واشنتۆنی پایتەخت، وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا
جەنگی دژ بەدەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام، چەند ساڵێك درێژە دەكێشێت و سەركەوتووش نابێت لە ڕێگەی هاوبەشایەتی(شراكە) نێوان پێشمەگەی كورد و باقی جیهانەوە نەبێت"، ئەمە گوتەی دكتۆر فوئاد حوسێنە كە لە میانی دیداری ڕۆژی سێشەممەدا لەگەڵ ئەندامی كۆنگرێس، ئاد ڕۆیس سەرۆكی لیژنەی كاروباری دەرەوەدا كردی.

ڕۆژی چوارشەممە، دكتۆر فوئاد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان و بەڕێز فەلاح مستەفا لێپرسراوی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، پاش چەند دیدارێك لە واشنتۆن بۆ ماوەی سێ ڕۆژ، كۆتاییان بەسەردانەكەیان بۆ ئەمریكا هێنا. كارنامەی شاندەكە چەندین دیداری لەگەڵ ئەندامانی كۆنگرێس و چەند ئەندامێكی كۆمەڵەی ئەمریكایی كلدانی و ئیعلام لەخۆگرت.

لە نێو دیدارەكانی شاندەكە، ئەندامی كۆنگرێس، رۆیس، لەگەڵ شاندەكە دوا و گوتی "پێشمەرگە سەلماندی كە دیانەوێت لە شەڕی دژی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)دا سەركەون و ئەو چەكە پێشكەوتووانەشیان پێ دەگات كە بۆ ئەو سەركەوتنە پێویستن".

هەروەها شاندەكە، كۆمەڵێك دیداری جیاوازی لەگەڵ ژمارەیەك لە ئەندامانی كاروباری دەرەوە لە هەردوولا ساز كرد، لە نێویاندا، دیدارێك لەگەڵ ئەندامی كۆنگرێس، لینا ڕۆس لیستیننۆ، سەرۆكی لیژنەی فەرعیی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقیا و خاتوو، لۆریتا سانشیز و دانا رۆراباشی و گریگۆری میكس و چەند كارمەندێكی لیژنەكە.

هەروەها ڕۆژی چوارشەممە، شاندەكە بانگێشتی دیدارێك كرا لە لایەن ئادەم كینزینگرۆ، و بەئامادەبوونی ئەندامانی كۆنگریس، تۆلیسی گابارد و ڕۆن دیسانتێز و خوان ڤارگاس و كۆرت كڵاوسۆن و ستیڤ گابووت و گیراڵد ئەی كۆنۆڵی و جیف دۆنكن. بەڕێز فەلاح مستەفا، لەوێدا ڕای گەیاند "ئێمە تەقدیری پابەندبوونی وڵاتە یەكگرتووەكان دەكەین بەشەڕی تیرۆریزمەوە. ئەم شەڕە، شەڕێكی درێژخایەن و سەخت دەبێت، ئێمە پێویستمان بەپشتیوانی ئێوە دەبێت ئەگەر بمانەوێت شكست بەدەوڵەتی ئیسلامی(داعش) بێنین.

هەروەها دكتۆر فوئاد حوسێن و بەڕێز فەلاح مستەفا، چاویان كەوت بەسەرۆكی لیژنەی فەرعیی بەرگری كە سەر بەلیژنەی تەرخانكردنەكانە لە كۆنگرێس، بەمەبەستی گفتوگۆكردن لەبارەی وردەكاریی پێداویستییەكانی پێشمەرگەوە. لەو بارەیەوە، شاندی میوان، ئاماژەی بەپێویستی چەكی قورس دا بۆ ئازادكردنی موسڵ و شنگال، سەرباری مەشقپێكردنی پێشمەرگە لەسەر پووچەڵكردنەوەی بۆمب و مینی نەتەقیو و بۆمبە چێندراوەكانی داعش.
هەر لەو بارەیەوە، ئەندامانی شاندەكە لەگەڵ ئەندامانی لیژنەی خزمەتگوزاریی هێزە چەكدارەكانی كۆنگرێس و ئەنجوومەنی پیران كۆبوونەوە، كە پێكهاتبوو لە سیناتۆر، جیم ئینهۆڤ و جۆ دۆنڵی و مارك كیرك و ئەندامانی كۆنگرێس مایكڵ تیرنرۆ و ترینت فرانك و مایك گۆناوی. هەر هەموویان پشتیوانیی گەورەی خۆیان بۆ پێشمەرگە و هەرێمی كوردستان دەربڕی. لەوێدا، سیناتۆر، ئینهۆڤ، بەتەواوی لەگەڵ شاندەكەدا هاوڕا بوو كە (داعش) كێشەیەكی جیهانییە و گوتی "وڵاتە یەكگرتووەكان سوپاسی پێشمەرگە دەكات كە لە جیاتی هەموو دنیا ڕووبەڕووی تیرۆریزم بووەتەوە".

لە میانی دیداری شاندەكە لەگەڵ سیناتۆر، جۆن كرۆنین، لە لیژنەی قەزا و مافەكانی مرۆڤ، بەڕێز فەلاح مستەفا گوتی "ئەوەی بەسەر ئێزیدییەكاندا هاتووە، هیچ ناوێكی دیكەی لێ نانرێت، جینۆساید نەبێت، ژمارەیەكی یەكجار زۆر بوونەتە قوربانی، ئێمە چاومان لەوەیە وڵاتە یەكگرتووەكان یارمەتیمان بدات بۆ جێبەجێبوونی دادپەروەری دەرهەق بەئێزیدییەكان لە ڕێگەی داننان بەو كۆمەڵكوژییانەدا".

هەروەها ئێوارەی سێشەممە 18ـی 11ـی 2014 شاندەكەی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەندامانی كۆمەڵەی ئەمریكایی كلدانی كۆبووەوە بەمەبەستی گوێگرتن لە مەترسییەكانی ئەو تەنگژە مرۆییەی ڕووبەڕووی هەرێمی كوردستان بووەتەوە.

شاندەكە، چەندین دیداری لەگەڵ پشتیوانانی هەرێمی كوردستان ئەنجام دا، لە نێویاندا، ئەندامانی كۆنگرێس، كای گرانگرس و ماریۆ دیاز – باڵریت و دانا رۆهەرباشەر و ستیڤ كینگ و مارشا بلاكبۆرن و جیڤ فۆرتینبێری و كریس ڤان هۆڵین و ڕۆن جۆنسۆن و مایك فیتزپاتریك و گێرد پۆڵسی هاوسەرۆكی نوێنەرایەتی كۆنگرێسی ئەمركایی كوردی. لەم دیدارەدا بەڕێز فەلاح مستەفا گوتی "وڵاتە یەكگرتووەكان زۆر جاران پابەندیی خۆی بەرانبەر گەلی كورد دووپات كردووەتەوە. ئێمە دەزانین كە دەتوانین پشت بەئێوە ببەستین بۆ ئەوەی هێزەكانمان بتوانن شكست بەتیرۆریستان بێنن لە هەرێمەكەماندا".

هەر ڕۆژی چوارشەممە 19ـی 11ـی 2014 باڵیۆز، ویندی شامپەرلین، میوانداریی شاندی میوانی كرد لە ئاهەنگی پێشوازیی ئێوارەخوانی ساڵانەی پەیمانگای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.

لەسەر ئاستی ئیعلامیش، برێت بایەر، چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ دكتۆر فوئاد حوسێندا ئەنجام دا. لەو چاوپێكەوتنەدا، گفتوگۆ لەبارەی هێرشی ئەم دواییەی (داعش) كرا بۆ سەر ڕەبیعە. دكتۆر فوئاد گوتی، سەركەوتن لە شەڕی دژی داعشدا، پشتیوانییەكی نێودەوڵەتی گەورەی پێویستە. هەروەها چەند چاوپێكەوتنێكی دیكە لەگەڵ دكتۆر فوئاد حوسێندا لەلایەن كەناڵی سەتەلایەتی ڕووداو و هەروەها واشنتۆن پۆستەوە ئەنجام دران.

هەرێمی كوردستان بە فەرمی داوای لە ئەمریكا كردووە كە چەك و تەقەمەنی قورس بدرێتە پێشمەرگە. بەرپرسێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستانیش دەڵێ "بەئەمریكامان گوتووە پەیوەندییەكان لە قۆناغی سوپاس و دەستخۆشییەوە بكەن بە قۆناغی دابینكردنی پشتیوانیی راستەوخۆ".

كورد سوپاسی ئەمریكای ناوێ

رووداوەكانی ناوچەی شنگال و زوممار كە هێزەكانی داعش بەشێوەیەكی كتوپڕ ئەو ناوچانەی لە دەستی پێشمەرگە دەرهێنا، بەرپرسانی هەرێمی كوردستانی ناچار كرد كە بۆ دابینكردنی تەقەمەنی و چەكی قورس گوشاری زیاتر بخەنە سەر بەرپرسانی ئەمریكی.

فەلاح مستەفا، بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەوبارەوە گوتی "لەگەڵ كۆنسوڵگەریی ئەمریكا لە هەولێر و باڵیۆزی ئەمریكا لە بەغدا قسەمان كردووە و داوامان كردووە كە ئیدی پەیوەندییەكان لە قۆناغی سوپاس و دەستخۆشییەوە ببەنە قۆناغی دابینكردنی پشتیوانیی راستەوخۆ بەتایبەت لە رووی چەك و تەقەمەنییەوە".

فەلاح مستەفا گوتیشی "بە ئەمریكامان گوت، شەڕی تیرۆر تەنیا بە حكومەتی هەرێمی كوردستان ناكرێ. دەبێ كار بكرێ بۆ پاراستنی ئێزدییەكان و كریستیانەكان، نامانەوێ بەتەنیا شەڕی تیرۆر بكەین، بەڵكو پێویستی بە هاوكاریی نێودەوڵەتی هەیە و دەبێت ئەمریكا بە بەرپرسیارێتی خۆی هەستێ".

دەربارەی وەڵامی ئەمریكا بۆ داواكانی هەرێمی كوردستانیش گوتی "ئەمریكا داوای ئێمەی رەتنەكردەوە" و گوتیان "كاری لەسەر دەكەین و بەجددی بەدواداچوونی بۆ دەكەین".

پێشمەرگە كۆكراونەتەوە

رۆژی 1/8/2014 هێزەكانی داعش دەستیان بە هێرشێكی بەرفراوان كرد بۆ سەر هێزەكانی پێشمەرگە لە ناوچەكانی رەبیعە، سنوونێ، شنگال، زوممار و عەین زالە كە ناوچەیەكی دەوڵەمەندە بە نەوت. هێرشەكان بەردەوامبوون تاوەكو 3/8/2014 و ئەو ناوچانە بەتەواوەتی كەوتنە دەست هێزەكانی داعش.

داعشیش لە رێگەی بڵاوكردنەوەی بەیاننامەیەك نەیشاردەوە كە شەڕەكانی لەگەڵ هێزی پێشمەرگە شەڕی "قورس" بووە، بەڵام توانییان ناوچەكانی (شنگال، رەبیعە، سنوونێ، وانێ و زوممار) بگرن.

جەبار یاوەر، ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە دەڵێ "هەموو هێزەكان كۆكراونەتەوە، چاوەڕێ دەكەین ناوچەكە پاك بكەینەوە و هەموو جۆرە چەكێكیش ئێستا لەدەستی پێشمەرگەدا هەیە".

ناوچەكانی شنگال و زوممار و ئەو ناوچانەی ئێستا شەڕی تێدایە 30 بۆ 40 كیلۆمەتر دەبێ. جەبار یاوەر دەڵێ "پاراستنی ئەو سنوورە فراوانە پێویستی بە هێزێكی زۆرە".

بەرپرسێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاشكرای كرد كە "فەرماندەی تایبەتی یەك و هێزی گوڵان بە سەرپەرشتی مەنسور بارزانی، كوڕی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە چەكی قورسەوە گەیشتووەتە ناوچەكە و بەنزیكترین كات دەست بە شەڕ دەكەن".

ئەو بەرپرسە باڵایەی حكومەتی هەرێمی كوردستان باسی ئەو جۆرە چەكانەشی كرد كە ئەو هێزە بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش لەدەستدایە و گوتی بریتین لە (تانكی پێشكەوتوو، راجیمە، هاوەن، تۆپی 106 ملم، هەمەری گوللەنەبڕ بۆ گواستنەوەی پێشمەرگە بۆ بەرەكانی شەڕ). گوتیشی "ئێستا هێزی پێشمەرگە خۆی رێكخستووە و پلانی تۆكمەیان داڕشتووە بۆ یەكلاكردنەوەی شەڕەكە".

دەستپێكردنی شەڕەكە دوای چەند رۆژێكی كەم هات لە سەردانی مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ بەرەكانی شەڕ لە رۆژانی جەژندا. بارزانی لەو سەردانانەدا مژدەی دا بە هێزەكانی پێشمەرگە كە چەكی پێشكەوتوو دەكەوێتە دەست هێزەكانی پێشمەرگە بۆ رووبەڕووبوونەوەی "تیرۆریستان".

عەرەبەكان پشتیان لە پێشمەرگە كرد

لەلایەكی دیكەوە، پەیامنێری (رووداو) لە دەروازەی سحێلای نزیك زوممار رایگەیاند كە هەندێ پێشمەرگەی بریندار رێگایان بزركردووە و كەوتوونەتە دەست هۆزە عەرەبەكانی ئەو ناوچانە و ئەوانیش رادەستی هێزەكانی داعشیان كردوون.

فەرماندەیەكی سەربازیی هێزی پێشمەرگە دەڵێ  "خەڵكی عەرەبی ناوچەی (رەبیعە و دەوروبەری، قاهیرە، مەحموودیە، چل برا هەموویان لە دژی پێشمەرگە وەستانەوە".

ئەو فەرماندەیە لەزاری هەندێ خەڵكی زوممارەوە دەڵێ "چەند جارێك پێشمەرگەمان ئاگادار كردووەتەوە كە خەڵكی ئەو ناوچانە پەیوەندی ژێر بە ژێریان لەگەڵ داعش هەیە".

ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت بە ئامادەبوونی خاتوو سهام جەبەلی یاریدەدەری بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوە پێشوازی لە شاندێكی پەیمانگای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئەمریكا بە سەرۆكایەتی باڵیۆز د. وێندی چامبرلین سەرۆكی پەیمانگاكە كرد.

شاندی ناوبراو وێڕای دەڕبڕینی خۆشحاڵیان بۆ سەردانی هەرێم، تیشكیان خستەسەر دیدارو كۆبوونەوەیان لەگەڵ بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان و بە دیدارێكی بەرهەم هێنیان وەسف كرد. د. وێندی گوتی باسەكانی سەرۆكی هەرێم شیكردنەوەو وەڵام بوو بۆ زۆرێك لەو پرسیارانەی كە دەربارەی دوا پەرەسەندنەكانی كوردستان و عێراق و هەروەها دەربارەی تەواوی ناوچەكە دەكران. هاوكات باسی لە چالاكیەكانی كۆنفڕانسی ساڵانەی پەیمانگاكەیان كرد كە لەماوەی چەند رۆژی رابردوو لە هەولێر بەڕێوەچوو. بۆ ئەم مەبەستە سوپاسی خۆی پێشكەشی هەموو ئەو لایەن و دامەزراوانەكرد كە لە سەرخستنی ئەم كارەدا هاوكاریان بوون.

لای خۆیەوە بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە خۆشحاڵی بۆ سەردانی شاندەكە بۆ هەرێم دەربڕی. پاشان تیشكی خستەسەر هەڵبژاردنەكان كە بڕیارە لە 30ی نیسانی ئەم ساڵ لە هەرێم و عێراق بەڕێوە بچێت. هەروەها باسی لە گرینگی ناردنی زۆرترین چاودێری نێودەوڵەتی بۆ عێراق كرد بە مەبەستی باش بەڕێوەچوونی ئەم هەڵبژاردنانە. هاوكات وێڕای تیشك خستنەسەر دۆخی سەقامگیری ئاسایش و پێشكەوتنەكان لە هەرێم، هیوای خواست ئەم هەڵبژاردنانە پارمەتیدەر بێت بۆ دەستبەركردنی سەقامگیری و ئاسایش لە تەواوی عێراق و هەروەها ببێتە هۆكارێك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەولێرو بەغدا.

فەلاح مستەفا زیاتر گووتی دەبوایە تائێستا بەپێی دەستور یاسای نەوت و غازو مادەی 140 لە دەستورو پێگەی پێشمەرگە یەكلایی بكرایەتەوە، بەڵام تائێٍستا بە چارەسەرنەكراوی ماوەتەوە ئەمانەش سەرەڕای بوونی كێشەمان لەگەڵ بەغدا سەبارەت بە هاوبەشی كاركردن لە دەسەڵاتدا. گووتیشی هەرچەندە هەرێمی كوردستان بەپێی دەستووری عێراق دامەزراووەو هەر لەسەر ئەم بنەمایە پیادەی مافەكانی دەكات، بەڵام حكومەتی فیدڕاڵی عێراق دەیەوێت وەك پارێزگایەك مامەڵەی لەگەڵدا بكات،

بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە ڕۆڵی چالاكانەی سەركردایەتی سیاسی كوردستان لە بونیادنانەوەی عێراق دوای پرۆسەی ئازادی لە ساڵی 2003 بۆ شاندی میوان روونكردەوەو گووتی ئێمە هەوڵ و قوربانی زۆرماندا بۆ دەستەبەری ئاسایش لە عێراق. بەڵام بەجۆرێك مامەڵە لەگەڵ ئەو قوربانی دانە كرا تا ئەو رادەیەی كێشەكان هەموویان چەقیان بەستووە. بۆیە حكومەتی هەرێم بەڕوونی رای گەیاندووە لە پەیڕەوكردنی مافە دەستووریەكانیدا بۆ دواوە ناگەڕێتەوەو بەردەوامیش جەخت لەسەر لێك تێگەیشتن و گفتوگۆ بۆ چارەسەركردنی كێشەكان دەكاتەوە.

سەبارەت بە سیاسەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ رێكخستنی پەیوەندیەكانی لەگەڵ كۆمەڵگای نێودەوڵەتی، فەلاح مستەفا بۆ شاندی میوانی روونكردەوە حكومەتی هەرێم كاردەكات بۆ دامەزراندنی پەیوەندی دۆستانە لەگەڵ تەواوی وڵاتانی جیهان و هەروەها لەگەڵ وڵاتانی دراوسێشدا هەر لەسەر ئەم بنەمایە دەست وەرناداتە كاروباری ناوخۆییەكان و رێز لە ئیرادەی گەلانی ئەو وڵاتانە دەگرێت.

لە بەشێكی دیكەی دیدارەكە تیشك خرایە سەر قەیرانی سووریاو باس لەكاریگەریەكانی ئەم قەیرانە لەڕووی مرۆییەوە لەسەر هەرێمی كوردستان كرا، بەتایبەتی لەڕووی هاتنی بەردەوامی ئاوارەكانی ئەو وڵاتە بۆ هەرێم. بەپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە وێرای سوپاسگوزاری بۆ ئەو هاوكاریانەی كە لە لایەن كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەكگرتووەكان پێشكەش بەم ئاوارانە كراون، هاوكات هیوای خواست كە زیاتر هانی رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان بدرێت بۆ یارمەتی دانی ئەم ئاوارانەو بۆ كەمكردنەوەی كێشەو گرفتەكانیان.

 سێ شەممە, 01 نیسان 2014