ڕۆژی چوارشەممە 30ـی 3ـی 2016 بە ئامادەبوونی بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان مەراسیمی دەرچوونی 201 ئەفسەری كچ لە خولی بیست و یەكی ئاكادیمیای سەربازیی زاخۆ بەڕێوە چوو.
لەم مەراسمیەدا كە بە ئامادەبوونی كونسوڵ و نوێنەری وڵاتانی بیانی و ژمارەیەكی زۆر لە بەرپرسانی سیاسی و سەربازی و ئیداری و جەماوەری شاری زاخۆ ئامادە بوون، دوای بەخشینی بڕوانامە و سوێندی سەربازی بۆ ئەفسەرانی كچ سەرۆك بارزانی وتەیەكی پێشكەش كرد و ئاماژەی بە قوربانیدان و ئازایەتی پێشمەرگە كرد و رایگەیاند، ناوی پێشمەرگە جێگەی شانازییە لە سەرتاسەری جیهان و جیهان شانازی بە كوڕ و كچانی پێشمەرگە دەكات.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان وێڕای پیرۆزبایكرن و دەستخۆشیكردن لە كچە ئەفسەرەكان و مامۆستا و سەرپەرشتیارانی ئەكادیمیای سەربازی زاخۆ، هێمای بە قوربانیدان و شۆڕشگێڕیی شاری زاخۆ كرد و ڕایگەیاند زاخۆ شایەنی هەموو جۆرە خزمەتێكە و لانكەی بەرخودانە.
سەرۆك بارزانی لەدرێژەی وتەكەیدا باسی شەڕی دژی داعشی كرد و گوتی "لە شەڕی دژی داعشدا پێشمەرگە كوڕ و كچەكان ئازایەتی خۆیان بۆ جیهان سەلماند و، جێی شانازییە ناوی پێشمەرگە لە سەرتاسەری جیهان بووەتە ناوێكی پیرۆز و هێمای بەرخودان و شكاندنی ئەستورەی داعش".
سەرۆك بارزانی سەبارەت بە ئەركی كچان و كوڕان لە بەرگریكردن لە نیشتیمان جەختی لەوە كردەوە كە جیاوازی لەنێوان پێشمەرگەی كوڕ و كچدا نییە و لە شەڕی دژی داعشدا سەلماندییان، كوردستان لە هەموو شتێك بەنرختر و شیرنترە.
لەكۆتایی وتەكەیدا سەرۆك بارزانی باسی لە ساڵیادی شەهیدكردنی پێشەوا قازی كرد و گوتی: " پێشەوا دەڵێین ئێمە لەژێر سێبەری ئەو ئاڵایەی تەسلیمی بارزانیتان كردووە، ئەمڕۆ سەربەرز و سەرفیرازین".
هەر لەم مەراسیمەدا سەرۆك بارزانی خەڵاتی بەخشیە ئەفسەرانی كچی یەكەم و دووەم و سێیەمی خولەكە.
بۆ بینینی وتاری سەرۆك بارزانی ئێرە دابگرە
له به‌رده‌وامیى سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ به‌غدا؛ ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری لەگەڵ بەرێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدرال و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكوومەتی عێراق كۆبووەوە.
لە كۆبوونەوەكەدا باس لە پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و قەیرانی دارایی و چۆنیەتیی تێپەڕاندنی قەیرانەكە و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و ئازادكردنەوەی شاری مووسڵ لە تیرۆرستان و هەمانگیی زیاتری نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا لەوبارەیەوە، گفتوگۆی لەسەر كرا.
لە بەشێكی دیكەی كۆبوونەوەكەدا باس لە پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق كرا و لەمبارەیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانى هه‌رێمى كوردستان ڕاشكاوانە هەڵوێستی هەرێمی كوردستانی خستە ڕوو كە پێویستە مافی دەستووری و یاسایی هەرێم لەبەرچاو بگیرێت.
پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندێكی یاوەری كە لە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و فوئاد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان و سەفین دزەیی وتەبێژی فەرمیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان پێكهاتبوو، بە یاوریی بەڕێز كونسوڵی ئەمەریكا لە هەولێر، به سەردانێك گه‌یشته بەغدا.
له سه‌ره‌تاى سه‌ردانه‌كه‌یدا لەگەڵ بەرێز جۆن كیری؛ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا و ژمارەیەك لە بەرپرسان و دیپلۆماتكارانی ئەمەریكا كۆبووەوە. لە كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی ناوچەكە و قەیرانی دارایی كە ڕووبەڕووی عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی بووەتەوە و ڕەوشی ئەمنیی ناوچەكە و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هەنگاوەكانی داهاتووی نێوان بەغدا و هەولێر و هاوپەیمانان بۆ ئازادكردنی شاری مووسڵ لە دەستی تیرۆر و پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان ئەمەریكا و هەرێمی كوردستان، خرانە بەر باس و گفتوگۆ.
هەردوولا جەختیان لە پتەوتركردنی پیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەمەریكا لە بوارە جیاجیاكاندا كردەوە و بەڕێز جۆن كیری؛ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا ئامادەییی وڵاتەكەی دەربڕی كە هاوكاریی عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی بكات بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانی دارایی. هەروەك بەردەوامیی هاوكارییەكانی وڵاتەكەی بۆ هێزی پێشمەرگە دەربڕی لە شەڕی دژى تیرۆردا و لەمبارەیەشەوە ڕۆڵی خەڵك و حكوومەت و هێزی پێشمەرگەی لە وەستاندنی مەترسیی تیرۆر و سەركەوتنە بەردوامەكانی پێشمەرگە بەسەر تیرۆرستانی داعشدا بەرز نرخاند.
هەروەها ڕۆڵی هاوپەیمانان لە شەڕی دژی تیرۆرستانى داعش بەگشتی و ئەمەریكا بەتایبەتی و هاوكارییە سەربازی و مرۆییەكانیان بۆ هەرێمی كوردستان و پێشمەرگە و تاوتوێكردنی چەند بابەتێكی دیكەی پەیوەندیدار، لایەنێكی دیكەی كۆبوونەوەكە بوو.
هەر لە چوارچێوەی سەردانەكەیدا بۆ بەغدا، ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری سەردانی بەرێز د. فوئاد مەعسووم سەركۆماری عێراقی فیدرالی كرد.
لە دیدارێكدا ڕەوشی ناوچەكە بەگشتی و عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی خرایە بەر باس و گفتوگۆ. هەردوولا هەماهەنگیی و هاوكاریی نێوان هەولێر و بەغدایان بۆ چارەسەركردنی كێشە و قەیرانەكان دووپات كردەوە و جەختیان لەوە كردەوە كە پێویستە سەرجەم كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا له ڕێگەی دیالۆگ و گفتوگۆوه چارەسەریان بۆ بدۆزرێتەوە.
لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و ڕزگاركردنەوەی شاری مووسڵ و هەنگاوەكانی چارەسەركردن و ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو قەیرانە داراییەی كە بەرۆكی عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستانی بەتایبەتی گرتووە، هه‌روه‌ها پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق و ڕەچاوكردنی مافە دەستووری و یاساییەكانی كورد لەو پێكهاتەدا، خرانە بەر باس و گفتوگۆ.
ئێوارەی ئەمڕۆ پێنجشەممە 7 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوزای لە بەڕێز خێرت بۆرژوا سەرۆك وەزیرانی هەرێمی فلاندەرزی بەلجیكا و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا بەڕێز بۆرژوا خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و ئاماژەی بەوە دا كە هەرێمی كوردستان لە ناوچەیەكی پڕ ئالۆز و نائارامدا، هەرێمێكی ئارام و پێشكەوتووە و پێكەوەژیانی پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكان و ئارامی و پێشكەوتنە بەردەوامەكانی هەرێمی كوردستانیشی بەرز نرخاند. هەروەك دەسخۆشی لە خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستان و پێشمەرگە كرد كە سەرەڕای قەیرانی دارایی، توانیویانە لەجیاتی جیهانی ئازاد پلانە مەترسیدارەكانی تیرۆرستان شكست پێ بهێنن و پێشوزای لە ژمارەیەكی یەكجار زۆری ئاوارە و پەنابەری دەستی تیرۆر بكەن و خزمەتگوزاری پێویستیان بۆ دابین بكەن.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا هەموو هاوكاری و هەماهەنگییەكی هەرێمی فلاندەرزی لە بوارە جیاجیاكاندا بە تایبەتیش لە بوارەكانی ئابووری و مۆركردنی گرێبەستی ئابووری و خوێندنی باڵا و پەروەردەدا لەگەڵ هەرێمی كوردستان پیشان دا و بۆ ئەم مەبەستەش هیوای خواست كۆمسیۆنێك لەنێوان هەردوولادا پێكبهێندرێت بۆ ئەوەی لە ڕێگەیەوە پەیوەندییە دووقۆڵیەكانیش زیاتر پتەو بكرێن.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی ئەو سەردانە و هەڵوێستی بەرێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی فلاندەرزی بەلجیكی كرد بۆ تێڕوانینیان سەربارەت بە هەرێمی كوردستان و سەرەخۆشیشی لە بەرێزیان كرد بۆ قوربانیانی هێرشە تیرۆرستییەكەی داعش لە بروكسێلی پایتەختی بەلجیكا. ئاماژەی بەوەش دا كە پێكەوەژیانی پێكهاتەكانی هەرێمی كوردستان مێژوویەكی دوورودرێژی هەیە و شانازی پێوە دەكەن.
سەبارەت بە شەڕی دژی داعشیش بەڕێز سەرۆك وەزیران جەختی لەوە كردەوە كە پێویستە بنەماكانی مرۆڤایەتی بپارێزرێن و داوای لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش كرد لەڕووی سەربازی و مرۆییەوە زیاتر هاوكاریی هەرێمی كوردستان بكات و ئامادەییی هەرێمی كوردستانیشی بۆ هەر هاوكاری و هەماهەنگییەك لەگەڵ هەرێمی فلاندەرز دەربڕی و دووپاتی كردەوە كە هەرێمی كوردستان پێویستی بە ئەزموونی بەلجیكایە بۆ باشتركردنی سیستمی ئیداری و جێبەجێكردنی چاكسازی كە ماوەیەكە بۆ تێپەڕاندنی قەیرانی دارایی و باشتركردنی سیستمی بەرێوەبردن لەلایەن حكوومەتی هەرێمی كوردستانەوە، دەست بە جێبەجێكردنی چەند ڕێكار و پلانێكی چاكسازی كراوە.
تاوتوێكردنی باوردۆخی ناوچەكە بەگشتی و عێراق بەتایبەتی و چەند بابەتێكی پەیوەندیدار، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
لە كۆتایی دیدارەكەدا هەردوو سەرۆك وەزیران دیاری و یادگارییان گۆڕییەوە.
لە كۆتاییی دیدار و كۆبوونەوەكانیدا لە شاری بەغدای پایتەختی عێراقی فیدرال، ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری، لەگەڵ بەرێز عەممار ئەلحەكیم سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی عێراق دیدارێكی ئەنجام دا.
لە دیدارەكەدا بارودۆخی ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان هەردوولا له ڕێگەی گفتوگۆ و دیالۆگه‌وه باسكران، هەروەها پەیوەندییەكانى نێوان گەلی كوردستان و لایه‌نه عیراقییه‌كان و پتەوكردنی زیاترى ئەو پەیوەندیانە؛ دووپات كرایەوە.
لە بەشێكی دیكەی دیدارەكەدا شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هەماهەنگیی نێوان هەولێر و بەغدا و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، بەتایبەتیش لە ئازادكرنەوەی شاری مووسڵدا و بنبڕكردنی تیرۆر لە عێراق و پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق، تاوتوێ كرا. هه‌روه‌ها چەند بابەتێكی پەیوەندیار و دووپاتكردنەوەی مافە دەستووری و یاساییەكانی هەرێمی كوردستان لە پێكهاتەی نوێی حكوومەتی عێراق، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
ڕۆژی یەكشەممە 3ـی 4ـی 2016 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە برێت مەكگورگ نوێنەری تایبەتی سەرۆك ئۆباما بۆ هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی شەڕی دژی داعش كرد.
لە دیدارەكەدا كە ستیوارت جۆنز باڵیۆزی ئەمەریكا لە عێراق ئامادەی بوو، بیروڕا لەبارەی بارودۆخی سیاسیی عێراق و هۆكارەكانی قەیرانی سیاسیی بەغدا ئاڵوگۆڕ كرا و بڕیار درا هەر دوولا بەردەوام بن لە ڕاوێژكردن بۆ دۆزینەوەی ڕێگەی دەربازبوون لە قەیرانی سیاسی.
لە بەشێكی تری كۆبوونەوەكەدا ڕۆشنایی خرایە سەر پەیوەندییەكانی هەردوولا و هەروەها باس لە ئامادەكارییەكان بۆ ئۆپڕاسیۆنی ئازادكردنی موسڵ و قۆناغی دوای ئازادكردن موسڵ كرا.
قوباد تاڵەبانی ڕایگەیاند : مەترسی گەورە لە عیراق وكردستان، نەشەڕی دژ بە تیرۆریستانی داعشە ونە كێشە سیاسیەكانە، بەڵكو قەیرانی داراییە و حكومەتی هەرێم پلانێكی تۆكمەی بۆ دەرباز بوون لەو قەیرانە دەستپێكرووە.
جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران قوباد تاڵەبانیرۆژی پێنجشه‌ممه 17-3-2016لە میانی بەشداری كردنی لە پانێڵیكدا لە دیداری سلێمانی / زانكۆی ئەمریكی رایگەیاند : ئەگەر ئابوریمان باش نەبێت ئەوا ناتوانین لە شەری دژ بە تیرۆریستانی داعش سەركەوتوو بین، بۆیە ئابوریەكی بەهێز زۆر گرنگە بۆ ئەوەی سەركەوتوو تر بین لەو شەرە نەخوازراوەدا.
ئاماژەی بەوەشدا كە رۆژ بەرۆژ بەسەر قەیرانەكان زاڵتر دەبین ووتی: دڵنیاشم بەسەر داعش سەردەكەوین وبنبری دەكەین وقەیرانی داراییش چارەسەر دەكەین چونكە ئیرادەمان هەیە بۆ چارسەر وبڕیاری بوێریش دەدەین لەو بارەیەوە.
سەبارەت بە پلانەكانی حكومەت بۆ دەرباز بوون لە قەیرانی دارایی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران ڕایگەیاند : پلانەكانمان مەودای درێژخاین وپلانی مەودای كورتیشمان هەیە، چونكە كێشە كەڵەكە بووەكانی زیاتر لە 20 ساڵی رابردوو بە رۆژ ودوو رۆژ چارسەر ناكرێن، پلانەكانیش پێك هاتوون لە ، یەكەم: كەم كردنەوەی خەرجییەكانی حكومەت، دووەم: زیاد كردنی داهاتی غەیرە نەوت لەبەر دابەزینی نرخەكەی لەبازارەكانی جیهان، سێیەم: بڕیاری چاكسازیمان داوە ودەشیكەین".
سەبارەت بەچۆنیەتی زیاد كردنی داهاتی غەیرە نەوت قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بەوە دا كە سیستەمی باج وگومرگ لە كوردستان پێداچوونەوەی تێدا دەكرێت چونكە ئەو سیستەمەی بەكارە لە ئێستادا لاوازە، بۆیە گوڕانكاری بەسەردا دێت لە پێناو رێكخستنەوەی وزیاتر سوود وەرگرتن لەو داهاتە.
سەبارەت بە كەرتی نەوت ووتی "كەرتی نەوت شەفافتر دەكەین ولایەنێكی دەرەكی تایبەتمەندیش بە وردبینی لەو كەرتە بەشدار دەكەین، بۆ ئەوەی زیاتر شەفاف بكرێت وئەو گومانانە بڕەوێنەوە كە لەسەر ئەو دۆسیەیە هەیە."
وتیشی " ئیش لەسەر ئەوە دەكەین كە هەندێك لە سێكتەرەكان بدەین بە كەرتی تایبەت بۆ ئەوەی خەرجی حكومەت لەو كەرتانەدا كەمتر ببێتەوە."
بەنمونە، قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بە كەرتی كارەبادا ووتی : ساڵی 2014 زیاتر لە 3 ملیار و500 هەزار دۆلارمان بۆ دابینكردنی كارەبا تەرخانكردووە وكارەباش باش نەبوو، خەڵكیش مافی خۆیەتی ئەو گلییە بكات، بۆیە پیمان وایە كاتی ئەوە هاتووە بدرێت بە كەرتی تایبەت ودڵنیاشم كەرتی تایبەت باشتر ئیدارەی دەكات".
ئاماژەی بە بڕی داهات وخەرجییەكانی حكومەتدا و وتی "هەوڵی ئەوە دەدەین هاوسەنگییەك لە نێوان داهات وخەرجییەكانی حكومەت دروستبكەین".
سەبارەت بە نەهێشتنی دوو موچەیی وموچە خۆری بندیوار ڕایگەیاند: یەكێك لە پلانەكانمان پێداچونەوە بە هەیكەلیەتی حكومەت و رێكخستنەوەی میلاكاتە، ولەئێستاشدا خەریكی دامەزراندنی پرۆسەی بە ئەلكترۆنی كردنی موچە بۆ ئەوەی بتوانین دوو موچەیی وبندیوار نەهێڵین".
لە كۆتایی قسەكانیدا بەرێز جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران ووتی " ئێمە گەشبینین لەبەر ئەوەی نەخۆشیەكە وشوێنی كەموو كوڕیەكانمان دیاری كردووە ودەشزانین چۆن چارەسەری بكەین، پێویستمان بە ئیرادەیە وئیرادەشمان هەیە وبڕیاری بوێریش دەدەین بۆ ئەوەی لەهەموو قەیرانەكان دەربازمان ببێت".