به مناسبت گرامیداشت قربانیان انفال  ؛ تراژدی انفال در کوهستانِ تنهایی

 جان انسان‌ها غنیمت جنگی نیست

✍️ علی رضایی

 واژه «انفال» معانی مختلفی را به ذهن متبادر می‌کند. گاهی مقصود گوینده ، نام هشتمین سوره‌ قرآن است.گاهی دیگر «انفال» در اصطلاحی فقهی_قرآنی بکار رفته و آنرا جمع نَفْل یا نَفَل به معنای غنیمت جنگی می‌شمارند. گاهی نیز در معنایی حقوقی استعمال و به اموالی اطلاق میشود که مالک خاصی ندارد ؛مانند کوه‌ها ، جنگل‌ها، بستر رودخانه‌ها ، معادن ، منابع زیرزمینی و....

اما واژه انفال برای کُردها ( که دوستی جز کوهستان ها ندارند) و نیز برای ما ایرانیان که ملت کُرد را در هر گوشه‌ای از دنیا، جگرگوشه و جزئی از خود می‌دانیم و با این ملّت بزرگ، ریشه‌های عمیق و مشترک فرهنگی ، تمدنی ، تاریخی ، نژادی و آئینی داریم ، معنای دردناک دیگری هم دارد ؛ و آن اسمِ رمزِ نسل‌کشی ملت کُرد توسط صدام‌حسین دیکتاتور معدوم عراق است.

در واپسین ماه‌های جنگ ایران و عراق که جبهه اصلی در مناطق شمال‌غرب ایران متمرکز شده بود، رژیم پلید بعثی به استفاده از سلاح‌ شیمیایی علیه بسیاری از مناطق داخل خاک ایران و کردستان روی آورد.

در آن شرایط که رژیم عراق هیچ دستاوردی از تجاوز به خاک ایران کسب نکرده بود، صدام‌ تصمیم گرفت با توان و نیرویی که در آن مناطق متمرکز شده، به مقابله با جنبش آزادی‌خواهانه مردم کردستان برخاسته و اقدام به تعریب مناطق کُردنشین در شمال عراق نماید .او با این هدف شوم، اقدام به طراحی و اجرای بزرگ‌ترین عملیات نسل‌کشی در خاورمیانه کرد. عملیاتی که به درستی بر آن عنوان هولوکاست شرقی گذاشته‌اند.

نسل کشی انفال، کارزار خشونت عریان و آدم‌کشی سیستماتیکی بود که توسط رژیم بعث، علیه ملت کُرد در شمال عراق انجام شد. 

عملیات‌ انفال از فوریه ١٩٨٨ علیه مردم و روستاهای کردستان آغاز و تا سپتامبر همان سال ادامه یافت.در این مدت، رژیم بعثی به چند ده روستا در کُردستان حمله کرد که حاصل آن ده‌ها هزار نفر کشته و آواره بود.

سلاح های غیرقانونی شیمیایی [بعنوان جنگ افزارهای ممنوعه] ، از جمله گاز خردل و عوامل اعصاب، که مصداق بارز جنایت جنگی است ، بارها توسط بعثی‌ها علیه غیرنظامیان کُرد استفاده و باعث رنج گسترده و اثرات طولانی مدت بر سلامتی آنها شد.

این عملیات وحشیانه که از لحاظ گستردگی و حجم کشتار و درنده‌خویی عوامل آن، به‌عنوان یکی از بزرگترین جنایات علیه بشریت به ثبت رسیده است، از فوریه ١٩٨٨ ( اسفند ماه سال ١٣٦٦ خورشیدی ) توسط هشت لشکر رژیم بعث با همکاری نیروهای گارد ملی و گارد ریاست‌جمهوری و نیز با کمک نیروی هوایی و زمینی عراق و با استفاده از تعداد زیادی نفربر و تانک و... آغاز شد . عملیاتی که نتایج مصیبت بار آن را کُردها با پوست و گوشت خود درک کرده و می‌کنند.

همانطور که گفته شد عملیات موسوم به انفال یک نسل کشی بود؛

در تعریف حقوقی نسل‌کشی ما با پنج مرحله‌ی اصلی مواجه‌ایم :

طبقه بندی Classification : در این مرحله، عاملان نسل کشی با شناسایی گروه هدف بر اساس قومیت ، ملّیت ، مذهب یا سایر ویژگی های تعیین کننده، بین «ما» و «آنها» تقسیم بندی ایجاد می کنند.

نمادسازی Symbolization : در این مرحله به گروه هدف ، نماد یا هویت خاصی داده می شود که آنها را از بقیه افراد متمایز می کند.این می تواند به شکل یک ملت خاص ، نژاد خاص ، آیین خاص ، زبان یا سایر نشانگرها انسانی باشد.

انسان‌زدایی Dehumanization : در این مرحله، اغلب از طریق تبلیغات یا زبان تحقیرآمیز، گروه مورد هدف برای نابودی، دارای شانی کمتر از سایر انسان‌ها نشان داده می‌شود. این امر موجب توجیه متجاوزان بمنظور اقدام های خشونت بار علیه انسان‌ها ( گروه هدف) شده و ارتکاب جنایت را اخلاقا برای جنایتکاران تسهیل می‌کند.

سازماندهی Organization : در این مرحله عاملان نسل کشی ، شروع به سازماندهی و برنامه ریزی اقدامات خود بمنظور پاکسازی گروه هدف می کنند. آنها ممکن است شبه نظامیان یا گروه های خاص نظامی را برای انجام حملات خود تشکیل دهند.

نابودی Extermination : این مرحله نهایی نسل کشی است که در آن ، گروه هدف به طور سیستماتیک و اغلب به تعداد زیاد کشته می شوند. این مرحله تا پاکسازی گروه هدف به طور عمده ادامه می‌یابد .

تمرکز بر نابودی به مرحله ای اشاره دارد که گروه هدف جمع آوری شده و قبل از کشته شدن در اردوگاه های کار اجباری یا سایر مکان های مشخص در حبس و تحت نظر قرار می گیرد.

تقریبا تمامی این مراحل در عملیات انفال توسط رژیم بعثی ،طرح‌ریزی و انجام شد.

رژیم بعث در تلاش برای سرکوب مقاومت کُردها در برابر حاکمیت اقتدارگرای بغداد، ابتدا رهبران سیاسی و فرهنگی کُرد و سپس غیرنظامیان عادی را هدف این ...

...پسرعموی صدام بود ، تمام مناطقی که از نظر رژیم بعثی می‌بایست از ملت کُرد تصفیه شوند تحت نام «مناطق ممنوعه»، شناسایی شدند. بدین ترتیب خانه و موطن کُردها در اولین گام ، منطقه ممنوعه نام گرفت.

سپس طی یک عملیات آدم‌ربایی گسترده دولتی، مردم مناطق ممنوعه که از قبل شناسایی شده بودند ، از زن و مرد و پیر و جوان و کودک ، به صورت جمعی و ناگهانی، ربوده و با ماشین‌های زرهی سنگین ارتش بعثی از شمال عراق به مناطق جنوبی و غربی انتقال یافتند. در طول صدها کیلومتر انتقال اُسرای کُرد از شمال عراق به مناطق جنوبی ، تعداد زیادی اطفال، کهنسالان و بیماران و ...که توان ادامه‌ی راه را نداشتند، یا در مسیر جان باختند و یا در بیابان‌ها به حال خود رها شدند.

برخی اردوگاه‌های اقامت موقّت که یادآور جنایات هیتلر در دوران حاکمیت نازی‌ها در آلمان است، خود به قتل‌گاه‌ کُردهای اسیر تبدیل شد.اردوگاه‌هایی چون «دبس» ، «توبزاوا»، «تکریت» و «نقره سلمان» و.... از این جمله‌اند.

النهایه در مرحله‌ی آخر یعنی مرحله نابودی و پاکسازی ، تمام مردان بزرگ‌تر از سیزده سال که در اسارت بعثی‌ها بودند، توسط ارتش صدام کشته شدند. آن‌ها را دسته‌دسته، از اردوگاه‌ها جدا کرده و به بیابان‌ها، (بویژه بیابان اطراف مرز عربستان) انتقال و در آنجا قتل عام می‌کردند.

شیوه‌های اجرای کشتار هم ، تقریبا مشابه شیوه‌های نازی‌ها بود: گروه‌گروه، آنان را در کناره‌های گودال‌های بزرگ ِ ازپیش‌ حفر شده فرستاده و سپس به رگبار می‌بستند تا در گودال‌ سقوط کنند.

صدام حسین گمان باطلی داشت که با توجه به تمرکز جنگ در آن مناطق می‌تواند بعنوان غنیمتِ جنگی طولانی و بی ثمر با ایران ، بزعم خودش با اتخاذ راه حل نهایی ، به مساله کُرد در عراق پایان دهد.

او با همین هدف، دست به جنایتی هولناک زد تا ملتی را در خانه خود، برای همیشه از ریشه خشک کند .خیال خامی که نه تنها صدام بلکه برخی دیگر چون اردوغان نیز در ذهن و ضمیر داشته و دارند . صد البته که آنان نیز باید مانند دیکتاتور معدوم عراق این توهم را با خود به گور برند.

صدام در عملیات انفال با اتکا به ژنوساید فراگیر ملی ، نژادی ، فرهنگی و جغرافیایی و با تحمیل تلفات انسانی و خسارات مادی و محیط زیستی فراوان، صحنه های از  سبعیت و دردندگی را به پرده کشید که هنوز پس از گذشت سی و پنج سال آثار دهشتناک آن برجای مانده است.

به گزارش دیده بان خاورمیانه (Middle East Watch): قتل عام 182 هزار انسان، تخریب کامل 4 هزار روستا، 30 ناحیه، 3100 مسجد، 100 کلیسا و تاراج دارایی‌های ساکنین این مناطق در کنار نابودکردن منابع طبیعی و زیستگاههای منطقه، بخشی از برآوردهای خسارتی این عملیات می باشند.

عملیات انفال به طور گسترده در جوامع و سازمان‌های بین المللی به عنوان یکی از بزرگترین نسل کشی های تاریخ شناخته شده و یکی از دردناک ترین نمونه های خشونت دولتی علیه جمعیت اقلیت در تاریخ معاصر باقی مانده است. 

١٤ آوریل مقارن با ٢٥ فروردین روز گرامیداشت قربانیان این فاجعه است.

یاد تمامی جان باختگان این جنایت بزرگ را گرامی می‌داریم

سرویس عراق و اقلیم کردستان_ «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران گفت:«علت بسته شدن حریم هوایی ترکیه بر روی پروازهای هوایی فرودگاه سلیمانیه و حمله به این فرودگاه به علت مواضع میهنی اتحادیه میهنی کردستان درباره کردهای منطقه است و گفت: بهتر است این حزب پس از این به منافع اقلیم کردستان بیاندیشید.»

به گزارش کردپرس به نقل از «آوینه»: «ناظم دباغ» که از سهم اتحادیه میهنی کردستان نماینده دولت اقلیم کردستان در تهران است به صدای آمریکا اعلام کرد: اتحادیه میهنی تاوان تلاش و کوششهای میهنی خود را پس می‌دهد و گفت:«در زمانی ما را به حمایت از حزب دمکرات کردستان ایران متهم میکردند در زمان دیگر به حمایت از پ.ک.ک و حزب سوسیالیست ترکیه و جریان آلای رزگاری  متهم می‌کردند. اما باید پس از این تلاش شود که  بیشتر به منافع اقلیم کردستان بیاندیشیم.  اتحادیه میهنی کردستان باید تلاش کند که در راه حفظ کیان اقلیم کردستان کمتر تاوان دهد. »
روز چهارشنبه روزنامه العرب اعلام کرد : جمهوری اسلامی ایران در تلاش است برای رفع اختلافات میان ترکیه و حزب طالبانی میانجیگری کند.
در این باره ناظم دباغ اعلام کرد: اطلاعاتی درباره‌ی این که جمهوری اسلامی ایران چنین قصدی داشته باشد وجود ندارد، اما برای تهران اهمیت دارد که در اقلیم کردستان مشکلی وجود نداشته باشد و امنیت و ثبات بیشتری در  منطقه حاکم باشد.
وی گفت: مطمئنا به علت موقعیت سیاسی منطقه برقراری روابط مناسب با کشورهای ترکیه و ایران و  همچنین عراق با در نظر گرفتن منافع ملت کرد اهمیت دارد، به عقیده من منافع ایران هم در امنیت منطقه تامین می‌شود ، در زمانیکه سلیمانیه با ایران حدود ۴۰۰کیلومتر مرز مشترک دارد.
وی درباره برهم زدن امنیت منطقه به علت اتفاقات اخیر و اقدامات ترکیه ،هشدار داد.
ناظم دباغ گفت؛« مطمئنا بهانه ای که برای حمله به سلیمانیه وجود دارد برای دیگر مناطق اقلیم هم وجود خواهد داشت اگر بخواهند آن را بکار ببرند.»
وی گفت:« سفر اقای قباد طالبانی به ترکیه اگر برای اثبات حسن نیت خود به ایران باشد به نظر من لازم نبود که ایشان به این سفر می رفتند، به دلیل موقعیت جغرافیایی که اقلیم کردستان دارد اتحادیه میهنی نمیتواند از یکی از مرزهای خود دست بکشد ، در دوران مام جلال گ تا کنون اتحادیه میهنی با ایران و ترکیه روابط خوبی داشته است، به همین دلیل اتحادیه میهنی از ۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک خود با ایران دست بردار نیست. »
درباره اینکه آیا احتمال دارد این دربرابر حمله ترکیه به فرودگاه سلیمانیه واکنش نشان دهد اعلام کرد: ممکن نیست ایران و ترکیه روابط خود را به خاطر کردها بر هم بزنند.
وی اشاره کرد: من فکر نمی‌کنم که ترکیه و تهران بر سر کردها یکدیگر را برنجانند، رسانه‌های ایران این حادثه را همانند دیگر حوادث خبری پوشش می‌دهند ، این حادثه بیشتر در منطقه تحت حاکمیت اتحادیه میهنی بررسی می‌شود.

https://www.kurdpress.com/news/2754584/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%86

بختیار شاخی // روز پنجشنبه 13 آوریل 2023 (24 فروردین 1402)، «نیچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان، در شهر رم پایتخت ایتالیا حضور داشت. این استقبال رسمی و پرافتخاری که از رئیس اقلیم کردستان انجام گرفت؛ برای مردم کردستان خیلی ارزشمند و مایه امیدواری و خوشحالی بود، تا این اندازه و بیشتر هم، نزد رفیقان و نارفیقان هم مایه تأمل و واکاوی بود. در حقیقت، این استقبال در عالی‌ترین سطح رئیس کشورها صورت گرفت، آن هم کشورهای تأثیرگذار، نه اقلیمی که تعدادی از طرف‌ها خواب‌های بدی برای آن دارند.

در این مدت اخیر، اقلیم کردستان تحت فشار اقتصادی و سیاسی و نیز تصمیم‌گیری درباره توقف صادرت نفت اقلیم کردستان قرار گرفته بود و در عین حال، تعدادی اظهارنظر و همچنین گزارش‌های جهت‌دار و تلاش برای تضعیف‌کردن جایگاه اقلیم، نتوانست اراده اقلیم کردستان را در هم بشکند. تحرکات دیپلماتیک رئیس اقلیم کردستان با بغداد و خارج و همچنین عکس‌العمل سریع و دقیق حکومت اقلیم کردستان با وضعیت جدید و رسیدن به توافق با بغداد، کارهای هوشمندانه‌ای بودند که نشان‌دهنده رشد سیاسی و تجربه حکمرانی در اقلیم کردستان است. 

با نگاه به این وضعیت، برای من به عنوان یک ناظر سیاسی، دیدارهای روز 13 آوریل 2023 (24 فروردین 1402)، یادآور دیدار 2 دسامبر 2017 بود؛ که آن روز کردستان، در وضعیت سخت تحریم دیپلماتیک، تهدید، شاخ و شانه کشیدن و حرکات انگشتان سه‌شنبه‌های نخست وزیر آن زمان عراق و همچنین بستن خطوط هوایی و مرزها قرار داشت. ولی در آن روز، رئیس مکرون در کاخ الیزه؛ در استقبالی نایاب و افتخارآمیز از «نیچیروان بارزانی» که در آن زمان، نخست وزیر اقلیم کردستان بود، به بغداد و هم‌پیمانانش گفت: اقلیم کردستان برای دنیای آزاد حائز اهمیت است و ما آن را حفظ می‌کنیم. 

در دیدارهای «نیچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان در رم، با پاپ و نخست وزیر واتیکان، نخست وزیر ایتالیا، رئیس پارلمان و وزیر خارجه این کشور؛ دو طرف درباره موضوعات بسیار ارزشمندی به گفت‌وگو پرداختند، که بیشتر آنها همان پیام‌هایی را برای همه در بر دارد که اهمیت اقلیم کردستان و حمایت از اقلیم کردستان را نشان می‌دهد. همچنین برای داخل اقلیم کردستان هم بایستی پیامی داشته باشد و آن پیام این است که رئیس پارلمان ایتالیا در دیدار با رئیس اقلیم کردستان گفت: «مردم کردستان، باید به خودشان افتخار کنند.»    

این پیام، برای تک‌تک مردم کردستان؛ بیشتر از یک پیام، حائز اهمیت است، مردمی که رودخانه‌ای از خون را برای آزادی اهدا کرده و بر ضد ظلم و ستم و بیداد قیام کرده‌اند و همانطور که مسئولان کشورهای مختلف ابراز می‌دارند: «به نمایندگی از همه جهان، در برابر ترور و تروریست‌ها ایستاد و بزرگترین گروه تروریستی را در خاک کردستان شکست داد»، چرا باید اعتقادش به قدرت، توانایی‌ها و سرنوشت خودشان تضعیف شود؟ مردم کردستان که می‌بیند از طرف کشورهای قدرتمند و مهم دنیا به شیوه‌ای رسمی و همچون رئیس کشورها از رئیس اقلیم کردستان استقبال می‌شود و پیام حمایت مسئولان عالی‌رتبه این کشورها درباره کردستان را می‌شنود، به چه دلیل باید حس عدم اعتماد به نفس را داشته باشد و الان هم مشغول خودخوری و شکست و تضعیف دیگری باشد؟ به چه دلیل، این جایگاه و شهرت زیبای اقلیم کردستان با زندگی مسالمت‌آمیز و شجاعت پیشمرگه مایه مباهات و افتخار نباشد و با همدیگر برای تقویت آن تلاش نکنیم؟

بایستی به یاد داشته باشیم که اگر چه بعد از قیام سال 1991، بخصوص بعد از کوچ اجباری و دسته جمعی کُردها، حفظ خاک کردستان تنها از دید و منظور انسان دوستانه و کمک به مردمی آواره و ستمدیده صورت گرفت؛ ولی در سال‌های بعد، همدلی و زندگی مسالمت‌آمیز و آشتی‌جویانه اقوام کردستان و اسکان هزاران آواره و وجود تجربه دمکراسی که شهرت اقلیم کردستان را آوازه جهان کرد و بعدها در شکست‌دادن داعش به قله خود رسید. در حال حاضر هم، همزمان با حفظ تمام دستاوردهای ارزشمندی که به دست آمده؛ ضروری است که پایه‌های رشد و توسعه اقلیم کردستان تقویت شوند.  

تحرکات کنونی دیپلماتیک رئیس اقلیم کردستان، هم‌تراز با گفت‌وگوهای حکومت اقلیم کردستان با بغداد، شانه‌به‌شانه دستاوردهای ارزشمند همدلی در میان اقوام کردستان و نیز فرهنگ زندگی مسالمت‌آمیز و آشتی‌جویانه، اساس اصلی قدرت نرم (soft power) را تشکیل می‌دهند. قدرتی که برای ادامه حمایت دنیای آزاد، حفظ و پیشرفت حقوق اساسی، یکسانی گروه‌های سیاسی و همچنین یکپارچگی جامعه کردستان، تا تأمین آسایش و زندگی آرام، خیلی ضروری و حائز اهمیت است.   

لینک یادداشت:   

https://www.rudaw.net/sorani/opinion/14042023

«سلام رشدی» معاون نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در ایران، با «صفین دزه‌یی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان در شهر اربیل، دیدار و گفت‌وگو کرد. 

«سلام عارف رشدی» معاون نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران، روز دوشنبه  27 مارس 2023 (7 فروردین ماه 1402) در شهر اربیل، از اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان بازدید کرد و مورد استقبال صمیمانه «صفین دزه‌یی» رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان قرار گرفت و در ادامه، در مورد وضعیت کنونی منطقه، عراق، اقلیم کردستان و همچنین روابط میان ایران و اقلیم کردستان دیدار و گفت‌وگو کردند.

در این دیدار، معاون نمایندگی حکومت اقلیم کردستان در تهران و رئیس اداره روابط خارجی حکومت اقلیم کردستان؛ در مورد کارها و فعالیت‌های نمایندگی حکومت اقلیم کردستان در ایران، در مورد وضعیت کنونی منطقه، عراق و همچنین به طور کلی روابط میان جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان و به صورت ویژه هم در مورد روابط اقلیم کردستان به گفت‌وگو پرداختند.