سامه‌ڕاو که‌رکوک و دیاله بخاته ژێر رکێفی خۆیه‌وه و توانییان ئه‌مانه ببه‌ستن به فه‌لوجه‌و ئه‌نباره‌وه، که هۆکاری یه‌که‌می ئه‌م سه‌رکه‌وتنه‌شیان بێ‌توانایی سوپای عیراق بوو که مالکی به متمانه له‌سه‌ر کۆنه ئه‌فسه‌ره‌کانی به‌عسی ناو سوپای عیراق پێکی هێنابوو بۆیه له ماوه‌یه‌کی کورتی چه‌ند کاتژمێری نزیک یه‌ک سه‌د هه‌زار سه‌ربازی عیراقی په‌رش و بڵاوبوونه‌وه و ناوچهکه که‌وته ده‌ست داعش و ته‌نها ئه‌و ناوچانه مانه‌وه که پێشمه‌رگه‌ی کوردستانی لێبوو.
ئه‌مه ئاکامی ئه‌و بارودۆخه بوو که به هۆی خراپ ئیداره‌کردنی مالکییهوه هاتبووه ئاراوه‌و زۆرینه‌ی سوننه‌ی بێ‌به‌ش کردبوو که بووه هۆی گه‌شه‌کردنی داعش و دژایهتیکردنی مالکی له لایه‌ن سوننه‌کانی لێکه‌وته‌وه.
له رووی مێژووییه‌وه یه‌کگرتنی نێوان به‌عسییه‌کان، قاعیده، سه‌له‌فی و ته‌کفیرییه‌کان ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ بیرۆکه ئیسلامییه‌ی که له سه‌ره‌تای دامه‌زرادنی به‌عسه‌وه بڕوای به یه‌کگرتوویی سوریا، میسر و عیراق بوو و ئێستاش دوای تێپه‌ڕبوونی چه‌ندین ساڵ که‌وتوونه‌ته جێبه‌جێکردنی ئه‌و بیرۆکه‌و هه‌وڵی زیندووکردنه‌وه‌ی خه‌لافه‌تی ئیسلامی ده‌ده‌ن.
داعش به پشتیوانی ئه‌وانه‌ی که له عیراقی یه‌کگرتوو و به‌هێزبوونی کورد و شیعه رقیان بوو و ماوه‌یه‌ک له بیری تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌دا بوون که‌وتنه زیاتر په‌لاماردان و فراوانکردنی سنووری ده‌سه‌ڵاته‌کانیان که به‌نده له چاوپێکه‌وتنێکدا له رابردوودا باسم له‌وه کرد که له هه‌لێکی ره‌خساودا داعش په‌لاماری کوردستان ده‌دات و ئه‌وه بوو کردی.
ئه‌ڵبه‌ت هێرشی داعش بۆ سه‌ر کوردستان خاڵی وه‌رچه‌رخانی رووداوه‌کانی ناوچهکه بوو، دوای هێرشی داعش بۆ سه‌ر کوردستان زیاتر له هه‌میشه هه‌ست به مه‌ترسییه‌کانی داعش کرا و بۆیه ده‌م و ده‌ست جیهان شڵه‌ژاو که‌وتنه هه‌ڵوێست وه‌رگرتن و هه‌ڵوێست ده‌ربڕین، که له‌م بواره‌دا وڵاتانی ناوچه‌و جیهان له دوو به‌ره‌دا دابه‌ش کران:
1 ـ ئه‌و وڵاتانه‌ی که‌وتنه جموجۆڵ بۆ پشتیوانیکردنی عیراق و کورد له به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی داعش
2 ـ ئه‌و وڵاتانه‌ی له نزیک یان دوور بێ‌ده‌نگ بوون و هیچ جۆره هه‌ڵوێستێکیان نه‌نواند دژی داعش.
ئه‌م دابه‌شبوونه هه‌ڵگری راستییه‌که، بۆ ئه‌وانه‌ی ئاماده‌ی هاوکاری سه‌ربازی و مرۆڤایه‌تی بوون و له هه‌وڵدان بۆ دروست‌کردنی هاوپه‌یمانیه‌تییه‌ک بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی داعش نابێت جارێکی دیکه له‌به‌ڕ مه‌رامه تایبه‌تییه‌کان و بۆ تێکدانی ئارامی و ئاسایشی ناوچهکه کاتی واتا له ماوه‌یه‌کی زه‌مه‌نی دیاریکراودا هاوکاریی یه‌کتر بن و دوایی لێبگه‌ڕێن و رووداوه‌کانی داهاتوو هاوشێوه‌ی رابردووی ئه‌فغانستان و عیراق دووپات ببنه‌وه. ئه‌گه‌ڕ چاوێک به ئه‌زموونی وڵاتانی به‌هاری عه‌ره‌بیدا بخشێنین ده‌بینین که ئه‌گه‌ر پلان و بهرنامهی توکمه و دووربینانه نه‌بێت داعشێکی خراپتر و بریندارتر ده‌که‌وێته گیانی مرۆڤایه‌تی و جیهان و ناوچهکه تووشی مه‌ترسی ده‌کات.
نه‌هێڵین ناوچهکه و گه‌لانی رۆژهه‌ڵاتی ناوین ببنه خۆراکی کێشه‌کان و کێشه دوولایه‌نه و چه‌ندلایه‌نه‌کان له‌سه‌ر گیان و ماڵی ئه‌مان یه‌کلا نه‌بێته‌وه، به‌داخه‌وه زۆر جاریش به له‌ناوبردنی دیکتاتۆرێک، دیکتاتۆرێکی خراپتر هاتووه‌ته سه‌ر ده‌سه‌ڵات و ئه‌مه‌ش وایکردووه که خه‌ڵک هه‌وڵی له‌ناوبردنی به‌رده‌وامی دیکتاتۆره نوێکان ده‌ده‌ن و به‌داخه‌وه ئه‌م بارودۆخه زۆرجار به‌رده‌وام ده‌بێت.
له کۆتاییدا ده‌بێت بڵێم داعش زۆر له‌و قه‌باره‌یه بچوکتره که هه‌یه چونکه پێکه‌اته‌ی داعش پێکه‌اتووه له به‌ره‌یه‌کی زۆرێک له‌و سوننانه‌ی دژی حکومه‌تی نوێی عیراقن که خاوه‌ن بیرورای جیاوازیشن به تایبه‌ت له بواری دامه‌زراندنی خه‌لافه‌تی ئیسلامی و داهاتووی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی له ناوچه‌که‌و جیهاندا.
نابێت له یادیش بکه‌ین که داعش هێزێکی بێ‌وڵات و بێ نیشتمانه، داعش به جۆرێک یه‌که‌مین رێکخراوی تیرۆریستی جیهانه که فۆرمی نێوده‌وڵه‌تی له‌خۆ گرتووه، له گرنگترین ئامانجیان دامه‌زراندنی وڵات و نیشتمانێکی تایبه‌ت به خۆیانه، له ئێستادا توانیویانه تا راده‌یه‌ک ئه‌م ئامانجه بێننه دی، بۆیه شه‌ڕی ئێستا بۆ ئه‌وان شه‌ڕی مردن و سه‌رکه‌وتن یان مان و نه‌مانه، ئه‌وان به دڵنیاییه‌وه دوای خۆیان و به شکست خواردنیان له عیراقدا، ته‌نها و ته‌نها وێرانی به‌جێ ده‌هێڵن.
ئه‌گه‌ریش سه‌رکه‌ون بیر له دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی ده‌که‌نه‌وه که ئه‌ڵبه‌ت هیچ هێزێکی ئیسلامی دیکه پشتیوانییان ناکات، چونکه داعش له خۆیدا ناتوانێت هیچ خوێندنه‌وه‌یه‌کی دیکه له ئیسلام په‌سه‌ند بکات، بۆیه له‌ناوبردنی و ریشه‌کێشکردنی ئه‌م گروپه پێویسته‌و ده‌بێت به پلانێکی توکمه له‌ناو ببرێن، له هه‌مان کاتدا زه‌مینه‌کانی سه‌رهه‌ڵدانی وه‌ها گروپێک له ناوچه‌که‌دا وشک بکرێت، ئه‌زموونی رابردوو سه‌لماندوویه‌تی به سه‌رهه‌ڵدانی گروپه نوێکان، راده‌ی توندڕه‌وی و تاوان و جه‌نایه‌ته‌کانییان گه‌شه ده‌کات.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە كونسوڵی نوێی ئەڵمانیا لە هەولێر دەكات
لە دیدارەكەدا كە بە بۆنەی دەستبەكاربوون و خۆناساندن سەردانی سەرۆك بارزانی كردبوو، كونسوڵی نوێی ئەڵمانیا سوپاسی سەرۆك بارزانیی كرد بۆ ڕەخساندنی دەرفەتی دیدارەكە و ڕایگەیاند كە زۆر ئاسوودە و خۆشحاڵە لە شاری هەولێر نوێنەرایەتیی وڵاتەكەی دەكات. هەروەها ئاماژەیشی بەوەدا كە سەردانی چەندین شاندی باڵای ئەڵمانی بۆ كوردستان لە ماوەی ڕابردوودا نیشانەی ئەوەیە كە هەرێمی كوردستان جێگەی بایەخی وڵاتەكەیەتی. كونسوڵی نوێی ئەڵمانیا ئەوەیشی دووپات كردەوە كە ئەڵمانیا بەردەوام دەبێت لە پێشكەشكردنی یارمەتیی سەربازی بۆ هێزەكانی پێشمەرگە و هەروەها هاوكاریكردنی هەرێم بۆ حەواندنەوەی ئاوارەكان. كونسوڵی نوێی ئەڵمانیا هیوای ئەوەی خواست كە پەیوەندییەكانی نێوان هەردوولا لە هەموو بوارەكان پێشكەوتنی زیاتر بە خۆیەوە ببینێت.
لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی كونسوڵی نوێی ئەڵمانیای كرد و هیوای سەركەوتنی لە ئەرك و كارەكانی بۆ خواست و سوپاسی حكوومەت و گەلی ئەڵمانیاشی كرد كە لە شەڕی دژی تیرۆریستاندا هاوكاریی هەرێمی كوردستانیان كردووە و جەختیشی لەوە كردەوە كە هاوكارییەكانی ئەڵمانیا كاریگەرییەكی باشی لە بەرەكانی شەڕدا هەبووە.
هەر لەم دیدارەدا بارودۆخی سیاسیی و ئەمنیی ناوچەكە و پەیوەندییەكانی هەرێم و بەغدا و هەڕەشەكانی تیرۆریستان و باری گوزەرانی ئاوارەكان خرایە بەر باس و گفتوگۆ و، سەرۆك بارزانی لەبارەی چارەسەركردنی گرفتی ئاوارەكان ئەوەی دووپات كردەوە كە چارەسەری بنەڕەتیی كێشەی ئاوارەكان ئازادكردنی ناوچەكانیان و گەڕانەوەی خەڵكە بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان.
سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازیی له كونسوڵی پێشووی میسر ده‌كات
ئه‌مڕۆ یەكشەممە 9ـی 11ـی 2014 له سه‌لاحه‌ددین، به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی له سلێمان عوسمان كۆنسوڵی پێشووی وڵاتی میسر له هه‌رێمی كوردستان كرد كه بە بۆنەی كۆتاییهاتنی ئه‌ركه‌كه‌ی له كوردستان و ماڵئاوایی سه‌ردانی سه‌رۆك بارزانی كردبوو.
له دیدارێكدا كونسوڵی پێشووی میسر سوپاسی خۆی و وڵاته‌كه‌ی ئاراسته‌ی سه‌رۆك بارزانی و هه‌رێمی كوردستان كرد كه له ماوه‌ی كاركردنیدا هه‌ماهه‌نگ و پشتیوان بوونه بۆ پێشخستنی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌ردوولا و هیوایشی خواست ئه‌و په‌یوه‌ندییانه به‌رده‌وام بن و بگاته ئاستێكی به‌رزتر.
سه‌رۆك بارزانی وێڕای به‌خێرهێنانی كونسوڵی پێشووی میسر لە هەولێر، ئاماده‌یی هه‌رێمی كوردستانی ده‌ربڕی بۆ پێشخستنی په‌یوه‌ندی نێوان هه‌رێمی كوردستان و وڵاتی میسر. هەروەها سه‌رۆك بارزانی هیوای سه‌ركه‌وتنی بۆ كونسوڵی پێشووی میسر له هه‌رێمی كوردستان خواست لە ئەرك و كارەكانی داهاتوویدا.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا دەكات
ئەمڕۆ دووشەممە 10ـی 11ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئەدمیراڵ لویگی بینێڵی مانتێڵی سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا و شاندێكی یاوەری كرد كە لە ژمارەیەك پلەدار و ڕاوێژكاری سەربازیی سوپای ئیتاڵیا پێكهاتبوون.
لە دیدارەكەدا سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا سوپاسی سەرۆك بارزانی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و ئەو پێشوازییەی لێی كراوە و وێڕای ئاماژەدان بە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئیتاڵیا ئەوەی خستەڕوو كە لە وڵاتەكەی سۆزێكی تایبەتی بەرانبەر گەلی كوردستان هەیە. هەروەها دەستخۆشی لە سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگە كرد كە بەرگریی لە پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكان دەكەن و هێمای بەوەدا كە ئیتاڵیا بە شانازییەوە سەیری ڕۆڵی بوێرانەی پێشمەرگە دەكات و جەختیشی لەوە كردەوە كە ئەوەی پێشمەرگە لەبەرانبەر تیرۆریستاندا كردوویەتی كارێكی گەورە و دەستكەوتێكی مەزنە.
لەبارەی پاڵپشتیكردنی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستانیش سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا ڕایگەیاند كە وڵاتەكەی بەردەوام دەبێت لە هاوكاریكردنی پێشمەرگە و كار بۆ دابینكردنی چەكی باشتر و مەشقپێكردنی پێشمەرگە لە ئیتاڵیا و هەروەها كردنەوەی بنكەیەكی مەشقپێكردن لە كوردستان دەكات.
سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا ئەوەیشی باسكرد كە لەپێناو بەهێزتركردنی هێزەكانی عێراقی ئیتاڵیا ئامادەیە هاوكاری و مەشق و ڕاهێنان پێشكەشی سوپای عێراقیش بكات. لەدرێژەی قسەكانیدا سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا بە پێویستیشی زانی كە وڵاتانی ئەوروپایی ڕێوشوێنی گونجاو بگرنەبەر بۆ ئەوەی ئەوە گەنجانەی لەگەڵ گڕووپە تیرۆریستییەكان تێكەڵ بوونە نەتوانن بگەنە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هاوكاری تیرۆریستان بن.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی بە گەرمی بەخێرهاتنی سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا و شاندی یاوەری كرد و جەختی لە دۆستایەتیی قووڵی گەلی كوردستان و ئیتاڵیای كردەوە و سوپاسی حكوومەت و گەلی ئیتاڵیاشی كرد كە لە كاتی تەنگانەدا پاڵپشتیی خۆیان بۆ گەلی كوردستان ڕاگەیاند و هاوكاری هێزی پێشمەرگەی كوردستان بوون.
سەرۆك بارزانی ئاماژەی بە شەڕی تیرۆریستانی داعش دا و ئەوەی خستەڕوو كە گەلەكەمان هەر لە كۆبانێ هەتا خانەقین ڕووبەڕووی ترسناكترین ڕێكخراوی تیرۆریستیی بووەتەوە كە ئیمكانیاتی دەوڵەتێكی هەیە و چەكی دوو دەوڵەتیشی كەوتۆتە دەست. سەرۆك بارزانی هێمایشی بەوەدا كە پاراستنی پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكان ئەركێكی مرۆڤی و نیشتیمانیی ئێمەیە و شانازیشیە كە ئێمە لە جیاتی هەموو جیهانی ئازاد شەڕی تیرۆریستان دەكەین.
لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕی خستەڕوو و ڕایگەیاند كە هێزی پێشمەرگە توانی هێرشی تیرۆریستان ڕابگرێت و خۆی بكەوێتە هەڵوێستی هێرشبردن و زەبری كوشندەی لە تیرۆریستانی داعش وەشاند. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی بۆ شاندی میوان شی كردەوە كە تیرۆر هەڕەشەیە بۆ هەموو گەل و نەتەوەیەك بۆیە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و لەناوبردنیان هەوڵێكی هەمەلایەنەی پێویستە. سەرۆك بارزانی داهاتووی تیرۆریستانی داعشی بە دۆڕاو و وەك دیاردەیەكی كاتی وەسف كرد و جەختی لەوە كردەوە كە دواجار هاووڵاتیان و دانیشتوانی ناوچەكە لەدژی تیرۆریستان ڕادەپەڕن چونكە تیرۆریستان ئازادیی خەڵكیان زەوت كردووە و خەڵك قەبووڵ ناكات هێزێك ئازادییان لێ بستێنێت.
شایانی باسە لەم دیدارەدا فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان و مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و بابەكر زێباری سوپاسالاری عێراق و فەریق روكن تەیار ئەنوەر حەمەدئەمین فەرماندەی ھێزە ئاسمانییەكانی عێراق و فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی هەرێم و جەعفەر شێخ مستەفا و فەریق شێروان و جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەكانی پاراستنی هەرێمی كوردستان ئامادە بوون.
كۆسره‌ت ره‌سول عه‌لی: له‌مه‌ودوا كورد به‌شێكی گرنگ و سه‌ره‌كییه له هاوكێشه‌كانی جیهان و ئه‌و پێشهاتانه‌ی دێنه پێشه‌وه
ئه‌م وتانه‌ی جێگری سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان نیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 10/11/2014 له میانی پێشوازی كردنی له جه‌نه‌ڕاڵ بارباڕۆی ئه‌مریكی هات.
له دیدارێكدا هه‌ردوولا گفتوگۆیان كرد له باره‌ی دوایین گۆڕانكارییه‌كانی جیهان و ناوچه‌كه‌و هه‌وڵه‌كانی كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی تیرۆر له جیهان، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته كۆسره‌ت ره‌سول عه‌لی"گۆڕانكارییه‌كانی ئه‌مدواییه‌ی جیهان و ناوچه‌كه سه‌لماندی كه ئیتر كورد به‌شێكی گرنگ و سه‌ره‌كییه له هاوكێشه‌كانی جیهان و ئه‌و پێشهاتانه‌ی دێنه پێشه‌وه".
له به‌شێكی تری قسه‌كانیدا جێگری سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان باسی له قاره‌مانیه‌تی پێشمه‌رگه‌و رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ تیرۆرستان كردو گوتی"له ئێستادا له چه‌ندین شوێن و ناوچه‌ی جیاواز پێشمه‌رگه قاره‌مانه‌كانی كوردستان به‌رگری له خاكی كوردستان ده‌كه‌ن و رووبه‌ڕووی تیرۆرستان ده‌بنه‌وه".
لای خۆیه‌وه جه‌نه‌ڕاڵ بارباڕۆی ئه‌مریكی سوپاسی ئه‌و پێشوازییه‌ی جێگری سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانی كردو گوتی"ئێمه ده‌مانه‌وێ هاوكاری و پاڵپشتی زیاتری هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان بكه‌ین و پاڵنه‌رێكی ئه‌كتیڤ بین بۆ زیاتر پێشخستنی تواناكانی ئه‌م هێزه".
له كۆتایی كۆبوونه‌وه‌كه‌دا هه‌ردوولا تاوتوێی چه‌ند پرسێكی تری تایبه‌ت به ره‌وشی پێشمه‌رگه‌و هه‌نگاوه‌كانی داهاتووی ئه‌م هێزه‌یان له كوردستان كردو به‌گرنگیان زانی هاوكارییه نێوده‌وڵه‌تی و سه‌ربازییه‌كان زیاتر بێ بۆ سه‌ركه‌وتنی زیاتری جیهان به‌سه‌ر تیرۆرستاندا.
سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان سه‌ردانی مۆنۆمێنتی شه‌هیدانی سێوسینان ده‌كات
ئێوارەی ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 11/11/2014 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له رێگه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌یدا له محوه‌ری گه‌رمیان- خانه‌قین سه‌ردانی مۆنۆمێنتی شه‌هیدانی گوندی سێوسینانی لە ناوچەی قەرەداغ كرد و له لایه‌ن دانیشتوانی گونده‌كه‌وه پێشوازی لێكرا.
هەر لەم سەردانەدا سەرۆك بارزانی لە گۆڕستانی شەهیدانی سێوسینان ئامادە بوو و بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاكی ئەم شەهیدانە سووڕەتی فاتیحەی خوێندەوە.
گوندی سێوسینان له شاڵاوی ئه‌نفال له ساڵی 1988 دا له لایه‌ن رژێمی دیكتاتۆری پێشووی عێراقه‌وه كیمیاباران كرا و به‌هۆیه‌وه 68 هاووڵاتی كوردی دانیشتووی ئه‌م گونده شه‌هید بوون.
سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان به‌مه‌به‌ستی به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه له میحوه‌ری گه‌رمیان-خانه‌قین سه‌ردانی خانه‌قینی كرد
ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 11/11/2014 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان به مه‌به‌ستی به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه و ئاگاداربوون له بارودۆخی مه‌یدانی و پێداویستییه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه لە بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان له كه‌ركووك و دووزخورماتوو و داقوق و قه‌ره‌ته‌په و خانه‌قین و جه‌له‌لا و سه‌عدیه سه‌ردانی شاری خانه‌قینی كرد و له‌گه‌ڵ به‌رپرسی میحوه‌ر و فه‌رمانده سه‌ربازییه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان له میحوه‌ری گه‌رمیان - خانه‌قین كۆبۆوه.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا سه‌رۆك بارزانی له وته‌یه‌كدا سەرەتا ده‌ستخۆشی له خۆراگری هێزی پێشمەرگە كرد و سوپاسی قاره‌مانێتی پێشمه‌رگه‌ی له‌و میحوه‌رانه كرد كە توانیویانە هێرشی تیرۆریستان تێكبشكێنن و ڕێگە لە نزیكبوونەوە و پێشڕەوییان بگرن و خۆشحاڵی خۆیشی ده‌ربڕی به‌وه‌ی سه‌ردانی ئەم میحوەرەی كردووە و له نزیكه‌وه چاوی به پێشمه‌رگه كه‌وتووە. هەروەها سڵاو و درودی خۆی بۆ ئه‌و شه‌هیده قاره‌مانانه نارد كه له پێناو سه‌روه‌ری وڵاته‌كه‌یان و به‌رگری له خاك و ماف و كه‌رامه‌تی خه‌ڵكی كوردستان له شه‌ڕی دژی تیرۆریستانی داعشدا گیانی خۆیان فیدا كردووه.
سه‌رۆك بارزانی له‌باره‌ی یارمه‌تیدانی دۆستان و وڵاتانی ئازاد بۆ هه‌رێمی كوردستان و هێزی پێشمه‌رگه ئاماژه‌ی به‌وه‌دا، كه به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن و یارمه‌تیدانی وڵاتانی دۆستی كوردستان له‌به‌ر ئه‌وه بوو، كه پێشمه‌رگه و گه‌لی كوردستان بەرگری لە به‌هاكانی ئازادی و پێكەوەژیان و لێبووردەیی دەكەن و بەهۆی ئەوە بوو كە هێزی پێشمه‌رگه پێكهاته نه‌ته‌وه‌یی و ئایینیه‌كان ده‌پارێزێ.
هه‌ر له وته‌كه‌یدا سه‌رۆك بارزانی باسی له‌وه‌ش كرد، كه ئێستا هێزی پێشمه‌رگه توانیویه‌تی رێگه له پێشڕه‌وی تیرۆریستان بگرێ و په‌لاماره‌كانیان تێكبشكێنێ و بكه‌وێته هه‌ڵوێستی هێرش بردن و زەبری كوشندە لە تیرۆریستانی داعش بوەشێنن.
سه‌رۆك بارزانی له‌باره‌ی مه‌به‌ست و ئامانجی تیرۆریستان له په‌لاماردانی هه‌رێمی كوردستان ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه شۆڤێنیه‌كان و نه‌یارانی گه‌لی كورد وایانده‌زانی داعش رزگاركاریانه و ده‌توانن به‌هۆی داعشه‌وه ناوچه كوردستانییه‌كان داگیر بكه‌نه‌وه و دۆخه‌كه بگێڕنه‌وه به‌ر له ساڵی 2003. هەروەها مەبەستێكی دیكەی پەلاماردانی كوردستان لە لایەن تیرۆریستانەوە ڕێگەگرتن بوو له پێشكه‌وتن و به‌هێزبوونی كوردستان، چونكه دوژمن ده‌یویست سنوورێك بۆ ئه‌و پێشكه‌وتنانه دابنێ كه له كوردستان به‌دیهاتوون و دۆزی گه‌له‌كه‌مان لاواز بكات، به‌ڵام به‌هۆی خۆڕاگری و قاره‌مانێتی پێشمه‌رگه هاوكێشه‌كه لە به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی كوردستان گۆڕا و ئه‌و خۆڕاگرییه وایكرد پێشمه‌رگه له ئاستی جیهاندا ناوبانگی به‌رز به‌ده‌ست بهێنێت.
سه‌رۆك بارزانی له درێژه‌ی وته‌كه‌یدا دووپاتی له‌وه‌ش كرده‌وه، كه ئێستا گه‌لی كورد له كۆبانێ تا خانه‌قین له دژی تیرۆریستانی داعش شه‌ڕ ده‌كات و ڕۆڵی پێشمه‌رگه له بەهێزكردنی خۆڕاگری و بەرخودانی كۆبانێ بەرز نرخاند و بە مایەی سەربەرزی بۆ كوردستان لە قەڵەم دا.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا بەرپرسە باڵاكانی پێشمەرگە و فەرماندە مەیدانییەكان سەرۆك بارزانیان لە بارودۆخی مەیدانی و پێداویستییەكانی هێزی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمیان خانەقین ئاگادار كردەوە و سەرۆك بارزانیش ڕێنمایی و ئامۆژگاریی پێویستی لەبارەی چۆنییەتی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و دابینكردنی پێداویستییەكانی پێشمەرگە خستەڕوو. هەروەها فەرماندە مەیدانییەكانی میحوەری گەرمیان خانەقین سوپاسی سەرۆك بارزانیان كرد بۆ بەجێگەیاندن و دابینكردنی هەموو ئەو داواكارییانەی لە كاتی سەردانی سەرۆك بارزانی لە جەژنی ڕەمەزان بۆ میحوەری خانەقین ئاراستەی سەرۆك بارزانیان كردبوو. هەر لەم دانیشتنەدا فەرماندە مەیدانییەكانی میحوەری گەرمیان خانەقین سەبارەت بە پێداویستییە هەنووكەییەكانی پێشمەرگە كۆمەڵێك داواكارییان خستەڕوو و سەرۆك بارزانیش دووپاتی كردەوە كە هەموو تواناكانی دەخاتە گەڕ بۆ دابینكردنی پێداویستی و داواكارییەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان.
لە بەشێكی دیكەی ئەم كۆبوونەوەیەدا مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە كە لەم سەردانەدا یاوەری سەرۆك بارزانی بوو لە وتەیەكدا سوپاسی خۆڕاگریی هێزەكانی پێشمەرگەی كرد و ڕاگەیاند كە وەزارەتی پێشمەرگە لەپێناو پڕكردنەوەی پێویستییەكانی بەرەكانی شەڕ لە هەوڵی بەردەوام دەبێت بۆ دابینكردنی پێداویستییەكانی هێزی پێشمەرگە و هەر چییەك هێزی پێشمەرگە پێویستی بێت وەزارەتی پێشمەرگە بۆیان دابین دەكات.
جێگەی ئاماژەیە كە لەم كۆبوونەوەیەدا حەمەی حاجی مەحمود سەرپەرشتی هێزی پێشمەرگە لە شاری كەركووك و فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم و ئەنوەر حاجی عوسمان جێگری وەزیری پێشمەرگە و جەعفەر شێخ مستەفا و فەریق شێروان و جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەكانی پاراستنی هەرێم و مەحمود سەنگاوی فەرماندەی میحوەری خانەقین و فەرماندە و بەرپرسە مەیدانیەكانی پێشمەرگە و ژمارەیەك بەرپرسی سیاسی و حزبی و ئیداریی دەڤەری گەرمیان و خانەقین ئامادەی بوون.
په‌رله‌مان و حكوومه‌ت له كێشه‌كانی هه‌ولێر و به‌غدا ده‌كۆڵنه‌وه
پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشه‌ممه،10ی نۆڤەمبەری 2014، دانیشتنی پەرلەمانی کوردستان بە ئامادەبوونی ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز کە پێکهاتبوون له به‌ڕێزان نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵه‌بانی سەرۆک و جێگری سه‌رۆك وه‌زیرانی هەرێمی کوردستان، كه له هه‌مان كاتدا سه‌رۆك و جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ن، د. ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەکان، ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و عەلی سندی وەزیری پلاندان، دەستی پێکرد.
دانیشتنەکەی پەرلەمان سەبارەت بە گفتوگۆكردن بوو له‌سه‌ر ڕاپۆرتى هاوبه‌شى هه‌ردوو لیژنه‌ى دارایى و كاروبارى ئابوورى و وه‌به‌رهێنان و لیژنه‌ی پیشه‌سازى و وزه و سه‌رچاوه سروشتییه‌كان و گرفتی پشكی هه‌رێمی كوردستان له بودجه‌ی گشتیی عیراق و ڕاسپارده‌ی په‌رله‌مانی كوردستان بۆ وه‌فدی دانوستانكاری هه‌رێمی كوردستان.
لە سەرەتای دانیشتنەکەدا به‌ڕێز د.یووسف محەمەد سادق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان یاداشتی حه‌وت فراکسیۆنی پەرلەمانی کوردستانی خوێندەوە، كه تیایدا ئەو فراکسیۆنانە داوایان کردووە بۆ ڕێکخستنی دانیشتنەکە، ئەندامانی فراکسیۆنەکان لە هەردوو لیژنەی دارایی و کاروباری ئابوری و وەبەرهێنان و لیژنەی پیشەسازی و وزە و سەرچاوە سروشتییەکان و نوێنەری ئەو فراکسیۆنانەی ئەندامیان لە لیژنانەدا نییە، قسە بکەن. ئەم پێشنیارە خرایە دەنگەوە و بە زۆرینەی دەنگ پەسەند کرا، بۆ دانیشتنەکەش بە زۆرینەی دەنگ بڕیار درا دانیشنەکە نهێنی نەبێت، بەڵام ڕاستەوخۆ لە میدیاکانەوە پەخش نەکرێت، چونکە هەندێ داتا و زانیاری لە دانیشتنەکەدا دەخرێتە ڕوو، زیانی بۆ ڕەوتی دانوستاندنی هەرێم و بەغدا دەبێت.
دانیشتنەکە کاتژمێر 11 ی سەرلەبەیانی دەستی پێکرد، له‌به‌شی یه‌كه‌مدا هه‌ریه‌ك له به‌ڕێزان د. ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتییه‌كان و ڕێباز حه‌ملان وه‌زیری دارایی ڕاپۆرتی خۆیان خوێنده‌وه. به‌ڕێز وەزیری پلاندانان چەند ئامار و داتایەکی لەسەر پرسی ڕێژەی هەژاری لە هەرێمی کوردستان خستە ڕوو.
دواتر به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی لە وتەیەکیدا بۆ پەرلەمانتاران تیشکی خستە سەر کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا و، بڕینی بودجەی هەرێمی کوردستان و پرسی ناردنی نەوت بۆ بازاڕەکانی دەرەوەی هەرێم و داهاتی نەوت و مووچەی فەرمانبەران و پەیوەندیی هەرێمی کوردستان و وڵاتانی دراوسێ و شەڕی تیرۆرستان و چەند پرسێکی دیكه، تەوەری سەرەکیی وتەکانی به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانی هەرێمی کوردستان بوو.
پاشان دەرگای گفتوگۆ بۆ پەرلەمانتاران کرایەوە و لە دانیشتنەکەدا نزیکەی بیست پەرلەمانتار پرسیار و سەرنجیان لەسەر داهاتی نەوت و قەیرانی دارایی و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و بەغداد هەبوو. پەرلەمانتارانی لیژنە تایبەتمەندەکانی ئەم بوارانە و ئەو پەرلەمانتارانەی کە فراکسیۆنەکانیان ئەندامیان لەو لیژنانەدا نەبوو، پرسیاریان لە ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز کرد، دواتریش لیژنەکە وەڵامی سەرجەم پرسیارەکانی پەرلەمانتارانیان دایەوە.
به‌ڕێز سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان داوای کرد، ئەو پەرلەمانتارانه‌ی لەو لیژنانەدا نەبووبن و نەیانتوانی پرسیار بكه‌ن، دەتوانن پرسیار بۆ لیژنەی ناوبراو بنێرن، كه دەبێت بە زووترین کات وەڵامەکان بگاتەوە بە پەرلەمانتاران.
دوای زیاتر لە8 کاژێر گفتوگۆکردنی نێوان پەرلەمانتاران و ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز، دانیشتنەکە کاژێر 8ی ئێواره کۆتایی هات و لە کۆنگرەیه‌كی ڕۆژنامەنووسیدا هەریەک لە به‌ڕێزان نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵەبانی سه‌رۆك و جێگری سەرۆک وه‌زیرانی هەرێمی کوردستان ناوەڕۆکی دانیشتنەکەیان بۆ ڕۆژنامەنووسان خستە ڕوو.
نێچیرڤان بارزانی: کۆنترۆڵى نەوتی کوردستان ڕادەستی سۆمۆ ناکەین
دواى كۆبوونه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 10ى نۆڤه‌مبه‌رى 2014ى لیژنه‌ى هه‌رێمى بۆ كاروبارى نه‌وت و گاز له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانى كوردستان، به‌ڕێزان سه‌رۆك و جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان له كۆنگره‌یه‌كى ڕۆژنامه‌وانیدا تیشكیان خسته سه‌ر ناوه‌ڕۆكى كۆبوونه‌وه‌كه.
سه‌ره‌تا به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سەرۆک وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان ڕاگەیاند، هەرێم بە هیچ شێوەیەک کۆنترۆڵی نەوتی خۆی ڕادەستی کۆمپانیای سۆمۆ ناکات. ئاماژەیشی بەوە دا کە حکوومەتی عێراق بەبێ هەرێم ناتوانێ نەوتی کەرکووک هەناردە بکات. هه‌روه‌ها گوتى: هیوادارین کێشەکان لەگەڵ بەغدا چارەسەر بکرێن، بەڵام لە ئەگەری ڕێکنەکەوتنیش، حکوومەتی هەرێم چارەسەری دیکەی هەیە. جه‌خیشى کردەوە، کە بازرگانیکردن لەگەڵ داعش خیانەتی نیشتمانییە.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند کاتێک حکوومەتی عێراق بودجەی هەرێمی کوردستانی بڕی، ئێمە هیچ نەوتێکمان هەناردە نەکردبوو، ئەوان تاکلایەنانە بڕیاری خۆیان دا. ڕایشیگەیاند هەرێمی کوردستان دەبێ میکانیزمێک دابڕێژێت کە ئەو دۆخە جارێکی دیكه دووپات نەبێتەوە. دووپاتیشى کردەوە هەرێم بە هیچ شێوەیەک کۆنترۆڵی نەوتی هەرێم ناداتە دەست سۆمۆوە.
هاوکات ئاماژەی بەوە دا لە مانگی یەکەوە کە مووچەی هەرێم لە بەغداوە نەهاتووە، هەتا ئێستا بەو سیاسەتەی داماناوە، هەتا ڕادەیەکی زۆر مووچەی فەرمانبەرانمان دابین کردووە. هیوایشی خواست، لە ماوەیەکی کورتدا حکوومەتی هەرێمی کوردستان وا بکات کە مەسەلەی پێدانی مووچە نەبێتە هەواڵی ڕاگەیاندنەکان، دڵنیایی خۆیشی ڕاگەیاند، کە حکوومەتی هەرێم بەو ئاستە دەگات.
لە لایەکی دیکەشەوە جێگری سەرۆک وه‌زیران به‌ڕێز قوباد تاڵەبانی بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند: ئەمه‌ریکا و بەریتانیا و نەتەوەیەکگرتووەکان نیگەرانی ئەو دۆخەن و، گوشارێکی زۆریش بۆ حکوومەتی عێراق دەهێنن، بۆ ئەوەی پابەندی ئەو بەڵێنانە بن کە لە کاتی پێکهێنانی حکوومەتدا بە هەرێمی کوردستانیان داوە. به‌ڕێز قوباد تاڵەبانی گوتیشی بەردەوام لەگەڵ ئەو وڵاتانە لە پەیوەندیداین و، نیگەرانیى خۆیشمان بە نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق ڕاگەیاندووە.
لە بەشێکی دیکەی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەدا، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران ڕایگەیاند: ئەولەویەتی سیاسەتی هەرێمی کوردستان ئەوەیە کە چارەسەرێک لەگەڵ بەغدا بدۆزێتەوە، ئێمەیش پێمان وایە باشترین چارەسەر ئەوەیە لەگەڵ بەغدا ڕێگەچارەیەک بۆ دەرچوون لەو دۆخە بدۆزینەوە. ئه‌وه‌یشى نەشاردەوە كه ئەگەر لەگەڵ بەغدا ڕێک نەکەوتین، ئەوە مانای ئەوە نییە چارەسەرێکی دیکە نەبێت، بێگومان ڕێگەچارەی دیکەیش هەیە، بەڵام ئەولەویەتی هەرێم ئێستا ئەوەیە، لەگەڵ بەغدا بگەینە چارەسەرێکی هاوبەش.
هه‌روه‌ها گوتى: هیوادار بووین له سەرۆک وەزیرانی نوێی عێراق و وەزیر ه نوێیه‌که‌ی نه‌وت، سیاسەتێکی نوێ و بەرچاوڕوونییەکی نوێتریان لە بەغدا بۆ چارەسەركردنی کێشەکان هه‌بێت، ئێستایش ئەو هیوایەمان هەیە کێشەکان چارەسەر بن. ئاشکرایشی کرد كه بڕیار وایە به‌ڕێز وەزیری نەوتی عێراق سەردانی هەرێم بکات و گوتی: چاوەڕێی ئەو دیدارە دەکەین و دوای ئەوە بڕیار لەسەر کاتی چوون بۆ بەغدا دەدەین.
هه‌روه‌ها ڕوونى كرده‌وه کە هەرێمی کوردستان هەتا کۆتاییی 2015 دەتوانێ بەشە بودجەی 17%ی ڕاسته‌قینه‌ى خۆی پڕ بکاتەوە و ڕایگەیاند، بەغدا سه‌روه‌رى لە بەشە بودجەی هەرێم جیا دەکاته‌وه، دوای ئەوەیش تێچووەکانی حاکیمەیش جیا ده‌كاته‌وه، ئینجا بودجه‌ى هەرێم دادەنێت، ئەوەیش لە کاتێکدایە کە هەرێم بەشێکە لە سه‌روه‌ریى عێراق و، پێشمەرگەی هەرێم بەشێکە لە سیستەمی بەرگریی عێراق.
به‌ڕێز سەرۆک وەزیران گوتیشی: ئەمڕۆ پێشمەرگە لە هەندێک شوێن ماوەتەوە، کە ئەگەر بۆ پاراستنی خاکی هەرێم بێت، پێویست ناکات لەو شوێنانە بمێننەوە، بەڵام بەوانەیشەوە پێشمەرگە وەکوو بەشێک لە سیستەمی بەرگریی عێراق حیسابی بۆ نەکراوە. ئاماژەی بەوەش دا کە تا مانگی سێی 2015، هەرێم دەتوانێ ئەو بڕە پارەیەی بۆ هەرێم ده‌هات، کە لە 11% تێناپەڕێت، له ڕێگه‌ى فرشتنى نه‌وته‌وه پڕ بکاتەوە.
سەبارەت بە دیدارى ئه‌مڕۆى به‌ڕێز پارێزگای کەركووكیش له‌گه‌ڵ به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران، ڕایگەیاند ئەوان بەردەوام پەیوەندییان بەیەکەوە هەیە. گوتیشی: به‌ڕێز پارێزگاری کەركووك سەردانی تورکیا دەکات و، بەر لە چوونی بۆ تورکیا هاتبووە ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئەوەی قسە لەگەڵ ئێمە بکات و، تێبینییەکانی ئێمە وەربگرێت.
سەبارەت بە ده‌نگۆى بازرگانیکردن لەگەڵ داعش بە ڕۆژنامەنووسانی گوت: "بازرگانیکردن لەگەڵ داعش بە خیانەتی نیشتمانی دەزانین". لەگەڵ ئەوەش ڕایگەیاند، لە ڕاگەیاندنەکاندا باسی هەندێک ناو دەکرێت، بەڵام تاکوو ئێستا یەکلا نەبوونەتەوە. هه‌روه‌ها داكۆكى له‌وه كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان زۆر به جددى له‌سه‌ر ئه‌م پرسه ڕاده‌وستێت و ده‌بێ تاوانبارن جا هه‌ر كێ بن، به سزاى یاساییى خۆیان بگه‌ن.
ده‌رباره‌ى ئەو فڕۆکەیەش كه هه‌فته‌ى ڕابردوو لە سلێمانی مۆڵەتی نیشتنەوەی پێنەدرا، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، هەر فڕۆکەیەک بۆ هەولێر و سلێمانی دێت، دەبێت مۆڵەتی نیشتنەوەی لە بەغدا پێبدرێت، بەڵام ئەو فڕۆکەیە مۆڵه‌تی نەبووە، هەر بۆیەیش لە فڕۆکەخانەی سلێمانی ڕێگه‌ى نیشتنەوەی پێنەدراوە و، دوای ئەوە فڕۆکەکە چووەتە بەغدا و ئاگادار نین لە بەغدا چۆن مامەڵەیان لەگەڵدا کردووە. له‌سه‌ر بە نرخی بەنزینیش ڕایگەیاند، خوازیارى ئه‌وه‌ین كه نرخه‌كه‌ى كه‌م بكه‌ینه‌وه، به‌ڵام به‌داخه‌وه ئێستا و له‌م بارودۆخه‌دا حکوومەتی هەرێم ناتوانێ نرخی بەنزین کەم بکاتەوە.
هاوکات به‌ڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وه‌زیرانى هەرێمی کوردستان لە وەڵامی پرسیاری ڕۆژنامەنووساندا ڕایگەیاند، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاری داوه قه‌رز وه‌رگرێت، بۆ ئه‌مه‌ش پڕۆژه یاسایه‌كى ناردووه‌ته په‌رله‌مان و خوێندنەوەی یەکەمیشی بۆ کراوە. ئاماژەی بەوەش دا، لەگەڵ پەسەندکردنی ئەو یاسایە، حکوومەتی هەرێم دەتوانێ لە چوارچێوەی ئەو یاسایەدا داوای قەرزی نێودەوڵەتی بكات. ئاشکرایشی کرد، لەگەڵ شاندێکی حکوومەت بۆ ئه‌م مه‌به‌سته سه‌ردانى ئیمارات و بەریتانیاى كردووه، بۆ ئەوەی لە هەندێک بانکی نێودەوڵەتی داوای قەرز بكه‌ن، تا ئەو پارەیە ببێته داهاتێکی دیکە بۆ هەرێمی کوردستان. گوتیشی، ئەوان قەرز بۆ مووچەی فەرمانبەران وەرناگرن، بەڵکوو بۆ وەبەرهێنان و پڕۆژەی ستراتیژی بەکاری دەهێنن.
گوندی کارگۆ لەفڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی کرایەوە
لە رێورەسمێکدا، گوندی کارگۆ لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی لە 8ـی نۆڤەمبەری رابردوو کرایەوە لە هەمان کاتی دانانی بەردی بناغەی تێرمیناڵی نوێی فڕۆکەخانەی سلێمانی، بەئادەبوونی جێگری سەرۆکی حکومەت، قوباد تالەبانی وژمارەیەک لەوەزیرەکانی حکومەتی هەرێم و پارێزگاری سلێمانی و پەرلەمانتاران و بەرپرسانی حکومی وژمارەیەک لەبازرگانانی کەرتی تایبەت.
لەمیانەی وتارێکیدا، قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند کە کردنەوەی گوندی کارگۆ لەفڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی، هەنگاوێکی دیکەی بەستنی کوردستانە بەجیهان بەوپێیەی فڕۆکەخانە ستونێکی گەشەپێدانی ئابووری وڵاتەو دەرفەتێکە بۆ بازرگانان و وەبەرهێنان کە لەنێوان هەرێم و وڵاتانی دەرەوە بازرگانی بکەن، چەندیش کاری بازرگانی زیاتر بێت ئەوەندەش کەرتی گەشتوگوزار زیاتر دەبێت.
دووپاتیشیکردەوە کە نابێ رۆتین ببێتە رێگر لەبەردەم زیادبوونی خزمەتگوزاریەکانداو دەبێت حکومەتی هەرێم بەڕێنماییەکاندا بچێتەوەو رۆتیناتەکانی بەردەم ئەو بوارە کەمبکاتەوە.
جێگری سەرۆکی حکومەت ئاماژەی بەوەدا "فڕۆکەخانە کاریگەری گەورەی هەیە بۆ پەیوەندی کلتوری نێوان هەرێم و وڵاتانی جیهان، هەروەها لەڕووی سیاسیشەوە دەبێتە هۆی زیاتر بوونی پەیوەندیە دیپلۆماسیەکان لەگەڵ وڵاتان". هەروەها ئاماژەی بەوەشدا "پێشتر کە فڕۆکەخانەمان نەبوو لەسنورەکانی ئیبراهیم خەلیل و باشماخ هاوڵاتیان توشی ناڕەحەتی دەبوون، بەڵام ئەمڕۆ لەفڕۆکەخانەکانی کوردستانەوە راستەوخۆ دەچین بۆ وڵاتان".
جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم رونیشکردەوە کە فڕۆکەخانەکان بۆ هەرێمی کوردستان گرنگ بوون، بەتایبەتی لەڕووی سەربازییەوە "کە بونە هاوکارێک بۆ هێنانی چەک ویارمەتی سەربازی بۆیان لەشەڕی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستاندا. وتیشی هەرێمی کوردستان بەبوونی فڕۆکەخانە دەتوانێت لەو گەمارۆیانەی لەلایەن نەیارەکانیەوە دەخرێنەسەری رزگاری ببێت.
شیاوى باسە گوندی کارگۆی بازرگانی لەسەر روبەری 250 هەزار مەتر دووجا لەناو فڕۆکەخانەی سلێمانیدا، کە ماوەی زیاتر لە دوو ساڵی خایاند، دروستکراوە، گەنجینەیەکی تێدایە کە روبەرەکەی سێ هەزار مەتر دووجایەو چەندین نوسینگەی تێدایە بۆ بازرگاکان، هەوەرها تێرمیناڵێکیشی تێدایە کە سێ فڕۆکەی بارهەڵگر دەتوانن تێیدا بوەستن.
More...
فیلمی کوردی "بیرەوەرییەکانی سەر بەرد" لە فیستیڤاڵی ئەبووزەبی نمایشکرا
بە ئامادەبوونی نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان یادی "ئەحمەد تەها" بەرز ڕاگیرا
به‌ریتانیا له هاوكاریكردنی هه‌رێمی كوردستان به‌ده‌وام ده‌بێت
سه‌ركۆماری عیراق و سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان كۆبوونه‌وه
دوایین هەواڵەکان
- پهيامى سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ ساڵى نوێ
- پەیامی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی2025
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازيى له كونسوڵی گشتيى نوێى ئێران كرد
- عەباس غەزالی: کۆچی مامۆستا مهنسوور یاقووتی وهک لهدهست چونی یاقووتێکی گرانبههایه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ وه‌زیری بهرگریی هۆڵهندا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازيى له ئيسماعيل بهشيكچى كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى و وهزيرى بهرگريى ئيتاڵيا كۆبوونه‌وه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانيی نێودەوڵەتی كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازیی له باڵيۆزى نوێى چيك كرد
- سەرۆک نێچیرڤان بارزانی پێشوازیی لە سوپاسالاری بەریتانیا کرد