ئاژانسی USAID ئەمریكی بەرێگای هەرێمی كوردستانەوە یارمەتی كوردان لەسوریا دەدات
ئەمڕۆ لەدیدارێكی نێوان د.دیندار زێباری جێگری بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوە بۆ كاروباری رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان و بەرێز جۆزێف پێنگتۆن كونسوڵی گشتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە هەرێمی كوردستان و شاندێكی ئاژانسی (USAID) ئەمریكی باس لەرەوشی پەنابەرانی رۆژئاوا لەهەرێمی كوردستان و ئەو هاوكاریانەی كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆیان پێشكەش كردووە كرا.
شاندی ئاژانسی (USAID) بەسەرۆكایەتی بەرێز ئەندرۆ پلێت بوو سەرۆكی ئەم ئاژانسە لەعیراق و وڵاتانی عەرەبی ، هەروەها USAID)) گەورەترین ئاژانسی حكومەتی ئەمریكایە و لەبواری پێشكەش كردنی هاوكاری و یارمەتی مرۆیی بۆ وڵاتانی هەژار و پەنابەر و ئاوارەكان لەجیهان كار دەكات.
سەرەتای دیدارەكە بەرێز جۆزێف پێنگتۆن كونسوڵگی گشتی ئەمریكا لەهەرێم رۆڵی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە هاوكاریكردنی پەنابەرانی رۆژئاوا بەرزنرخاند .
هەروەها شاندی ئاژانسی (USAID) مەبەستی سەردانەكەیانە بۆ هەرێمی كوردستان خستیەروو و رایگەاند" كە هاتوون بۆ گەیاندنی هاوكاری مرۆیی بۆ ناوچە كوردییەكانی سوریا بەرێگای خاكی هەرێمی كوردستانەوە.
لەلایەن خۆیەوە د.دیندار زێباری سوپاسی ئاژانسی USAID)) ئەمریكی كردو رایگەیاند" حكومەتی هەرێمی كوردستان هەر لەسەرەتاوە بەپێی توانا دەستی هاوكاری و یارمەتی بۆ هەموو گەلانی سوریا و بەتایبەتی گەلی كورد درێژی كردووە و ئامادەیی حكومەتی هەرێمی كوردستانیشی دەربڕی بۆ هەر هاوكاریەك لەبواری گەیاندنی یارمەتی مرۆیی بۆ كوردانی رۆژئاوا هەروەكو چون پێشتریش بەرێگای فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە كۆمەكی نێودەوڵەتی گەیێندرایە ئەم ناوچانە.
سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان وتارێک له په‌رله‌مانی ئه‌وروپا پێشکه‌ش کرد
ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه، 2014/1/21، به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ر بانگهێشتی په‌رله‌مانی یه‌کێتی ئه‌وروپا گه‌یشته برۆكسل.، دواتریش له دانیشتنێكی په‌رله‌مانی ئه‌ورووپادا له وتارێكدا سه‌رۆك بارزانی تیشكی خسته‌رسه‌ر چه‌ند پرسێكی گرنگ و ره‌وشی هه‌رێمی كوردستان و عێراق و ناوچه‌كه‌شی شیكرده‌وه.
له‌و کۆبوونه‌وه‌دا که ژماره‌یکی زۆر له په‌رله‌مانتاری ئه‌وروپا به‌شدار بوون و نزیکه‌ی یه‌ک کاتژمێری خایاند، له سه‌ره‌تادا سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان باسی گرنگی رۆلی یه‌کێتی ئه‌وروپای کرد و ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که ده‌رفه‌تی زۆر هه‌یه بوهاوکاری له نێوان یه‌کێتی ئه‌وروپا و حکومه‌تی فیدرالی عێراق و هه‌روه‌ها له گه‌ڵ حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له بواره جیاجیاکاندا، به تایبه‌تی له رووی ئابوری و بازرگانی.
دوای وتاری سه‌رۆک مسعود بارزانی، ژماره‌یه‌ک له په‌رله‌مانتاری یه‌کێتی ئه‌وروپا راو و بۆچونیان له سه‌ر هه‌رێمی کوردستان و عێراق خسته روو و زۆر به ئه‌رێنییه‌وه باسیان له رۆل و سه‌رکردایه‌تی ژیرانه‌ی سه‌رۆک بارزانی-یان کرد. هه‌روه‌ها پێشکه‌وتنه‌کانی هه‌رێمی کوردستان له روی ئاسایش و سه‌قامگیری وگه‌شه‌کردنی ئابوری به‌رز نرخاند. دواتریش ژماره‌یه‌ک پرسیاریان ئاراسته‌ی سه‌رۆکی هه‌رێمیان کرد.
ده‌قی وتاری سه‌رۆکی هه‌رێم:
سه‌ره‌تا ده‌مه‌وێت سوپاسی لیژنه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه له په‌رله‌مانی ئه‌وروپا بكه‌م كه بۆ ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یان بانگهێشت كردین ، بێگومان ئه‌وروپا رۆڵێكی گه‌وره‌ی هه‌یه و بوارێكی فراوانیش هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كار له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی فیدراڵی و حكوومه‌تی هه‌رێمدا بكات بۆ پته‌وكردنی پێوه‌ندییه‌كان له هه‌موو بواره‌كاندا به تایبه‌تی له بواره‌كانی ئابووری و بازرگانیدا. ده‌زانین كه رێكه‌وتنێك له نێوان حكوومه‌تی عیراق و یه‌كێتی ئه‌وروپادا هه‌یه‌و هیوادارین هه‌رێمی كوردستان رۆڵێكی له‌م رێكه‌وتنه‌دا هه‌بێت و له‌لایه‌ن یه‌كێتی ئه‌وروپا و په‌رله‌مانی ئه‌وروپاوه بایه‌خی پێ بدرێت.
ده‌مه‌وێت به‌ڕێزتان له كورته‌یه‌ك له‌و كاره‌ساتانه ئاگادار بكه‌مه‌وه كه به‌سه‌ر گه‌لی كورددا هاتوون ، گه‌لی كوردستان دووچاری ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كی زۆر و هه‌ڵمه‌تی زۆر دڵڕه‌قانه بووه‌وه له‌لایه‌ن رژێمه یه‌ك له دوا یه‌كه‌كان كه ده‌سه‌ڵاتی عیراقیان گرته ده‌ست، چه‌كی كیمیاییش دژی به ئافره‌تان و منداڵان به‌كارهێنراو كرده‌ی ئه‌نفالیش دژ به گه‌لی كورد ئه‌نجام دراو له ئاكامدا 182 هه‌زار كه‌س بێ سه‌روشوێن بوون ته‌نیا ته‌رمی نزیكه‌ی چوار هه‌زاریانمان ده‌ست كه‌وته‌وه له‌وانه‌ی له بیابانه‌كانی باشووری عیراقدا زینده به چاڵ كرابوون و كاری گه‌ڕان و پشكنینیش به‌رده‌وامه بۆ دۆزینه‌وه‌ی ته‌رمی شوێن بزره‌كانی دیكه .
له چه‌ند ساتێكی كه‌میشدا پێنج هه‌زار هاووڵاتی شه‌هید بوون زۆربه‌یان ئافره‌ت و منداڵ بوون له ئاكامی به‌كارهێنانی چه‌كی كیمیایی له شاری هه‌ڵه‌بجه به ته‌نیا .
خوشك و برایانی به‌ڕێز
ئێمه له هه‌رێمی كوردستان سیاسه‌ت و كولتووری لێبوورده‌یی و پێكه‌وه ژیان و قبووڵ كردنی ئه‌وی دیكه‌مان په‌یڕه‌وكردووه، له كاتی راپه‌ڕینه‌كه‌ی گه‌لی كوردستان له ئاداری ساڵی 1991 تۆڵه‌مان له‌و كه‌سانه نه‌سه‌نده‌وه كه زوڵمیان لێ كردین، هه‌روه‌ها پاش رووخانی رژێم له ساڵی 2003دا تۆڵه‌مان له‌و كه‌سانه نه‌سه‌نده‌وه كه خراپه‌یان به‌رانبه‌ر كردین، لاپه‌ڕه‌كی نوێمان له‌گه‌ڵ خۆمان و كه‌سانی دیكه‌دا كرده‌وه، ئه‌مه‌ش یارمه‌تی ده‌ربوو بۆ ئه‌وه‌ی خۆمان بۆ بنیادنانی وڵاته‌كه‌مان و سووك كردنی باری سه‌ر شانی گه‌له‌كه‌مان ته‌رخان بكه‌ین .. له ئاكامی ئه‌و سیاسه‌ته‌دا هه‌رێمی كوردستان رێژه‌یه‌كی به‌رزی ئه‌من و سه‌قامگیری به خۆوه بینی ، ئه‌مه‌ش بووه هۆی ئه‌وه‌ى ژماره‌یه‌كی زۆر كۆمپانیای جیهانی له وڵاته جۆراوجۆره‌كانی جیهانه‌وه بێن بۆ وه‌به‌رهێنان له كوردستان. وه‌ك نموونه‌یه‌كی ساكار بۆ ئه‌وه‌ی ئاستی ئه‌و په‌ره‌سندنه بزانن كه له كوردستان به‌دی هاتووه داهاتی تاك له كوردستان به‌ر له 2003 له 500 دۆلار كه‌متر بوو ئێستا له پێنج هه‌زار دۆلار تێپه‌ڕیوه.
ئێمه له سه‌ره‌تای رێگه‌داین بۆ بنیادنانی ده‌زگا و دامه‌زراوه‌ی دیموكراتی له كوردستان و پێویستمان به یارمه‌تی ئێوه هه‌یه تا ئه‌م ده‌زگایانه له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی سه‌رده‌میانه‌و دروستانه بنیات بنێین. ئێمه پێویستمان به شاره‌زایی ئێوه هه‌یه‌و به هیواین پشتیوانی له مافه‌كانی گه‌لى كوردستان بكه‌ن.
هه‌روه‌ها داواتان لێ ده‌كه‌ین هه‌موو كۆشش و هه‌وڵتان بخه‌نه كار له پێناوى بڕیاردان له سه‌ر ئه‌و جینۆسایده‌ی به‌رانبه‌ر به گه‌لی كوردستان ئه‌نجام درا هه‌روه‌ها داوا له به‌ڕێزتان ده‌كه‌ین كار له‌گه‌ڵ لایه‌نه پَیوه‌ندیداره‌كاندا بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تییه‌كی تایبه‌تی یه‌كێتی ئه‌وروپا له هه‌رێمی كوردستاندا بكرێته‌وه ئه‌مه‌ش ده‌بێته هۆى پته‌وبوونی پێوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و وڵاتانی ئه‌وروپا له بواره‌كانی ئابووریدا.
هه‌روه‌ها داواتان لێ ده‌كه‌ین پشتیوانی له پرۆسه‌ی سیاسی له عیراق بكه‌ن له‌سه‌ر بنه‌مای پابه‌ندبوون به ده‌ستوور و دیموكراتی و فیدرالیزم و به گژداچوونی تیرۆریزم له عیراق و ناوچه‌كه به گشتی، به‌داخه‌وه‌ش تیرۆریزم بووه‌ته دیارده‌یه‌كی مه‌ترسیدار هه‌ڕه‌شه له گه‌لان و وڵاتانی جیهان ده‌كات .
ئێمه‌ش زۆرمان به ده‌ستی تیرۆریزمه‌وه چه‌شتووه به‌ڵام له به‌گژداچوونی تیرۆریزم خۆڕاگرین چونكه هیچ رێگه‌یه‌كی دیكه نییه به گژداچوونی تیرۆریزم نه‌بێت . ئێمه كولتووری لێبوورده‌ییه‌مان پێڕه‌و كردو رێگه‌مان به ئازادی ئایینی داوه‌و ئافره‌تیش رۆڵى خۆى ده‌بینێت له بنیادنانی كۆمه‌ڵه‌كه‌مان و ده‌زگاكانمان و ئه‌م سیاسه‌ته‌و ئه‌و ئاسایش و سه‌قامگیرییه‌ى هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌تی ، ئه‌وه ئێستا میوانداری 250 هه‌زلار په‌نابه‌ر ده‌كه‌ین، زۆربه‌یان كوردی رۆژئاوان هه‌روه‌ها عه‌ره‌ب و مه‌سیحی و هی دیكه‌یان تێدایه، هه‌روه‌ها میواندارى 200 هه‌زار له برا عه‌ره‌به‌كانمان ده‌كه‌ین له ناوه‌ڕاست و باشووری عیراق كه له ده‌ستى تیرۆریزم و بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی ئه‌من و ئاسایش هاتوونه‌ته كوردستان .
نزیكه‌ى 10 هه‌زار خێزانی مه‌سیحی له كوردستان ده‌ژیان، وێڕاى ئه‌م خێزانانه‌یش 26 هه‌زار خێزانی دیكه هاتنه كوردستان و به هۆى تیرۆریزم و به هۆى ئه‌وه‌وه دووچارى كوشتن و تۆقین بووبوونه‌وه، ئێستا 15 هه‌زار كه‌سی دیكه‌ی ناوچه‌ى ئه‌نباریشی هاته سه‌ر كه ره‌وشێكی دژوار به خۆوه ده‌بینێت.
ئێمه شانازى به‌وه‌وه ده‌كه‌ین كه هه‌رێمی كوردستان ببێته داڵده‌ى هه‌ر كه‌سێك په‌ناى بۆ ده‌هێنێت به‌ڵام له هه‌مان كاتدا له راستیدا بایه‌خی نێوده‌ڵه‌تی له رووى یارمه‌تیدانی ئه‌و په‌نابه‌رانه‌وه له ئاستی پێویستدا نه‌بوو، به به‌راورد له‌گه‌ڵ ره‌وشی په‌نابه‌ران له وڵاتانی دیكه له ناوچه‌كه‌دا.
هه‌رێمی كوردستان و كورد فاكته‌ری سه‌قامگیرین نه‌ك فاكته‌رى كێچه‌ڵ یان دروستكردنی كێشه، له‌سه‌ر ئه‌م سیاسه‌ته به‌رده‌وام ده‌بین و هه‌موو هه‌وڵێك ده‌خه‌ینه گه‌ڕ له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی دیكه له عیراق بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان و بنیادنانی ده‌زگاكانى ده‌وڵه‌ت و پابه‌ندى ده‌ستورییش ده‌بین و له پێناوى هه‌ر هه‌موو ئه‌مه‌یشدا جارێكی دیكه داواتان لێ ده‌كه‌م ئێمه پێویستمان به پشتیوانی و یارمه‌تی ئێوه هه‌یه. له‌گه‌ڵ ئه‌وپه‌ڕى سوپاسدا.
وڵاتی سوید و هەرێمی كوردستان جەخت لەسەر زیاتر پتەوكردنی پەیوەندیەكان دەكەنەوە
بەمەبەستی پتەوكردنی زیاتری پەیوەندیەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و وڵاتی سوید، ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت، پێشوازی لە خاتوو جیسیكا سڤاردسترۆم بەرپرسی نووسینگەی باڵیۆزخانەی سوید لە هەرێم كرد.
لە دیدارێكدا كە خاتوو سوهام جەبەلی یاریدەدەری بەرپرسی فەرمانگە ئامادەبوو، باس لە پەیوەندیە دووقۆڵیەكان و بارودۆخی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان و عیراق و پرسی پێكهێنانی كابینەی تازەی حكومەت و رەوشی ئاوارەكانی سوریا لە هەرێم كرا.
فەلاح مستەفا پوختەیەكی لەسەر رەوشی هەنووكەیی هەرێم و سەردانی شاندی هەرێم بۆ بەغدا پێشكەش كردوو گووتی حكومەتی هەرێم جەخت لەسەر پابەندبوون بە دەستوور و پرەنسیپی دیالۆگ دەكاتەوە بۆ چارەسەركردنی پرسەكانی نێوان هەولێرو بەغدا. هەروا گووتی هەوڵەكان بەردەوامن بۆ پێكهێنانی كابینەی تازەی حكومەت.
هەردوولا باسیان لە بایەخی بەرەو پێشبردنی پەیوەندیە دووقۆڵیەكان كرد وێڕای هاندانی كەرتی تایبەت و فراوانكردنی بواری پەیوەندیەكان. لەم رووەوە بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە ئاماژەی بەوەدا كە بەم دواییە حكومەتی هەرێم نوێنەرێكی دیكەی لە سوید دەستنیشان كردووەو هیوادارین دامەزراوە فەرمیەكانی ئەم وڵاتە هاوكاری و هەماهەنگی لەگەڵ بكەن .
هەر لە دیدارەكەدا باسیان لە پێشهاتە سیاسیەكانی عیراق و ناوچەكە كرد و تیشك خرایە سەر ئەنجامدانی پرۆسەی هەڵبژاردنی عیراق و هیوایان خواست هەڵبژاردن لە وادەی دیاریكراوی خۆیدا ئەنجام بدرێت. هاوكات باس لە رەوشی نالەباری پارێزگای ئەنبارو مەترسیەكانی ئەو تەنگژەیە كرا، فەلاح مستەفا هیوای خواست كە حكومەتی فیدراڵ بتوانێ حەكیمانە ئەم قەیرانە چارەسەر بكات.
دواتر باس لە تەنگژەو ئاڵۆزیەكانی سوریا و پرسی ئاوارەكانی سوریا لە هەرێم كرا. هەردوولا نیگەرانی خۆیان خستەڕوو كە رۆژانە ژمارەیەكی زۆری خەڵكی مەدەنی دەبنە قوربانی ململانێی سەربازی و نزیكەی 3 ملیۆنیش ئاوارەی وڵاتانی دیكە بوونە. بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت گووتی لەڕووی مرۆییەوە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەبێ زیاتر بەهانای ئەم ئاوارانە بێت چونكە پێویستیان بە كۆمەك و یارمەتی هەنووكەیی هەیە. هەر لەم رووەوە باس لە كۆنفڕانسی مرۆیی وڵاتانی كۆمەك بەخش بۆ ئاوارەكانی سوریا كرا كە بەم دواییە لە وڵاتی كوێت بەڕێوەچوو.
خاتوو جیسیكا سڤاردسترۆم كە هاوكات هەڵسوڕێنەری كاروباری باڵیۆزخانەی سویدە لە عیراق، وێڕای نیشاندانی خۆشحاڵی خۆی بۆ ئەو دیدارە، هیوای خواست بتوانن ئاستی پەیوەندیەكانی نێوان سوید و هەرێمی كوردستان بگەیەننە قۆناغێكی پێشكەوتووتر.
لە فەڕەنسا كار بۆ دادگایی كردنی ئەو كۆمپانیایانە دەكرێ كە هاوكاری رژێمیان كردووە بۆ بەدەست هێنانی چەكی كیمیاوی
سەر لەبەیانی ئەمڕۆ 20/1/2014 ئارام ئەحمەد محەمەد وەزیری كاروباری شەهیدان و ئەنفال كراوان پێشوازی كرد لە پارێزەری فەرەنسی كابریل میرون، پارێزەری داكۆكی كار لە مافی قوربانیان كە لە ئێستادا لەولاتەكەی كار بۆ دادگایی كردنی ئەو كۆمپانیایانە دەكات كە هاوكاری رژێمی پێشوویان كردوە بۆ بەدەست هێنانی چەكی كیمیاوی.
لە دیدارەكەدا كابریل میرون كورتەیەكی لەبارەی جولاندنی كەیسی دادگایی كردنی ئەو كۆمپانیایانە كرد لە ولاتی فەرەنسا و رایگەیاند كە لە ئیستادا لە رێگای وەزارەتی دادی فەرەنسی ئەم پرسە جولاوە و حكومەتی فەرەنسی رەزامەند بووە بۆ داوایەكی لەم جۆرە و كاری لەسەر دەكرێ و لە ئێستادا لە قوناغی لیكولینەوەدایە و هیوای خواست كە بتوانێ ماف بۆ قوربانیان بگێرێتەوە لە رێگای دادگاكاندا.
لە لایەن خۆیەوە ئارام ئەحمەد محەمەد وەزیری كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان وێرای دەستخۆشی كردن لەو پارێزەرە هەنگاوێكی لەم جۆرەی بە گرنگ زانی بۆ بەنێو نەتەوەیی كردنی كەیسی جینۆساید و گێرانەوە ماف بۆ قوربانیان بە سزا گەیاندنی ئەو كۆمپانیایانەی كە هاوكاری رژێمی پێشوو عیراقیان كردوە بۆ بەدەست هێنانی چەكی كیمیاوی و بەكار هێنانی بۆ جینوساید كردنی كورد.
هەروەك پشتگیری وەزارەتی كاروباری شەهیدان بۆ ئەو هەوڵانە دوپات كردەوە و هیوای خواست لە ولاتانی تریش هەمان هەنگاو بگیرێتە بەر بۆ ئەوە ئەم كەیسە لەو ولاتانە كاری لەسەر بكرێت
هەروەك بە ئەنجام گەیاندنی كەیسێكی لەم جۆرە گرنگی خۆی دەبێ بۆ بەنێو نەتەوەیی ناساندنی جینوساید و راگەیاند ئەم پرسە قوناغی باشی بریوە لە ئیستادا.
نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ 19ى یه‌نایه‌رى 2014، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان به سه‌رۆكایه‌تیى شاندێكى باڵاى هه‌رێمى كوردستان گه‌یشته به‌غدا و دواى نیوه‌ڕۆ له‌گه‌ڵ شاندى حكوومه‌تى عیراق به سه‌رۆكایه‌تیى حسێن شه‌هرستانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران بۆ كاروبارى وزه كۆ بووه‌وه.
كۆبوونه‌وه‌كه له كه‌شێكى ئه‌رێنى و دۆستانه و زۆر ڕاشكاوانه‌دا به ڕێوه چوو و تیایدا هه‌ردوولا تێبینى و دیدى خۆیان له‌سه‌ر پێشنیاره‌كان بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان به ڕاشكاوانه پێشكه‌ش كرد و هه‌ردوولا ویستى ته‌واوى خۆیان ده‌ربڕى بۆ ئه‌وه‌ى هه‌وڵى جددى بده‌ن تا بگه‌نه ئه‌نجامێكى گونجاو كه له به‌رژوه‌ندیى هه‌موو خه‌ڵكى عیراقدا بێت و تایبه‌تمه‌ندیى هه‌رێمى كوردستانیش له‌به‌رچاو بگیرێت. هه‌روه‌ها گفتوگۆیه‌كى تێروته‌سه‌ل له‌سه‌ر پێشنیاره‌كانى هه‌ردوولا كرا كه پێشتر له لایه‌ن حكوومه‌تى فیدرال و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانه‌وه پێشكه‌ش به یه‌كتر كرابوون.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا چه‌ندین خاڵى هاوبه‌ش و چه‌ندین خاڵى ناكۆك گفتوگۆیان له‌سه‌ر كرا و هه‌ردوولا پێیان باش بوو كه هه‌رلایه‌نه‌ى لاى خۆیه‌وه دیراسه‌تى خاڵه ناكۆكه‌كان بكه‌ن و ئێواره دواى كۆبوونه‌وه له‌گه‌ڵ نوورى مالیكى سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراقى فیدرال، دانیشتنێكى دیكه وه‌ك به‌رده‌وامیى كۆبوونه‌وه‌كه ئه‌نجام بدرێت و به مه‌به‌ستى گه‌یشتن به چاره‌سه‌رێكى گونجاو، ئه‌نجامى دیراسه‌تى خاڵه ناكۆكه‌كان بخه‌نه‌وه به‌ر باس و گفتوگۆ.
شاندى باڵاى هه‌رێمى كوردستان له د. ڕۆژ نوورى شاوه‌یس جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراق و ئاشتى هه‌ورامى وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان و چه‌ند به‌رپرسیكى دیكه‌ى هه‌رێم و شاندى عیراقیش له وه‌زیرى نه‌وت و وه‌زیرى دارایى و چه‌ند به‌رپرسێكى دیكه پێك هاتبوو.
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ 19ى یه‌نایه‌رى 2014 له به‌غدا شاندى باڵاى هه‌رێمى كوردستان به سه‌رۆكایه‌تیى نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، له‌گه‌ڵ نوورى مالیكى سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراق كۆ بووه‌وه. له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا ڕه‌وش و پیشهاته سیاسى و ئه‌منییه‌كانى ئێستاى عیراق و كێشه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا و ڕووداو و پێشهاته‌كانى ناوچه‌كه به گشتى و كاریگه‌رییان له‌سه‌ر عیراق و وڵاتانى ده‌وروبه‌ر خرایه به‌ر باس و گفتوگۆ.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا كه به هه‌مان شێوه‌یه‌ى كۆبوونه‌وه‌ى یه‌كه‌مى هه‌ردوو شاندى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى عیراق، له كه‌شێكى ئه‌رێنى و ڕاشكاوانه‌دا به ڕێوه چوو، گرنگترین خاڵه دیاره‌كانى كێشه و ناكۆكییه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا چۆنیه‌تیى دۆزینه‌ى ڕێگه‌چاره‌ى گونجاو له به‌رژوه‌ندیى هه‌موو عیراقدا تاوتوێ كران و نێچیرڤان بارزانى و نوورى مالیكى ویستى دوولایه‌نه‌یان بۆ چاره‌سه‌ركردنى هه‌موو كێشه‌كان له ڕێگه‌ى دیالۆك و لێكگه‌یشتنه‌وه دووپات كرده‌وه.
دواى ئه‌وه‌ش بۆ جارى دووه‌م هه‌ردوو شاندى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى عیراقى فیدرال كۆ بوونه‌وه و له كه‌شێكى ئه‌رێنیتر و دۆستانه‌تردا، خاڵه ناكۆكه‌كانیان خسته‌وه به‌ر باس و گفتوگۆ و تیشكیان خسته سه‌ر ورده‌كارییه‌كان و چه‌ند هه‌نگاوێك له یه‌كتر نزیك بوونه‌وه. له كۆتاییدا بڕیار درا له‌ژێر ڕۆشناییى ئه‌نجامى كۆبوونه‌وه و گفتوگۆ‌كان، شاندى حكوومه‌تى عیراق ڕه‌شنووسێك ئاماده بكات و له چه‌ند ڕۆژى داهاتوودا بینێرنه هه‌ولێر بۆ ئه‌وه‌ى له وێ دیراسه بكرێت و هه‌ردوولا دانیشتنى دیكه‌ى له‌سه‌ر ساز بكه‌ن.
جێى باسه نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان به سه‌رۆكایه‌تیى شاندێكى باڵاى هه‌رێمى كوردستان گه‌یشته به‌غدا و دواى نیوه‌ڕۆ له‌گه‌ڵ شاندى حكوومه‌تى عیراق به سه‌رۆكایه‌تیى حسێن شه‌هرستانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران بۆ كاروبارى وزه كۆ بووه‌وه.
كۆبوونه‌وه‌كه له كه‌شێكى ئه‌رێنى و دۆستانه و زۆر ڕاشكاوانه‌دا به ڕێوه چوو و تیایدا هه‌ردوولا تێبینى و دیدى خۆیان له‌سه‌ر پێشنیاره‌كان به ڕاشكاوانه پێشكه‌ش كرد و هه‌ردوولا ویستى ته‌واوى خۆیان ده‌ربڕى بۆ ئه‌وه‌ى هه‌وڵى جددى بده‌ن تا بگه‌نه ئه‌نجامێكى گونجاو كه له به‌رژوه‌ندیى هه‌موو خه‌ڵكى عیراقدا بێت و تایبه‌تمه‌ندیى هه‌رێمى كوردستانیش له‌به‌رچاو بگیرێت. هه‌روه‌ها گفتوگۆیه‌كى تێروته‌سه‌ل له‌سه‌ر پێشنیاره‌كانى هه‌ردوولا كرا كه پێشتر له لایه‌ن حكوومه‌تى فیدرال و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانه‌وه پێشكه‌ش به یه‌كتر كرابوون.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا چه‌ندین خاڵى هاوبه‌ش و چه‌ندین خاڵى ناكۆك گفتوگۆیان له‌سه‌ر كرا و هه‌ردوولا پێیان باش بوو كه هه‌رلایه‌نه‌ى لاى خۆیه‌وه دیراسه‌تى خاڵه ناكۆكه‌كان بكه‌ن و ئێواره دواى كۆبوونه‌وه له‌گه‌ڵ نوورى مالیكى سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراقى فیدرال، دانیشتنێكى دیكه وه‌ك به‌رده‌وامیى كۆبوونه‌وه‌كه ئه‌نجام بدرێت و به‌مه‌به‌ستى گه‌یشتن به چاره‌سه‌رێكى گونجاو، ئه‌نجامى دیراسه‌تى خاڵه ناكۆكه‌كان بخه‌نه‌وه به‌ر باس و گفتوگۆ.
شاندى باڵاى هه‌رێمى كوردستان له د. ڕۆژ نوورى شاوه‌یس جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراق و ئاشتى هه‌ورامى وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان و چه‌ند به‌رپرسیكى دیكه‌ى هه‌رێم و شاندى عیراقیش له وه‌زیرى نه‌وت و وه‌زیرى دارایى و چه‌ند به‌رپرسێكى دیكه پێك هاتبوو.
له لێدوانێكى تایبه‌تدا بۆ ماڵپه‌ڕى فه‌رمیى حكوومه‌ت، سه‌فین دزه‌یى وته‌بێژى فه‌رمیى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ڕایگه‌یاند: سبه‌ى یه‌كشه‌ممه 19ى یه‌نایه‌رى 2014 شاندێكى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به سه‌رۆكایه‌تیى نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان سه‌ردانى به‌غدا ده‌كات.
دزه‌یى هه‌روه‌ها گوتى: دوابه‌دواى ئه‌و لێكگه‌یشتنه‌ى له سه‌ردانى ڕابردووى شاندى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بۆ به‌غدا له بیست و پێنجى دیسه‌مبه‌رى 2013دا دروست بوو، كه تیایدا هه‌ردوولا چه‌ندین بیروڕا و تێڕوانینیان بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان پێشنیار و ئاڵوگۆڕ كرد، له‌م سه‌ردانه‌شدا شاندى حكوومه‌تى هه‌رێم له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى به‌غدا گفتوگۆ له‌سه‌ر پرسى بودجه و دۆسیه‌ى نه‌وت و كێشه‌كانى دیكه‌ى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا ده‌كات و به‌مه‌به‌ستى گه‌یشتن به ئه‌نجامێك له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژوه‌ندیى هه‌موو خه‌ڵكى عیراق، دانوستان و ورده‌كاریى زیاتر ده‌خه‌نه ڕوو و تاوتوێ ده‌كه‌ن.
وته‌بێژى فه‌رمیى حكوومه‌ت هه‌روه‌ها گوتى: حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر بنه‌ما یاسایى و ده‌ستوورییه‌كان؛ كۆمه‌ڵێك پێشنیارى كۆنكریت و پراكتیكى پێشكه‌ش به حكوومه‌تى عیراق كردووه، به‌و ئومێده‌ى له دیداره‌كانى سبه‌یدا ئه‌نجامێكیان لێ بكه‌وێته‌وه. هه‌روه‌ها حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هه‌میشه بڕواى به‌وه بووه كه چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان له ڕێگه‌ى دیالۆگ و گفتوگۆ و لێكگه‌یشتنه‌وه بێت و له دیداره‌كانى بیست و پێنجى دیسه‌مبه‌رى ڕابردووشدا هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه هه‌ردوولا گه‌یشتنه لێكگه‌یشتنێك.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەلایەن سەرۆك كۆماری نەمساوە پێشوازی لێكرا
به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌لایه‌ن هانز فیشێر سه‌رۆك كۆماری نه‌مسا پێشوازیی لێكراو دواتر سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان و سه‌رۆك كۆماری نه‌مسا له كۆشكی كۆماری له نه‌مسا كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیان سازكرد .
له كۆنگره رۆژنامه‌وانیه‌كه‌دا سه‌رۆكی هه‌رێم و هانز فیشێر دووپاتیان له به‌هێزی په‌یوه‌ندیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان نه‌مسا كرد_ه‌وه . پاشان سه‌رۆك بارزانی له باره‌ی ره‌وشی عێراق رایگه‌یاند كه له ئێستادا ئێمه خه‌ریكین كه ئه‌م ڕه‌وشه‌ى ئێستا ده‌گوزه‌رێت هێوربكه‌ینه‌وه .
له لایه‌ن خۆشیه‌وه سه‌رۆك كۆماری نه‌مسا خۆشحاڵی خۆی به سه‌ردانه‌كه‌ى سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان بۆ نه‌مسا نیشاندا.
لەبارەی پەرەسەندنی سیاسی ئەمڕۆی عیراق و پەیوەندیەكانی نێوان بەغدا و هەولێر سەرۆكی هەرێم ئاماژەی بەوەدا دەستوور چۆنیەتی ھەڵسوکەوتی لەگەڵ وزە و نەوت ئاشکرا کردووە و حکومەتی ھەرێمی کوردستان بەپێی ئەو دەستوورە دەجوڵێتەوە، بۆیە ھیچ کات سازش لەسەر مافە دەستوورییەکانمان ناکەین.
شیاوى باسه ئه‌و شانده‌ی یاوه‌ریی سه‌رۆك بارزانی ده‌كه‌ن له‌م گه‌شته ئه‌وروپییه‌دا پێكهاتووه له به‌ڕێزان فوئاد حوسێن سه‌رۆكی دیوانی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان و ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری سامانه سروشتییه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێم و فه‌لاح مسته‌فا به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی حكوومه‌تی هه‌رێم و ژماره‌یه‌ك له راوێژكاران.
بەبۆنەی كۆتایی هاتنی كارەكانی باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق، سەردانی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی كرد
بەبۆنەی كۆتایی هاتنی كارەكانی وەك باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق، ئەمڕۆ بەڕێز ماساتۆ تاكاوكا سەردانی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی كردو لەلایەن فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت پێشوازی لێكرا.
لە دیدارەكەدا كە خاتوو سوهام جەبەلی یاریدەدەری بەرپرسی فەرماگە ئامادەبوو، فەلاح مستەفا ستایشی رۆلی باڵیۆزی ژاپۆنی كرد كە لە ماوەی كاركردنی لە عیراق رۆلی بەرچاوی هەبووە لە پێشخستنی پەیوەندیەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و وڵاتی ژاپۆن. هاوكات ئامادەیی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی نیشاندا بۆ هەر هەنگاوێكی تازە بۆ فراوانكردنی بواری پەیوەندیە دوقۆڵیەكان.
هەروا گوتی : حكومەتی هەرێم بایەخی تایبەت بە پەیوەندیەكانی لەگەڵ ژاپۆن دەدات و ئارەزووی تەواوی هەیە بۆ پتەوتر كردنی پەیوەندیەكانی لەگەڵ ئەم وڵاتە و دەمانەوێت سوود لەو ئەزموونە دەوڵەمەندەی ژاپۆن وەرگرین بۆ بونیادنانەوەی وڵاتەكەمان و پێمان وایە ژاپۆن دەتوانێت هاوكارمان بێت لە گشت بوارەكاندا.
فەلاح مستەفا سوپاسی باڵیۆزی ژاپۆن و گەل وحكومەتی ژاپۆنی كرد بۆ هاوكاری كردنی ئاوارەكانی سوریا لە هەرێم، بە تایبەت باڵیۆزی ژاپۆن كە خۆی لە نزیكەوە كەمپەكانی ئاوارەكانی سوریای بەسەركردۆتەوەو ئەمڕۆش سەردانی كەمپی باسرمەی كردووە.
لەبەرامبەردا باڵیۆز ماساتۆ خۆشحاڵی خۆی بەو سەردانە دەربڕی دووپاتیكردەوە حكومەتی ژاپۆن بڕوای وایە حكومەتی هەرێم سەركەوتوانە هەوڵەكانی خستۆتەگەڕ بۆ گەشەپێدانی هەرێم و پەرەدان بە پەیوەندیە دەركیەكان. هەروا سوپاسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەتی كرد كە هەمیشە هاوكارو هەمانگكاربوونە لەگەڵ باڵیۆزخانەی وڵاتەكەی بۆ سەرخستنی بەرنامەو چالاكیەكانی ژاپۆن لە هەرێمی كوردستان.
لە كۆتایدا هەردولا بیروڕایان ئاڵوگۆركرد سەبارەت بە رەوشی ئەمنی عێراق و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و ئاڵۆزی رەوشی سوریا و بەردەوامبوونی قەیرانەكە و كاریگەری لەسەر لە ناوچەكە.
دکتۆر جگەرخوێن جێگری نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە ڕێوڕەسمی پرسەی موزیکزان و ئاوازدانەری ناوداری کورد حوسێن یۆسف زەمانی لە مزگەوتی نووری شاری تاران بەشداری کرد.