هەر لە چوارچێوەی سەردانەكەیدا بۆ بەغدا، ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری سەردانی بەرێز د. فوئاد مەعسووم سەركۆماری عێراقی فیدرالی كرد.
لە دیدارێكدا ڕەوشی ناوچەكە بەگشتی و عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی خرایە بەر باس و گفتوگۆ. هەردوولا هەماهەنگیی و هاوكاریی نێوان هەولێر و بەغدایان بۆ چارەسەركردنی كێشە و قەیرانەكان دووپات كردەوە و جەختیان لەوە كردەوە كە پێویستە سەرجەم كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا له ڕێگەی دیالۆگ و گفتوگۆوه چارەسەریان بۆ بدۆزرێتەوە.
لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و ڕزگاركردنەوەی شاری مووسڵ و هەنگاوەكانی چارەسەركردن و ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو قەیرانە داراییەی كە بەرۆكی عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستانی بەتایبەتی گرتووە، هه‌روه‌ها پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق و ڕەچاوكردنی مافە دەستووری و یاساییەكانی كورد لەو پێكهاتەدا، خرانە بەر باس و گفتوگۆ.
لە كۆتاییی دیدار و كۆبوونەوەكانیدا لە شاری بەغدای پایتەختی عێراقی فیدرال، ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری، لەگەڵ بەرێز عەممار ئەلحەكیم سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی عێراق دیدارێكی ئەنجام دا.
لە دیدارەكەدا بارودۆخی ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان هەردوولا له ڕێگەی گفتوگۆ و دیالۆگه‌وه باسكران، هەروەها پەیوەندییەكانى نێوان گەلی كوردستان و لایه‌نه عیراقییه‌كان و پتەوكردنی زیاترى ئەو پەیوەندیانە؛ دووپات كرایەوە.
لە بەشێكی دیكەی دیدارەكەدا شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هەماهەنگیی نێوان هەولێر و بەغدا و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، بەتایبەتیش لە ئازادكرنەوەی شاری مووسڵدا و بنبڕكردنی تیرۆر لە عێراق و پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق، تاوتوێ كرا. هه‌روه‌ها چەند بابەتێكی پەیوەندیار و دووپاتكردنەوەی مافە دەستووری و یاساییەكانی هەرێمی كوردستان لە پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
لە دوا دیداریاندا لە بەغدا ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 31 - 1 - 2016 شاندی هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتیی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، دیدارێكیان لەگەڵ بەڕێز نوری مالكی ئەمینداری گشتیی حزبی دەعوەی عێراقی ئەنجام دا.
لە دیدارەكەدا شاندی هەرێمی كوردستان تیشكیان خستە سەر ئەم سەردانەیان بۆ بەغدا و دیدار و گفتوگۆكانی ئەمڕۆی لەگەڵ بەڕێزان سەرۆك وەزیران، سەركۆمار، ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی لە عێراق و هەردوو باڵیۆزخانەی ئەمەریكا و بەریتانیا لە بەغدا، هەروەها باسیان لە دۆخی ئەمڕۆی عێراق و هەرێمی كوردستان.
ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستانی داعش و شكاندنی مەترسیی تیرۆ لەسەر عێراق و هەرێمی كوردستان و گرنگیی هاوكاری و هەماهەنگیی نێوان سوپای عێراق و پێشمەرگە بۆ ڕزگاركردنی ئەو ناوچانەی هێشتا لە ژێر كۆنترۆڵی تیرۆرستانی داعشدان، دووپات كرایەوە و خۆشحاڵیی خۆیان بۆ بەردەوامیی گفتوگۆ و دیالۆگی نێوان هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوانیان، پیشان دا.
لە دیدارەكەدا جەخت لەسەر گرنگیی پتەوبوونی پەیوەندیی نێوان لایەنە عێراقییەكان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی تەحەدیات و مەترسییەكانی سەر عێراق و هەرێمی كوردستان و گرتنەبەری ڕێكاری هەنووكەیی و جێبەجێكردنی بەرنامەیەكی چاكسازیی تۆكمە لە هەموو ڕوویەكەوە بۆ تێپەڕاندنی دۆخی ئێستای دارایی و ئابووری لە عێراق و هەرێمی كوردستان كرایەوە كە لە ئەنجامی دابەزینی نرخی نەوت ڕووبەڕووی عێراق بە گشتی و هەرێمی كوردستان بە تایبەتی بووەتەوە.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە ڕاپۆڕتێکی ئاژانسی ھەواڵی "ئیرنا"ی ئێران ناڕەزایەتیی خۆی دەربڕیی.
لە بەرواریی ٩ی دیسەمبەری ٢٠١٥ لە ڕاپۆڕتێکی ئاژانسی ھەواڵی "ئیرنا"ی ئێران کە لە لایەن پەیامنێریانەوە لە شاری بەغدا ئامادەکرابوو، سووکایەتیی بە جلووبەرگی کوردیی کرابوو، نوێنەرایەتی حکوومەتی ھەرێمی کوردستانیش لە تاران دەستبەجێی ناڕەزایی خۆی دەربڕیی و دەنگی خستە پاڵ دەنگی ناڕازیی بووانەوە و لە ڕێگای تەلەفۆنەوە پەیوەندیی بە بەرپرسانی کۆماریی ئیسلامی ئێران کرد.
ئاژانسی ھەواڵی "ئیرنا" دەستبەجێی ئەو وشە نالەبارەی لادا و پەیمانیاندا کە لەمەودوا زیاتر سەرنج بدەن کە لە ڕاپۆڕت و ھەواڵەکانیاندا ئەم جۆرە کارانە دووبارە نەبێتەوە.
ڕۆژی سێشەممە 29ـی 9ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە عادل عەبدولمەهدی وەزیری نەوتی عێراقی فیدڕاڵ كرد.
لە دیدارەكەدا بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش لە ڕومادی و شوێنەكانی تری عێراق خرایە بەر باس و گفتوگۆ و هەروەها بارودۆخی سیاسیی بەغدایش تاوتوێ كرا.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا بیروڕا لەبارەی گۆڕانكارییەكان و بارودۆخی ناوچەكە بە گشتی ئاڵوگۆڕ كرا و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدایش تەوەرێكی دیكەی دانیشتنەكە بوو.
به‌ناوی خوای مه‌زن و دلۆڤان
شەوی چوارشەممە ٢٢ـی٧ـی٢٠١٥ تیرۆریستان زنجیره‌یه‌ک ته‌قینه‌وه و کاری تیرۆریستییان له شاری بەغدا ئه‌نجام دا که به‌داخه‌وه ژماره‌یه‌کی زۆری هاووڵاتییان شه‌هید و بریندار بوون.
سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان زۆر به توندی ئه‌و كرده‌وە نامرۆڤانەیەی تیرۆریستان سه‌ركۆنه ده‌كات، هاوكات پرسه و سه‌ره‌خۆشی له كه‌سوكاری قوربانیان ده‌كات و به‌شداری خه‌میان ده‌كات و هیوای چاکبوونەوەیش بۆ برینداران دەخوازێت.
بە داخەوە تیرۆریستان لەپێناو ئامانجە دژە مرۆییەکانیان دەست لە هیچ تاوانێک ناپارێزن، هیوادارین دەزگا ئەمنییەکانی بەغدا بتوانن ڕێگە لە ڕوودانی ئەو کردەوە تیرۆریستییانە بگرن و ئاساییشی هاووڵاتییان بپارێزن.
سه‌رۆکایه‌تیی هه‌رێمی کوردستان
٢٣ـی٧ـی٢٠١٥
سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە 16/7/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە بەڕێز یان كۆبیس نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا كە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران ئامادەی بوو، بەڕێز كۆبیس خۆشحاڵیی خۆی بەرامبەر ئەو هاوكاری و هەماهەنگییە پیشان دا كە لە نێوان دەزگاكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان و ڕێكخراوەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكاندا هەیە و سوپاسی حكوومەتی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ ئەو هەموو هاوكارییانەی كە پێشكەش بە ئاوارە و پەنابەرانی دەكات.
جەختی لەوەش كردەوە كە نەتەوە یەكگرتووەكان پشتگیریی هەوڵەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەكات بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ناوخۆ و گرفتەكانی لەگەڵ بەغدا و ئاماژەی بەوە دا ئەوان ئامادەن لەو ڕووەوە هاوكاریی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بكەن و پشتگیریی خۆشیان بۆ دیالۆگی نێوان هەولێر و بەغدا دەربڕی، لە هەمان كاتدا ئەوەی دووپات كردەوە كە پێویستە هەموو لایەك بە تایبەت بەغدا پابەندی ڕێككەوتنی لەگەڵ هەولێر بێت.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی لە دوا پێشهاتەكانی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا كرد و ئاماژەی بەوە دا گرفتەكانی نێوان هەولێر و بەغدا لە ساڵی پارەوە بەردەوامە و چارەسەر نەكراون، بۆیە حكوومەتی هەرێمی كوردستان ناچار بوو هەنگاوی دیكە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی، بەتایبەتی لە بواری ئابوورییەوە بهاوێژێت، بەڵام لە هەمان كاتیشدا حكوومەتی هەرێمی كوردستان پشتگیری لە دیالۆگ و گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا دەكات، بۆ ئەوەی بگەنە چارەسەرێكی گونجاو كە لە بەرژه‌وەندیی هەموو لایەكدا بێت و لەوبارەیەشەوە سوپاسی ڕۆڵی نەتەوە یەكگرتووەكانی كرد.
سەفین دزەیی، وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند كه هەوڵەكانی بەغدا بۆ گۆشەگیركردنی هەرێمی كوردستان بەبڕینی بەشی هەرێم لەبودجەی فیدرالی عیراق سەرنەکەوتن وخۆڕاگری خەڵكی كوردستان زۆر لە بڕیاری سیاسی تاكلایەنانەی حكومەتی پێشووی عیراق بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی بەهێزتر بوو.
لە دیمانەیەكی تایبەت بە ماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان، وتەبێژی حكومەتی هه‌رێم تیشكی خستە سەر چەندین تەوەری پەیوەست بە بارودۆخی ئەمڕۆی كوردستان وئەو گرفتانەی ئەمڕۆ هەرێم پێیدا تێدەپەڕێت وئەو چارەسەریانەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ئەو مەبەستە لەبەردەستیدایە.
هەوڵی گۆشەگیكردنی هەرێم
وتەبێژی فەرمی حكومەت ئاماژەی بەوەدا، لەسەرەتای 2014 حكومەتی پێشووی بەغدا بەسەرۆكایەتی مالیكی بەبڕیارە تاكڕەویەكەی بەبڕینی بەشی هەرێمی كوردستان لەبودجەی فیدرالی دەیویست ئەو پێشكەوتن وپێشڤەچوونانەی لەهەرێمی كوردستاندا هەن رابگرێت، ئەوەشی خستەڕوو حكومەتی هەرێمی كوردستان ویستی لەدەستپێكی ئەم قەیرانەدا ئەم گرفتە بەشێوەی دیالۆگ چارەسەر بكات بەڵام وەك دزەیی ئاماژەی پێدا "كەسانێك مالیكیان هێنابووە قەناعەت بەوەی ئەگەر ئەو سیاسەتە پەیڕەو بكات ئەوا هەرێمی كوردستان گۆشەگیردەبێت وخەڵكی كوردستان لەدژی حكومەت رادەپەڕن وبەغداش مەرجەكانی خۆی بەسەر حكومەتی هەرێم دادەسەپێنێت وحكومەتی هەرێمیش ناچار دەبێت ملكەچی ئەو مەرجانە بێت".
دزەیی هەوڵی بەغدای بە شكەستخواردوو لەقەڵەمدا بەهۆی خۆڕاگری خەڵكی كوردستان بەوەی كە خۆیان بە خاوەنی ئەو حكومەتە دەزانن وحكومەت سیاسەتێكی حەكیمانە پەیڕەو دەكات كە وادەكات جەماوەری كوردستان نەچنە ژێر باری هەوڵی لەم جۆرە.
چارەسەریە سەرەتاییەكانی حكومەت
سەفین دزەیی ئاماژەی بەو رێوشوێنە سەرەتایانە دا كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەرەتای دروستبوونی ئەم قەیرانەدا پەیڕەوی كرد بە كەمكردنەوەی خەرجی وبەڕێككەوتن لەگەڵ كۆمپانیا ناوخۆ وبیانیەكان توانرا مووچە دابین بكرێت ئەگەرچی لەماوەی مانگێك تا 45 رۆژ دواكەوتنی تیادا هەبوو. هەروەها گوتی " لە 22ی مایسی 2014 حكومەتی هەرێمی كوردستان ناچار بوو نەوتی خۆی بخاتە بازاڕە نێودەوڵەتیەكان بەڵام ئەمەشیان ئاسان نەبوو چونكە نەوتی كوردستان هێشتا لەبازاڕە جیهانیەكان نەناسراو بوو وئەو داهاتەش كە دەست دەكەوت بۆ مووچە وبەشێك لە پرۆژەكان بەكاربێت".
رێككەوتنی هەولێر وبەغدا
وتەبێژی فەرمی حكومەت ئاماژەی بە رێككەوتنی نێوان هەولێر وبەغدا كرد كە لە 2ی كانونی یەكەمی 2014 ودوای پێدانی متمانە بە حكومەتی عیبادی ئیمزاكرا. بەپێی ئەم رێككەوتنە 550 هەزار بەرمیلی نەوت لە هەرێمی كوردستان وكێڵگەكانی كەركووكەوە رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ دەكرێت بەمەرجی پێدانی شایستەییە داراییەكانی هەرێم وئەم رێككەوتنەش بووە ماددەیەك لەیاسای بودجەی ساڵی 2015 ودەبوایە لەسەرەتای ساڵی 2015ـەوە بخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بەڵام حكومەتی بەغدا لەسەرەتادا بەناردنی بەشێكی زۆر كەم، بە 250 ملیار دینار دەستی پێكرد تا گەیشتە نزیكەی 500 ملیار دینار لەو كاتەی كە لەمانگی نیسان وئایاری ئەمساڵ هەرێمی كوردستان بەتەواوی پابەندبوونی خۆی بە جێبەجێكردنی رێكەوتنەکە نیشانداوە بەهەناردەكردنی بڕی تەواوی نەوت كە رێككەوتنی لەسەركرابوو. رونیشیكردەوە ئەوەی بەغدا ناردی نزیكەی 30 تا 40 لەسەدی شایستە داراییەكانی هەرێمە.
هەروەها گوتی "ئەو نەوتەی كە رادەستی سۆمۆ كرا ئەگەر لە بازاڕەكانی جیهان بفرۆشرابوایە ئەوا زیاتر لە 800 ملیۆن دۆلار داهاتی دەبوو، كەچی بەغدا تەنها 350 تا400 ملیۆن دۆلاری مانگانە لە مانگەكانی کانونی دووەم تا نیسان ناردووە کە دەکاتە كۆی یەک ملیار وهەشت سەد ملیۆن دۆلار- لەکاتێک كە دەبوایە لایەنی كەم پێنج ملیار دۆلار بنێرێت – ووایکرد بارودۆخەكە بەرەو ئاقارێكی خراپتر ببات چونكە لەو كاتەی ئێمە هیچ رێككەوتنێكمان لەگەڵ بەغدا نەبوو مانگێك تا 45 رۆژ مووچە دوا دەكەوت كەچی ئێستا رێككەوتن هەیە وئێستا زیاترە لە 3 مانگ مووچە نەدراوە".
دزەیی جەختی لەسەر هەڵوێستی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردەوە بە پابەندبوون بە رێككەوتنی نێوان هەولێر وبەغدا وچارەسەركردنی كێشەكان لەسەر بنەمای یاسای بودجەی فیدراڵی ساڵی 2015، بەڵام ئەوەشی نەشاردەوە كە حكومەتی هەرێم ناچارە رێگەچارەی دیكەی یاسایی بگرێتەبەر بۆ دابینكردنی مووچەی فەرمانبەران وبودجەی تەشغیلی وپارەی بەڵێندەران.
شەش هەزار پرۆژە راگیراوە
دزەیی ئاشكرایكرد ئێستا نزیكەی شەش هەزار پرۆژە بە بودجە وگوژمە وقەبارەی جیاجیاوە لەهەرێمی كوردستان بەهۆی ئەو قەیرانە داراییە راگیراون وئەوە وایكردووە بازاڕی هەرێمی كوردستان كزی بەخۆیوە ببینێت وبەڵێندەرانیش بكەونە گرفتی گەورەی دارایی. هاوكات سوپاسی بەڵێندەرانی كرد كە تا ئێستا توانیویانە بەرگەی ئەم بارودۆخە بگرن ودووپاتیكردەوە حكومەت بەهەموو شێوەیەك كار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان دەكات. هەروەها گوتی "بەپێی یاسای ژمارە پێنجی ساڵی 2013ی پەرلەمانی كوردستان حكومەتی هەرێم بۆی هەیە هەر رێگەچارەیەك بگیرێتە بەر بۆ دابینكردنی پێداویستیەكانی خەڵكی كوردستان ورێگەچارەی سەرەكیش لەمبارەیەوە فرۆشتنی راستەوخۆی نەوتی هەرێمی كوردستانە وەكو سەرچاوەی سەرەكی بۆ دابینكردنی بودجەی هەرێم".
جدیەت لەلایەن كۆمپانیاكانەوە هەیە
وتەبێژی حكومەت ئەوەشی راگەیاند كە كۆمپانیاكانی نەوتی جیهانی جدیەتیان لەبارەی هاوكاریكردنی هەرێمی كوردستان نیشانداوە بۆ پرسی فرۆشتنی راستەوخۆی نەوتی هەرێمی كوردستان وئاشكرایكرد بەم شێوەیە زیاتر لە 90 لەسەدی پێداویستیەكانی هەرێمی كوردستان بەم نەوتەوە دابین دەكرێت. هاوكات تیشكی خستە سەر كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نەوت وگاز لەگەڵ حزب ولایەنە سیاسیەكانی نێو حكومەتی هەرێم ودووپاتیشیكردەوە حزب ولایەنە سیاسیەكان پاڵپشتی تەواویان بۆ حكومەت نیشاندا بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی هەرێم ئەمە جگە لەپەرلەمانی كوردستان وكوتلەی كوردی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق.
ملیارێك بۆ هەر مانگ
دزەیی خەرجیەكانی هەرێمی كوردستانی لەماوەی مانگێكدا بە مووچە وپرۆژە وهەموو خەرجیەكانی دیكە بە یەك ملیار دۆلار خەملاند، رونیشیكردەوە ئەگەر نەوتی هەرێمی كوردستان بەشێوەیەكی راستەوخۆ فرۆشرایە بازاڕەكانی جیهان بەهەمان ئەو قەبارەیەی كە دەدرێتە دەستی سۆمۆ ئەوا نزیكەی 800 تا 900 ملیۆن دۆلار بۆ هەرێمی كوردستان دەستەبەر دەكات. بەم شێوەیە تەنها بەفرۆشتنی نەوت نزیكەی 90 لەسەدی پێداویستیەكانی هەرێمی كوردستان دابین دەكرێت وداهاتی ناوخۆش تا ڕادەیەك ئەم بۆشاییە پڕدەكاتەوە. بەڵام ئەمەش وەك دزەیی روونیكردەوە پێویستی بەكات هەیە.
قەرزی نێودەوڵەتی
وتەبێژی حكومەت روونیكردەوە، پرسی قەرزی نێودەوڵەتی بریتیە لەخستنەڕووی (سەنەد) بەناوی هەرێمی كوردستان لەبازاڕەكانی جیهان، بۆ ئەم مەبەستەش وەك وتەبێژ رایگەیاند جێگری سەرۆك وەزیران ووەزیری دارایی وژمارەیەك لەبەرپرسانی حكومەتی هەرێم لە لەندەن چەندین گفتوگۆیان لەمبارەیەوە لەگەڵ ژمارەیەك لە دامودەزگای نێودەوڵەتی ئەنجامداوە بۆ خستنەڕووی سەنەدی بانكی بەناوی هەرێم. لەم بارەیە گوتی "ئەم پرۆسەیە لەڕووی ئابوری وسیاسیەوە گرنگی بۆ هەرێمی كوردستان هەیە چونكە دەبێتە هۆی پتەوبوونی پێگە وجێگەی هەرێم لەسەر ئاستی جیهان ومتمانە بەبازاڕی كوردستان وحكومەتی هەرێم زیاتر دەكات ودەبێتە رێخۆشكەر بۆ سەربەخۆیی ئابووری".
لەبارەی ناڕەزایی هەندێك لایەنی سیاسیشەوە لەبارەی یاسای قەرزی نێودەوڵەتی، دزەیی ئاماژەی بەوەدا، ئەگەرچی ئەم یاسایە چەند لایەنێكی سیاسی بەهەر بیانویێكەوە بێت دەنگیان لەسەر نەدا بەڵام دەرباز بوو وئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان پاڵپشتیەكی یاسایی هەیە بۆ ئەم مەبەستە وئاماژەی بەوەشدا لەدوایی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران دوای گەڕانەوەی شاندی حكومی كە چووبوونە لەندەن، ئەم پرسە بە شێوەیەكی شەفاف خرایە بەردەم وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان.
روونیشیكردەوە بەپێی ماددەی پێنجەم وشەشەمی یاساكە، پێویستە لیژنەیەك دروست ببێت بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ لایەنی دارایی نێودەوڵەتی ودوای گفتوگۆكانی ئەم لیژنەیەش، بڕیار لەسەر جێبەجێكردنی دەدرێت وهیواشی خواست بەزووترین كات بێت. هاوكات ئەوەشی خستەڕوو كە مەرج نیە هەموو ئەو پێنج ملیارەی یاسا رێگەی بەهەرێم داوە بۆ وەرگرتنی بەیەكجار وەربگیرێت بەڵكو رەنگە رێژەیەكی كەم وەكو یەكەمین هەنگاو وەربگیرێت وهەنگاو بە هەنگاو بڕەكە زیاتر بكرێت وئەو پارەیەی كە وەردەگیرێت بۆ جێبەجێكردنی ئەو پرۆژانەیە كە لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەند كراون.
گرفتی بەنزین
سەفین دزەیی رەتیكردەوە ئەمڕۆ شتێك هەبێت بەناوی قەیرانی بەنزین چونكە كێشەكە وا نەبوو كە گەورە كرا وهۆكارەكەیشی تەكنیكی بوو هەروەها گوتی "قەبارەی بەرهەمهێنانی هەردوو پاڵاوگەی بازیان وكەورگۆسك نزیكەی سێ ملیۆن و 200 لیترە وهەرێمی كوردستانیش پێویستی بە نزیكەی شەش ملیۆن لیتر هەیە رۆژانە بۆیە پێویستی دەكات حكومەتی هەرێمی كوردستان چ راستەوخۆ یانیش لەڕێی كۆمپانیاكان بۆشاییەكە پڕبكاتەوە وبەنرخی بازاڕ بیكڕێت وبەنرخی پاڵپشتی بیفرۆشێتە خەڵك، ئەمەش بارگرانیە لەسەر حكومەت بەڵام ئەركی خۆیەتی ودەبێ بیكات".
ئاماژەی بەوەشدا جاری وا هەیە ئەم بەنزینە لەتوركیا دێت وجاری واش لە ئاسیای ناوەڕاست وبەهۆی كێشەیەكی تەكنیكی بەهۆی دواكەوتنی هاتنی ئەم بەنزینە لەئیماراتەوە بۆ توركیا وایكرد لەهەندێك شوێن سڕەگرتن بۆ بەنزین زیاتر بێت. هاوكات روونیشیكردەوە کە مەترسی دروستبوونی قەیران دەبێتە هۆی داواكردنی بڕێكی زیاتر لە بەنزین وهەبوونی ژمارەیەكی زۆری ئاوارە، هەروەها هەرێمی كوردستان ژمارەیەكی زۆری ئۆتۆمبێلی تیادایە ولەوەرزی هاویندا بەشێكی زۆری شوفێران ئەگەر هەموویان نەبن ساردكەرەوەی ئۆتۆمبێل كار پێدەكەن ورێژەیەكی زۆری بەنزین سەرف دەكرێت.
توركیا رێگر نەبووە
وتەبێژی فەرمی حكومەت هەموو ئەو دەنگۆیانەی رەتكردەوە گوایە توركیا لە گەیشتنی بەنزین بۆ هەرێمی كوردستان رێگر بووبێت بەڵكو وەك رایگەیاند توركیا ئاسانكاری زۆری لەبواری ئابوری وبازرگانی ووەبرهێنانی بۆ هەرێمی كوردستان كردووە، بەبەڵگەی ئەوەی ئێستا قەبارەی بازرگانی ووەبەرهێنان لەنێوان عیراق وتوركیا نزیكەی 10 ملیار دۆلارە كە حەفت تا هەشت ملیاری بۆ هەرێمی كوردستانە. توركیا زۆر سوودی لەهەرێمی كوردستان وەرگرتووە وهیچ رێگریەك ناكات.
هەروەها گوتی "دوای هەڵبژاردن، سەردانی توركیام كرد ولەگەڵ چەند لایەنێكی حكومی وسیاسیش كۆبوومەوە، هەموو لایەنەكان پاڵپشتیان لە پەیوەندی باشی سیاسی وئابورین لەگەڵ هەرێمی كوردستان وحكومەتی ئیئتیلافیش دروست ببێت ئەوا لەسەر هەمان رێگە دەڕۆن چونكە یاسا وپلانی حكومەت كاری پێدەكرێت نەوەكو كەسێك یان لایەنێك".
شكاندنی بنەمای سازان
سەفین دزەیی نیگەرانی خۆی ده‌ربڕی سه‌باره‌ت به، هه‌روه‌ك خۆی وه‌سفیكرد، شكاندی بنەمای سازان كه له 23ی حوزه‌یرانی رابردوو لەپەرلەمانی كوردستان روویدا. رایگه‌یاند كه لەگەڵ باوەڕیبوون بەدیموكراسی وهەڵبژاردن، سازان گرنگترین بنەمایە كە پێویستە لەبابەتە چارەنووسسازەكان كاری لەسەر بكرێت وگوتی "بۆ هەر یاسایەك كە پێشكەشی پەرلەمانی كوردستان دەكرێت پێویستە بنەمای سازان رەچاو بكرێت. بەڵام ئەوەی لەپەرلەمان كرا بەهیچ شێوەیەك رەچاوی ئەم پرسەی نەكرد. بەڵام بەشێوەیەكی گشتی ئەم پرسە كاری نەكردۆتە سەر كار وئەدای حكومەتی هەرێم بەڵكو حكومەت بەیەك تیم لەسەر یەك كارنامە كاردەكات وسەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دەسەڵاتی زۆری بەجێگری سەرۆك وەزیران ووەزیرەكان داوە وبەڕێزیان لەدوایین كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانیش نیگەرانی خۆی لەمبارەیەوە بەڕاشكاوی نیشاندابوو وئاماژەی بەوە دابوو كە ئەوەی روویدا بنەما سازانی هەژاند، بەڵام نابێ ئەم كارە كاریگەری بەسەر ئەدای حكومەت هەبێت بەڵكو دەبێ كاری زیاتر بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری بە هەموو خەڵك بكرێت بەروحیەتی یەك تیم".
دووپاتیشیكردەوە سەرۆك وەزیران هەمیشە جەخت لەسەر ریفۆرم بۆ كار وكارنامەی حكومەت دەكات بەبێ هەبوونی گیانی تۆڵە سەندنەوە لەدژی حزب ولایەنەكی دیكە. وتیشی، سەرۆك وەزیران بەوردی ئاگاداری كاری هەموو وەزارەتەكانە وهەبوونی گلەیی وگازاندەی خەڵكیشی بە شتێكی ئاسایی زانی لەم بارودۆخەدا ودووپاتیكردەوە، ئەركی حكومەتە گرفتی خەڵك چارەسەر بكات.
حكومەت چی لەهەگبەدایە بۆ كەركووك؟
لەمبارەیەوە سەفین دزەیی گوتی "لەساڵی 2003ـەوە تائێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان لەزۆر بواری جیاجیادا خزمەتی زۆری بەكەركووك گەیاندووە بەتایبەتی لەڕووی تەندروستی وپەروەردە ووزەشەوە ئەمە جگە لەهەڵگرتنی بەرپرسارێتی ئاسایشی كەركووك. حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بڕیاری داوە ئەگەر بەغدا بەدابینكردنی بودجەی كەركووك پابەند نەبوو ئەوا نەوتی كەركووكیش بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەفرۆشرێت وهەرێمی كوردستانیش بودجەی ئەم شارە وپارەی پیترۆدۆلاریش بۆ كەركووك دابین دەكات وگفتوگۆ لەگەڵ پارێزگاری كەركووك وئەنجومەنی پارێزگا بەردەوامن وهیواخوازین حكومەتی بەغداش بەكردەوەكانی خۆیدا بچێتەوە ومووچەی هەرێمی كوردستان وكەركووكیش دابین بكات نەوەكو لێیان ببڕێت. ئەمە لەکاتێکدایە کە موچەی شارەكانی ژێر دەستی داعش دابیندەکات."