نیوەڕی ئەمڕۆ پێنجشەممە 17 - 3 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە بەڕێز فیلیپ هامۆند وەزیری دەرەوەی بەریتانیا و شاندێكی یاوەری كرد كە لە بەرێزان باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق و ژمارەیەك بەرپرسی دیكەی بەریتانی پێكهاتبوو.
لە دیدارێكدا كە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران، وەزیرانی ناوخۆ و پلاندانان و گوتەبێژی فەرمیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەی بوون، بەڕێز هامۆند خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و باسی بارودۆخی عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی لە ڕووی قەیرانی داراییەوە كرد. هەروەها دەستخۆشی لە هەوڵەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان كرد بۆ ئەو ڕێكار و پرۆگرامە چاكسازییەی كە بەمەبەستی تێپەڕاندنی قەیرانی دارایی گرتووەیەتە بەر و لەم بوارەشدا هاوكاریی وڵاتەكەی بۆ ئەم هەوڵانەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان پیشان دا.
ئاماژەی بەوەش دا كە وەستاندن و تێكشكاندنی هێرش و مەترسییەكانی تیرۆر لەلایەن پێشمەرگەوە و حەواندنەوەوە و دابینكردنی خزمەتگوزاری بۆ ژمارەیەكی یەكجار زۆری پەنابەر و ئاوارەی دەستی تیرۆر لەلایەن خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستانەوە، جێگە و پێگەیەكی تایبەتی بە هەرێمی كوردستان بەخشیوە لە سەرتاسەری ئەورووپا و جیهان و هیوای خواست كە هێزی پێشمەرگە ڕۆڵێكی بەرچاوی لە پلانی ئازادكردنەوەی شاری مووسڵدا هەبێت.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی ئەو سەردانە و هاوكارییەكانی وڵاتی بەریتانیای بۆ هەرێمی كوردستان و هێزی پێشمەرگە كرد و دووپاتی كردەوە كە بەهۆی قەیرانی دارایی و هاتنی ژمارەیەكی یەكجار زۆری ئاوارە و پەنابەری دەستی تیرۆرەوە، هەرێمی كوردستان پێویستی بە هاوكاریی زیاتری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەیە.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی باسی لە بارودۆخی هەرێمی كوردستان و ڕێكارەكان و پلانی چاكسازیی حكوومەتی هەرێم بۆ تێپەڕاندنی قەیرانی دارایی كرد و دووپاتی كردەوە كە حكوومەت لەسەر چاكسازیی جددییە و دەربارەی شەفافیەت لە داهاتەكاندا دەستی بە كار كردووە و لەمبارەیەشەوە ڕاوێژ بە لایەنە پسپۆڕە نێودەوڵەتیەكان دەكات و بەریتانیاش دەتوانێت بۆ ئەم مەبەستە هاوكاریی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بكات.
تاوتوێكردنی پلانی ئازادكردنی مووسڵ لە دەستی تیرۆرستانی داعش و بارودۆخی ناوچەكە بەگشتی و گۆڕینەوەی بیروبۆچوون لەسەر چەند بابەتێكی پەیوەندیدار، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
ڕۆژی پێنجشەممە 17ـی 3ـی 2016 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە فیلیپ هامۆند وەزیری دەرەوەی بریتانیا و شاندێكی یاوەری كرد كە پێكهاتبوو لە فرانك بێكەر باڵیۆزی بریتانیا لە عێراق و ژمارەیەك ڕاوێژكار و كاربەدەستی وەزارەتی دەرەوەی بریتانیا.
لە دیدارەكەدا وەزیری دەرەوەی بریتانیا ستاییشی هەوڵەكانی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ چاكسای و ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانی دارایی و بە هاندەرێكی باشی زانی بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی كە بەردەوام بێت لە پاڵپشتیكردن و هاوكاریی هەرێمی كوردستان. هەروەها وێڕای ئاماژەدان بەو تەحەدیاتەی ڕووبەڕووی هەرێمی كوردستان بووەتەوە، ئەوەی دووپاتكردەوە كە وڵاتەكەی بەردەوام دەبێت لە هاوكاریكردنی سەربازیی پێشمەرگە و چۆن لەشەڕی داعشدا پشتیوانی هەرێمی كوردستان بوو ئەوهایش لە ڕووبەڕووبوونەوەی تەحەدی و قەیرانی ئابووری لەگەڵ كوردستاندا دەبێت.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی سوپاسی هەڵوێستی وڵاتی بریتانیای كرد و پەیوەست بە قەیرانی دارایی هێمای بەوەدا كە قەیرانی دارایی دەكرێ فورسەتێك بێت بۆ ئەوەی ئێمە بتوانین بەخۆماندا بچینەوە و چاكسازیی بنەڕەتی ئەنجام بدەین و تەئكیدی كردەوە كە خەڵكی كوردستان و لایەنە سیاسییەكان پاڵپشتی پڕۆسەی چاكسازی و ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانی دارایین. هەروەها ئاماژەیشی بەوەدا كە دەكرێ ئەزموونەكانی بریتانیا لە بواری كارگێڕی و چاكسازی یارمەتیدەری هەرێمی كوردستان بێت.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا باس لە ئامادەكارییەكانی پڕۆسەی ئازادكردنی موسڵ و قۆناغی دوای داعش كرا و سەرۆك بارزانی جەختی لەوە كردەوە كە بۆ دڵنیابوونەوەی پێكهاتەكان لە دواڕۆژی خۆیان و ڕێگەگرتن لە كێشەی تازە پێویستە بەر لە ئازادكردنی موسڵ ڕێككەوتنی سیاسی بە بەشداریی نەتەوە یەكگرتووەكان و وڵاتانی هاوپەیمان لە نێوان لایەنەكاندا هەبێت.
لە بەشێكی دیكەی كۆبوونەوەكەدا باس لە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و ڕێوشوێنەكانی یارمەتیدانی هەرێم لەڕووی داراییەوە كرا.
جێگەی ئاماژەپێكردنە لەدوای كۆبوونەوەكە سەرۆك بارزانی و وەزیری دەرەوەی بریتانیا لە پرێسكۆنفرانسێكدا ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكەیان بۆ دەزگاكانی ڕاگەیاندن خستەڕوو و وەڵامی پرسیاری ڕۆژنامەنووسانیان دایەوە.
بۆ بینینی پڕێسكۆنفرانسەكە ئێرە دابگرە
ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 13ی ئۆكتۆبه‌ری 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، پێشوازی له به‌ڕێز فیلیپ هامۆند وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا و شاندێكی یاوه‌ری كرد كه له باڵیۆزی به‌ریتانیا له عیراق و ژماره‌یه‌ك له دیپلۆماتكاران و فه‌رمانده‌ی سه‌ربازی پێكهاتبوون.
له دیدارێكدا به‌ڕێز وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا خۆشحاڵیی خۆی به سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان ده‌ربڕی و ئاماژه‌ی به‌وه دا كاتێك ئه‌مڕۆ له به‌غدا بووه، هه‌ستی به هه‌بوونی كه‌شێكی ئه‌رێنی كردووه له ئه‌نجامی بڕیاری هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌شداریكردن له حكوومه‌تی تازه‌ی عیراقدا و ناردنی وه‌زیره كورده‌كان بۆ به‌غدا، كه ئه‌مه‌ش ئاماده‌یی لای به‌غدا دروست ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی به ئاراسته‌ی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كاندا هه‌نگاو بنێت.
هه‌روه‌ها ستایشی به‌ریتانیای بۆ حكوومه‌ت و خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان نیشان دا بۆ پێشوازیكردنیان له ئاواره و په‌نابه‌ران، كه وێڕای سنوورداریی تواناكانیش، به هانایانه‌وه چوون و داڵده و په‌نایان داون، كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كیان پێشكه‌ش كردوون و زۆرێك له كێشه و گرفته‌كانیان چاره‌سه‌ر كردوون. جه‌ختیشی له‌وه كرده‌وه كه پێویسته كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاریی زیاتری ئاواره و په‌نابه‌ران بكات، بۆ ئه‌مه‌ش هه‌وڵی جددی ده‌ده‌ن كه به‌ر له ده‌ستپێكردنی وه‌رزی زستان، هاوكاری بكرێن.
ده‌رباره‌ی جه‌نگی دژی تیرۆرستانیش، ڕۆڵی پێشمه‌رگه و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ داعشدا به قاره‌مانیه‌تی له قه‌ڵه‌م دا، كه توانیویانه مه‌ترسیی تیرۆر له هه‌رێمی كوردستان دوور بخه‌نه‌وه و زۆر شوێن له ده‌ست تیرۆرستان ڕزگار بكه‌ن. هه‌روه‌ها داكۆكی له‌وه كرده‌وه كه به‌ریتانیا له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانان به‌رده‌وام ده‌بێت له پێشكه‌شكردنی هاوكاری و پشتگیریی سه‌ربازی و مه‌شق و ڕاهێنان به پێشمه‌رگه بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن وه‌ك پێویست ئه‌ركی خۆیان جێبه‌جێ بكه‌ن و تیرۆرستان له‌ناو به‌رن، له‌وه‌شدا هاوكار ده‌بن كه عیراق خۆی بتوانێت له بواری شاره‌زایی و پسپۆڕیی سه‌ربازیدا بچێته پێشه‌وه و كاراتر شه‌ڕی دژی تیرۆر بكات.
ده‌رباره‌ی په‌یوه‌ندیی دوولایه‌نه‌ش، ڕوونی كرده‌وه كه به‌ریتانیا خوازیاری په‌ره‌پێدانی هه‌موو بواره‌كانی په‌یوه‌ندییه و به‌تایبه‌تیش به‌و هه‌موو پرس و بابه‌تانه‌وه پابه‌نده كه له دوایین سه‌ردانی به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستاندا بۆ له‌نده‌ن باس كراون، هه‌روه‌ها تیشكی خسته سه‌ر ئه‌وه‌ی كاركردن له‌سه‌ر پلانی كردنه‌وه‌ی هێڵی ڕاسته‌وخۆی ئاسمانی له نێوان له‌نده‌ن و هه‌ولێردا به‌رده‌وامه و هه‌وڵ ده‌درێت په‌له‌ی لێ بكرێت كه بۆ هه‌ردوولا سوودبه‌خش ده‌بێت.
لای خۆیه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سوپاس و پێزانینی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی پێشكه‌س به به‌ریتانیا كرد كه له ڕووی سه‌ربازی و مرۆییه‌وه هاوكاریی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی كردووه، به تایبه‌تیش سوپاسی بڕیاری په‌رله‌مانی به‌ریتانیای كرد كه پشتگیری له هاوكاریی سه‌ربازی و مرۆیی بۆ هه‌رێمی كوردستان كرد. باسی له‌وه‌ش كرد كه هه‌رێمی كوردستان پێویستی به هاوكاریی زیاتر هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت باشتر ڕووبه‌ڕووی داعش ببێته‌وه، هه‌روه‌ها ڕوونی كرده‌وه نزیكه‌ی ملیۆنێك و پێنجسه‌د هه‌زار ئاواره و په‌نابه‌ر له هه‌رێمی كوردستان هه‌ن، بۆیه پێویسیتی به هاوكاریی زیاتر و جددیتری نێوده‌ڵه‌تی هه‌یه، به تایبه‌تی كه خه‌ریكه په‌نابه‌رانی كۆبانێ و ئاواره‌ی زیاتری ناوچه‌كانی دیكه‌ی عیراقیش ڕوو له هه‌رێم ده‌كه‌ن.
له كۆتاییدا به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران باسی له دوایین بڕیاری هه‌رێمی كوردستان كرد به ناردنی وه‌زیرانی خۆی بۆ به‌غدا بۆ به‌شداریكردن له حكوومه‌تی به‌ڕێز عه‌بادیدا و پشتگیریی هه‌رێمی كوردستانی بۆ خۆی و حكوومه‌ته‌كه‌ی ده‌ربڕی، ڕایگه‌یاند كه دوای ئه‌وه‌ش شاندێكی هه‌رێم بۆ گفتوگۆ و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان سه‌ردانی به‌غدا ده‌كات. دوای ئه‌وه له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیی هاوبه‌شدا به‌ڕێزان سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان و وه‌زیری ده‌روه‌ی به‌ریتانیا تیشكیان خسته سه‌ر ناوه‌ڕۆكی دیداره‌كه‌یان و وه‌ڵامی پرسیاری ڕۆژنامه‌نووسانیان دایه‌وه.
لە سەرەتای كۆنگره ڕۆژنامەوانییەکەدا به‌ڕێز سەرۆک وه‌زیران ڕایگەیاند کە لە کۆبوونەوەکەدا سوپاسی ڕۆڵی بەریتانیامان کرد، لەمەڕ ئەو هاوکارییە سەربازی و مرۆییەی لە هەموو عێراق و هەرێمی کوردستان دەیکات. ئاماژه‌ی بەوەش دا کە زیاتر لە یەک ملیۆن و نیو پەنابەری ناوخۆی و دەرەوەمان هەیە و ئاشکرای کرد کە داوای هاوکاریمان لە بەریتانیا کردووە و سوپاسی وەزیری دەرەوەی بەریتانیای کرد کە سەردانی هەرێمی کوردستانی کردووە.
به‌ڕێز وەزیری دەرەوەی بەریتانیاش فیلیپ هامۆند خۆشحاڵی خۆی لە یەکەم سەردانی خۆی بۆ هەرێمی کوردستان دەربڕی و ڕایگەیاند کە لە کۆبوونەوەکەدا باس لە بەرەوپێشچوونە سیاسی و سەربازییەکان کراوە و لە دژی داعش هاتوونەتە پێش. گوتیشی پرسێکی مرۆی لە ناوچەدا هەیە و تاوتوێی هاوپەیمانییەتییەکی گەورەمان کردووە. هاوکات رایگەیاند کە لە تواناکانی پێشمەرگە بەرامبەر داعش سەری سووڕماوە و دووپاتی کردەوە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی ئامادەیە پشتیوانیی سەربازی و مرۆییی هەرێمی کوردستان بکات. هه‌روه‌ها نەیشاردەوە کە هەرێم تەحەددای گەورەی لەبەردەمدایە، بەڵام گوتی: دڵنیاتان دەکەمەوە کە لە ڕووبەرووبوونەوەی داعشدا بە تەنیا نابن.
هەر لە درێژەی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەدا به‌ڕێز فیلیپ هامۆند ئاماژەی بەوە دا ڕۆژانە ڕووبەڕووی ئەو وێنانە دەبینەوە کە لە کۆبانێ ڕوو دەدەن، بەڵام لە ئێستادا کۆمەڵگای نێودەوڵەتی پرۆژەیەکی درێژخایەنی بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش هەیە و هاوپەیمانەکان لە پڕۆژەیەکی هاوبەشدا دەیانەوێ گرووپی تیرۆریستیی داعش بنه‌بڕ بکەن.
لە لایەکی دیکەوە به‌ڕێز سەرۆک وه‌زیرانی هەرێمی کوردستان سوپاسی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی کرد، بەڵام گوتیشی هەرێمی کوردستان پێویستی بە چەکی قورسی وەکوو دژەتانک و هەلیکۆپتەر هەیە، چونکە دەبێ ئێمەش هاوشێوەی چەکەکانی داعشمان پێ بێت. هاوکات سەبارەت بە چوونی وەزیرەکانی هەرێم بۆ بەغدا ڕایگەیاند: بڕیارمان داوە وەزیرەکانمان بۆ بەغدا دەچن و دوای چوونی ئەوان کاتێک دیاری دەکرێت، بۆ ئەوەی ئێمەش بە شاندێكه‌وه بۆ چارەسەری کێشەکان دەچینە به‌غدا.
بۆ دەربڕینی پاڵپشتی و پشتیوانیی وڵاتی بریتانیا بۆ كوردستان ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 10ـی 8ـی 2014 فیلیپ هامۆند وەزیری دەرەوەی بریتانیا لەڕێی تەلەفۆنەوە پەیوەندی بە سەرۆك بارزانی كرد.
لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا وەزیری دەرەوەی بریتانیا سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ خۆڕاگریی خەڵكی كوردستان ڕاگەیاند و سوپاسی تایبەتیشی ئاراستەی سەرۆك بارزانی و گەلی كوردستان كرد بۆ ئەو هاوكاری و یارمەتییەی پێشكەشی ئاوارەكانیان كردووە و پیرۆزبایی لە سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگەی كوردستان كرد بۆ ئەو سەركەوتنانەی كە لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش بەدەستیان هێناوە.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی سوپاسی ئەو پەیوەندییەی كرد و سوپاس و پێزانینی خۆیشی بۆ وڵاتی بریتانیا و ئەو دۆستانەی گەلی كوردستان نیشاندا كە لە ڕۆژانی تەنگانەدا یارمەتیدەری گەلی كوردستانن و ئەوەیشی خستەڕوو كە كوردستان تەنیا شەڕی ڕێكخراوێك ناكات بەڵكو شەڕی دەوڵەتێكی تیرۆریستیی پڕچەك دەكات و ئەم دەوڵەتە هەڕەشەیە بۆ ناوچەكە و هەموو جیهان بۆیە پشتیوانیی نێودەوڵەتی بۆ ڕیشەكێشكردنی ئەم دەوڵەتە تیرۆریستییە پێویستە. لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا سەرۆك بارزانی ئاماژەی بە بایەخی ئەنجامی ئەم شەڕەدا و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەوە دڵنیا كردەوە كە گەلی كوردستان لەم شەڕەدا بە سەركەوتوویی دێتەدەر و لە پێناو پاراستنی هەموو پێكهاتەكانیشدا گەلی كوردستان قوربانیی داوە و ئەوەیشی بە وەزیری دەرەوەی بریتانیا ڕاگەیاند كە گەلی كوردستان لە قۆناغی بەرگریكردن هاتووەتەدەر و بەردەوام دەبێت لە هێرشبردن بۆ سەر تیرۆریستان.
سەبارەت بە پڕۆسەی سیاسیی عێراقیش وەزیری دەرەوەی بریتانیا ئاماژەی بەوەدا كە گەلی كوردستان نوێنەرایەتیی هێزی میانەڕۆی عێراق دەكات بۆیە بوونی لە پڕۆسەی سیاسی و پێكهێنانی حكوومەتی عێراق گرنگە. سەبارەت بە پڕۆسەی سیاسی سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند كە ئێمە چاوەڕێی دوابڕیاری هاوپەیمانێتیی نیشتیمانیی عێراقین كە كاندیدەكەیان دیاری بكەن و دەمانەوێت پاڵیوڕاوێكی نوێ و نەهجێكی نوێ و بەرنامەیەكی تازە بۆ حكوومەت هەبێت كە بتوانێ هەڵەی حكوومەتی پێشوو ڕاست بكاتەوە و شەراكەتێكی گشتگیر هەبێت و ناكرێ پڕۆسەی سیاسیی عێراق لەسەر شێوەی پێشوو بەردەوام بێت.
دوایین هەواڵەکان
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاتهكهى بۆ عێراق و ههرێمى كوردستان دووپات كرده‌وه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: دهبێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووهوه
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات