هەرێم - ئێران
له وتووێژێكی ژیار محه‌مه‌د له‌به‌شی كوردی ده‌نگی ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له ئێران، ڕایگه‌یاند" سه‌پاندنی سزا به‌سه‌ر ئێران له‌لایه‌ن ئه‌مریكاوه كاریگه‌ری ئه‌وتۆی له‌سه‌ر بازرگانی نێوان عیراق به‌گشتی و هه‌رێمی كوردستان به‌تایبه‌ت هه‌رێمی كوردستان نه‌بووه، ده‌شڵێت" ناردن و فرۆشتنی نه‌وت له‌هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه له‌ڕێگای ئێرانه‌وه ڕۆژانه به‌رده‌وامه، بۆیه دوور نیه به‌شێكی قسه‌كانی سه‌رۆكی اه‌مریكا له‌سه‌ر فرۆشتنی نه‌وت به ئێران له‌لایه‌ن كوردكانه‌وه مه‌به‌ستی په‌یوه‌ندی هه‌یه به‌كوردی عیراقه‌وه چونكه هه‌ر ( په‌یه‌ده) خۆی ڕه‌تیكرده‌وه، ده‌شڵێت" ده‌بێت كورد زیره‌كانه مامه‌ڵه بكات پشت به‌وڵاتانی ده‌ره‌وه‌ی وه‌ك ئه‌مریكا و ڕوسیا نه‌به‌ستێت، زیاتر درواسێكان بۆ كورد گرنگترن، مه‌سه‌له‌ی ترس له ئه‌مریكا و ڕوسیا و وڵاتانی ده‌ره‌كی هێنده‌ی ترس نیه له وڵاتانی دراوسێ، من ترسم هه‌یه وڵاته دراوسێكانمان پشتمان لێبكه‌ن نه‌ك وڵاتانی ده‌ره‌كی ئه‌گه‌ر نه‌شڵێین وه‌ك په‌نده كوردیه‌كه "نابێت كوڕی خۆمان بكه‌ینه قوربانی كچی خه‌ڵك" ئه‌وه ده‌ڵێین، "ناكرێت منداڵی خۆمان بكه‌ینه قوربانی خه‌ڵكی تر" هه‌روه‌ها نازم ده‌باغ ئه‌وه‌شی وت" من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیم چالاكی و بازرگانی و فرۆشتنی نه‌وت ڕابگرین جارێكی تر خۆمان توشی قه‌یرانی گه‌وره‌ی تر بكه‌ینه‌وه، ده‌بێت كورد خۆی بپارێزێت له‌و شه‌ڕه لاوه‌كیه‌ی له‌ساحه‌ی ئه‌و له‌سه‌ر حسابی ئه‌و ده‌كرێت كه ئه‌مریكا دژایه‌تی ئێران بكات، بۆیه باشترین ڕێگا خۆ به‌ستنه‌وه‌ی كورده به سیاسه‌تی عیراق، ده‌بێت فرۆشتنی نه‌وت به ئێران به‌رده‌وامه تا ئه‌وكاته‌ی عیراق ده‌ڵێت نا."
نازم ده‌باغ له‌سه‌ره‌تای وتوێژه‌كه‌دا سه‌باره‌ت به كاریگه‌ری كه‌وتنه بواری قۆناغی دوومی سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران له‌سه‌ر بازرگانی نێوان عیراق به‌گشتی، هه‌رێمی كوردستان به‌تایبه‌تی لگه‌ڵ ئێران وتی یەکەم تا ئێستا گۆڕانکاری ئەوتۆ لەشێوازی مامەڵەی بازرگانی عیراق و هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران نەهاتۆتە پێش ، شێوەی دووەم دڵەڕاوکێ هەیە لەنێوان بازرگانی بۆ چۆنیەتی گواستنەوەی پارە و مامەڵە بازرگانەکان، بەڵام بەگشتی تا ئێستا گۆڕانکاریەکی ئەوتۆ نەهاتۆتە پێش."
سەبارەت بەوەی بۆچی هیچ گۆڕانکارییەک بەسەر بازرگانی عیراق و هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێراندا نەهاتووە لەدوای سەپاندنی قۆناغی دووەمی سزاکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران ؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان له ئێران ڕونیکردەوە" چونکە بابەتی بازرگانی لەگەڵ ئێران و تورکیا مەسەلەیەکە پێداویستی ژیانی ڕۆژانەی هاوڵاتیان و خەڵکی هەژارە، چونکە لەڕوی نرخ و کاتی گەیشتنەوە بۆ خەڵکی کوردستان و عیراق داخوازی لەسەرە بۆیە تا ئەوکاتەی کەفشارێکی جدی نەیەتە سەر بازرگانەکان پێم وایە خەڵک لەهەوڵدایە کەبەردەوام بێت لەکاری خۆی، خاڵی دووەم، ئەو بازرگانانە بنەمایەکی بازرگانیان لە ساڵانێکی زوەوە لەگەڵ ئێران داناوە بۆیە ئاسان نیە بیر لەگۆڕینی بکەنەوە ئەگەر ناچار نەبن."
ئایا بەردەوامی بازرگانی لەگەڵ ئێران بۆ عیراق بەگشتی وە هەرێمی کوردستان زیانی نیە و چاوەڕێی پەرچە کرداری ئەمریکا ناکەن، بۆ نمونه گه‌مارۆ بخاته سه‌ر كورده‌كان و عیراق؟
نازم دەباغ بەم شێوەیە وەڵامی دایەوە و وتی" من بەپێچەوانەی ئەو بۆچونانەم چونکە ئەوەی زیان لەکورد دەدات پێش هەموو کەس ئەو وڵاتانەن کە کورد تێیدا دەژی، ئەگەر ئەو وڵاتانە پارێزگاری لەکورد بکەن هۆکارە دەرەکیەکان بەو شێوەیە کاریگەری نابێت، هەروەک هەفتەیەک لەمەو پێش ترامپ بڕیاری کشانەوەی ئەمریکای دا لەسوریا کوردی لەوێ بەتەنها بەجێهێشت، خۆ ئەگەر بەتەنهاش جێی نەهێشتبێت کوردی خستۆتە دڵەڕاوکێ و مەترسیەوە لەو وڵاتە، وە قسەکانی ترامپ هەفتەی ڕابردوو واتای ئەوەبوو کە ئەو لەڕوانگەی بازرگانیەوە سەیری کورد دەکات بەڵام ئێمە دەبێت لەڕوانگەی
جوگرافی و مێژووی و فەرهەنگیەوە سەیری دراوسێکانمان بکەین."
وتیشی" هه‌میشه ڕه‌چاوی ئه‌وه ده‌كرێت ك كاردانه‌وی جدی هه‌بێت به‌ڵام وه‌ك وتمان ده‌بێت هه‌رێمی كوردستان له‌چوارچێوه‌ی عیراقدا هه‌ڵوێستكان و كاره‌كانی خۆی ئه‌نجام بدات و ئه‌وكات سه‌یری به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان و قۆناغه‌كانی ئه‌وكاتی بكات كه‌چی بكات؟ تا زیانی زیاتر نه‌كات."
نازم ده‌باغ ده‌شڵێت" من به‌دڵنیاییه‌وه ده‌ڵێم كورد ئه‌گه‌ر نه‌شڵێین "نابێت كوڕی خۆی به‌قوربانی كچی خه‌ڵك بكات" ده‌ڵێم "نابێت منداڵی خۆی بكاته قوربانی خه‌ڵك" له‌كاتێكدا كه‌خۆی زیاتر پێویستی پێی هه‌بێت، ، كێشه‌ی ئێمه زیاتر په‌یوه‌ندی به ناوخۆی خۆمان و چاره‌سه‌ركردنی كێسه‌كانی كورده له‌چوارچێوی عیراق نه‌ك خۆ به‌ستنه‌وه به ئه‌مریكا و وڵاتانی ده‌ره‌وه، كه له ئه‌نجامی هه‌نگاوێكی سه‌ره‌ڕۆیی و به‌جێ هێشتنی ناوچه‌كه جارێكی تر كورد له‌بابه‌تی نه‌كسێی ١٩٧٤ وشكسته‌كانی شۆڕشه‌كانی تر نزیك ده‌كاته‌وه."
ده‌باغ جه‌ختی كرده‌وه" نابێت كورد له عیراق جیابكرێته‌وه ده‌بێت كورد پشتیوانی ئه‌و سیاسه‌ته بكات كه له‌عیراقدا ده‌درێت، له‌به‌ر ئه‌وه مه‌سه‌له‌ی ترس له ئه‌مریكا و ڕوسیا و وڵاتانی ده‌ره‌كی هێنده‌ی ترس نیه له وڵاتانی دراوسێ، من ترسم هه‌یه وڵاته دراوسێكانمان پشتمان لێبكه‌ن نه‌ك وڵاتانی ده‌ره‌كی چونكه به‌درێژایی مێژوو بڕوانن ، كۆماری مهاباد ڕوسیا پشتیوانی كرد دوایی جێی هێشت، مه‌لیك مه‌حمود حكومه‌تی ڕاگه‌یاند، دواتر هه‌ر ئینگلیزه‌كان بۆ خۆیان به‌فڕۆكه لێیان دا، ئه‌وه‌تا له‌سوریا كورد پشتی به ئه‌مریكا به‌ست، ئه‌مریكاش پشتی لێكرد ناچار كورد داوای هه‌ندك ڕێكه‌وتنی له‌سوریا كرد كه من پێم وایه دبوو كورد هه‌ر زوتر ئه‌وه‌ی بكردایه تائه‌و هه‌موو زیانه‌ی نه‌كردایه.بۆیه به‌بڕوای من ئه‌وه‌نده خۆ به‌ستنه‌وه به ئه‌مریكا و وڵاتانی ده‌ره‌وه كارێكی خراپه و پێویسته پشت به‌خۆمان ببه‌ستین."
ئه‌ی بۆچی ئێران له ڕیفراندۆمدا هاوشێوه‌ی وڵتانی تر پشتی له‌كورده‌كانی عیراق كرد و گه‌مارۆی خستنه سه‌ر؟
نازم ده‌باغ وتی" ئێران پێش ڕیفراندۆم پێی وتین ئه‌گه‌ر بیكه‌ن پشتان تێده‌كه‌ین، خۆ ئه‌و وڵاتانه‌ی وایان نه‌وت پێش ئێران پشتیان له‌كورد كرد، دواجار هه‌ر ئێران پێش هه‌موو وڵاتان پشتیوانی كوردی كرده‌وه، بۆی من پێم وایه ئێران هه‌موو كات له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوری عیراقیدا پشتیوانی كوردی كردووه و ده‌شبێت."
له‌میانه‌ی به‌دواداچونێكی ژیار محه‌مه‌د له‌به‌شی كوردی ده‌نگی ئه‌مریكا له‌زاری چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگاداره‌وه ئه‌وه ده‌ركه‌وت كه ناردنی نه‌وت له‌ڕێگای پێنجوێن بۆ به‌نده‌ر عه‌باس له ئێران ڕۆژانه به‌شێوه‌یه‌كی تا ڕاده‌یه‌ك نهێنی وه به‌رنامه داڕێژراو كه له به‌دواداچونه‌كانی دواتردا ڕونكردنه‌وه‌ی زیاتر ده‌خرێته‌ڕوو به‌رده‌وامه."
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌و زانیاره‌ی پشت ڕاستكرده‌وه و وتی" نه‌ك هه‌ر له‌ڕێگای پێنجوێن، به‌ڵكو له‌خاڵی سنوری حاجی هۆمه‌ران و په‌روێزخان و هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه فرۆشتنی نه‌وت ڕۆژانه له‌ڕێگای ئێرانه‌وه به‌رده‌وامه، من نه‌شم بیستووه ڕاگیرابێت."
به‌بڕوای نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی عیراق له ئێران به‌شێكی قسه‌كانی سه‌رۆك تره‌مپ دور نیه له‌گه‌ڵ كورده‌كانی عیراقی بوبێت و وتی" ده‌كرێت به‌شێكی قسكانی سه‌رۆكی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ كوردی عیراقی بوبێت، چونكه خۆ (په‌یه‌ده) ڕایگه‌یاند: كه ئه‌وان نه‌وته‌كه‌یان به كه‌سانی دیاریكراو ده‌فرۆشن ئه‌وان ده‌یفرۆشن به ئێران."
وتیشی" ئه‌گه‌ر كورد به‌وریای مامه‌ڵه نه‌كات، زیره‌ك نه‌بێت، وه‌ك پێشتر وتم منداڵی خۆی قوربانی خه‌ڵك نه‌كات به‌دڵنیایی زیان ده‌كات نه‌ك قازانج."
نازم ده‌باغ وتیشی" من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیم چالاكی و بازرگانی و فرۆشتنی نه‌وت ڕابگرین جارێكی تر خۆمان توشی قه‌یرانی گه‌وره‌ی تر بكه‌ینه‌وه،به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌م كه ده‌بێت (دیقه‌ت) بكات خۆی ببه‌ستێته‌وه به‌سیاسه‌تی عیراقه‌وه."
ده‌باغ ئه‌وه‌شی وت" ناوهێنانی كورد له لایه‌ن سه‌رۆكی ئه‌مریكاوه وه‌ك به‌رگریكردن بوو له‌بڕیاره‌كه‌ی خۆی كه‌ڕه‌خنه‌ی لێگیرا ئه‌مریكا دۆسته‌كانی خۆی له‌سوریا جێ هێشت، ئه‌گه‌رنا ئه‌و كه‌مه نه‌وته‌ی ئه‌و ده‌یڵێ ئه‌مریكا خۆی ده‌توانێت هاوكاری كورد بكات تا پێویستی به‌وه‌ش نه‌بێت."
وتیشی" ده‌بێت كورد خۆی بپارێزێت له‌و شه‌ڕه لاوه‌كیه‌ی له‌ساحه‌ی ئه‌و له‌سه‌ر حسابی ئه‌و ده‌كرێت كه ئه‌مریكا دژایه‌تی ئێران بكات، بۆیه باشترین ڕێگا خۆ به‌ستنه‌وه‌ی كورده به سیاسه‌تی عیراق، ده‌بێت فرۆشتنی نه‌وت به ئێران به‌رده‌وامه تا ئه‌وكاته‌ی عیراق ده‌ڵێت نا."
نازم دەباغ لە پاش ئەم گفتوگۆیە ڕوونکردنەوەیەکی بۆ دەنگی ئەمەریکا ناردووە ئەمەش دەقەکەیەتی.
"باس لەوە کراوە ناردنی نەوت لە ڕێگای هەرێمی کوردستانەوە بۆ ئێران بەردەوامە مەبەستم لە نەوتی قورسە (نەوتی رەش) کە بەرهەمێکی پرۆسەی پاڵاوتنی نەوتە کە لە رێی کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەتەوە هەناردە دەکرێت یان لەو نەوتەی کە بە
رێگای قاچاخەوە لە شوێنەکانی تری عیراق دەگەیەندرێتە سنوورەکانی کوردستان , هەموو لایەک لێی ئاگادارن، حکومەتی هەرێم لە ڕێگای لولەی تورکیاوە نەوتی خۆی رەوانە‌ی ده‌ره‌وه دەکات. بۆ رێگریکردن لەو نەوتەی کە لە رێی قاچاخەوە دێتە کوردستان حکومەتی هەرێم پێویستی بە هەماهەنگیەکی زیاترە لەگەڵ حکومەتی فێدرال."
بەشی عێراق و هەرێمی کوردستان- نازم دەباغ نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گفتوگۆیێکی تایبەتی لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی کوردپرێس کردووە و گوتوویەتی پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بەرەو باشتربوون دەچێت و لە هەموو بوارەکاندا عیلاقاتی هەردوولایەن قووڵتر دەکرێنەوە بەتایبەتی لە کەرتی بازرگانی و هەڵگرتنی لەمپەرەکان بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی.
کوردپرێس:
نازم دەباغ نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە ئەنجامی سەردانەکەی بەرهەم ساڵح بۆ تاران بە هەواڵنێری کوردپرێسی ڕاگەیاند: سەردانەکەی بەڕێز دوکتور بەرهەم بۆ تاران دەستپێکێکی باش بوو بۆ نوێ کردنەوە و پتەو کردنەوە پێوەندییەکانی نێوان کۆماری ئیسلامیی ئێران و هەروەها عێراق و ڕۆیشتن لە سەر ئەو سیاسەتەی کە جەنابی مام جەلال ئەو پێوەندییەی بە گرینگ هەڵدەسەنگاند.
نازم دەباغ گوتیشی: جوگرافیایێکی تایبەتی لە نێوان ئێران و کۆماری عێراقدا هەیە کە ناکرێت نادیدەی بگرین بۆیە بە باشی دەزانین چ لە باری ئابووری و چ لە باری ئەمنی و سیاسییشەوە بە هەند وەربگیرێن.
ناوبراو زیادی کرد: سەردانی دوو لایەنە هەیە و بەتایبەت لە ئاستی وەزیرەکاندا وەزیرە ئێرانییەکان لەم ڕۆژانەدا سەردانیان هەیە و پێشتریش ئەو سەردانانە بووە و دیارە ئەو کارانە کاری یەک ڕۆژە و دوو ڕۆژە نییە کە ئەنجامەکەی لە چەند ڕۆژ مانگێکدا بەدی بکرێت. بەڵام بۆ ئایندەیێکی دوورتر کاریگەریی خۆی دەبێت.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لەبارەی پێوەندییە ئابوورییەکان و کێشەی خاڵە سنوورییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی بە هەواڵنێری کوردپرێسی وت: بەردەوام هاتوچۆ باس کردن لەو بارەیەوە هەیە و بەتایبەتی ئێستا خۆشبەختانە دوولایەنە لە سەر مەرزەکان کێشەکان باس دەکرێت و چارەسەریان بۆ دەکرێت. بۆ نموونە هەر لەم چەند ڕۆژەی ڕابردوودا شاندێکی وەزارەت لە مەریوان (دەروازەی سنووری باشماخ) کۆبوونەوەیان کردووە لە پێناو چارەسەر کردنی کێشەکان و لابردنی ئەو بەربەستانەی کە ڕێگرن لە چالاکیی بازرگانی.
نازم دەباغ جەختیشی کردەوە کێشەیێکی ئەوتۆ لە خاڵە سنوورییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان نابینرێت و چالاکیی بازرگانی بەردەوامە ئەگەرچی لەم دواییەدا چەند کێشەیێکی بچووک لە مەریوان هەبوو و ڕەنگە هەندێک جاریش لە حاجی ئومەران کێشە هەبێت بەڵام بەگشتی کێشەکان بچووکن و زوو چارەسەر دەکرێن.
نوێنەری حکوومەتی هەرێم سەبارەت بە ڕەهەندەکانی دیکەی پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی پێوەندیی فەرهەنگی لە بواری زانکۆکانی هەردوو لا بە هەواڵنێری کوردپرێسی ڕاگەیاند: هەموو پێوەندییەکان گرینگن بەتایبەتی پێوەندیی فەرهەنگی و زانستی کە فراوانترن و لە ڕێگای زانکۆکانەوە لە کۆمەڵانی خەڵکی زانستی و خوێندەوار پێوەندی دروست دەبێت بۆیە پێم وایە ئەم هەوڵانە گرینگن.
ناوبراو سەبارەت بە گەمارۆکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران و کارتێکەریی ئەو گەمارۆیانە لە پێوەندییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بە ئاژانسی هەواڵی کوردپرێسی ڕاگەیاند: ناکرێت حاشا لە کاریگەریی گەمارۆکان لە پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بکەین بەڵام کاریگەرییەکان تا ئێستا ئەوەندە زۆر نەبوون کە بکرێتە هۆی باس کردن. لە بەر ئەوەی هەمووان دەزانن کە بازرگان و سەرمایە ڕەوشتی ترسنۆکانەیە و ئەوەندەی کە بیر لە مسۆگەرکردنی بەرژەوەندی و قازانج و سوودەکانی خۆی دەکاتەوە ئەوەندە بیر لە هەندێک بەرژەوەندی ناکاتەوە بۆیە لەو مەترسییە کە بیری لێ دەکرێتەوە لە ئایندە چالاکییەکان سست بووە بەڵام حکوومەتی هەرێمی کوردستان هەوڵی داوە کە لایەنگری ئەو دوژمنایەتی و ئابڵۆقە و تەحریمانە نەبێت کە بە سەر ئێراندا سەپێندراوە بۆیە زیاتر خۆی دەبەستێتەوە بەو بڕیارە سیاسی و ئابوووری و بازرگانییانەی کە حکوومەتی عێراق بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان و بەرژەوەندییەکانی خۆی بڕیاری لە سەر دەدات.
نازم دەباغ گوتیشی تا ئێستا سەبارەت بە گەمارۆکان هیچ ڕانەگەیێندراوە جگە لەوەی بەردەوام بوونە لە سەر چالاکییەکان.
http://www.kurdpress.com/ku/details.aspx?id=42712
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق ده‌ڵێت: په‌یوه‌ندی نێوان هه‌رێمی کوردستان و ئێران توانا و هێزی ئه‌وه‌ی تێدایه که زیاتر له جاران گه‌شه بکات و به‌ره‌و پێش بڕوات.
نازم ده‌باغ نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له وتووێژێکدا له‌گه‌ڵ ئاژانسی هه‌واڵی مێهر سه‌باره‌ت به په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئێران و هه‌رێمی کوردستان له حکومه‌تی تازه‌ی عێراقدا ده‌ڵێت: ئێران له گه‌شه‌و پێشکه‌وتنی ئابووری عێراقدا رۆڵێکی گرنگی بووه و هه‌روه‌ها له پشتیوانی‌کردن له هه‌ڵوێستی سیاسی و پێکهێنانی حکومه‌تی نوێی عێراق هه‌موو هه‌وڵه‌کانی خۆی خستووه‌ته گه‌ڕ و لای ئێران، یه‌کگرتوویی و هاوئاهه‌‌نگی نێوان هێزه سیاسییه‌کانی عێراق له پێناو چاره‌سه‌کردنی کێشه‌کانیان، به‌رده‌وام گرنگییه‌کی تایبه‌تی بووه.
ئه‌و ده‌ڵێت: به‌رده‌وام پێم وایه که په‌یوه‌ندی نێوان هه‌رێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئێران توانا و هێزی ئه‌وه‌ی تێدایه که زیاتر له جاران گه‌شه بکات و به‌ره‌و پێش بڕوات.
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق سه‌باره‌ت به سه‌ردانی ئه‌م دواییه‌ی کاک مه‌سعود بۆ به‌غدا و په‌یوه‌ندی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا ده‌ڵێت: دوای به‌ڕێوه‌چوونی ریفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی کوردستان، ئه‌م سه‌ردانه‌ی کاک مه‌سعود بۆ به‌غدا هه‌نگاوێکی گرنگ و کاریگه‌ر له پێناو چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی نێوان هه‌رێمی کوردستان و به‌غدا بوو.
ئه‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: هه‌لومه‌رج و په‌یوه‌ندی کورده‌کان له قۆناغی ئیستادا به جۆڕیکه که ده‌بێت کێشه‌کانی خۆیان له چوارچێوه‌ی ده‌ستووری عێراقدا چاره‌سه‌ر بکه‌ن.
ئه‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: بوونی سه‌رۆک کۆمارێکی به‌‌هێزی کورد له به‌غدا و سه‌رۆک وه‌زیرانێک که له رابردوودا دۆستی نزیکی سه‌رکرده‌کانی کورد له‌وانه مام جه‌لال و کاک مه‌سعود بووه ده‌توانێت ده‌رفه‌تێکی زێڕین بێت بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا و ئه‌من و ئاسایشی عێراق و هه‌رێمی کوردستان بپارێزێت.
نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستان سه‌باره‌ت به گوشاره‌کانی ئه‌مریکا بۆ سه‌ر عێراق به مه‌به‌ستی دابه‌زاندنی په‌یوه‌ندییه‌کانی ئه‌و وڵاته له‌گه‌ڵ ئێران ده‌ڵێت: من پێم وایه ئه‌مریکا وه‌کوو رابردوو، گوشاره‌کانی بۆ سه‌ر عێراق زیاد ده‌کات، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له به‌رپرسانی عیراق و هه‌رێمی کوردستان گوێبیستی ده‌بین ئه‌وه‌یه که پارێزه‌ری به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خه‌ڵکی عێراق و هه‌رێمی کوردستان ده‌بن و به پێی ده‌ستووری عێراق هه‌ڵسوکه‌وت ده‌که‌ن و ئه‌و یاسا و رێوشوێنانه په‌یڕه‌و ده‌که‌ن که له لایه‌ن حکومه‌تی ناوه‌ندی به‌غداوه بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت.
نازم ده‌باغ له کۆتاییدا ده‌ڵێت: پێم وایه عێراق و هه‌رێمی کوردستان نابێت ببنه به‌شێک له کێبڕکێی دوژمنانه‌ی هێزه بیانییه‌کان که زیان‌گه‌یاندن به عێراق له به‌رنامه‌یاندایه.
باڵیۆزی ئێران لەبەغدا لەچوارچێوەی ئابڵوقە ئابوریەكەی ئەمریكا بۆ سەر ئێران هەڕەشەی توند لەعیراق دەكات و ڕایدەگەیەنێت، "ئەگەر بەغدا پابەندی ئەو سزایانە بێت ئەوا بەتوندترین شێوە سزای دەدەین"، نوێنەری حكومەتیش لەتاران بەدوری دەزانێت ئێران ئەو هەڕەشەیەی كردبێت و دڵنیاییش دەدات كە "مەترسیان نابێت".
ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لەبەغدا بەڕۆژنامەی (وەتەنی) ڕاگەیاندوە، "ئەگەر بەغدا پابەندی سزاكانی واشنتۆن بۆ سەر تاران بێت و دەستبەرداری كاڵا ئێرانییەكان بێت، ئەوا حكومەت و گەلی عیراق بەتوندترین شێوە سزا دەدەین".
لەوبارەیەوە نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێم لەتاران بەSNNی ڕاگەیاند، "من پێموانییە ئێران بەهیچ شێوەیەك هەڕەشە لەعیراق بكات و ناشیكات، بەڵام بەدڵنیاییەوە ئێران چاوەڕوانی هەیە لەعیراق هەموكات لەڕێگەی سەرۆك كۆمارو سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانەوە تەئكیدیان لەوەكردۆتەوە كە عیراق هەوڵدەدات خۆی بەدوربگرێت لەبەشداریكردن لەو بەرنامەیەی ئەمریكا دژ بەئێران گرتویەتیەبەر".
وتیشی:"پێموانییە ئوە هەڕەشەی لەعیراق كردبێت، تاوەكو كاریگەری لەسەر هەرێمی كوردستان هەبێت، عیراق خۆی ئەو بڕیارە دەدات پێوەی پابەنددەبێت یان نا، بەڵام عیراق دەتوانێت سیاسەتێكی میانگیر بگرێتەبەر بۆ ئەوەی بەرژەوەندیەكانی خەڵكی عیراق نەكەنە قوربانی بەرژوەندیەكانی وڵاتانی دەرەوە".
نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران کە لە پشکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە، ئابڵوقەکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران بە ”ناڕەوا“ وەسف دەکات و داوا دەکات ”تا دەتوانین“ هاوکاریی ئێران بکرێت.
نازم دەباغ، نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران لە پشکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کە حزبەکەی پەیوەندییەکی تایبەتی لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا هەیە، بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: ”ئابلوقەی ئابووری لەسەر ھەریەکە لە ئێران یان عێراق دابنرێ، ئەوا ڕەنگدانەوەی بۆ سەر وڵاتانی دیکەش دەبێ، ھەرێمی کوردستانیش بەشێکە لە عێراق و ئەویش دەگرێتەوە، بەڵام عێراق لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەی ئێستا ھەیەتی، ھاواریەتی و دەڵێ ناتوانین پابەندنی ئەو سزایانە بۆ سەر ئێران بین، بۆیە دەبێ عێراق بخرێتە دەرەوەی ئەو ئابلوقانەی لەسەر ئێران دادەنرێت“.
نوێنەرەکەی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران، ئەوەشی خستە ڕوو، کورد مافی ئێرانی بەسەرەوەیە، چونکە ئەو کاتانەی ئابلوقەی عێراق و وڵاتانی دیکەی لەسەر بووە، گوایە ئێران ھاوکاریی کوردی کردووە، بۆیە دەڵێت: ”کورد تا دەتوانێت، دەبێ ھاوکار بێ، لەلایەکی دیکەشەوە بەشێک لە خەڵکی ئێران کوردن و لەگەڵ ھەرێمی کوردستان ھاوسنوورن، لەگەڵ ئەوەشدا ئێران بەشێوەیەکی گشتی جگە لەو ماوە کەمەی ڕاپرسی، ھەمیشە بەشێک بووە لە بووژاندنەوە و نەوەستانی چالاکیی ئابووریی ھەرێمی کوردستان“.
جەختیشی لەوە کردەوە: ”ناکرێ منداڵی خۆمان بە قوربانی منداڵی خەڵک بکەین، پێم باشە عێراقیش ئەوەندەی دەتوانێت، نەبێتە بەشێک لەو ململانێیانەی کە ئەمریکا لە ناوچەکە ھەیەتی“.
ئەو بەرپرسەی یەکێتی لە حکوومەتی هەرێمی کوردستان، جەختی لەوەش کردەوە، ئابڵوقە ئابوورییەکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران بە ناڕەوا دەبینێت و نایشارێتەوە: ”دونیا پشتیوانی لە ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکەی کۆمەڵەی ٥ +١ دەکات، تەنیا دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دژی وەستاوەتەوە، بۆیە ئەو ئابلوقانەی خراوەتە سەر ئێران، بە ناڕەوای دەبینین“.
رۆژنامه‌ی خراسان: ههڵبژاردنی به‌رهه‌م ساڵح وه‌کوو سه‌رۆک کۆماری عێراق له لایه‌ن په‌رله‌مانی ئه‌و وڵاته‌وه له نێوان حه‌وت به‌ربژێردا که هه‌موویان که‌سایه‌تی سیاسی کورد بوون، پێشوازی کۆماری ئیسلامی ئێرانی به‌دوای خۆیدا هێنا. کاریگه‌ری ئه‌م هه‌ڵبژاردنه له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی ئێران و عێراق بابه‌تێک بوو که له وتووێژ له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له تاران هه‌ڵمانسه‌نگاند.
ههڵبژاردنی به‌رهه‌م ساڵح چ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی نێوان ئێران و عێراق ده‌بێت؟
به‌ڕای من ههڵبژاردنی دکتور به‌رهه‌م ساڵح وه‌کوو سه‌رۆک کۆماری عێراق فاکته‌رێکی باش و ئه‌رێنی ده‌بێت له داهاتوو په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئێران و عێراق.
بۆ؟
به پێی رابردوو و مێژووی دکتور به‌رهه‌م، ئه‌و هه‌میشه چاوی له گه‌شه‌ی په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامی ئێران بووه، له لایه‌کی دیکه‌وه جوگرافیای ئێران و عێراق به شیوه‌ێه‌که که ناتوانین له‌به‌رچاوی نه‌گرین، هه‌روه‌ها ئه‌من و ئاسایشی ئێران و عێراق گرێدراوی یه‌که، به‌م هۆکارانه من چاوه‌ڕوانی ئه‌وه ده‌که‌م له سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی به‌رهه‌م ساڵح‌دا ئاستی په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئێران و عێراق گه‌شه بکات.
به‌ڕای ئێوه بارودۆخی په‌یوه‌ندییه‌کانی ئێران و عێراق له سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی به‌رهه‌م ساڵح چ جیاوازییه‌کی له‌گه‌ڵ سه‌رده‌می فوئاد مه‌عسوم ده‌بێت؟
من رێزێکی تایبه‌ته‌م بۆ دکتور مه‌عسوم هه‌یه، ئێمه جگه له‌وه‌ی دۆست و هاوڕێی دێرینی یه‌کین هاوشاوری و له سه‌رده‌می خه‌باتیشدا هاوخه‌بات و هاوکار بووین، به‌ڵام بارودۆخی ئه‌م دوو که‌سه جیاوازه، هه‌م له رووی ته‌مه‌نه‌وه هه‌م له رووی بیرۆکه و تێڕوانینه‌وه، له‌م رووه‌وه به‌رهه‌م ساڵح زۆربه‌ی ئه‌و ئیش و ئامانجانه‌ی که فوئاد مه‌عسوم نه‌یکرد ده‌توانێت بیکات. .
دکتور به‌رهه‌م له رووی تێڕوانین و بیری سیاسییه‌وه زیاتر له مام جه‌لال نزیکه یان له فوئاد مه‌عسوم؟
به‌رهه‌م ساڵح خوێندکار و درێژه‌پێده‌ری قوتابخانه‌ی مام جه‌لاله.
بوونی به‌رهه‌م ساڵح له‌م شوێنه‌دا چ کاریگه‌ری و ئاکامێکی بۆ کورده‌کان ده‌بێت؟
چاوه‌ڕوانی ئه‌وه ده‌که‌ین وێڕای چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی نێوان کورد و به‌غدا، ئاستی په‌یوه‌ندییه‌کانیش گه‌شه بکات، ئێمه خوازیاری هاوبه‌شی(مشارکت)، سازان(توافق) و هاوسه‌نگی(توازن)ن، له هه‌وڵداین زه‌مینه‌ی ئه‌م بابه‌تانه ساز بکرێت، به‌ڕای من پێگه‌ی هه‌رێم به ههڵبژاردنی دکتور به‌رهه‌م به‌‌هێزتر ده‌بێت.
دوایین هەواڵەکان
- پهيامى سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى بۆ ساڵى نوێ
- پەیامی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی زایینی2025
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان، پێشوازيى له كونسوڵی گشتيى نوێى ئێران كرد
- عەباس غەزالی: کۆچی مامۆستا مهنسوور یاقووتی وهک لهدهست چونی یاقووتێکی گرانبههایه
- سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ وهزیری بهرگریی هۆڵهندا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازيى له ئيسماعيل بهشيكچى كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى و وهزيرى بهرگريى ئيتاڵيا كۆبوونهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانيی نێودەوڵەتی كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازیی له باڵيۆزى نوێى چيك كرد
- سەرۆک نێچیرڤان بارزانی پێشوازیی لە سوپاسالاری بەریتانیا کرد