پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینی 8 - 4 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندێكی یاوەری كە لە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و فوئاد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان و سەفین دزەیی وتەبێژی فەرمیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان پێكهاتبوو، بە یاوریی بەڕێز كونسوڵی ئەمەریكا لە هەولێر، به سەردانێك گه‌یشته بەغدا.
له سه‌ره‌تاى سه‌ردانه‌كه‌یدا لەگەڵ بەرێز جۆن كیری؛ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا و ژمارەیەك لە بەرپرسان و دیپلۆماتكارانی ئەمەریكا كۆبووەوە. لە كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی ناوچەكە و قەیرانی دارایی كە ڕووبەڕووی عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی بووەتەوە و ڕەوشی ئەمنیی ناوچەكە و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هەنگاوەكانی داهاتووی نێوان بەغدا و هەولێر و هاوپەیمانان بۆ ئازادكردنی شاری مووسڵ لە دەستی تیرۆر و پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان ئەمەریكا و هەرێمی كوردستان، خرانە بەر باس و گفتوگۆ.
هەردوولا جەختیان لە پتەوتركردنی پیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەمەریكا لە بوارە جیاجیاكاندا كردەوە و بەڕێز جۆن كیری؛ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا ئامادەییی وڵاتەكەی دەربڕی كە هاوكاریی عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی بكات بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانی دارایی. هەروەك بەردەوامیی هاوكارییەكانی وڵاتەكەی بۆ هێزی پێشمەرگە دەربڕی لە شەڕی دژى تیرۆردا و لەمبارەیەشەوە ڕۆڵی خەڵك و حكوومەت و هێزی پێشمەرگەی لە وەستاندنی مەترسیی تیرۆر و سەركەوتنە بەردوامەكانی پێشمەرگە بەسەر تیرۆرستانی داعشدا بەرز نرخاند.
هەروەها ڕۆڵی هاوپەیمانان لە شەڕی دژی تیرۆرستانى داعش بەگشتی و ئەمەریكا بەتایبەتی و هاوكارییە سەربازی و مرۆییەكانیان بۆ هەرێمی كوردستان و پێشمەرگە و تاوتوێكردنی چەند بابەتێكی دیكەی پەیوەندیدار، لایەنێكی دیكەی كۆبوونەوەكە بوو.
"نێچیرڤان بارزانی" سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندیی هاوڕێی به‌شدارییان لە پرسەی سیاسەتمەداری عێراقی خوالێخۆشبوو "ئەحمەد چەلەبی" کرد.
پێشنیوەڕۆی ڕۆژی شەممە 7/11/2015 شاندێكی باڵای هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتیی بەڕێز "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و ئەندامیەتیی بەڕێزان "قوباد تاڵەبانی" جێگری سەرۆك وەزیران، "فازل میرانی" سكرتێری مەكتەبی سیاسی، د. "ڕۆژ نوری شاوەیس" و "ئازاد بەرواری" ئەندامانی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، "دەرباز کۆسرەت ڕەسووڵ" وەزیری ئـاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن، "سەفین دزەیی وتەبێژی" حکوومەت و "فەرهاد ئەترووشی" پارێزگاری دهۆك، بۆ بەشداریكردن لە پرسەی سیاسەتمەداری عێراقی خوالێخۆشبوو ئەحمەد چەلەبی، گەیشتنە بەغدای پایتەختی عێراق.
دوای بەشداریكردن و پێشكەشكردنی پرسە و سەرەخۆشی بە خانەوادە و كەسوكاری خوالێخۆشبوو چەلەبی، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بە نوێنەرایەتیی بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، پرسە و سەرەخۆشی و هاودەردی و هاوخەمیی سەرۆك بارزانی بۆ کۆچی دواییی خوالێخۆشبوو د. ئـەحمەد چەلەبی، گەیاندە خانەوادە و كەسوكار و دۆست و هەڤاڵانی.
لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ ماڵپەڕی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بەڕێز سەفین دزەیی گوتەبێژی فەرمیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە ناوی حكوومەتی هەرێمەوە ئیدانەی كارە تیرۆرستییەكەی شاری پرسوسی توركیای كرد و ڕایگەیاند حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە توندی ئەو كارە تیرۆریستییەی پرسوس كە ژمارەیەك خەڵكی سڤیلی كردە ئامانج، ئیدانە دەكات و پرسە و سەرەخۆشی لە كەس و كاری شەهیدان دەكات و هیوای زوو چاكبوونەوەش بۆ برینداران دەخوازێت.
بەڕێز دزەیی هەروەها گووتی ئەو كارە تیرۆرستییە ترسنۆكە سەلماندی كە تیرۆر هیچ سنوورێك ناناسێت و لە هەركوێیەك بۆی بلوێت دەستی ڕەشی خۆی دەوەشێنێت، ئەمەش گرنگیی بەرەی دژی تیرۆر لە هەر شوێنێك پشتڕاست دەكاتەوە.
بەڕێز سەفین دزەیی دووبارە هاوسۆزی و هاوخەمیی خۆی لەگەڵ كەس و كاری شەهیدان و برینداربووانی هێرشە تیرۆریستییەكە دووپات كردەوە.
سەفین دزەیی، وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند كه هەوڵەكانی بەغدا بۆ گۆشەگیركردنی هەرێمی كوردستان بەبڕینی بەشی هەرێم لەبودجەی فیدرالی عیراق سەرنەکەوتن وخۆڕاگری خەڵكی كوردستان زۆر لە بڕیاری سیاسی تاكلایەنانەی حكومەتی پێشووی عیراق بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی بەهێزتر بوو.
لە دیمانەیەكی تایبەت بە ماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان، وتەبێژی حكومەتی هه‌رێم تیشكی خستە سەر چەندین تەوەری پەیوەست بە بارودۆخی ئەمڕۆی كوردستان وئەو گرفتانەی ئەمڕۆ هەرێم پێیدا تێدەپەڕێت وئەو چارەسەریانەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ئەو مەبەستە لەبەردەستیدایە.
هەوڵی گۆشەگیكردنی هەرێم
وتەبێژی فەرمی حكومەت ئاماژەی بەوەدا، لەسەرەتای 2014 حكومەتی پێشووی بەغدا بەسەرۆكایەتی مالیكی بەبڕیارە تاكڕەویەكەی بەبڕینی بەشی هەرێمی كوردستان لەبودجەی فیدرالی دەیویست ئەو پێشكەوتن وپێشڤەچوونانەی لەهەرێمی كوردستاندا هەن رابگرێت، ئەوەشی خستەڕوو حكومەتی هەرێمی كوردستان ویستی لەدەستپێكی ئەم قەیرانەدا ئەم گرفتە بەشێوەی دیالۆگ چارەسەر بكات بەڵام وەك دزەیی ئاماژەی پێدا "كەسانێك مالیكیان هێنابووە قەناعەت بەوەی ئەگەر ئەو سیاسەتە پەیڕەو بكات ئەوا هەرێمی كوردستان گۆشەگیردەبێت وخەڵكی كوردستان لەدژی حكومەت رادەپەڕن وبەغداش مەرجەكانی خۆی بەسەر حكومەتی هەرێم دادەسەپێنێت وحكومەتی هەرێمیش ناچار دەبێت ملكەچی ئەو مەرجانە بێت".
دزەیی هەوڵی بەغدای بە شكەستخواردوو لەقەڵەمدا بەهۆی خۆڕاگری خەڵكی كوردستان بەوەی كە خۆیان بە خاوەنی ئەو حكومەتە دەزانن وحكومەت سیاسەتێكی حەكیمانە پەیڕەو دەكات كە وادەكات جەماوەری كوردستان نەچنە ژێر باری هەوڵی لەم جۆرە.
چارەسەریە سەرەتاییەكانی حكومەت
سەفین دزەیی ئاماژەی بەو رێوشوێنە سەرەتایانە دا كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەرەتای دروستبوونی ئەم قەیرانەدا پەیڕەوی كرد بە كەمكردنەوەی خەرجی وبەڕێككەوتن لەگەڵ كۆمپانیا ناوخۆ وبیانیەكان توانرا مووچە دابین بكرێت ئەگەرچی لەماوەی مانگێك تا 45 رۆژ دواكەوتنی تیادا هەبوو. هەروەها گوتی " لە 22ی مایسی 2014 حكومەتی هەرێمی كوردستان ناچار بوو نەوتی خۆی بخاتە بازاڕە نێودەوڵەتیەكان بەڵام ئەمەشیان ئاسان نەبوو چونكە نەوتی كوردستان هێشتا لەبازاڕە جیهانیەكان نەناسراو بوو وئەو داهاتەش كە دەست دەكەوت بۆ مووچە وبەشێك لە پرۆژەكان بەكاربێت".
رێككەوتنی هەولێر وبەغدا
وتەبێژی فەرمی حكومەت ئاماژەی بە رێككەوتنی نێوان هەولێر وبەغدا كرد كە لە 2ی كانونی یەكەمی 2014 ودوای پێدانی متمانە بە حكومەتی عیبادی ئیمزاكرا. بەپێی ئەم رێككەوتنە 550 هەزار بەرمیلی نەوت لە هەرێمی كوردستان وكێڵگەكانی كەركووكەوە رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ دەكرێت بەمەرجی پێدانی شایستەییە داراییەكانی هەرێم وئەم رێككەوتنەش بووە ماددەیەك لەیاسای بودجەی ساڵی 2015 ودەبوایە لەسەرەتای ساڵی 2015ـەوە بخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بەڵام حكومەتی بەغدا لەسەرەتادا بەناردنی بەشێكی زۆر كەم، بە 250 ملیار دینار دەستی پێكرد تا گەیشتە نزیكەی 500 ملیار دینار لەو كاتەی كە لەمانگی نیسان وئایاری ئەمساڵ هەرێمی كوردستان بەتەواوی پابەندبوونی خۆی بە جێبەجێكردنی رێكەوتنەکە نیشانداوە بەهەناردەكردنی بڕی تەواوی نەوت كە رێككەوتنی لەسەركرابوو. رونیشیكردەوە ئەوەی بەغدا ناردی نزیكەی 30 تا 40 لەسەدی شایستە داراییەكانی هەرێمە.
هەروەها گوتی "ئەو نەوتەی كە رادەستی سۆمۆ كرا ئەگەر لە بازاڕەكانی جیهان بفرۆشرابوایە ئەوا زیاتر لە 800 ملیۆن دۆلار داهاتی دەبوو، كەچی بەغدا تەنها 350 تا400 ملیۆن دۆلاری مانگانە لە مانگەكانی کانونی دووەم تا نیسان ناردووە کە دەکاتە كۆی یەک ملیار وهەشت سەد ملیۆن دۆلار- لەکاتێک كە دەبوایە لایەنی كەم پێنج ملیار دۆلار بنێرێت – ووایکرد بارودۆخەكە بەرەو ئاقارێكی خراپتر ببات چونكە لەو كاتەی ئێمە هیچ رێككەوتنێكمان لەگەڵ بەغدا نەبوو مانگێك تا 45 رۆژ مووچە دوا دەكەوت كەچی ئێستا رێككەوتن هەیە وئێستا زیاترە لە 3 مانگ مووچە نەدراوە".
دزەیی جەختی لەسەر هەڵوێستی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردەوە بە پابەندبوون بە رێككەوتنی نێوان هەولێر وبەغدا وچارەسەركردنی كێشەكان لەسەر بنەمای یاسای بودجەی فیدراڵی ساڵی 2015، بەڵام ئەوەشی نەشاردەوە كە حكومەتی هەرێم ناچارە رێگەچارەی دیكەی یاسایی بگرێتەبەر بۆ دابینكردنی مووچەی فەرمانبەران وبودجەی تەشغیلی وپارەی بەڵێندەران.
شەش هەزار پرۆژە راگیراوە
دزەیی ئاشكرایكرد ئێستا نزیكەی شەش هەزار پرۆژە بە بودجە وگوژمە وقەبارەی جیاجیاوە لەهەرێمی كوردستان بەهۆی ئەو قەیرانە داراییە راگیراون وئەوە وایكردووە بازاڕی هەرێمی كوردستان كزی بەخۆیوە ببینێت وبەڵێندەرانیش بكەونە گرفتی گەورەی دارایی. هاوكات سوپاسی بەڵێندەرانی كرد كە تا ئێستا توانیویانە بەرگەی ئەم بارودۆخە بگرن ودووپاتیكردەوە حكومەت بەهەموو شێوەیەك كار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان دەكات. هەروەها گوتی "بەپێی یاسای ژمارە پێنجی ساڵی 2013ی پەرلەمانی كوردستان حكومەتی هەرێم بۆی هەیە هەر رێگەچارەیەك بگیرێتە بەر بۆ دابینكردنی پێداویستیەكانی خەڵكی كوردستان ورێگەچارەی سەرەكیش لەمبارەیەوە فرۆشتنی راستەوخۆی نەوتی هەرێمی كوردستانە وەكو سەرچاوەی سەرەكی بۆ دابینكردنی بودجەی هەرێم".
جدیەت لەلایەن كۆمپانیاكانەوە هەیە
وتەبێژی حكومەت ئەوەشی راگەیاند كە كۆمپانیاكانی نەوتی جیهانی جدیەتیان لەبارەی هاوكاریكردنی هەرێمی كوردستان نیشانداوە بۆ پرسی فرۆشتنی راستەوخۆی نەوتی هەرێمی كوردستان وئاشكرایكرد بەم شێوەیە زیاتر لە 90 لەسەدی پێداویستیەكانی هەرێمی كوردستان بەم نەوتەوە دابین دەكرێت. هاوكات تیشكی خستە سەر كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نەوت وگاز لەگەڵ حزب ولایەنە سیاسیەكانی نێو حكومەتی هەرێم ودووپاتیشیكردەوە حزب ولایەنە سیاسیەكان پاڵپشتی تەواویان بۆ حكومەت نیشاندا بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی هەرێم ئەمە جگە لەپەرلەمانی كوردستان وكوتلەی كوردی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق.
ملیارێك بۆ هەر مانگ
دزەیی خەرجیەكانی هەرێمی كوردستانی لەماوەی مانگێكدا بە مووچە وپرۆژە وهەموو خەرجیەكانی دیكە بە یەك ملیار دۆلار خەملاند، رونیشیكردەوە ئەگەر نەوتی هەرێمی كوردستان بەشێوەیەكی راستەوخۆ فرۆشرایە بازاڕەكانی جیهان بەهەمان ئەو قەبارەیەی كە دەدرێتە دەستی سۆمۆ ئەوا نزیكەی 800 تا 900 ملیۆن دۆلار بۆ هەرێمی كوردستان دەستەبەر دەكات. بەم شێوەیە تەنها بەفرۆشتنی نەوت نزیكەی 90 لەسەدی پێداویستیەكانی هەرێمی كوردستان دابین دەكرێت وداهاتی ناوخۆش تا ڕادەیەك ئەم بۆشاییە پڕدەكاتەوە. بەڵام ئەمەش وەك دزەیی روونیكردەوە پێویستی بەكات هەیە.
قەرزی نێودەوڵەتی
وتەبێژی حكومەت روونیكردەوە، پرسی قەرزی نێودەوڵەتی بریتیە لەخستنەڕووی (سەنەد) بەناوی هەرێمی كوردستان لەبازاڕەكانی جیهان، بۆ ئەم مەبەستەش وەك وتەبێژ رایگەیاند جێگری سەرۆك وەزیران ووەزیری دارایی وژمارەیەك لەبەرپرسانی حكومەتی هەرێم لە لەندەن چەندین گفتوگۆیان لەمبارەیەوە لەگەڵ ژمارەیەك لە دامودەزگای نێودەوڵەتی ئەنجامداوە بۆ خستنەڕووی سەنەدی بانكی بەناوی هەرێم. لەم بارەیە گوتی "ئەم پرۆسەیە لەڕووی ئابوری وسیاسیەوە گرنگی بۆ هەرێمی كوردستان هەیە چونكە دەبێتە هۆی پتەوبوونی پێگە وجێگەی هەرێم لەسەر ئاستی جیهان ومتمانە بەبازاڕی كوردستان وحكومەتی هەرێم زیاتر دەكات ودەبێتە رێخۆشكەر بۆ سەربەخۆیی ئابووری".
لەبارەی ناڕەزایی هەندێك لایەنی سیاسیشەوە لەبارەی یاسای قەرزی نێودەوڵەتی، دزەیی ئاماژەی بەوەدا، ئەگەرچی ئەم یاسایە چەند لایەنێكی سیاسی بەهەر بیانویێكەوە بێت دەنگیان لەسەر نەدا بەڵام دەرباز بوو وئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان پاڵپشتیەكی یاسایی هەیە بۆ ئەم مەبەستە وئاماژەی بەوەشدا لەدوایی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران دوای گەڕانەوەی شاندی حكومی كە چووبوونە لەندەن، ئەم پرسە بە شێوەیەكی شەفاف خرایە بەردەم وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان.
روونیشیكردەوە بەپێی ماددەی پێنجەم وشەشەمی یاساكە، پێویستە لیژنەیەك دروست ببێت بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ لایەنی دارایی نێودەوڵەتی ودوای گفتوگۆكانی ئەم لیژنەیەش، بڕیار لەسەر جێبەجێكردنی دەدرێت وهیواشی خواست بەزووترین كات بێت. هاوكات ئەوەشی خستەڕوو كە مەرج نیە هەموو ئەو پێنج ملیارەی یاسا رێگەی بەهەرێم داوە بۆ وەرگرتنی بەیەكجار وەربگیرێت بەڵكو رەنگە رێژەیەكی كەم وەكو یەكەمین هەنگاو وەربگیرێت وهەنگاو بە هەنگاو بڕەكە زیاتر بكرێت وئەو پارەیەی كە وەردەگیرێت بۆ جێبەجێكردنی ئەو پرۆژانەیە كە لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەند كراون.
گرفتی بەنزین
سەفین دزەیی رەتیكردەوە ئەمڕۆ شتێك هەبێت بەناوی قەیرانی بەنزین چونكە كێشەكە وا نەبوو كە گەورە كرا وهۆكارەكەیشی تەكنیكی بوو هەروەها گوتی "قەبارەی بەرهەمهێنانی هەردوو پاڵاوگەی بازیان وكەورگۆسك نزیكەی سێ ملیۆن و 200 لیترە وهەرێمی كوردستانیش پێویستی بە نزیكەی شەش ملیۆن لیتر هەیە رۆژانە بۆیە پێویستی دەكات حكومەتی هەرێمی كوردستان چ راستەوخۆ یانیش لەڕێی كۆمپانیاكان بۆشاییەكە پڕبكاتەوە وبەنرخی بازاڕ بیكڕێت وبەنرخی پاڵپشتی بیفرۆشێتە خەڵك، ئەمەش بارگرانیە لەسەر حكومەت بەڵام ئەركی خۆیەتی ودەبێ بیكات".
ئاماژەی بەوەشدا جاری وا هەیە ئەم بەنزینە لەتوركیا دێت وجاری واش لە ئاسیای ناوەڕاست وبەهۆی كێشەیەكی تەكنیكی بەهۆی دواكەوتنی هاتنی ئەم بەنزینە لەئیماراتەوە بۆ توركیا وایكرد لەهەندێك شوێن سڕەگرتن بۆ بەنزین زیاتر بێت. هاوكات روونیشیكردەوە کە مەترسی دروستبوونی قەیران دەبێتە هۆی داواكردنی بڕێكی زیاتر لە بەنزین وهەبوونی ژمارەیەكی زۆری ئاوارە، هەروەها هەرێمی كوردستان ژمارەیەكی زۆری ئۆتۆمبێلی تیادایە ولەوەرزی هاویندا بەشێكی زۆری شوفێران ئەگەر هەموویان نەبن ساردكەرەوەی ئۆتۆمبێل كار پێدەكەن ورێژەیەكی زۆری بەنزین سەرف دەكرێت.
توركیا رێگر نەبووە
وتەبێژی فەرمی حكومەت هەموو ئەو دەنگۆیانەی رەتكردەوە گوایە توركیا لە گەیشتنی بەنزین بۆ هەرێمی كوردستان رێگر بووبێت بەڵكو وەك رایگەیاند توركیا ئاسانكاری زۆری لەبواری ئابوری وبازرگانی ووەبرهێنانی بۆ هەرێمی كوردستان كردووە، بەبەڵگەی ئەوەی ئێستا قەبارەی بازرگانی ووەبەرهێنان لەنێوان عیراق وتوركیا نزیكەی 10 ملیار دۆلارە كە حەفت تا هەشت ملیاری بۆ هەرێمی كوردستانە. توركیا زۆر سوودی لەهەرێمی كوردستان وەرگرتووە وهیچ رێگریەك ناكات.
هەروەها گوتی "دوای هەڵبژاردن، سەردانی توركیام كرد ولەگەڵ چەند لایەنێكی حكومی وسیاسیش كۆبوومەوە، هەموو لایەنەكان پاڵپشتیان لە پەیوەندی باشی سیاسی وئابورین لەگەڵ هەرێمی كوردستان وحكومەتی ئیئتیلافیش دروست ببێت ئەوا لەسەر هەمان رێگە دەڕۆن چونكە یاسا وپلانی حكومەت كاری پێدەكرێت نەوەكو كەسێك یان لایەنێك".
شكاندنی بنەمای سازان
سەفین دزەیی نیگەرانی خۆی ده‌ربڕی سه‌باره‌ت به، هه‌روه‌ك خۆی وه‌سفیكرد، شكاندی بنەمای سازان كه له 23ی حوزه‌یرانی رابردوو لەپەرلەمانی كوردستان روویدا. رایگه‌یاند كه لەگەڵ باوەڕیبوون بەدیموكراسی وهەڵبژاردن، سازان گرنگترین بنەمایە كە پێویستە لەبابەتە چارەنووسسازەكان كاری لەسەر بكرێت وگوتی "بۆ هەر یاسایەك كە پێشكەشی پەرلەمانی كوردستان دەكرێت پێویستە بنەمای سازان رەچاو بكرێت. بەڵام ئەوەی لەپەرلەمان كرا بەهیچ شێوەیەك رەچاوی ئەم پرسەی نەكرد. بەڵام بەشێوەیەكی گشتی ئەم پرسە كاری نەكردۆتە سەر كار وئەدای حكومەتی هەرێم بەڵكو حكومەت بەیەك تیم لەسەر یەك كارنامە كاردەكات وسەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دەسەڵاتی زۆری بەجێگری سەرۆك وەزیران ووەزیرەكان داوە وبەڕێزیان لەدوایین كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانیش نیگەرانی خۆی لەمبارەیەوە بەڕاشكاوی نیشاندابوو وئاماژەی بەوە دابوو كە ئەوەی روویدا بنەما سازانی هەژاند، بەڵام نابێ ئەم كارە كاریگەری بەسەر ئەدای حكومەت هەبێت بەڵكو دەبێ كاری زیاتر بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری بە هەموو خەڵك بكرێت بەروحیەتی یەك تیم".
دووپاتیشیكردەوە سەرۆك وەزیران هەمیشە جەخت لەسەر ریفۆرم بۆ كار وكارنامەی حكومەت دەكات بەبێ هەبوونی گیانی تۆڵە سەندنەوە لەدژی حزب ولایەنەكی دیكە. وتیشی، سەرۆك وەزیران بەوردی ئاگاداری كاری هەموو وەزارەتەكانە وهەبوونی گلەیی وگازاندەی خەڵكیشی بە شتێكی ئاسایی زانی لەم بارودۆخەدا ودووپاتیكردەوە، ئەركی حكومەتە گرفتی خەڵك چارەسەر بكات.
حكومەت چی لەهەگبەدایە بۆ كەركووك؟
لەمبارەیەوە سەفین دزەیی گوتی "لەساڵی 2003ـەوە تائێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان لەزۆر بواری جیاجیادا خزمەتی زۆری بەكەركووك گەیاندووە بەتایبەتی لەڕووی تەندروستی وپەروەردە ووزەشەوە ئەمە جگە لەهەڵگرتنی بەرپرسارێتی ئاسایشی كەركووك. حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بڕیاری داوە ئەگەر بەغدا بەدابینكردنی بودجەی كەركووك پابەند نەبوو ئەوا نەوتی كەركووكیش بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەفرۆشرێت وهەرێمی كوردستانیش بودجەی ئەم شارە وپارەی پیترۆدۆلاریش بۆ كەركووك دابین دەكات وگفتوگۆ لەگەڵ پارێزگاری كەركووك وئەنجومەنی پارێزگا بەردەوامن وهیواخوازین حكومەتی بەغداش بەكردەوەكانی خۆیدا بچێتەوە ومووچەی هەرێمی كوردستان وكەركووكیش دابین بكات نەوەكو لێیان ببڕێت. ئەمە لەکاتێکدایە کە موچەی شارەكانی ژێر دەستی داعش دابیندەکات."
ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 2015/2/8 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتی شاندێكی حكوومی گەیشتە میرنشینی دوبەی لە ئیماراتی عەرەبی یەكگرتوو.
لە سەردانەكەیدا كە هەریەك لە قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و ئاشتی هەورامی وەزیری وزە و سەرچاوە سروشتییەكان و عەلی سندی وەزیری پلاندانان و رێباز حەملان وەزیری دارایی و سەفین دزەیی وتەبێژی فەرمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان یاوەری دەكەن؛ بە داوەتێكی فەرمی دەوڵەتی ئیماراتی عەرەبی یەكگرتوو بەشداری لە كۆبوونەوەی لوتكەی حكومی دا دەكەن كە بەڕێز بان كی مۆن سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان و ژمارەیەك لە شارەزایان و بەرپرسیانی دەزگا جیهانییەكان بەشداری تێدا دەكەن.
لە كۆبوونەوەی لوتكەی حكومی دا كە ماوەی سێ رۆژ دەخایەنێت؛ كۆبوونەوە و كۆڕ و سمیناری تایبەت بە سیستمی كارگێڕی و حكوومەتداری و چۆنییەتی پێشخستنیان پێشكەش دەكرێت.
هەر لەو سەردانەیدا كە ماوەی سێ رۆژ دەخایەنێت؛ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی و شاندی یاوەری لەگەڵ گەورە بەرپرسانی دەوڵەتی ئیماراتی عەرەبی یەكگرتوو چەندین دیدار و كۆبونەوە ساز دەكەن.
ئەمڕۆ هەینی 26ـی 12ـی 2014 لە شاری هەولێر بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە عەلی لاریجانی سەرۆكی ئەنجوومەنی شوورای ئیسلامیی ئێران و شاندێكی یاوەری كرد كە پێكهاتبوون لە ژمارەیەك نوێنەر و ئەندام و ڕاوێژكاری ئەنجوومەنی شوورای ئیسلامیی ئێران و مورتەزا عەبادی كونسوڵی گشتیی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە هەولێر و، لەگەڵیان كۆبۆوە.
ئەمڕۆ چوارشەممە 5ـی 11ـی 2014 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە مایكڵ فالۆن وەزیری بەرگریی بریتانیا و شاندێكی یاوەری كرد كە پێكهاتبوون لە سێر سیمۆن ڕاوێژكاری سەربازیی بریتانیا بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هەرێمی كوردستان و گۆردین مەسنجێر جێگری بەرپرسی بەرگریی ستراتیژیی سەربازی لە وەزارەتی بەرگری و فرانك بیكەر باڵیۆزی بریتانیا لە عێراقی فیدڕاڵ و ژمارەیەك ڕاوێژكاری سەربازیی وەزارەتی بەرگریی بریتانیا.
لە سەرەتای دیدارەكەدا وەزیری بەرگریی بریتانیا سوپاسی سەرۆك بارزانی كرد بۆ ڕەخساندنی دیدارەكە و ئاماژەی بە جددیبوونی كوردستاندا لە ڕووبەڕووبوونەوە و تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش و دەستخۆشیشی لە هێزەكانی پێشمەرگە كرد كە بوێرانە و فیداكارانە توانیویانە شكست بە تیرۆریستانی داعش بهێنن و پێشڕەوییەكانیان ڕابگرن. وەزیری دەرەوەی بریتانیا جەختی لەوە كردەوە كە وڵاتەكەی ئامادەیە بەردەوام بێت لە پاڵپشتیكردنی هەرێمی كوردستان و گەیاندنی هاوكاری مرۆیی و سەربازی و و ئەو هاوكارییانە فراوانتر بكات. ئەوەیشی دووپات كردەوە كە بریتانیا كار بۆ مەشقپێكردنی زیاتری پێشمەرگە و هەروەها دابینكردنی ئەو پێویستیانە دەكات كە هێزەكانی پێشمەرگە لە شەڕی دژی تیرۆریستاندا بەكاری دەهێنن.
لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی وێڕای بەخێرهێنانی شاندی میوان سوپاسی حكوومەت و گەلی بریتانیای كرد كە لە كاتێكی گونجاودا پاڵپشتی گەلی كوردستان بوون و ڕایگەیاند ئەم هەڵوێستەی بریتانیا جێگەی پێزانینی خەڵكی كوردستانە. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی دووپات كردەوە كە بۆ ئێمە شانازییە شەڕی دڕندەترین ڕێكخراوی تیرۆریستی دەكەین كە ئیمكانیاتی دەوڵەتێكی لەبەردەستدایە. سەبارەت بە بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕیش سەرۆك بارزانی ئەوەی بە شاندی میوان ڕاگەیاند كە ورەی پێشمەرگە زۆر بەرزە و لەنێو گەلی كوردستانیش ڕۆحێكی بەهێزی بەرنگاربوونەوەی تیرۆریستان دروست بووە.
سەرۆك بارزانی لە درێژەی قسەكانیدا ئاماژەیشی بەوەدا كە ئێستا تیرۆریستانی داعش كەوتوونەتە دۆخی بەرگری و پێشمەرگەیش لە هەڵوێستی هێرشبردندایە و هاوكێشەی مەیدانی بە پاڵپشتیی هێزی هاوپەیمانان لە قازانجی گەلی كوردستان و پێشمەرگە گۆڕاوە و ئەو ناوچانەیشی كە لەژێر دەستی تیرۆریستاندا ماون ڕزگار دەكرێن. سەرۆك بارزانی وێڕای ئاماژەدان بە مەترسییەكانی تیرۆریستان هێمای بەوەدا كە چونكە تیرۆر هەڕەشەیەكە بۆ سەر هەموو لایەك بۆیە شەڕكردنیش لەدژی تیرۆر پێویستی بە هەوڵی هەموو لایەك هەیە، هەروەها پێویستە هیچ شوێنێكی ئارام و هیچ پەناگەیەك بۆ تیرۆریستان لە ناو عێراق و سوووریادا نەمێنێت و بۆ سەركەوتن لەم شەڕە درێژخایەنەدا پێویست دەكات لەڕووی ئابووری و فەرهەنگی و فكری و سیاسیش ڕووبەڕووی تیرۆریستان ببینەوە.
لەبارەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا هەردوو لا لەسەر ئەوە هاوڕابوون كە لەپێناو سەرخستنی پڕۆسەی سیاسی و تێشكاندنی تیرۆریستان پێویستە بە زووترین كات ئەم كێشانە چارەسەر بكرێن و هەردوولا بگەنە ڕێككەوتن و بەغدایش ڕۆڵی خۆی لە یارمەتیدان و پڕچەككردنی پێشمەرگە بگێڕێت.
پەرەپێدانی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بریتانیا و هەروەها هەماهەنگی و هاوكاریی نیوان هەردوولا لە بواری كارگێڕی و ڕێكخستنی كاروباری سەربازیی هەرێمی كوردستان تەوەرێكی دیكەی كۆبوونەوەكە بوو.
شایانی باسە لەم كۆبوونەوەیەدا د. فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان و مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و جەعفەر شێخ مستەفا و فەریق شێروان و جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەكانی پاراستنی هەرێمی كوردستان و بەیان سامی عەبدولرەحمان نوێنەری حكوومەتی هەرێم لە بریتانیا و سەفین دزەیی گوتەبێژی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادە بوون.
سەفین دزەیی وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكی تایبەت بە سایتی فەرمی حكومەتی راگەیاند: لە بەرواری 14ـی تەموزی 2014 ، شاندێكی حكومەتی هەرێم بە سەرۆكایەتی قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت وبەئامادەبوونی ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان وڕێباز محەمەد وەزیری دارایی وسەفین دزەیی گوتەبێژی فەرمی سەردانی ئەنقەرەی پایتەختی توركیایان كرد ولەوێ چەندین كۆبوونەوەیان لەگەڵ بەرپرسانی ئەم وڵاتە لەبارەی رێككەوتنی چوارچێوەی هاوكاری لەبواری وزە كە لەنێوان هەرێم وتوركیا ئیمزاكرابوو.
شاندی هەرێم لەم سەردانەدا لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتیەكانی توركیا، گفتوگۆی لەبارەی زیادكردنی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان كرد ولایەنی توركیش پابەندبوونی خۆی بە بەند وخاڵەكانی ئەم رێككەوتنە نیشاندا.
دزەیی رایگەیاند هەر لەم كۆبوونەوەیەدا شاندی هەرێم، حیسابی بانكی داهاتەكانی نەوتی هەرێمی كوردستانی جێگیركرد كە لە هالك بانكی توركیادایە وبڕیاریش درا ئەم داهاتە بە ئیمزای هەریەك لە قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت وئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان وڕێباز محەمەد وەزیری دارایی بجوڵێندرێت.