مەنسوور جیھانی ـ "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران ڕایگەیاند: لە نێوان حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و وڵاتی ئێران لە بواریی نەوت و گازدا ڕێککەوتنێک واژۆ دەکرێت.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران لەمبارەیەوە بە ئاژانسی ھەواڵی زاگرۆسی ڕایگەیاند: شاندیی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان پێکھاتوو لە "تەھا زەنگەنە" جێگریی وەزیر، سەردانی تارانی پێتەختی ئێرانی کرد و لەگەڵ شاندیی وەزارەتی نەوتی کۆماریی ئیسلامی ئێران پێکھاتوو لە: دکتۆر مەنووچێھری ڕاوێژکاریی وەزیری نەوت، ئاغای ڕەمەزانی و ھەروەھا پسپۆڕانی شارەزا لە بواریی نەوت و گاز کۆبوونەوە و سەبارەت بە ھەناردەکردنیی نەوت و گازیی سرووشتیی ھەرێمی کوردستان لە ڕێگای ئێرانەوە بە تێرووتەسەلی وتووێژیان کرد و سەردانە دوو ڕۆژییەکەیان بە سەرکەوتوویی کۆتایی پێھات.
گوتیشی: ھەر لەم کۆبوونەوەیەدا بڕیاردرا کە دوو لایەن لە داھاتوو درێژە بە کۆبوونەوەکانیان بدەن بۆ ئەوەی کە بە تێگەیشتنێکی ھاوبەش بگەن چونکە ئەم بابەتە لە لایەنی تەکنیکییەوە پێویستی بە کۆبوونەوەی زیاتر ھەیە و لایەنی ئێرانی داوای کرد کە مانگی داھاتوو دوایین کۆبوونەوەی نێوانیان ئەنجامبدرێت و لە کۆتاییدا لە نێوان وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و وەزارەتی نەوتی ئێران ڕێککەوتنێکی ھاوکاریی واژۆ بکرێت.
نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان سەبارەت بە سەردانیی شاندیی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان بۆ نووسینگەی نوینەرایەتیی ھەرێمی کوردستان لە شاری تاران گوتیشی: لەم دیدارەدا بەگشتیی باس لە گرینگیی پەیوەندییەکانی نێوان حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و کۆماریی ئیسلامی ئێران کرا و سوپاسی ڕۆڵی نوێنەرایەتی حکوومەتی ھەرێمی کوردستانیان کرد لە ھاوکارییکردن بۆ سەرکەوتنی ئەم پڕۆسەیە.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە ئێران لە کۆتاییدا ڕایگەیاند: لە کۆبوونەوەی شاندیی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لەگەڵ شاندیی وەزارەتی نەوتی ئێران بڕیاردرا کە لە یەکەم ھەنگاودا نەوتی پێویستی پاڵاوگەکانی تەورێز و کرماشان لە لایەن حکوومەتی ھەرێمی کوردستانەوە دابین بکرێت و پاشان نەوتی ھەرێمی کوردستانیش ڕەوانەی پاڵاوگەکانی تاران و ئەراک بکرێت و لە درێژەی کۆبوونەوەکەشدا بڕیاردرا کە نەوتی ھەرێمی کوردستان لە ڕێگای تەنکەرەوە ڕەوانەی ئێران بکرێت و لە دوایین ھەنگاودا ھێڵی گواستنەوەی نەوتی ھەرێمی کوردستان بۆ ئێران سازبکرێت.
ڕۆژی سێشەممە 29ـی 9ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە عادل عەبدولمەهدی وەزیری نەوتی عێراقی فیدڕاڵ كرد.
لە دیدارەكەدا بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش لە ڕومادی و شوێنەكانی تری عێراق خرایە بەر باس و گفتوگۆ و هەروەها بارودۆخی سیاسیی بەغدایش تاوتوێ كرا.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا بیروڕا لەبارەی گۆڕانكارییەكان و بارودۆخی ناوچەكە بە گشتی ئاڵوگۆڕ كرا و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدایش تەوەرێكی دیكەی دانیشتنەكە بوو.
به‌پێی راپۆرتی هەناردەکردنی نەوتی مانگی تەمووزی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان، ئاستی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان لە تورکیا بەهۆی ئەنجامدانی کاری تێکدەرانەو تەقاندنەوەی بۆڕی نەوتی هەرێمی کوردستان-جەیهان دابەزیووە.
بەپێی راپۆرتی مانگانەی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان، حکومەتی هەرێمی کوردستان لە مانگی تەمووزدا 16,019,090 ( رۆژانە 516,745 ) بەرمیلی هەناردەکردووە لە رێی بۆڕی نەوتی کوردستان-جەیهان. بەوپێیەش بەراورد بە مانگی حوزەیران بەرێژەی سەدا 6.5 دابەزینی بەخۆیەوە بینیووە. لە مانگی حوزەیراندا، حکومەتی هەرێمی کوردستان 17,130,639 (رۆژانە 571,021) بەرمیلی هەناردەکردبوو.
لە بەیاننامەیه‌كی پێشووتریدا، وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاندبوو، "بۆڕی گواستنه‌وه‌ی نه‌وتی هه‌ریمی کوردستان بۆ به‌نده‌ری جیهان له تورکیا له به‌رواری 27ی ته‌موزه‌وه ڕوبه‌ڕوی چه‌ندین دزی وهێرشی یه‌ک له دوای یه‌ک بووته‌وه. ئه‌م هێرشانه بوونه هۆی وه‌ستاندی هه‌نارده‌کردنی نه‌وت بۆ به‌نده‌ری جه‌یهان.” ئه‌مه‌ش، بەپێی راپۆرتە مانگانه‌کەی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان بووه هۆی"وەستانی هەناردەکاری نەوت بۆ ماوەی 111 کاتژمێر."
لە کۆی ئه‌و نەوته‌ی كه له‌لایه‌ن هەرێمی کوردستان لە مانگی تەمووزدا هه‌نارده‌كراوه، بڕی 12,020,683 ( رۆژانە 387,764) بەرمیل لەو کێڵگانەی کە لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستان بەرێوەدەبرێن هەناردەکراوە، لە کاتێکدا بڕی 3,998,407 ( رۆژانە 128,981) لەو کێڵگانەی کەلەلایەن کۆمپانیای نەوتی باکوور بەرێوەدەبرێن هەناردەکراوە.
راپۆرتەکە ئاماژه‌ی به‌وه دا كه لە مانگی تەمووز، حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕی 2,201,540 ( رۆژانە 71,017) بەرمیلی رادەستی کۆمپانیای بەبازارکردنی نەوتی عێراق، سۆمۆ، کردووەو مەبەستی بووە لە کۆتایی تەمووزدا، دوو ملیۆن بەرمیلی دیکە بداتە سۆمۆ. بەڵام بەهۆێ تەقاندنەوەكه‌ی بۆڕی نه‌وت، كه بووه هۆی راوەستانی ناردنی نەوت، نەیتوانیووە ئەوە ئه‌نجامبدات.
بەپێی راپۆرتەکە، حکومەتی هەرێمی کوردستان درێژەی بە فرۆشتنی راستەوخۆی نەوت داوە بۆ قەرەبووکردنەوەی کورتکردنەوەی بودجەکەی لەلایەن حکومەتی فیدرالی عیراق.
لەگەڵ ئەوەشدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند كه کاردەکات لەگەڵ حکومەتی فیدرالی عێراقدا بۆ ئەوەی بگەنە چارەسەرێک بۆ هه‌موو کێشە هه‌ڵپه‌سێراوه‌کانی نێوانیان کە پەیوەستن بە نەوت وگاز هەروه‌ك لە بەیاننامە هاوبەشەکەی 17ی ئەیاری 2015 ی ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز و پێنج پارتە سەرەکییەکەی بەشدار لە ناو حکومەتی هەرێمی کوردستان راگەیەندراوە.
پێشتر لە سەرەتای هەفتەی رابردوودا وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان رایگەیاند، حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له ده‌سپێکی مانگی ئه‌یلولی 2015 به دواوه هه‌لده‌ستێت به ته‌رخانکردنی به‌شێک له داهاتی فرۆشتنی ئه‌و نه‌وته‌ی که ڕاسته‌وخۆ ده‌یفرۆشێت، بۆ کۆمپانیاکانی نێوده‌وڵه‌تی نه‌وت که له هه‌رێمی کوردستان نه‌وت به رهه‌مده‌هێنن. هه‌روه‌ها بڕیاره كه دوا به دوای زیادبوونی هه‌نارده‌ی نه‌وت كه له سه‌ره‌تای ساڵی ٢٠١٦ پێشبینی ده‌کرێت، به شێکی تری داهاتی نه‌وت دابین بکرێت بۆ کۆمپانیا نه‌وتیه ناوده‌وڵه‌تیه‌کان. ئەوەش پێویستە بۆ ئه‌وه‌ی کۆمپانیاکانی نەوت كاربكه‌ن بۆ جێگیرکردن و بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستاندا.
هەر لە میانی سەردانەكەی بۆ شاری سلێمانی، پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ یەكشەمه 10/5/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندێكی یاوەری شاری پزیشكی فاروقی بەسەر كردەوە كە پرۆژەیەكی پزیشكی كەرتی تایبەتە.
لە سەردانەكەدا بەڕێز سەرۆك وەزیران و شاندی یاوەری بەشە جیاجیاكانی شاری پزیشكی فاروقیان بەسەر كردەوە و لە نزیكەوە ئاگادری كار و چالاكییەكانی بوون.
دواتر لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا بۆ كەناڵەكانی ڕاگەیاندن، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوە كرد كە دەمێك بوو دەیویست پڕۆژەی شاری پزیشكی فاروق لە سلێمانی ببینێت و دەستخۆشی لە فاروقی مەلا مستەفا كرد بۆ ئەو کارە جوانەی و گوتی: "ئەم پڕۆژەیە نەک تەنیا بۆ سلێمانی، بەڵکو بۆ هەموو کوردستان و عێراقیش پڕۆژەیەکی دەگمەن و تا بڵێی رێکوپێک و جوانە ".
لە بەردەوامی لێدوانەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان هەروەها دەستخۆشی لە فاروقی مەلا مستەفا كرد بۆ هەموو ئەو پرۆژانەی لە سلێمانی و كوردستان بە شێوەیەكی گشتی ئەنجامی داون و هیوای خواست ئەو نموونانە لە كوردستان زۆرتر بن بە تایبەتی كە سەرمایەی خۆیان لە كوردستان بەگەڕ خستووە و ئەو داهاتەی كە دەستیشیان كەوتووە، هەر لە كوردستان بەكاریان هێناوە.
لەبارەی رێككەوتنی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراقیش بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بۆ كەناڵەكانی ڕاگەیاندن گوتی: "رێککەوتنی ئێمە لەگەڵ بەغدا بەپێی یاسای بودجەی عێراقە بۆ ساڵی 2015 کە ئێمە 550 هەزار بەرمیل نەوت بدەین بە حکومەتی عێراق و لەبەرامبەردا ئەوان دەبێت بودجەی هەرێمی کوردستان کە تریلیۆنێک و 200 ملیار دینارە، بدەنە هەرێم. بەداخەوە ئەوان تاوەکو ئێستا پابەندی ئەو رێککەوتنە نین. بە دڵنیاییەوە ئێمە لە هەرێمی کوردستان پابەند بووین بەو رێککەوتنانە و هیوادارین عێراقیش پابەندی ئەو رێککەوتنانە بێت ، ئەگەر ئەوان دەیانەوێت لەسەر بنەمای كڕیاری نەوت هەڵسوکەوت لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکەن، ئێمە لاریمان نییە، بەڵام ئەو كات دەبێت رێککەوتنێکی نوێ لەگەڵ بەغدا بکەین چونکە دەبێت هەندێك شت لەو رێککەوتنە بگۆڕدرێت".
بە مەبەستى ئاگاداربوون لە ناوەڕۆکى ڕێکەوتنى نەوتى نێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدڕاڵى عێراق، کاروان جەمال جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت بەشدارى لە کۆبوونەوەى نێوان نوێنەرانى حکومەتى هەرێم و کونسوڵى ووڵاتانى بیانى لە هەرێم کرد.
لەسەرەتاى کۆبوونەوەکە، جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت بە ئامادە بوونى هەریەک لە بەڕێزان ئاشتى هەورامى وەزیرى سامانە سروشتیەکان و على سندى وەزیرى پلان دانانى حکومەت بە ناوى فەرمانگە بەخێرهاتنى سەرجەم کونسوڵ و نوێنەرانى ووڵاتانى بیانی لە هەرێمى کوردستان کرد.
لەدوایدا، وەزیرى سامانە سروشتیەکانى حکومەتى هەرێم پوختەیەکى سەبارەت بە ناوەڕۆکى ڕێکەوتنى نەوتى نێوان حکومەتى هەرێم و حکومەتى فیدڕاڵى عێراق پێشکەشکرد. پاشان ناوبراو روونکردنەوەى پێویستى سەبارەت بە هەندى خاڵى لێکنەگەیشتنى هەندێ لە بەندەکانى ناو ڕێکەوتنامەکە دا کە ئەویش ناردنى بڕى (٥٥٠) هەزار بەرمیل نەوت بوو لە ڕۆژێکدا.
لەم بارەویەوە، بەڕێزیان ئاماژەى بە خشتەى هەناردە کردنى نەوت لەلایەن حکومەتى هەرێم و ئەو گرفتە تەکنیکی و دارایی و ئاسایشیانەى بەردەم جێبەجێکردنى ڕێکەوتنامە کرد. بۆ ئەو مەبەستە، ناوبراو ئاماژەى بە قوڵبوونەوەى کێشەکان بە هۆى سەرهەڵدانى قەیرانە داراییەکانى حکومەتى عێراق و هەرێمى کوردستان و ڕووبەڕوو بوونەوەکانى چەکدارانى ڕێکخراوى داعش کرد کە بوونەتە لەمپەر لە بەردەم جێبەجێکردنى ناوەڕۆکى یاداشتەکانى نێوان هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدڕاڵ دا.
لەلایەن خۆیەوە، وەزیرى پلان دانانى حکومەتى هەڕێم جەختى بە پابەندبوونى حکومەتى هەرێمى کوردستان کردەوە سەبارەت بە جێبەجێکردنى ناوەڕۆکى ڕێکەوتنامە نەوتیەکەى نێوان هەڕێمى کوردستان و حکومەتى ناوەند کردەوە .
لەکۆتایدا، نوێنەرانى کونسوڵگەریە بیانیەکان لە هەرێمى کوردستان سەرنج و تێبینى خۆیان سەبارەت بە کێشەکانى نێوان حکومەتى هەرێم و حکومەتى فیدڕاڵى و کێشەکانى سەبارەت بەوت و ناردنى بۆ دەرەوە روونکردنەوەى پێویستیان دا.
به‌هۆی سه‌رقاڵی و پابه‌ندی به چه‌ند كار و چالاكییه‌كی دیكه‌وه، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان به‌شداری له كۆنفرانسی نه‌وت و گازی كوردستاندا له له‌نده‌ن نه‌كرد، كه ڕۆژی 17ی دیسه‌مبه‌ری 2014 ساز كرا، به‌ڵام وته‌ی به‌ڕێزیان پێشكه‌ش به ئاماده‌بووانی كۆنفراسه‌كه كرا. ئه‌مه ده‌قه‌كه‌یه‌تی:
بەشداربوانی بەڕێز،
ئەگەرچی بەداخەوە نەمتوانی ئەمڕۆ لەگەڵتان بم، بەڵام هیوای سەركەوتن بۆ كۆنفرانسی ساڵانەی نەوت و گازی كوردستانی عیراق بۆ ساڵی 2014 دەخوازم. سوپاسی گرووپی CWC دەكەم بۆ ڕێكخستنی ئەم كۆنفرانسە و هیوادارین لە ساڵی داهاتوودا هەمووتان جارێكی دیكە لە هەولێر ببینین.
هەروەك هەمووتان دەزانن، ئێمە لە كۆتاییی ساڵێكی سەخت و زەحمەتداین بۆ هەرێمی كوردستانی عیراق و بۆ هەموو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لە سەرەتادا، دەمەوێ سڵاوێكی گەرم ئاراستەی پێشمەرگە قارەمانەكانمان بكەم كە بەوپەڕی ئازایی و بە ورە و توانایەكی زۆر مەزنەوە، ئەمڕۆ بەرگری لە گەلی كوردستان و دەرەوەی هەرێمی كوردستانیش دەكەن.
هەروەها سەری ڕێز و نەوازش بۆ ئەو پێشمەرگانە دادەنوێنین كە لەپێناو بەرگریكردن له وڵات له چوارچێوەی هەوڵە نێودەوڵەتییەكان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕەگەزپەرستی و تیرۆر، شەهید بوون، ئەوان هەمیشە لە یادی ئێمەدان. هیوای چاكبوونەوەی بەپەلەش بۆ بریندارانی ئەم شەڕە دەخوازین و هیوادارین لە زووترین كاتدا عیراق بەسەر گرفتەكانی خۆیدا زاڵ بێت.
ئامادەبووانی بەڕێز،
وەك دەزانن و ئاگادارن، حكوومەتی هەرێمی كوردستان و گەلی كوردستان لەم ساڵەدا، جگە لە ڕووبەڕووبوونەوە و شەڕی دژی تیرۆریستانی بەناو دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)، دوو تەحەددای دیكەی گەورەش هاتە بەردەمی.
یەكەمیان: هاتنی زیاتر لە 1.5 ملیۆن پەنابەری سووری و ئاوارەی ناوخۆ بۆ هەرێمی كوردستان.
دووەمیان: پەیوەندیی ئاڵۆزی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ حكوومەتی پێشووی بەغدا كە بەداخەوە بەشی هەرێمی كوردستانی لە بودجەی گشتیی عیراقی ساڵی 2014 دا بڕی.
هەر یەكێك لەم گرفتانە بە تەنها، ڕەنگە ببێته هۆكارێك بۆ تێكدانی سەقامگیریی هەر وڵاتێك بە قەبارەی كوردستان لە هەر بەشێكی جیهان، بەڵام هێشتا گەلی ئێمە سوورە لەسەر پاراستنی سەقامگیری و ئاسایش لەم وڵاتەدا.
ئێمە ئێستا، لە ڕێگایەكی تازەداین لەگەڵ بەغدا و خۆشحاڵم بەوەی حكوومەتی تازەی عیراق بە سەرۆكایەتیی سەرۆك وەزیران د. حەیدەر عه‌بادی، خواستی خۆی بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و ڕێكخستنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان نیشان داوە، هیوادارین لە ساڵی داهاتوودا پێشكەوتنی زیاتر لەمبارەیەوە ببینین. هیوامان ئەوەیە لە عیراقدا سیستەمێكی تازەی حوكم ببینین، كە تیایدا هەموو پێكهاتەكانی ئەم وڵاتە لە دەسەڵات و داهاتدا، بەشدار و هاوبەش بن.
دوایین ڕێككەوتنی نێوان ئێمە و بەغدا پەیامێكی ئه‌رێنی بۆ ئێمە هەبوو و ئەوەی نیشان دا كە بەڕێز عه‌بادی بە دۆزینەوەی چارەسەری كارا بۆ ئەو گرفتانەی تا ئێستا لەعیراقدا چارەسەر نەكراون، پابەندە. پێموایە بەڕێز عه‌بادی لەگەڵ من هاوڕایە كە گەلی كوردستان شایستەی ئایندەیەكی گەشترە، شایستەی ئازادی و سەقامگیریی ئابووری و شایستەی دیموكراسیەتی زیاتر و بەهێزترە.
دەتوانین بە پاڵپشتی و یارمەتیی پێشمەرگە و هاووڵاتیانی خۆمان و دۆست و هاوپەیمانانمان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و پیاوانی كار لە ناوەوە و دەرەوەی كوردستان، ئەنجامی باش بە دەست بهێنین و دەتوانین وا بكەین مەزنترین خەون بكەینە ڕاستی. ئەوپەڕی ڕێز و سوپاسمان بۆ كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكانی بواری نەوت كە بە ئەنجامدانی وەبەرهێنان لەم بوارەدا لە هەرێمی كوردستان، متمانەیان پێكردین و بەم كارەشیان ڕێگەیان خۆش كرد بۆ هێنانەدیی لانی كەم بەشێكی خەونەكانمان بۆ ئایندەیەكی گەشتر بۆ گەلەكەمان.
لە كۆتاییدا، پێویستە دان بەوەدا بنێین كە هاوبەشیی پتەو و ستراتیژیمان لەگەڵ توركیا، ڕۆڵێكی گەورەی بۆ سەقامگیری و كەمكردنەوەی بەشێك له سه‌ختییەكانمانی گێڕا، دووپاتیشی دەكەینەوە كه ئەو پەیوەندییە لەگەڵ توركیا و دراوسێی ڕۆژهەڵاتمان ئێران بەهێزتر دەكەینەوە.
جارێكی دیكە هیوای سەركەوتن بۆ كۆنفرانسەكەتان دەخوازم و هیوادارم ئەنجامی باشی لێ بێتە دی.
زۆر سوپاس.
وەزارەتی نەوتی کۆماری ئیسلامی ئێران لە نامەیەکدا سوپاس و پێزانینی ئاراستەی بەڕێز "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران کردووە بۆ ناردنی پەیامی پیرۆزبایی بۆ بەڕێز ئەندازیار "بیژەن نامدار زەنگەنە" بە بۆنەی وەرگرتنی دەنگی متمانە لە مەجلیسی شۆڕای ئیسلامی ئێران و هەڵبژاردنیان بۆ پۆستی وەزیری نەوتی ئێران.
دەقی ئەم پەیامە لە خوارەوە هاتووە:
بەڕێز ئاغای دەباغ
نوێنەری بەڕێزی حکوومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق لە کۆماری ئیسلامی ئێران
سڵاو و ڕێز
پەیامی پیرۆزبایی بەڕێزتان بە بۆنەی وەرگرتنی دەنگی متمانە لە مەجلیسی شۆڕای ئیسلامی بۆ بەڕێز ئەندازیار زەنگەنە بە دەستمان گەیشت.
بێجگە لە ڕێز و پێزانین و سوپاسی پلەی بەرزی وەزارەت، لە خودای میری مەزن بۆ بەڕێزتان بەختەوەری و سەرکەوتن ئاواتەخوازم.
کەریم زەمانی
ڕاوێژکاری وەزیر و بەرپرسی گشتیی
3/6/1392
نەفتنا ـ بەسیم لالە: هەفتەی ڕابردوو وەزیری نەوتی عێراق لە لووتکەی ئۆپێک ڕایگەیاند کە هەناردەکردنی نەوتی ئەم وڵاتە لە ساڵی داهاتووی زایینی دەگاتە 3 میلیۆن و 200 هەزار بەرمیل لە ڕۆژدا و بەشی کوردستان لەم ڕێژەیە 400 هەزار بەرمیلە. لە لایەکی دیکەوە نوێنەری پەڕڵەمان و ئەندامی کۆمیسیۆنی وزەی عێراق ڕایگەیاندووە بەرهەمی ئەم وڵاتە لە ساڵی داهاتوو دەگاتە زیاتر لە 4 میلیۆن بەرمیل. ئەوە لە حاڵێکدایە کە هێشتا گرفتەکانی هەرێم لەگەڵ دەوڵەتی ناوەندی لەسەر فرۆشی نەوت درێژەی هەیە و هەرێم ئامادەی قەبووڵکردنی بەشی سەتا 5/16 نییە و بەردەوام هەوڵدەدات گرێبەستی نەوتی لە دەرەوەی فۆڕمی پێناسەکراوی بەغداد ببەستێت و تەواوی گرێبەستەکانی بە پێی هاوبەشی لە بەرهەمهێنان لەگەڵ کۆمپانیا نەوتییەکان دەبەستێت و بە گشتیی، کوردستان هیچ جۆرە هەواهەنگی لە بەرهەمهێنان و دەرهێنانی نەوت و غاز لەگەڵ دەوڵەتی ناوەندییدا نییە ... .
لەم چوارچێوەیەدا، نازم دەباغ نوێنەری هەرێمی کوردستانی عێراق لە ئێران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری نەفتنا سەبارەت بە هەناردەکردنی نەوتی عێراق لە ساڵی داهاتووی زایینی جەغت لەسەر وتەکانی النەعیمی وەزیری نەوتی عێراق دەکات و سەبارەت بە تواناکانی هەناردەکردنی نەوتی ئەم هەرێمە گوتی: بە لەبەرچاوگرتنی خەزێنە گەورە نەوتیی و غازییەکان کە لە هەرێمی کوردستان بوونی هەیە، هەناردەکردنی ڕۆژانە 400 هەزار بەرمیل کارێکی سرووشتییە و هەرێم ئەو تواناییەی هەیە کە ساڵی داهاتووی زایینی ئەم ڕێژەیە هەناردە بکات.
ئەو لە درێژەدا ئاماژەی بە تێستی سەرکەوتووانەی هێڵی بۆڕی نەوتی جەیحووندا و گوتی: لە ئێستادا ئەم هێڵە بۆڕە نەوتییە بە تەنیایی توانایی هەناردەکردنی 400 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا هەیە و دەتوانێت نەوتی هەرێمی کوردستان ڕاستەوخۆ بە بەندەری جەیحوونی تورکیا بگوازێتەوە.
نوێنەری هەرێمی کوردستان لە تاران گوتیشی: لە ساڵی 2015 ئەم ڕێژەیە دەگاتە یەک میلیۆن بەرمیل. تا پێش دامەزراندنی ئەم هێڵە بۆڕە نەوتییە، هەرێمی کوردستان ڕۆژانە 40 هەزار بەرمیل نەوتی لە ڕێگای تەنکییەکانەوە هەناردە دەکرد.
دەباغ لە درێژەدا ئاماژەی بە ئیرادەی دەوڵەتی هەرێم کرد لە درێژەپێدان بە وەبەرهێنانی سەرمایە لە بەشی نەوت و وزرەدا و گوتی: هەرێم بەنیازە سەرمایەی نوێی لە بواری کارەباشدا دابنێت و دەوڵەتی هەرێمی کوردستان دەیهەوێت کە داهاتی فرۆشی نەوت بکاتە سەرمایە لە پلانەکانی نەوت و بنەڕەتیدا و لەم لایەنەشەوە هەوڵدەدات کە گرفتەکانی خەڵکی هەرێم چارەسەربکات.
ئەو لە درێژەدا سەبارەت بە وتەکانی ئەم دوایانەی قاسم محەمەد نوێنەری پەڕڵەمانی عێراق سەبارەت بە زیادکردنی بەرهەمهێنانی نەوتی عێراق لە ساڵی داهاتوو بۆ زیاتر لە 4 میلیۆن بەرمیل گوتی: ئەو داوایە ڕاست نییە و بە کەمێک دروست بینین بۆمان دەرکەوێت کە ئەم وتەیە ڕاست نییە و دەوڵەتی عێراق ناتوانێت بە درێژایی ساڵێک بەم ڕێژەیە بگات چونکە ئەو ڕێژەیە کە هەرێمی کوردستان لە پڕۆژە نەوتییەکاندا سەرمایەی بۆ دانا دەوڵەت نەیتوانی سەرمایەی بۆ وەگەڕبخات و هۆیەکەی دیکەش ئەوەیە گرینگترین گرفتی عێراق لە ئێستادا دابینکردنی کارەبایە و سەرەکیترین ئەرکی دەوڵەت ئەوەیە کە بە پلەی یەکەم سەبارەت بە چارەسەرکردنی ئەم گرفتە هەنگاوهەڵێنێت و پاشان بە فیکری هەناردەکردنی نەوتی خۆیدا بێت. لە ئێستادا خەڵکی عێراق بە درێژایی شەو و ڕۆژ 12 کاتژمێر کارەبایان هەیە و بۆ دابینکردنی کاتژمێرەکانی دیکە لە ماتۆڕەکانی گازائیلی و نەوتی کەڵک وەردەگرن.
نازم دەباغ هەروەها سەبارەت بە تانەی دانا گاز لە هەرێمی کوردستان بۆ وەرگرتنەوەی قەرزی 400 میلیۆنی خۆی گوتی: بەرپرسانی کوردستان لە ڕێگای ئاژانسەکانی هەواڵەوە ئاگاداری ئەو داوایە بوون و هیوادارن هەر وەکوو ساڵانی ڕابردوو کە ئەم کۆمپانیایە شکایەتی کردبوو لە دەرەوەی دادگا بە دانووستان و ئاشتی پێکبگەن.