ئەمڕۆ يەكشەممە ڕێكەوتي 7/12/2014 كۆبوونەوەي دەوري نێوان فەرمانگەي پەيوەنديەكاني دەرەوەي حكومەت و نوێنەرايەتي ووڵاتاني بياني لە هەرێمي كوردستان بە ئامادەبووني بەڕێزان د. فواد حسين سەرۆكي ديواني سەرۆكايەتي هەرێم و فەلاح مستەفا بەرپرسي پەيوەنديەكاني دەرەوە و سەفين دزەيي ووتەبێژي حكومەتي هەرێم ئەنجامدرا.
لە سەرەتاي كۆبوونەوەكەدا بەرپرسي پەيوەنديەكاني دەرەوە بە ناوي حكومەتي هەرێمي كوردستان سوپاسي تەواوي نوێنەرايەتيەكاني ووڵاتاني بياني لە هەرێمي كوردستان كرد بۆ بەردەوامي كارەكانيان لە هەرێمي كوردستان و هاوكاري و پشتگيريان لە خەڵكي هەرێمي كوردستان و پەرەپێداني پەيوەنديەكان لە بواري سياسي و ئابوري و كەلتوري و بازرگاني و وەبەرهێنان. هەروەها پيرۆزبايي دەست بەكاربووني لە ژمارەيەك لە كونسوڵي گشتي و نێردەي ووڵاتـاني بياني كرد كە لە ماوەي ڕابردوودا لە هەرێمي كوردستان دەست بەكاربوونە.
دواتر باسي لە دووايين ڕێكەوتنامەي نێوان هەرێمي كوردستان و بەغدا كرد كە دەستپێكي قۆناغێكي تازە بۆ چارەسەركردني كێشە هەلپسێرداوەكاني نێوان بەغدا و هەولێر و دەرەنجامي ڕێكەوتنامەكەش لە بەرژوەندي خەڵكي هەرێمي كوردستان و عێراقە بۆ زياتر ئارامي و ئاوەدانكردنەوە و بينات نانەوەي ووڵات.
هەڕەشە و هێرشەكاني داعش و هاتني ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێمي كوردستان تەوەرێكي تري كۆبوونەوەكە بوو كە تيايدا جەخت كرايەوە لەسەر مەترسي هەڕەشەكاني داعش و بەرەنگاربوونەوە هێزەكاني پێشمەرگە كە توانيوويانە شەپۆڵي مەترسيەكاني داعش بوەستێنن و ناوچەيەكي بەرفراوان ئازادبكەن، بۆيە سوپاسي ئەو ووڵاتانە كرا كە لە ڕووي دابين كردني چەك و مەشق هاوكاري هێزەكاني پێشمەرگەيان كردووە هاوكات داواي بەردەوامي ئەو هاوكاري سەربازي كرا بەتايبەتي بەهۆي بەردەوامي شەڕو هەڕەشەكاني داعش.
سەبارەت بە بارودۆخي مرۆيي ئێستا هەرێمي كوردستان ميوانداري نزيكەي يەك مليۆن و شەش سەد هەزار ئاوارەي ناوخۆي و پەنابەري سوري دەكات و حكومەتي هەرێم ئەو پەڕي تواناي خۆي خستۆتە گەڕ بۆ دابين كردني پێداويستيەكانيان بەتايبەتي كە ئێستا بەرەو وەرزي زستان نزيك دەبينەوە، ووڵاتە كۆمەك بەخشەكان هاوكاري مرۆييان پێشكەش كردووە بەڵام زۆري ئەو ژمارەيە پێويستي بە هەوڵي زياتر هەيە بۆيە داواكرا كە نوێنەرايەتي ووڵاتاني بياني هەوڵ بدەن سەرەڕاي هاوكاري حكومەتەكانيان، ڕێكخراوە نێودەوڵەتيە ناحكوميەكان هان بدەن بە هاناي ئەو ئاوارە و پەنابەرانەوە بێن و حكومەتي هەرێم ئامادەيە تەواوي كار ئاساني و هاوكاري پێشكەش بكات بۆ جێبەجێ كردني چالاكيەكانيان لە كوردستان.
بەڕێز د. فواد حسين سەرۆكي ديواني سەرۆكايەتي هەرێم باسي لە بارودۆخي هەرێمي كوردستان و ناوچەكە كرد بە تايبەتي ڕۆڵي هێزەكاني پێشمەرگە لە ئازادكردني ناوچەكان و دابين كردني ئارامي و سەقامگيري و ئاسايش و شەڕكردن دژي ڕێكخراوي تيرۆريستي داعش بە نوێنەرايەتي هەموو جيهاني ئازاد.
بەڕێز سفين دزەيي پوختەيەكي دەربارەي گفتوگۆكاني نێوان هەرێمي كوردستان و حكومەتي فيدراڵ لە بەغدا خستەڕوو كە هەرێمي كوردستان بەشێوەيەكي بەردەوام هەوڵي داوە كە تەواوي پرسە هەڵپسێردراوەكان لە ڕێگاي گفتوگۆ چارەسەربكرێت و گووتي تێگەيشتني تەواومان هەيە كە هەموو پرسەكان لە يەك ڕۆژدا چارەسەر ناكرێت بەڵام بووني گفتوگۆي بەردەوام و كاركردن بەيەكەوە تاكە ڕێگايە كە لە بەرژوەندي هەرێمي كوردستان و عێراقدايە.
بەڕێز فايز ئەلخوري كونسوڵي گشتي شانشيني ئوردني و عەميدي سيلكي ديبلۆماسي بە ناوي ديپلۆماتكاران سوپاسي فەرمانگەي پەيوەنديەكاني دەرەوەي كرد بۆ ڕێكخستني ئەو كۆوونەوە و ئاماژەيكرد كە تەواوي نوێنەرايەتي ووڵاتاني بياني لە هەرێمي كوردستان كاردەكەن بۆ پەرەپێداني پەيوەنديەكانيان لەگەڵ هەرێمي كوردستان لە چوارچێوەي عێراقدا و بەيەكەوە كاركردن بۆ بەرەنگاربوونەوەي ئەو ڕووبەربوونەوانە.
لە كۆتايي كۆبوونەوەكەدا ژمارەيەك پرسيار لەلايەن ئامادەبووانەوە ئاراستەكران و لەلايەن نوێنەراني هەرێمي كوردستان بەشێوەيەكي وورد وەڵامدرانەوە.
نوێنەراني ووڵاتاني شانيشني ئوردن، فەڵەستين، كۆماري ئيسلامي ئيران، ئيماراتي عەرەبي يەكگرتوو، وويلايەتە يەكگرتووەكاني ئەمريكا، كۆماري توركيا، پۆلەندا، بەريتانيا، كۆماري چيني ميللي، كۆماري ئەلمانياي فيدراڵ، كۆماري ڕووسياي فيدراڵ، كۆماري هەنگاريا، كۆماري ميسري عەرەبي، كۆماري ئيتاليا، كۆماري ڕۆمانيا، هۆڵەندا، كۆماري چيك، كۆماري فەڕەنسا، كۆماري بولگاريا، ژاپۆن، نێردەيي نەتەوەيەكگرتووەكان لە هەرێمي كوردستان ئامادەي كۆبوونەوەكە بوون.
دارا جەلیل خەیات، سەرۆکی یەکێتی ژوورە بازرگانی وپیشەسازیەکانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "سەرەڕای ئەو گرفتانەی لەم دواییەدا روویاندا، هەرێمی کوردستان توانیویەتی پێگەی ئابووری وبازرگانی خۆی بپارێزیت. بەهۆی ئەو سەقامگیریەی لەڕووی ئاسایشەوە لەشار وشارۆچکەکانیدا هەیە توانیویەتی ببێتە ناوەندێکی گرنگی بازرگانی لەعیراق وناوچەکەدا."
لە لێدوانێکی تایبەت بە ماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی کوردستان، دارا جەلیل خەیات ئاماژەی بەوەدا کە هەڕەشەی تیرۆریستی وبڕینی بەشە بودجەی هەرێمی کوردستان لەلایەن حکومەتی پێشووی بەغداوە، "دوو تەحەددای زۆر سەرەکی بوون لەبەردەم هەرێمی کوردستان کە بووە هۆکارێک بۆ ئەوەی هەرێم بیر لە پەیڕەوکردنی شێوازی دیکە وپلانی دیکە بکات بۆ پاراستنی باری ئابووری. ئەمەش بەسوود وەرگرتن لەسەقامگیری ئەمنی وسیاسی وگرنگیدان بەکەرتی تایبەت".
هەروەها ئەوەشی خستەڕوو کە پاڵپشتیکردنی حکومەت بۆ وەبەرهێنان "باشترین وەڵام بوو لەو بارودۆخەدا. هەبوونی وەبەرهێنەری خۆماڵی لە کەرتە چالاکەکان، بەڕێژەی دەتوانم بڵێم زیاتر لە 70 لەسەد وایکرد سستیێکی زۆر نەکەوێتە نێو بازاڕەکانی هەرێمی کوردستانەوە وزەرەرەکە بەڕێژەیەکی گەورە نەبێت بەبەراورد لەگەڵ شوێن وناوچەکانی دیکەی عیراق".
بەهۆی بارودۆخی ئەم دواییەی عیراق وهەرێمی کوردستان لەئەنجامی هەڕەشەی تیرۆریستانی رێکخراوی ناسراو بە داعش، هەروەها بەهۆی بڕینی بەشی هەرێمی کوردستان لە بودجەی گشتی عیراق وپێنەدانی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم، هەرێمی کوردستان تووشی قەیرانێکی دارایی هات کە بەهۆیەوە زۆر لەپرۆژەکان وەستان.
دارا جەلیل خەیات، رێککەوتنی هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان وبەغدای بەپێشڤەچوونێکی گرنگ لەقەڵەمدا ودووپاتیکردەوە کە ئەم رێککەوتنە زەمینە خۆشدەکات بۆ بەجمووجۆلکردنەوەی چالاکی ئابووری؛ هەروەها عیراق وکوردستانیش پێگەیەکی بەهێزتریان لەبازاڕی نەوتی جیهاندا دەبێت، ئەگەرچی ئێستا نرخی نەوت دابەزیووە. گوتیشی کە "بەپێی پێشبینیەکان لەماوەی پێنج تا شەش ساڵی داهاتوودا داهاتی نەوتی عیراق رەنگە بگاتە زیاتر لە300 ملیار دۆلار."
دارا جەلیل خەیات جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە پێویستە "گرنگی بەئەنجامدانی کۆمبوون ودیداری بازرگانی وئابووری بدرێت بەتایبەتی لەگەڵ ئەو وڵاتانەی دەستی باڵایان لەبواری بازرگانی ووەبەرهێناندا هەیە." هاوکات ئاماژەی بەو رێککەوتن وکۆبوونەوانە کرد کە هەرێمی کوردستان وبێللاروسیا وهەنگاریای لەم دوواییەدا کۆکردەوە کە "بوونە دەستپێکی گرنگ بۆ هەنگاوی گرنگتر لەئایندەدا".
دیداری ئابووری ژووری بازرگانی دوبەی هەر لەم بارەیەوە، لقی هەولێری ژووی بازرگانی دوبەی دیدارێکی ئابووری لە 18ی نۆڤەمبەر/تشرینی دووەمی رابردوو ئەنجامدا، بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەسەر باری ئابووری کوردستان وبەشداریکردنی وەبەرهێنانی بیانی، بەتایبەتی ئیماراتی. پارێزگاری هەولێر وسەرۆکی یەکێتی ژووری بازرگانی وپیشەسازیەکانی هەرێم وکۆنسوڵی گشتی ئیمارات وکۆنسوڵی ئیتاڵیا لەهەرێمی کوردستان ونوێنەری ژووری بازرگانی ئەڵمانیا وژمارەیەکی بەرچاو لە بەرپرسانی بواری ئابووری ووەبەرهێنان ئامادەی بوون.
پارێزگاری هەولێر جەختی لەسەر گەڕانەوەی چالاکیە بازرگانیەکان کردەوە وئاماژەی بە دەوری حکومەتی هەرێم دا لە پاڵپشتیکردنی ئەم جۆرە چالاکیانە بۆ زیاتر پێشخستنی کەرتی بازرگانی و وەبەرهێنان وبەرزکردنەوەی ئاستی ئابوری هەرێم.
لەم دیدارەدا، دارا جەلیل خەیات وتی "بەگرنگدان بە بواری پیشەسازی دەکرێ خودی کوردستان وشارەکانی عیراق وووڵاتانی دەوروبەر سوود لە بەرهەمە پیشەسازیەکان وەربگرن وەکو ئاسن وچیمەنتۆ".
لەبواری گەشتوگوزاریشیدا، سەرۆکی یەکێتی ژوورە بازرگانی وپیشەسازیەکانی هەرێم ئەوەی دووپاتکردەوە، "بەسوود وەرگرتن لەم کەرتە دەکرێ ساڵانە کوردستان پێشوازی لە چوار تا پێنج ملیۆن گەشتیار بکات بەجێبەجێکردنی پرۆژەی تازە وپێشکەوتوو".
لەلای خۆشیەوە کارمیلیۆ فیکارا، کۆنسوڵی ئیتاڵیا لەهەرێمی کوردستان، گوتی "بەهۆی ئەو بارودۆخەی عیراق وهەرێم وناوچەکە بەگشتی پێیدا تێپەڕی، دوو پیشانگای زۆر گرنگی ئیتاڵی لەهەرێمی کوردستان دواخرا بەڵام لەئایندەیەکی نزیکدا چالاکیەکانمان لەهەرێمی کوردستاندا دەستپێدەکاتەوە". فیکارا ئەوەی دووپاتکردەوە کە کەرتی تایبەتی وڵاتەکەی بەپەرۆشە بۆ دەستپێکردنەوەی چالاکیە ئابووری وبازرگانیەکانیان لە هەرێمی کوردستان.
هەر لەهەمان دیداردا، راشد ئەلمەنسوری، کۆنسوڵی گشتی ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی لە وتەیەکدا دووپاتیکردەوە "هەرێمی کوردستان شوێنێکی سەقامگیر وئارامە وخاوەنی پێگەی ئابوری خۆیەتی لەسەر ئاستی جیهان، بۆیە وڵاتەکەی بیر لە پرۆژەی گەورە وسوود بەخش دەکات کە لە کوردستان جێبەجێی بکات" .
راشد ئەلمەنسوری دووپاتیکردەوە "بوونی پێشمەرگە، باشترین زامنکاریە بۆ پێشکەوتنی بواری ئابووری لەهەرێمی کوردستان، چونکە پێشمەرگە بەپاراستنی سەقامگیری ئاسایشی ئەم هەرێمە، وڵاتانی جیهانیش هان دەدات بەوەی بێن پرۆژەی گەورەی وەبەرهێنان ئەنجامبدەن، داواشیکرد هەرچی زووە وڵاتان سوود لەم دەرفەتە وەربگرن وباشترین پرۆژەی خۆیان بهێننە کوردستان".
لەبەردەوامی دیدار و كۆبوونەوەكانیدا لە بەغدا؛ ئێوارەی ئەمڕۆ 30ـی نۆڤەمبەری 2014 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری لەلایەن بەڕێز ئوسامە نوجەیفی جێگری سەرۆك كۆماری عیراقەوە پێشوازی لێكرا.
لە دیدارێكدا بەڕێز نوجەیفی وێڕای بەخێرهێنان، سوپاسی خەڵك و حكومەتی هەرێمی كوردستانی كرد كە ئاوارەكانی ناوچەكانی شەڕی داڵدە داوە و گوتی: "ئەوان میوانی ئێوەن و هیوادارین زۆر لەلاتان نەمێننەوە".
هەروەها تیشكی خستەر سەر بارودۆخی ئەمرۆی عیراق بەتایبەت دوای پێكهێنانی حكومەتی تازەی عیراق بەسەرۆكایەتی بەڕێز د.حەیدەر عەبادی و ئاماژەی بەوە كرد كە دوای پێكهێنانی حكومەتی نوێ؛ كەشێكی ئەرێنی هاتۆتە ئاراوە بۆیە پێویستە هەموو لایەنەكان لەو كەشە ئەرێنییەدا نەرمی بنوێنن چونكە ئەگەر هەموان هاوكار نەبن؛ بارودۆخەكە سەختتر دەبێت.
نوجەیفی ئاماژەی بەوەش كرد كە هەرێمی كوردستان بەرەیەكی فراوانی رووبەروو بوونەوە و بەرەنگاربوونەوەی لەگەڵ تیرۆریستانی داعش هەیە و هیوای خواست گفتوگۆكانی نێوان هەردوولا بگاتە ئەنجامێكی وا كە لە بەرژوەندی هەموولایەكدا بێت. ئەوەشی ئاشكرا كرد كە رێككەوتنی هەردوولا لەبارەی پرسی نەوت؛ سەركەوتنێكی گرنگە بۆ هەموو عیراق هەروەك چۆن رێككەوتن لەسەر دۆسێیەكانی ئاسایش و یاساكانیش گرینگی تایبەتی خۆی هەیە. دووپاتیشیكردەوە كە عیراق سەقامگیر نابێت ئەگەر كێشەكان چارەسەر نەكرێن.
لە بەرامبەردا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ریگەیاند كە ئامانجی سەردانی شاندی حكوومەتی هەرێمی كوردستان گەیشتنە بەچارەسەركردنی تەواوی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و دووپاتیكردەوە كە حكومەت و سەرۆك وەزیرانی نوێ لەبەغدا هەن؛ بۆیە زەمینەیەكی ئەرێنی بۆ چارەسەركردنی كێشەكان هەیە. بەمەبەستی چارەسەریش؛ هەرێمی كوردستان نەرمی دەنوێنێت.
بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان هەروەها ئاماژەی بەوەشدا كە تیرۆر مەترسییەكی راستەقینەیە بۆ سەر هەموان و هەموو پێكهاتەكانی عیراق لەژێر هەڕەشەی تیرۆردان؛ بۆیە دەبێ هەموومان بەیەكەوە بین و بەیەكەوە بەسەر تیرۆردا سەردەكەوین.
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان لە بەردەوامی وتەكانیدا ئاماژەی بەوەكرد كە هەرێمی كوردستان پێشوازی لەزیاتر لە یەك ملیۆن و نیو ئاوارە كردووە كە لەناوچەكانی ژێر دەستی داعش و لە ترسی تیرۆر هەڵاتوون و ئاوارەبوون، ئەو ئاوارانە پێویستیان بەخزمەتگوزاری تەندروستی و كارەبا و ئاسایش و كۆمەڵایەتی و رۆشنبیری و گشت خزمەتگوزارییەكانی دیكە هەیە و ئەمەش بارێكی قورسی خستۆتە سەر هەرێمی كوردستان؛ بۆیە دەبێ حكومەتی عیراق لەمبارەیەوە هاوكارییەكی باشی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بكات.
هەروەها ئاشكرایكرد ئەگەر بەغدا بەشێوەیەكی واقیعی سەیری چارەسەركردنی كێشەكان بكات؛ ئەوا هەردوولا دەگەنە چارەسەر و گوتی: "حكومەتی پێشوو لەچارەسەركردنی كێشەكان واقیعی نەبوو و ئێستا ئێمە دەمانەوێ لەمبارەیەوە واقیعیانە سەیری بابەتەكان بكەین. ئەوەی سێ ساڵ لەمەوبەر لەفەلووجە روویدا لەئەنجامی تیرۆری داعش نەبووە؛ بەڵكو بەهۆی سیاسەتی هەڵەی حكومەتی ئەوكاتی عێراق بوو".
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان لە بەشێكی دیكەی وتەكانیدا گوتی: "ئێمە پێویستیمان بەڕێككەوتنێك هەیە؛ كە ئیتر هیچ كەسێك لەم وڵاتەدا بە بڕیارێكی تاكەكەسی نەتوانێت بەشە بودجەی بەشێك لەهاوڵاتیانی عیراق ببڕێت. ئێمە داكۆكی لەسەر دووبارەنەبوونەوەی ئەم كێشانە دەكەین". ئەوەشی بیرهێنایەوە كاتێك سەرۆك وەزیرانی پێشووی عیراق بەشە بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی، هێشتا هەرێم نەوتی نەفرۆشتبوو؛ بەڵكو ئەو رۆژە لەبەغدا لەگفتوگۆدابووین بۆ چارەسەركردنی كێشەكان، بۆیە پێویستیمان بە میكانیزمێك هەیە بۆ دووبارە نەبوونەوەی ئەو كردارانە.
بەڕێز سەرۆك وەزیران ئەوەشی خستەڕوو كە هەرێمی كوردستان یەكپارچەیی عیراق دەخوازێت؛ عیراقێك كە ئەم رەفتارانەی تیادا دووبارە نەبێتەوە، ئەگینا هەرێمی كوردستان ئەلتەرناتیڤی دیكەی هەیە، بەڵام هەمیشە هەرێمی كوردستان ئەوەی پێ باشترە كە لەگەڵ حكومەتی فیدراڵ بگاتە چارەسەر و رێككەوتن.
قوشتەپە، هەرێمی کوردستان، عیراق - لەگەڵ بەردەوامبوونی هێرشەکانی چەکدارانی رێکخراوی تیرۆریستی ناسراو بە داعش لە کۆبانێ، ژمارەی ئەو پەنابەرانەی کە دێن بۆ هەرێمی کوردستان لە زیادبووندان. حکومەتی هەرێمی کوردستان پلانی داناوە بۆ نیشتەجێکردنیان لە کەمپێکی تازە لە دەرەوەی هەولێر.
سەرەڕای دروستکردنی چەندین کەمپ کە داڵدەی زیاتر لە 1.6 ملیۆن پەنابەر وئاوارەی یەزیدی، مەسیحی، پەنابەرانی کوردی سوریا وئاوارەی ناوچەکانی تری عیراق داوە، کەمپێکی تر تایبەت بۆ ئەو پەنابەرانەی شوێنی خۆیان لە دەست تیرۆریستانی داعش لە کۆبانێ جێهێشتووە، بەم زووانە دەکرێتەوە.
لە لێدوانێکیدا بۆ ماڵپەری حکومەتی هەرێمی کوردستان، سیروان عابد، کارگێری کەمپی قوشتەپە، کە کەوتۆتە دەرەوەی پایتەخت، گوتی، چاوەڕواندەکرێت کەمپەکە نزیکەی 800 خێزان لەخۆبگرێت و لەسەرەتای ساڵی نوێ بکرێتەوە. ئێستا 1,971 پەنابەری کۆبانێ هاوشانی پەنابەرانی تری کوردی سوریا لە کەمپی قوشتەپە دەژین کە لە ئۆگوستوس/ئابی 2013 کراوەتەوە.
هەروەها سیروان عابد گوتی کە تاوەکو ئێستا 19,340 پەنابەری کۆبانی لە هەرێمی کوردستان تۆمارکراون لەوەتەی داعش دەستیکردووە بە پەلاماردانی ئەو شارە کوردییە، چەند مانگێک لەمەوبەر. لەمیانیان نزیکەی 10,600 لەگەڵ کەس و کاریان لە هەولێر دەژین.
پەنابەرانی کۆبانی لە رێگای تورکیاوە دێن بۆ خاڵی سنووری ئیبراهیم خەلیل، نێوان تورکیاو هەرێمی کوردستان. لەوێ حکومەتی هەرێم پاسی ئامادەکردووە بۆ گواستنەوەیان بۆ هەولێر و کەمپی قوشتەپە. گشت پەنابەرانی کۆبانی کارتی نیشتەجێبوونیان پێدەدرێت دوای ئەوەی لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵای پەنابەرانی سەر بە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، تۆماردەکرێن.
شەپۆلی هاتنی ئاوارە وپەنابەران بۆ هەرێمی کوردستان فشارێکی زۆری خستۆتە سەر حکومەتی هەرێمی کوردستان. بەهۆی سنوورداری توانای داراییی بۆ دابینکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکان، رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بەم دواییە دەستیکردووە بە پرۆگرامی زستانە وهەڵدەستێت بە دابینکردنی پێخەف ونەوت وکەرەستەی تری پێویست وەک ئامادەکاری بۆ زستان.
مانگی ڕابردوو، حکومەتی هەرێمی کوردستان 160 پێشمەرگەی نارد بۆ کۆبانی بۆ پاڵپشتیکردنی هێزە کوردییەکانی رۆژئاوا – سوریا لە بەرەنگاربوونەوەی چەکدارانی رێکخراوی تێرۆریستی داعش.
ئه‌مڕۆ پێنجشەممە 27/11/2014 به‌ڕێز مسعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان به مه‌به‌ستی به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه و ئاگاداربوون له بارودۆخی مه‌یدانی و پێداویستییه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه لە بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان، سه‌ردانی میحوەری ڕۆژئاوای کەرکووکی كرد و لەگەڵ سەرپەرشتیاران و فەرماندەکانی پێشمەرگە لەو میحوەرە کۆبۆوە.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا کە بە ئامادەبوونی هەریەک لە بەڕێزان مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و فەریق شێروان عەبدولڕەحمان و فەریق جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەکانی پاراستنی هەرێم و کەمال کەرکووکی بەرپرسی میحوەری ڕۆژئـاوای کەرکووک و وەستا ڕەسووڵ: بەرپرسی میحوەری چواری ڕۆژئـاوای کەرکووک و فەرماندەکانی هێزی پێشمەرگە لەو سنوورە بەڕێوەچوو، سەرۆک بارزانی له وته‌یه‌كدا سوپاسی قاره‌مانێتیی پێشمه‌رگه‌ی له‌و میحوه‌ره كرد و دەستخۆشیی لە پێشمەرگە و فەرماندەکان کرد بۆ ئەو سەرکەوتنە گەورەیەی ڕۆژی چوارشەممە 26/11/2014 لە هەردوو بەرەی تەللەلوەرد و مەکتەب خالید وەدەستیان هێناوە و توانیویانە هێرشی تیرۆریستان تێكبشكێنن و ڕێگە لە پێشڕەوییان بگرن. هەروەها سڵاو و درودی خۆی بۆ ئه‌و شه‌هیده قاره‌مانانه نارد كه له پێناو گەل و وڵاته‌كه‌یان له شه‌ڕی دژی تیرۆریستانی داعشدا گیانی خۆیان فیدا كردووه و ڕایگەیاند: هەموو شەهیدانی کوردستان کوڕ و کەسوکاری منن و خۆم بە هاوبەشی خەمی خانەوادەکانیان دەزانم.
هه‌ر له وته‌كه‌یدا سه‌رۆك بارزانی باسی له‌وه‌ش كرد، كه ئێستا هێزی پێشمه‌رگه توانیویه‌تی تیرۆریستان تێكبشكێنێ و بكه‌وێته هه‌ڵوێستی هێرش بردن و زەبری كوشندە لە تیرۆریستانی داعش بوەشێنن، بۆیە ئێستا تیرۆریستان پەلەقاژەی مەرگ و لەناوچوونیانە و سەرکەوتنە مەزنەکانی هێزی پێشمەرگە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لە لە میحوەرەکانی قەرەتەپە و جەلەولا و بەنداوی موسڵ و خەرابەڕووت نیشانەی وەرەی پۆڵایینی پێشمەرگەن و سەلمێنەری ئەو ڕاستییەن کە هیچ هێزێک ناتوانێ لەبەرانبەر ئیرادەی ئازادیخوازیی گەلەکەماندا خۆێ ڕابگرێت.
سه‌رۆك بارزانی تەئکیدیشی کردەوە هەر سەرکەوتنێک کە هێزی پێشمەرگە لەبەرەکانی شەڕ لەگەڵ تیرۆریستاندا تۆماری دەکات مایەی شانازیی هەموو تاکێکی کوردە و نەک هەر گەلەکەمان بەڵکو هەموو ئازادیخوازانی دنیا ستایشی ئازایەتی و سەرکەوتنەکانی پێشمەرگە دەکەن و ئێستا ناوی پێشمەرگە لە ئاستی جیهاندا درەوشاوەیە.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا بەرپرسە باڵاكانی پێشمەرگە و فەرماندە مەیدانییەكان، سەرۆك بارزانییان لە بارودۆخی مەیدانی و پێداویستییەكانی هێزی پێشمەرگە لەو میحوەرە ئاگادار كردەوە و سەرۆك بارزانییش ڕێنمایی و ئامۆژگاریی پێویستی خستەڕوو.
بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا هاوخەمیی خۆی بە بەڕێز حەمەی حاجی مەحموود ڕاگەیاند بەهۆی شەهیدبوونی كوڕە گەورەكەی لە بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش.
سەرۆك بارزانی لەو پەیوەندییەدا سەرەخۆشی لە خۆی و بەڕێز حەمەی حاجی مەحموود كرد و گوتی: " كوڕی بەڕێزتان كوڕی منە، هەموو ئەو پێشمەرگە قارەمانانەی لە شەڕی بەرگریكردن لە كەرامەتی گەلەكەیان گیانی خۆیان فیدا كردووە ڕۆڵەی من و تۆن. هەر هەموومان بۆ شەهیدبوونی ڕۆڵە قارەمانەكانی گەلەكەمان خەمبار و خاوەن پرسەین و هاوبەشی خەمی یەكترین ".
هەر لەم پەیوەندییەدا سەرۆك بارزانی سەرەخۆشیشی لە كەسوكار و خانەوادەی هەموو ئەو پێشمەرگانە كرد كە قارەمانانە خوێنی خۆیان لەپێناو سەربەرزیی گەلەكەیان بەخشیوە و ئەوەیشی دووپات كردەوە كە خوێنی شەهیدانمان بەفیڕۆ ناچێت.
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه، 27ى نۆڤه‌مبه‌رى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێز لوبۆمیر زاورالیك وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى كۆمارى چیك و شاندێكى یاوه‌رى كرد كه له جێگرى وه‌زیرى به‌رگرى و ژماره‌یه‌ك له دیپلۆماتكاران و به‌رپرسانى چیكى پێكهاتبوو.
له دیدارێكدا به‌ڕێز زاورالیك خۆشحاڵیى خۆى به‌م سه‌ردانه ده‌ربڕى و هه‌رێمى كوردستانى به شوێنێكى ئارام و سه‌قامگیر و پێشكه‌وتوو، له ناوجه‌ر‌گه‌ى ناوچه‌یه‌كى ناسه‌قامگیر و پڕ له كێشه و توندوتیژى ناوزه‌د كرد و ده‌ستخۆشى له خه‌ڵك و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان كرد كه توانیویانه له ناوچه‌یه‌كى وه‌هادا، ده‌سكه‌وتى گه‌وره له ئارامى و ئاوه‌دانكردنه‌وه و پێشكه‌وتن به ده‌ست بهێنن. هه‌روه‌ها دڵگرانى و نیگه‌رانیى خۆى بۆ بارودۆخى ئه‌م دواییه نیشان دا كه له ئه‌نجامى هێرشه‌كانى تیرۆرستانى داعشه‌وه، هاتۆته ئاراوه.
به‌ڕێز وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى كۆمارى چیك ئاماده‌ییى وڵاته‌كه‌یشى بۆ پشتگرى و هاوكاریكردنى هه‌رێمى كوردستان ده‌ربڕى تا بتوانێت باشتر به‌ره‌نگارى تیرۆر ببێته‌وه و دووپاتى كرده‌وه كه كۆمارى چیك ئاماده‌یه چ له ڕووى سه‌ربازى و پێشكه‌شكردنى مه‌شق و ڕاهێنانه‌وه، چ له ڕووى كۆمه‌ك و هاوكاریى مرۆییه‌وه، یارمه‌تیى هه‌رێمى كوردستان بدات، تا بتوانێت باشتر ڕووبه‌ڕووى تیرۆرستان ببێته‌وه و به‌سه‌ریاندا سه‌ركه‌وێت. دڵنیاییى خۆیشى دووپات كرده‌وه كه له داهاتوویه‌كى نزیكدا هه‌رێمى كوردستان ده‌گاته كه‌نارى ئارامى و له به‌ره‌وپێشه‌وه‌چوون و به‌ده‌ستهێنانى ده‌سكه‌وتى زیاتر، به‌رده‌وام ده‌بێت.
له بوارى ئابووریشه‌وه، به‌ڕێز وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى كۆمارى چیك جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه وڵاته‌كه‌ى ده‌توانێ هاوكار و هاوبه‌شى پێشكه‌و‌تنه‌كانى هه‌رێمى كوردستان بێت، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش له‌م سه‌ردانه‌یدا كۆمه‌ڵێك به‌رپرس و كۆمپانیاى كه‌رتى تایبه‌تى وڵاته‌كه‌ى یاوه‌رى ده‌كه‌ن، كه ده‌توانن له هه‌ردوو بوارى سه‌رمایه‌گوزارى و ڕاوێژكاریدا، هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى له‌گه‌ڵ حكوومه‌ت و كه‌رتى تایبه‌تى هه‌رێمى كوردستاندا بكه‌ن.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى وێڕاى به‌خێرهێنانى شانده‌كه، دووپاتى كرده‌وه كه كۆمارى چیك له سه‌ره‌تاوه بۆ پشتگیریى هه‌رێمى كوردستان چ له ڕووى هاوكارى، چ له ڕووى مه‌عنه‌وییه‌وه، ڕۆڵێكى به‌رچاوى هه‌بووه و بۆ ئه‌مه‌ش سوپاسى حكوومه‌تى چیك و خه‌ڵكى وڵاته‌كه‌ى كرد. داكۆكیشى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان بایه‌خ و گرنگى به په‌یوه‌ندییه‌كانى له‌گه‌ڵ كۆمارى چیك ده‌دات و خوازیارى بره‌ودان و پێشخستنى په‌یوه‌ندییه سیاسى و ئابوورییه‌كان و هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى سه‌ربازییه له‌گه‌ڵ كۆمارى چیكدا.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران هه‌روه‌ها دووپاتى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له هاتنى كه‌رتى تایبه‌تى چیكى ده‌كات و ئاماده‌یه هه‌موو هاوكارى و ئاسانكارییه‌ك پێشكه‌ش بكات تا زیاتر كارا بن، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش شاندى چیكى له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك له وه‌زیرانى په‌یوه‌ندارى هه‌رێمى كوردستان كۆبوونه‌وه‌یه‌كیان ساز كرد. تیایدا چۆنیه‌تیى بره‌ودان به په‌یوه‌ندییه‌كان و كارى پێكه‌وییى نێوان هه‌ردوو كه‌رتى گشتى و تایبه‌تى هه‌رێمى كوردستان و كۆمارى چیك تاوتوێ كرا.
له به‌شێكى دیكه‌ى دیداره‌كه‌دا كه به‌ڕێزان جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران و ژماره‌یه‌ك له وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان ئاماده‌ى بوون، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران، باسى له ڕه‌وشى هه‌رێمى كوردستان و ده‌سكه‌وت و پێشكه‌وتنه‌كان كرد و تیشكى خسته سه‌ر جه‌نگى دژى تیرۆر و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تیرۆرستانى داعش. جه‌ختیشى له‌وه كرده‌وه كه ڕاسته هه‌رێمى كوردستان ئێستا له سنوورێكدا كه زیاتر له هه‌زار كیلۆمه‌تر درێژ ده‌بێته‌وه، له هێڵى پێشه‌وه‌ى شه‌ڕدایه له‌گه‌ڵ تیرۆر، به‌ڵام مه‌ترسییه‌كه به ته‌نیا له‌سه‌ر هه‌رێمى كوردستان و ناوچه‌كه نییه، به‌ڵكوو داعش مه‌ترسییه‌كى نێوده‌وڵه‌تییه و پێویسته هه‌موو لایه‌ك هاوكار و هه‌ماهه‌نگ بن بۆ نه‌هێشتنى ئه‌م مه‌ترسییه. ده‌رباره‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ولێر و به‌غداش، دووپاتى كرده‌وه هه‌رێمى كوردستان خوازیارى ئه‌وه‌یه له ڕێگه‌ى دیالۆگه‌وه بگه‌نه چاره‌سه‌رێك بۆ هه‌موو كێشه‌كان كه له به‌رژه‌وه‌ندیى هه‌موو لایه‌كدا بێت.
ئەمڕۆ سێشەممە 25ـی 11ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە گریگۆ گیزی سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی چەپ لە پارلەمانی ئەڵمانیای فیدڕاڵ و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارەكەدا سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی چەپ لە پارلەمانی ئەڵمانیا سوپاسی سەرۆك بارزانیی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و سڵاوی ڕاوێژكار و وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیای بە سەرۆك بارزانی گەیاند. هەروەها وێڕای ئاماژەدان بە پێشكەوتنەكانی هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا ئەوەی خستەڕوو كە ئێستا لەسەر ئاستی جیهانیدا كورد ڕێز و پێگەیەكی زۆر باشی هەیە و كوردستان بۆ ماوەیەكی درێژ چەوسێندراوەتەوە بەڵام توانیویەتی كار بۆ ئازادی بكات و ڕێگەی خۆی سەركەوتووانە بكاتەوە. سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی چەپ لە پارلەمانی ئەڵمانیا ڕۆڵی سەرۆك بارزانی لەو پێشكەوتنە بەرز نرخاند و هەروەها دەستخۆشیشی لە هەرێمی كوردستان و هێزەكانی پێشمەرگە كرد كە توانیویانە ڕێگە لە تیرۆریستان بگرن و ئێزیدی و مەسیحی و پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكانی ناوچەكە بپارێزن. سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی چەپ لە پارلەمانی ئەڵمانیا هێمایشی بەو كارە مەزنەی هەرێمی كوردستاندا كە بووەتە پەناگەی سەدان هەزار ئاوارە و پاڵپشتیی وڵاتەكەیشی لە یارمەتیدانی مرۆیی بۆ كوردستان و هەروەها هاوكاریكردن و مەشقپێكردنی هێزەكانی پێشمەرگە دووپات كردەوە.
لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و سوپاسی ڕاوێژكار و وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیای كرد و هەروەها دەستخۆشیشی لە پاڵپشتی و هاوكارییەكانی ئەڵمانیای كرد بۆ گەلی كوردستان و پێشمەرگە و بە كاریگەری لە قەڵەم دا.
هەر لەم دیدارەدا سەرۆك بارزانی تیشكی خستە سەر بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی پێشمەرگە و تیرۆریستان و ئاماژەی بەوەدا كە پێشمەرگە توانێ ڕێگە لە پێشڕەویی تیرۆریستان بگرێت و تیرۆریستان لە زۆربەی ئەو ناوچانە وەدەربنێن كە داگیریان كردبوو. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی دووپات كردەوە كە هەڕەشەی تیرۆریستان بۆ سەر ئاساییشی جیهان و گشت دەوڵەتان جدییە و بۆ ڕووبەڕووبوونەوەیشی پێویستە لە بواری فكری و ئابورییشەوە شەڕیان بكرێت و سەرچاوەی دارایی و داهاتیان وشك بكرێت. سەبارەت بە ئەو هاوكارییە سەربازییانەی لە لایەن وڵاتان پێشكەشی پێشمەرگە كراوە سەرۆك بارزانی ئەوەی خستەڕوو كە هێشتا ئەو هاوكارییانە لە ئاستی ئەو هەڕەشە و تەحدیاتە نییە كە لە لایەن تیرۆریستانی داعشەوە ڕووبەڕووی كوردستان بووەتەوە، كەچی لە بەرانبەریشدا تیرۆریستانی داعش ئیمكانیات و چەكی پێشكەوتووی دوو دەوڵەتیان كەوتووەتە دەست.
سەرۆك بارزانی پەیوەست بە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش جەختی لەوە كردەوە كە بۆ گەلی كوردستان جێگەی شانازییە پێشمەرگە قارەمانانە شەڕی تیرۆریستانی دڕندە دەكات و لە بەرانبەریان وەستاوە. لە بارەی بارودۆخی ئاوارەكانیش سەرۆك بارزانی ئەوەی بۆ شاندی میوان شی كردەوە كە بە هەموو توانایەك یارمەتیان دەدەین و دەیانپارێزین بەڵام ئاستی كارەساتەكە و ژمارەی ئاوارەكان یەكجار زۆرە و لە تواناكانی هەرێمی كوردستان تێپەڕیوە، بە تایبەت كە لە وەرزی زستاندا پێویستییەكان زیاتر دەبێ و ئاوارەكانیش تووشی بارودۆخێكی نالەبارتر دەبنەوە.
هەر لەم دانیشتنەدا قسە لەبارەی بارودۆخی ڕۆژئاوای كوردستان و چوونی پێشمەرگە بۆ كۆبانێ و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەڵمانیا كرا.
دوایین هەواڵەکان
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاته‌كه‌ى بۆ عێراق و هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: دهبێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووهوه
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات