بە ئامادەبوونی "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران، کۆنفڕانسی نوێنەرایەتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە دەرەوە لە شاری ژنێڤ لە وڵاتی سویسرا بەڕێوەچوو.

لە ماوەى رۆژانى 13 و 14 حوزه‌یرانی 2015، بە سەرپەرشتى و ئامادەبوونى بەڕێز "قوباد تاڵەبانى" جێگرى سەرۆک وەزیرانى هەرێمى کوردستان و ئامادەبوونى بەڕێز "فەلاح مستەفا" بەرپرسى پەیوەندییەکانى دەرەوەى حکومەتى هەرێم؛ کۆبوونەوەى فراوانى فەرمانگەى پەیوەندییەکانى دەرەوە و نوێنەرانى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە دەرەوە ئەنجام درا، بە مەبەستى دانانى میکانیزمى کار و هەماهەنگى و بەرنامەى کارى داهاتووى نوێنەرایەتیەکان و هەروەها باسکردنى رۆڵ و بایەخى پێگەى نوێنەرایەتیەکان لە دەرەوە بۆ خزمەتى بەرژەوەندیەکانى هەرێمى کوردستان.

سەرەتاى کۆبوونەوەکە بە ساتێک وەستان بۆ گیانى پاکى سەرجەم شەهیدانى بزووتنەوەى رزگاریخوازى کوردستان و قوربانیانى پێشمەرگەى کوردستان لە شەڕى دژى داعش دەستى پێ کرد. پاشان بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەتى هەرێمى کوردستان سوپاسى جێگرى سەرۆک وەزیرانى بۆ ئامادەبوونیان لە کۆبوونەوەکە کرد و وەک بایەخى حکومەتى هەرێمى کوردستان بۆ کاروبارەکانى نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە وەسفى کرد.

بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە سوپاسى نوێنەرانى حکومەتى لە دەرەوە کرد بۆ ئەو کار و چالاکیانەى کە لە ماوەى رابردوو ئەنجامیان داوە، هاوکات سوپاسى کردن بۆ ئەو رۆڵەى کە گێڕاویانە لە بەرەوپێش بردنى پەیوەندیەکانى هەرێم لەگەڵ کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى. پاشان تیشکى خستەسەر گرنگى کۆبوونەوەکە و ئەو پرس و بابەتانەى کە لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ دەکرێن و بیروڕا دەربارەیان ئاڵوگۆر دەکرێت و گووتى ئەم کۆبوونەوەیە بە مەبەستى لە نزیکە ئاگاداربوون و داڕشتنى میکانیزمى گونجاوە بۆ بەڕێوەبردنى کاروبارى نوێنەڕایەتیەکان و هەروەها هەماهەنگى نێوان فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوە و نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە.

"فەلاح مستەفا" بەناوى بەشداربووانى کۆبوونەوەکە زۆر سوپاسى نوێنەرایەتى حکومەتى هەرێمى کوردستانى لە نەمسا کرد بۆ میواندارى کردنى کۆبوونەوەکە و هەموو ئەو کاروبارانەى کە لەڕووى پڕۆتۆکۆڵى بۆ سەرخستنى کۆبوونەوەکە ئەنجامیان دا.

بەڕێز "قوباد تاڵەبانى" جێگرى سەرۆک وەزیران بە ناوى خۆى و بەناوى بەڕێز سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستان سوپاسى بەشدارى و ئامادەبوونى کرد. دواتر تیشکى خستە سەر رۆڵ و بایەخى پێگەى نوێنەرایەتیەکان لە دەرەوە و ئەوەى کە لێیان چاوەڕێ دەکرێت ئەنجامى بدەن. گووتیشى کە ئەمڕۆ ئێمە دەنگمان لە دەرەوە دەبیسترێ بوونمان لە کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى هەیە و رۆژانە لەگەڵ ووڵاتان پەیوەندیمان هەیە. هەربۆیە بایەخى نوێنەرایەتیەکان وەک دامەزراوەکانى ترى حکومەتە.

دواتر تیشک خرایەسەر دوایین پەرەسندنەکانى بوارى دارایی و سەربازى و مرۆیی. بەڕێز جێگرى سەرۆک وەزیران باسى لەو قەیرانانە و گەورەیی قەبارەى ئەو قەیرانانە کرد کە لەماوەى ساڵى 2014 رووبەڕووى هەرێمى کوردستان بووەوە کە تائیستاش بەردەوامیان هەیە، هاوکات پلانى حکومەتى بۆ دەربازبوون لەو قەیرانانە بۆ بەشداربووانى کۆبوونەوەکە خستەڕوو و باسى لە گرنگى رۆڵى نوێنەرایەتیەکان لە گەیاندنى پەیام و سیاسەتى حکومەتى هەرێم لە بوارە جیاجیاکاندا بە کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى کرد.

پاشان رێکەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا لە بوارى هەناردەکردنى نەوت و یاساى بودجەى ساڵى 2015 وەک تەوەرێکى دیکەى کۆبوونەوەکە زانیارى پێویستى لەبارەوەخرایەڕوو. هاوکات جەخت لەوە کرایەوە کە حکومەتى هەرێمى کوردستان بڕواى بە گفتوگۆ و لێک تێگەیشتنى هاوبەش هەیە بۆ چارەسەرى ئەو کێشەیە لەگەڵ بەغدا. جێگرى سەرۆک وەزیران ئەوەشى خستەڕوو کە هەرێمى کوردستان پابەندى رێکەوتنەکە و پاساى بودجەیە و دەبێ بەغداش پابەندبێت.

لەبارەى شەڕ دژى تیرۆرستانى داعش، جێگرى سەرۆک وەزیران بە ناوى حکومەتى هەرێم سوپاسى هەموو ئەو ووڵاتانەى کرد کە لەم شەڕەدا لەڕووى سەربازى هاوکارى هەرێمى کوردستان بوون لە پێدانى چەک و تەقەمەنى و مەشق و راهێنان بە هێزەکانى پێشمەرگە، سوپاسى قارەمانێتى و بەرگرى هێزەکانى پێشمەرگەى لەو شەڕەدا کرد و گووتى دەبێ هەوڵەکان چڕتر بکەیەنەوە بۆ بەدەنگەوە چوونى قوربانیەکان و چارەسەر کردنى پێشمەرگە بریندارەکان. هەروەها داواى کرد کە بەهۆى فراوانى و گرانى شەڕەکە حکومەتى هەرێم پێویستى بە پشتیوانى و هاوکارى زیاترى سەربازى کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى هەیە بۆ تەواو تێکشکاندنى تیرۆرستان.

لەبارەى پرسى مرۆیی و لێشاوى بەردەوامى پەناهەندە و ئاوارەکانى ناوخۆ بۆ هەرێمى کوردستان کە ژمارەیانر گەیشتووەتە 1.8 ملیۆن کەس، جەخت لەسەر چڕکردنەوەى هەوڵەکان بۆ دەستەبەرکردنى هاوکارى لێقەماوان کرایەوە. هاوکات تیشک خرایەسەر کاریگەرى ئەو ژمارە زۆرەى پەناهەندە و ئاوارەکان لەسەر هەرێم بەتایبەتى لەڕووى ژێرخانى ئابورى و پێشکەشکردنى خزمەتگوزاریەکان. هەربۆیە پشتیوانى بۆ پلانى ئاژانسى نەتەوە یەکگرتووەکان دەربڕدرا بۆ کۆکردنەوەى یارمەتى و هاوکارى مرۆیی بۆ پەناهەندە و ئاوارەکان، ئەوەش بۆ مەبەستى کەمکردنەوەى کێشە و گرفتەکانیان.

دواتر هەریەک لە بەڕێزان نوێنەرانى حکومەتى هەرێمى کوردستان راپۆرتى خۆیان دەربارەى کار وچالاکیەکانیان پێشکەش کرد. هاوکات باسیان لە کاریگەرى قەیرانى دارایی لە هەرێم لەسەر بەڕێوەچوونى کاروبارى نوێنەرایەتى کرد؛ هەروەها تیشکیان خستەسەر ئەو ئاستەنگانەى کە رووبەڕوویان دەبێتەوە لەکاتى کار کردنیاندا لەڕووى بوونى زانیارى پێویست و بەدەنگەوە هاتن و هەماهەنگى دامەزراوەکانى ترى حکومەتى هەرێم بۆ خواست و داواکاریەکانیان لە کات و پرسە جیاوازەکاندا. لەم رووەشەوە کۆبوونەوە بڕیارى دا کە هەوڵى تەواو بدرێت بۆ کەمکردنەوەى ئاستەنگەکان بۆ باشتر بەڕێوەچوونى کاروبارى نوێنەرایەتیەکان.

لە چەند دانیشتنێکدا کۆبوونەوەکە گفتوگۆى کرد دەربارەى تەوەرەکانى سیاسى و کار و هەماهەنگى و کارگێڕى و دارایی و پڕۆتۆکۆڵ و راگەیاندن و یاسایی پەیوەست بە کاروبارەکانى نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە هاوکات لەگەڵ گفتوگۆکردن و  دانانى پلانى کار و چالاکیەکانی نوێنەرایەتیەکان بۆ داهاتوو، کۆبوونەوەکە بە چەند بڕیار و راسپاردەکەیەک لە ئێوارەى رۆژى یەک شەممە رێکەوتى 14ی حوزه‌یران کۆتایی بەکارەکانى هێنا و هەموو لایەک جەختیان لە کارکردن و پابەندبوون بە خزمەت کردنى بەرژەوەندیەکانى هەرێمى کوردستان کردەوە.

جێگەى باسە لە ئێستادا حکومەتى هەرێمى کوردستان 14 نوێنەرایەتى لە دەرەوە هەیە لە هەر یەک لە وڵاتانى ئەڵمانیا، بەریتانیا، ئەمریکا، ئێران، فەڕەنسا، ئیتاڵیا، ئیسپانیا، نەمسا، رووسیا، پۆڵۆنیا، ئوستڕالیا، سوید، بەلجیکا، و سویسرا.

سیانزە ساڵ لەمەوبەر گەلى ئەمەریکا لەلایەن گەورەترین رێکخراوى تیرۆریستى لە جیهان رێکخراوى قاعیدە، رووبەرووى هێرشێکى تیرۆریستى چاوەروانەکراو بۆوە، کەبووە هۆى رووخانى دوو تاوەرى گەورەى سەنتەرى بازرگانى ئەمەریکا و بەو رووداوە کارەساتێکى گەورەى مرۆڤایەتى لێکەوتەوە. 

ئەگەرچى ئەم رووداوە کاریگەرى دلتەزێنى بەدواى خۆیدا هێنا، بەڵام بوو بەهۆى دەرکەوتن و نیشانەى هێزو بەرەنگاربوونەوەى گەلى ئەمەریکا. بەشێوەیەک هاتنە دەنگى ئەمەریکا، بەقەبارەیەکى گەورە بۆ بەگژداچوونەوەو لەناوبردنى تیرۆر دروست بوو هەروەها بەرەى دژ بە تیرۆریستان لە سەرتاپاى جیهان فراوانتر بوو. 

بۆیە  سەرئەنجام ئەمەریکا بە هەماهەنگى لەگەل هاوپەیمانان، گەورە تیرۆریستى جیهان و سەرۆکى رێکخراوى تیرۆریستى قاعیدە ئوسامە بن لادنى لەناوبرد و جەنگ لەدژى تیرۆر دەستى پێکرد جا لەهەر شوێنێکى دونیا بوو بێت.

بۆیە ئەمرۆ بەهەمان فەرهەنگ، پیلان دارێژە تیرۆریستەکان، بەشێوازى دراندانەتر پەلامارى خەڵکى سوریا و عیراق و ناوچەکە دەبنەوە و هەولَى پەلامارى هەرێمى کوردستان دەدەن بەشێوەیەک لەشوێن خۆ شاردنەوە لەنێو ئەشکەوت و بن بەرد، ئێستا تیرۆریستان بەئاشکرا دێنە نێو وڵات و ناوچەو شارو شارۆچکەکان و خەڵكى سڤیل و بىَ تاوان و مندال و ژن و پیاو بە قیزەونترین شێوه دەکوژن و مامەلەیان لەگەل دەکەن. 

هەر بەم بۆنەیەوە دەستخۆشى لەسەرۆک ئۆباما دەکەم، کە لەووتارە بەنرخەکەى دوێنێیدا، ووتى بەهاوکارى دۆستەکانمان بڕیارى لەناوبردنى داعش دەدەین. بۆیە ئێمە وەک هەرێمى کوردستان، دۆستایەتى نێوان کورد و ئەمەریکا بەهەند وەردەگرین و بەهەمان شێوەى دۆستایەتیمان لە دواى یانزەى سێپتەمبەر، کە رووخاندنى رژێمى بەعسى لەعیراقدا لە ساڵى 2003 بەدواى خۆیداهێنا، لە ئێستادا دۆستایەتیمان دووپاتدەکەینەوە.

بۆ بەدیهێنانى دیموکراسى و ئازادى تەواوەتى لەعیراق و پاراستنى دەستکەوتەکانى حکومەتى هەرێمى کوردستان و گەلى کورد، جارێکى ترهەماهەنگیمان لەگەل ئەمەریکا دووپات دەکەینەوەو لە رووبەرووبوونەوەى تیرۆریستان بەردەوام دەبین. هەروەها هەر وەک چۆن لەئێستادا ئێمە وەک کورد لەهەرێمى کوردستان، لەجیات هەموو جیهان  بەرەنگارى تیرۆر دەبینەوە، بەهەمان شێوە هاوشانى ئەمەریکا، بۆ ئاسوودەیى بوونى مرۆڤایەتى، دژ بە تیرۆریستان دەوەستینەوە.

دووبارە سەرەخۆشى ئاراستەى گەلى ئەمەریکا دەکەین،کە بەهۆى تاوانى یانزەى سیپتەمبەرى تیرۆریستان بەهەزاران کەس بوونە قوربانى و شەهید بوون. هەروەها گەڵى ئەمەریکا دڵنیا دەکەینەوە، کە ئەمەریکا دۆستى راستەقینەو جىَ ى متمانەى خۆى،لە هەرێمى کوردستان لە رووبەرووبوونەوەو دژ بەفەرهەنگى تیرۆریستان و لە جەنگى دژ بەتیرۆردایە.

بەمەبەستى کاراکردنى هاوکارى و هەماهەنگییەکان، ئەمرۆ جێگرى سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستان، قوباد تاڵەبانى لە شارى هەولێر، پێشوازى لە وەفدێکى باڵاى بەریتانیا کرد.

بۆ زیاتر بەرەوپێشچوونى هاوکارى و یارمەتییە مرۆییەکانى بەریتانیا و چۆنێتى کاراکردن و بەتەنگەوەهاتنەکانى هەرێمى کوردستان و ئاوارەو پەناهەندەکان کە بەهۆى شەرو پەلامارەکانى دەوڵەتى تیرۆریستى (داعش) دروست بوون، قوباد تاڵەبانى پێشوازى لە وەفدێکى باڵاى بەریتانیا کرد کە پێکهاتبوو لە جەستین گرینیک وەزیرى پەرەپێدانى نێودەوڵەتى و تۆبایس ئێک وود وەزیرى کاروبارى رۆژهەلاتى ناوەراست.

لە دانیشتنێکدا باس لە کێشەو ئاستەنگییە پەروەردەیى و تەندروستى و مرۆییەکان کرا، کە رووبەرووى هەرێمى کوردستان و ئاوارەو پەناهەندەکان بوونەتەوە. وەفدى میوان رایگەیاند بەریتانیا هاوکارییە مرۆییەکان زیاد دەکات و راستەوخۆ لەگەل رێکخراوە حکومى و ناحکومییەکانى هەرێمى کوردستان هەماهەنگى دەکات. هەروەها هەوڵ دەدەن لەگەل نەتەوە یەکگرتووەکان کارەکان چالاکتر بکەن. 

پاشان جێگرى سەرۆک وەزیران  ووتى:  ئێمە وەک حکومەتى هەرێمى کوردستان سەربارى گرفتە داراییەکان بەڵام توانیومانە فریاى ئاوارەو پەنابەرەکان بکەوین کە ئێستا لەهەرێمى کوردستاندان. هەروەها ووتى نابێت داعش هیچ پێگەیەکى لە عیراقدا بمێنێت و داواى کرد هەماهەنگى زیاتر لەنێوان هەرێمى کوردستان و بەغدا هەبێت، هەم لە رووبەرووبوونەوەى تیرۆریستان و هەم لە گەیاندنى هاوکارییە مرۆییەکان بۆ هەرێمى کوردستان، کە دەکرێت بەغدا زیاتر رۆلى خۆی ببینێت.

لەم دانیشتنەدا کەریم سنجارى وەزیرى ناوخۆ و د.على سندى وەزیرى پلاندانان و د. رێکەوت حمە رەشید وەزیرى تەندروستى و  فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندییەکانى دەرەوەو بەیان سامى عبدالرحمن نوێنەرى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە بەریتانیا، تیاییدا ئامادەبوون.

بۆ لەنزیکەوە بەئاگابوون لەکێشەو کەم و کوڕى و رەوشى ئەمنى قەزاى دووزخورماتوو، قوباد تاڵەبانى جێگرى سەرۆکى حکوومەتى هەرێمى کوردستان پێشوازى لە وەفدێکى باڵا بەسەرپەرشتى شەلال عبدول قائیمقام و بەیاوەرى نوێنەرى سەرجەم لایەنە کوردستانیەکانى قەزاى دوزخوورماتوو کرد.

لە کۆبونەوەیەکدا، قائیمقامى دووزخورماتوو و نوێنەرى لایەنە سیاسییەکان، پشتیوانى خۆیان بۆ حکوومەتى هەرێمى کوردستان و هێزى پێشمەرگەى کوردستان دەربڕى، کە رۆڵى سەرەکیان لەپاراستنى ناوچە کوردستانییەکان بینیوە و هەروەها باسیان لە رەوشى ئەمنى و کێشەو کەم و کوڕییەکانى قەزاى دووزخورماتوو کرد و پاشان باسیان لەو بۆشاییە ئیدارییە کرد، کەبەهۆى شەرەکانى ئەم دوایە و گرووپە توندرەوەکان دروست بوونە.

وەفدەکە داواو خواستەکانى خەڵکى دووزخوورماتوویان گەیاندە جێگرى سەرۆکى حکومەت و هیوایان خواست  ئەوەى لەتوانادایە بۆ خەڵکى دووزخورماتوو بکرێت و هەرچى زووە قەزاى دووزخورماتوو بگەریێتەوە سەر پارێزگاى کەرکوک، چونکە ناوچەیەکى کوردستانیە و لە ساڵانى حەفتاکانەوە بەبڕیارێکى ناتەندروست خراوەتەسەر پارێزگاى سەلاحەددین. ئێستا بەکۆى دەنگى ئەندامانى ئەنجومەنى قەزاى دووزخورماتوو و تەواوى لایەنە سیاسیەکان داوا دەکەن قەزاکەیان بگەرێتەوە سەر پارێزگاى کەرکوک.

دواتر قوباد تاڵەبانى، نیشانیدا حكومەت هەرگیز قەزاى دووزخورماتوومان لەبیرنەکردوەو هەمیشە هێزى پێشمەرگەى کوردستان و هێزەکانى بەرگرى و هێزەکانى تر، پاڵپشت و پشتیوانتان بوونەو دەبێت. هەروەها جێگرى سەرۆکى حکوومەتى هەرێمى کوردستان رایگەیاند، داواکاریەکانتیان بەهەند وەردەگرین و لەنزیکەوە دیراسەى دەکەین و هەولى جێبەجێ کردنییان دەدەین.