ڕۆژی سێشەممە 10ـی 2ـی 2015 بەڕێز فڕانسوا هۆڵاند لە كۆشكی ئەلیزە لە شاری پاریس پێشوازی لە بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد.

لە سەرەتای دانیشتنێكی گەرم و دۆستانەدا سەرۆكی فەڕەنسا خۆشحاڵیی خۆی دەربڕی بە سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگە لە بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان لە كوردستان و هەروەها سەركەوتنی پێشمەرگە و هێزە كوردییەكان لە كۆبانێ و وێڕای ئاماژەدان بە ڕۆڵی فەڕەنسا لە یارمەتیدانی سەربازی و پاڵپشتیی ئاسمانیی پێشمەرگە جەختی لەوە كردەوە كە فەڕەنسا لە بواری مرۆیی و سیاسی و سەربازیدا لە پاڵپشتیكردنی هەرێمی كوردستان بەردەوام دەبێت و هەروەها لە مەسەلەی یارمەتیدانی كوردستان لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپاییش لە هەماهەنگییدا دەبن. سەرۆك هۆڵاند ئەوەیشی دووپات كردەوە كە لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپاییدا هەموو تواناكانیان دەخەنە گەڕ بۆ پشتیوانیی سیاسی و مرۆیی و دابینكردنی پێداویستییە سەربازییەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان. لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆكی فەڕەنسا جەختی لەو گرنگیی ئازادكردنی موسڵ و نەهێشتنی تیرۆریستان لە شوێنەكانی دیكە كردەوە.

لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی سوپاسی گەلی فەڕەنسا و سەرۆكی فەڕەنسای كرد بۆ پاڵپشتیكردنیان و هەروەها سەردانەكەی سەرۆكی فەڕەنسای بۆ هەولێر بەرز نرخاند كە لە كاتێكی زۆر قەیراناوی بوو و كوردستان كەوتبوو بەر هێرشی تیرۆریستان و ئەو سەردانە كاریگەرە خەڵكی كوردستانی دڵنیا كردەوە كە كوردستان دۆستی زۆر گەورەی هەیە. سەرۆك بارزانی سەرەخۆیشیشی لە سەرۆكی فەڕەنسا و كەسوكاری قوربانیانی هێرشی تیرۆریستیی بۆ سەر گۆڤاری شارلی ئێبدۆی كرد.

لە بەشێكی دیكەی ئەم دیدارەدا چوونی پێشمەرگە بۆ كۆبانێ و بایەخی ئازادكردنی كۆبانێ و هەماهەنگیی نێوان هێزە كوردییەكان خرایە بەر باس و سەرۆك بارزانی سوپاسی سەرۆكی فەڕەنسای كرد كە پێشوازی لە نوێنەری ئافرەتان و شەڕڤانانی كۆبانێ كردووە و پێزانینی بۆ ئەم هەنگاوەی سەرۆك هۆڵاند هەبوو.

هەر لەم كۆبوونەوەیەدا سەرۆك بارزانی ڕۆشنایی خستەسەر ئامادەكارییەكانی سوپای عێراق و هەماهەنگیی نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپای عێراق بۆ ئازادكردنی شاری موسڵ لە دەست تیرۆریستانی داعش و كورتەیەكیشی لەبارەی بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕ خستەڕوو.

لە تەوەرێكی دیكەی دانیشتنەكەدا پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا خرایە بەرباس و گفتوگۆ و وێڕای ئاماژەدان بە دیداری سەرۆك بارزانی و سەرۆك وەزیرانی عێرا لە شاری میونیخ جەخت لە هەماهەنگی و هاوكاریی هەرێم و بەغدا كرایەوە لەپێناو زاڵبوون بەسەر قەیرانەكان و تیرۆریستان.

لە بەشێكی دیكەی كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی ئەمنی و سیاسیی ناوچەكە و كێشە و دۆخی نێوخۆیی تیرۆریستانی داعش قسەی لەسەر كرا.

جێگەی ئاماژەپێكردنە لەم كۆبوونەوەیەدا د. فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم ئامادە بوو.

هەولێر، هەرێمی کوردستان، عیراق (ماڵپەڕی حکومەتی هەرێم) - فەریق جەبار یاوەر، ئەمینداری گشتی وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە وتەبێژی هێزە چەكدارەكانی هەرێمی كوردستان لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رەتیكردەوە هەرێمی كوردستان مامەڵە لەگەڵ یاسای گاردی نیشتیمانی عیراقیدا بكات.

لەم بارەیەوە گوتی : هەرێمی كوردستان قەوارەیەكی حوكمڕانی تایبەتە لەنێو دەولەتی فیدرالی عیراقدا وبەپێی دەستووری فیدرالی، هەرێم پێشمەرگە وئاسایش وپۆلیسی خۆی هەیە وناكرێ وەكو پارێزگایەك مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت. "ئەو یاسایەی كە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقیەوە دەنگی لەسەردرا بۆ پارێزگاكانە وهەرێمی كوردستانیش ئەو جۆرە مامەڵەیە رەت دەكاتەوە."

هاوكات جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە كەركووك بۆ قبووڵكردن ورەتكردنەوەی ئەم یاسایە سەرپشك كرابوو، ئەنجومەنی پارێزگای كەركووكیش بەراشكاوانە ئەم یاسایەی رەتكردەوە وبەشێوەیەكی فەرمی ئەم رەتكردنەوەیەی راگەیاند.

زیانەکان وباری هێزی پێشمەرگەی کوردستان

لە لایەکی ترەوە، سەبارەت بە زیانەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان، فەریق جەبار یاوەر رایگەیاند لە 10ی حوزەیرانی 2014 تا 3ی شوباتی 2015 ، هێزەكانی پێشمەرگە 999 شەهیدو4596 برینداری هەیە وبریندارەكانیش لەنەخۆشخانەكانی نێو هەرێمی كوردستان ولەدەرەوەی وڵاتیش وەک توركیا وئێران وئەورووپا چارەسەریان بۆ كراوە.

لەبارەی یەكخستنی هێزی پێشمەرگەوە، جەبار یاوەر ئاماژەی بەوەدا کە وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە بەفەرمی وەڵامی پرسیاری لیژنەی پێشمەرگەی پەرلەمانی داوەتەوە. وەزیری پێشمەرگە هەردوو فەرماندەی یەكەی 70 و 80 ی پێشمەرگە یەكخستنی پێشمەرگەی بەئەرك وفەرمانێك بەسەر وەزارەتەوە لەقەڵەمدا. لە هەمان کاتدا رونیشیكردەوە کە بەهۆی قەیرانی دارایی وشەڕی لەگەڵ رێکخراوی تێرۆرستی دەوڵەتی ئیسلامی، ناسراو بە داعش، ئەم پرۆسەیە بەباشی بەڕێوە نەچووە.

لەبارەی بڵاوبوونەوەی وێنەی بەدیلگرتنی ژمارەیەك لە پێشمەرگەی كوردستان لەلایەن چەكدارانی داعش، لێكۆڵینەوە دەكات وبڕیاری خۆی لەبارەی راستی وێنە وڤیدیۆیە بڵاوبووەكان دەدات.

فەریق جەبار یاوەر لەبارەی ئەم بابەتەوە مامەڵەكردنى هەرێمی كوردستانی لەگەڵ رێكخراوی تیرۆریستی داعش ڕەتكردەوە ونیشانیشیدا لەبەردەوامی لێكۆڵینەوەكان لەبارەی ئەم وێنە وڤیدیۆیانە ئەنجامی نەبووە بۆیە هیچ بڕیارێك لەبارەی ئەم پرسەوە نەدراوە.

جەبار یاوەر داوای لەكەناڵەكانی راگەیاندن كرد بەشێوەیەكی پیشەییانە مامەڵە لەگەڵ وێنەو ڤیدیۆ وهەواڵی هێزی پێشمەرگە وبەرەكانی شەڕ بكەن وبە وردی زانیاریەكان بڵاو بكەنەوە چونكە هەموو ئەو هەواڵانە بەئاسایشی نیشتیمانی كوردستان وسەلامەتی هێزەكانی پێشمەرگە پەیوەستە وزۆرجاریش ئەم هەواڵانە وبڵاوكردنەوەی وێنە وڤیدیۆ دەبێتە سەرچاوەی پێدانی زانیاری بێ بەرامبەر بۆ چەكدارانی داعش.

وێنەکانی مامەڵەكردن لەگەڵ لاشەی كوژراوانی داعش

جەبار یاوەر نیگەرانی خۆی دەربارەی بڵاوكردنەوەی چەند وێنەوگرتەیەكی ڤیدیۆ دەربڕی كە "مامەڵەیەكی (تاكە كەسی) چەند كەسانێك نیشان دەدەن لەبارەی مامەڵەكردن لەگەڵ لاشەی كوژراوانی داعش."

دووپاتیكردەوە کە ئەم رەفتارانە بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ رەوشت وبنەماكانی هێزی پێشمەرگە یەك ناگرنەوە ولەمبارەیەوە وەزارەتی پێشمەرگە نووسراوی فەرمی داوەتە هەموو میحوەرەكانی شەڕ تیایدا داوا لەهەموو لایەك كراوە بەهیچ شێوەیەك مامەڵەی لەم جۆرە لەگەڵ لاشەی كوژراوانی داعش نەكرێت ورێز لەبنەماكانی یاسای نێودەوڵەتی بگیرێت لەمامەڵەكردن لەگەڵ دیل وكوژراوان. ئاماژەی بەوەشدا هەر رەفتارێكی لەمجۆرە لەلایەن هەر پێشمەرگە وكەسێكەوە بكرێت ئەو كەسە سزا دەدرێت.

ئاشكراشیكرد، رێكخراوی چاودێری مافی مرۆڤ لە نووسراوێكی فەرمی 10پرسیاری ئاراستەی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردووە ووەزارەتی پێشمەرگەش بەوردی وەڵامی هەموو پرسیارەكانی داوەتەوە وبۆیان روونكراوەتەوە ئەم كردەوانە تاكە كەسی بوون.

رۆلی پێشمەرگە لە شەڕی کۆبانێ 

وتەبێژی فەرمی هێزە چەكدارەكانی هەرێمی كوردستان تیشكی خستە سەر بارودۆخی كۆبانێ وگوتی لە 28 ی تشرینی دووەمی رابردوو یەكەمین كاروانی هێزی پێشمەرگە لەسەر داوای شەڕڤانانی ئەم دەڤەرە وەكو هێزی پاڵپشت چوونە کۆبانێ و 38 رۆژ لەوێ مایەوە. لەو كاتەدا 80 لەسەدی ئەم ناوچەیە لەبەردەستی تیرۆریستانی داعش بوو. كاروانی دووەمیش لە 2ی کانوونی یەکەمی رابردوو رەوانەکرا. لەو ماوەیەی دوای ناردنی كاروانی یەكەم ودووەم زیاتر لە 75 لەسەدی ئەم خاکە لە تیرۆریستان رزگاركرا. لە 15ی کانوونی دووەمی ئەم ساڵ كاروانی سێیەمی ئەم هێزانە چوونە كۆبانێ وئێستاش هەر لەوێن وكۆبانیش بەیەكجارەكی رزگاركرا. بەپێی زانیاریەكانیش ئێستا داعش زیاتر لە 25 كیلۆمەتر دوورخراونەتەوە وزیاتر لە 50 گوندی ناوچەكە ئازادكراوە.

لەبارەی گەڕانەوەی ئەم هێزانەش جەبار یاوەر گوتی هەر كاتێك ئەم هێزانە داواكاری فەرمیان بۆ گەڕانەوەی پێشكەشكرد وسەرۆكی هەرێمی كوردستان فەرمانی لەسەردا ئەوكاتە ئەو هێزانە دەگەڕێنەوە.

شەڕی چیای شنگاڵ وپرسی ئازادکردنی موسڵ

لەلایەکی تری کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەدا جەبار یاوەر گوتی پرۆسەی ئازادكردنی چیای شنگال بووە هۆی پێشڕەوی زیاتری پێشمەرگە بۆ ناوچەكانی نزیك لەسنووری سوریا كە وایكرد هاتوچۆی تیرۆریستانی داعش گرفتی تێبكەوێت. "ئێستا تەنها نێو شاری شنگار ماوە وپرۆسەی ئازادكردنیشی ئاسان نیە لەبەرئەوەی دەورووبەری ناوچەكە هەمووی بۆمبڕێژ كراوە وپێشمەرگە دەیەوێ بەكەمترین زەرەری گیانی وشەهیدەوە ئەم پرۆسەیە ئەنجامبدات بەهەبوونی ئامێری تایبەتی دۆزینەوەی مین وبۆمب."

ئاماژەی بەوەشدا هێزەكانی پێشمەرگە بەتەنیا ناتوانن بچنە ناو موسڵ ودەبێ پلان وهێزی تایبەت بە ئازادكردنی ئەم شارەوە هەبێت. "ئێستاش حكومەتی عیراق خەریكی ئامادەكردنی هێزە بۆ ئازادكردنی سەڵاحەددین ورومادی بۆ ئەوەی رێگەی پیادە هەبێت تا هێزەكانی عیراق لەباشوور ورۆژئاواوە بگەنە موسڵ تا پێشمەرگە لە باكوور ورۆژهەڵاتەوە یارمەتیان بدات وئەمەش لەسەر خودی حكومەتی عیراق وفەرمانی سەرۆكی هەرێمی كوردستانە".
 

بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان

برای بەڕێزم مامۆستا محەممەد فەرەج ئەمینداری گشتیی یەكگرتووی ئیسلامی

بەڕێزان ئەندامانی مەكتەبی سیاسیی یەكگرتووی ئیسلامی

بەبۆنەی بیستویەكەمین ساڵیادی دامەزراندنی یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان پیرۆزبایی خۆم ئاراستەی ئێوە و سەرجەم ئەندام و لایەنگرانی یەكگرتووی ئیسلامی لە كوردستان دەكەم.

لەو بارودۆخە هەستیارەی كە شەڕێكی زاڵمانە لە لایەن تیرۆریستان بەسەر گەلەكەماندا سەپێندراوە ئەولەویەتی سەرەكی هەموومان بەرپەرچدانەوەی تیرۆریستان و پاڵپشتیكردنی پێشمەرگە و پاراستنی یەكڕیزیی نیشتیمانییە. سوپاس بۆ خودا لە سایەی خۆڕاگریی گەلەكەمان و گیانفیدایی پێشمەرگە قارەمانەكانمان تیرۆریستان تووشی شكستی گەورە هاتوون.

لایەنێكی گرنگی ئەم شەڕە ڕووبەڕووبوونەوەی هزری توندڕۆیی تیرۆریستانە. داوا لە ئێوەی بەڕێز و سەرجەم لایەنە سیاسییەكان دەكەم كە لەڕووی فكرییەوە بە هەموو توانەیەك شەڕی تیرۆر و توندڕۆیی بكەن و ڕێگە نەدەن بە هیچ شێوەیەك هزری نامرۆڤانەی تیرۆر لە كوردستان جێگە بكاتەوە.

جارێكی دی پیرۆزبایی ئەم یادەتان لێ دەكەم و هیوادارم لە ئەرك و كارەكانتاندا سەركەوتوو بن و ئومێدی پێشكەوتنتان بۆ دەخوازم.
خودای گەورە پشت و پەنای هەموو لایەكمان بێت.

مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان

6ـی 2ـی 2015

ئەمڕۆ شەممە 7ـی 2ـی 2015 لە پەراوێزی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری بە جیا لەگەڵ خاتوو فیدریكا موگیرینی بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەكێتیی ئەوروپا و بورگ برێند وەزیری دەرەوەی نەرویج و خاتوو ئۆرسۆلا فۆن دێر لاین وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا و ئێدوارد ناڵبەندیان وەزیری دەرەوەی ئەرمینیا و تەممام سەلام سەرۆك وەزیرانی لوبنان كۆبوویەوە.

لەم كۆبوونەوانەدا هەڕەشەی تیرۆریستان بۆ سەر ئاساییشی ناوچەكە و جیهان و بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش و سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان تاوتوێ كرا.

شایانی باسە لەم كۆبوونەوانەدا مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و د. فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم و فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی حكوومەتی هەرێن و دڵشاد بارزانی نوێنەری حكوومەتی هەرێم لە ئەڵمانیا یاوەری سەرۆك بارزانی بوون.

ڕۆژی هەینی 6ـی 2ـی 2015 و لە یەكەمین ڕۆژی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخی ئەڵمانیا بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری كە پێكهاتبوون لە مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و د. فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم و فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكوومەتی هەرێم و دڵشاد بارزانی نوێنەری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە ئەڵمانیا، بەشدارییان لە ڕێوڕەسمی كردنەوە و بەڕێوەچوونی كۆنفڕانسەكە كرد.

لە یەكەمین ڕۆژی دەستپێكردنی چالاكییەكانی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی میونیخ و لە میانی كۆنفڕانسەكە سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری لەگەڵ خاتوو مادڵین ئۆڵبڕایت وەزیری پێشووی كاروباری دەرەوەی ئەمەریكا كۆبوونەوە و لە كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی سیاسیی عێراق و كوردستان و شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش گفتوگۆی لەبارەیەوە كرا.

هەروەها لە پەراوێزی یەكەمین ڕۆژی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخ سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری بە جیا لەگەڵ سێباستیان كورز وەزیری دەرەوەی نەمسا و ڤێزنا پۆسیچ وەزیری دەرەوەی كرواتیا كۆبوونەوە و لە هەردوو كۆبوونەوەكەدا شەڕی داعش و هەڕەشەی تیرۆریستان بۆ سەر ئاساییشی كوردستان و عێراق و ناوچەكە و جیهان و هەروەها پەیوەندیی دوو قوڵی نێوان هەرێمی كوردستان و نەمسا و كرواتیا تاوتوێ كرا.

لە بەشێكی دیكەی چالاكییەكانی یەكەم ڕۆژی كۆنفڕانسی میونیخ و لە پەراوێزی كۆنفڕانسەكەدا سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری بە ئامادەبوونی ژمارەیەك ئەندام پارلەمان و كەسایەتیی سیاسی و ئەمنیی ئەوروپا و ئەمەریكا بەشداری مێزگردێكی تایبەت بوون و تێیدا بارودۆخی مەیدانی و سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان و چۆنییەتی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش خرایە بەر باس و گفتوگۆ.

ڕۆژی شەممە 7ـی 2ـی 2015 و لە دووەم ڕۆژی كۆنفڕانسەكەدا سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری لەگەڵ حەیدر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆبوونەوە. لەم كۆبوونەوەیەدا بە وردی بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا تاوتوێ كرا و هەردوولا پابەندبوونی خۆیان بە ڕێككەوتنەكەی نێوان هەرێم و بەغدا دووپات كردەوە و بڕیاریش درا كە پەیوەندی و یەكتربین و هەماهەنگیی هەردوولا بەردەوام بێت. لە بەشێكی دیكەی كۆبوونەوەی نێوان سەرۆك بارزانی و سەرۆك وەزیرانی عێراق بارودۆخی پارێزگای نەینەوا و پڕۆسەی ئازادكردنی موسڵ و شوێنەكانی دیكە لە دەست تیرۆریستانی داعش قسەی لەبارەیەوە كرا.

هەر لە هەمان ڕۆژ سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری لەگەڵ خاتوو ئەنگێلا مێركل ڕاوێژكاری ئەڵمانیا كۆبوونەوە. لەم دیدارەدا سەرۆك بارزانی سوپاسی ئەڵمانیای كرد كە پاڵپشتیی هەرێمی كوردستان بووە و هاوكارییە سەربازییەكانی ئەڵمانیایشی بە كاریگەر وەسف كرد. لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی باسی لە هەڕەشە و مەترسییەكانی تیرۆریستان بۆ سەر ئاساییشی ناوچەكە و ئەوروپا و جیهان كرد. هەر لەم دیدارەدا ڕاوێژكاری ئەڵمانیا سوپاسی ڕۆڵی پێشمەرگەی كرد و پێزانینی بۆ ئازایەتی و گیانفیدایی پێشمەرگە لە بەرانبەر تیرۆریستان هەبوو و جەختیشی لە بەردەوامیی پشتگیریی وڵاتەكەی بۆ هەرێمی كوردستان كردەوە. پەیوەندییەكانی هەرێم و بەغدا و پێویستیی بەردەوامی هەماهەنگی و دیالۆگی نیوان هەرێم و بەغدا تەوەرێكی دیكەی ئەم كۆبوونەوەیە بوون.

هەروەها ڕۆژی شەممە 7ـی 2ـی 2015 لە پەراوێزی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری بە جیا لەگەڵ خاتوو فێدریكا مۆگێرینی بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەكێتیی ئەوروپا و بورگ برێند وەزیری دەرەوەی نەرویج و ئێدوارد ناڵبەندیان وەزیری دەرەوەی ئەرمینیا و تەممام سەلام سەرۆك وەزیرانی لوبنان و خاتوو ئۆرسۆلا فۆن دێر لاین وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا كۆبوونەوە. لە كۆبوونەوەكەی سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری لەگەڵ وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا پێداویستییە سەربازییەكانی هێزی پێشمەرگە و هەروەها مەشق و ڕاهێنانی پێشمەرگە لە لایەن ئەڵمانیا و بەردەوامیی پێدانی چەك لە لایەن وڵاتی ئەڵمانیا تاوتوێ كرا.

ڕۆژی یەكشەممە 8ـی 2ـی 2015 لە شاری میونیخ و لە ڕۆژی سێیەمی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخ سەرۆك بارزانی و شاندی یاوەری بە جیا لەگەڵ سێناتۆر جۆن مەكین و دوانزدە سێناتۆری دیكەی ئەمەریكایی لە هەردوو پارتی دیموكرات و كۆماریخواز كۆبوونەوە. لەم دیدارانەدا تێكڕای سێناتۆرەكانی ئەمەریكایی پشتگیریی تەواوی خۆیان بۆ كوردستان و هێزی پێشمەرگە دووپاتكردەوە و باسیان لەوە كرد كە پێویستە هاوكاریی سەربازیی زیاتر پێشكەشی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بكرێت.

هەر هەمان ڕۆژ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری لە پەراوێزی كۆنفڕانسی ئاساییشی جیهانی لە شاری میونیخ لەگەڵ جۆ بایدن جێگری سەرۆكی ئەمەریكا كۆبوونەوە. لەم دیدارەدا كە لە كەشێكی گەرم و دۆستانە ئەنجام درا جێگری سەرۆكی ئەمەریكا ستاییشی ڕۆڵی سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگەی كوردستانی كرد لە تێكشكاندنی تیرۆریستان و سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگەی لە دژی تیرۆریستان بەرز نرخاند.

لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی سوپاسی گەلی ئەمەریكا و سەرۆك و جێگری سەرۆك و كۆنگریس و دامەزراوەكانی ئەمەریكای كرد كە لە پشتگیریكردنی هەرێمی كوردستان هەڵوێستێكی زۆر باشیان هەبووە و سوپاسی سوپای ئەمەریكایشی كرد كە لەڕێی وەشاندنی گورزی ئاسمانی بۆ سەر تیرۆریستان یارمەتیی هێزی پێشمەرگەیان داوە.

لەم كۆبوونەوەیەدا بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق و ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا خرایە بەر باس و جەخت لەسەر ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغدا و پابەندبوون بەم ڕێككەوتنە كرایەوە و بەرەوپێشچوون و هەماهەنگیی نێوان هەولێر و بەغدا بە بابەتێكی كاریگەر لەقەڵەمدرا لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و ئازادكردنی هەموو ئەو ناوچانەی لەژێر دەستی تیرۆریستاندا ماون.

پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەمەریكا تەوەرێكی دیكەی ئەم كۆبوونەوەیە بوو و تێیدا جێگری سەرۆكی ئەمەریكا پشتگیریی وڵاتەكەی بۆ هەرێمی كوردستان دووپاتكردەوە و سەرۆك بارزانییش باسی لە كۆمەڵێك پێداویستی و داواكاریی كرد كە پەیوەست بوون بە هێزی پێشمەرگەی كوردستان.

نازم عومەر دەباغ، ئەندامی پێشوتری مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و نوێنەری حكومەتی هەرێم لە تاران، لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ سایتی "میللەت"، ئاماژە بەوەدەكات كە بەپەیدابوونی داعش، ئێران بەپێی داخوازییەكانی هەرێمی كوردستان و بەتایبەت سەرۆكی هەرێم كاری پێویستی ئەنجامداوەو یەكەم وڵاتیش بووە كۆمەكی ناردوەو لەشەڕی داعش فریای هەرێمی كوردستان كەوتوە، جگە لەوەش لەزاخۆوە تا جەلەولاو سەعدیە كە بەرەكانی شەڕن راوێژكاری كۆماری ئیسلامی ئێرانی هەبوە و پشتیوانی لەهێزی پێشمەرگە كردوە.
ئەو دەشڵێت: ئەوەی بەدۆستی ستراتیجی 50 ساڵەی خۆمان دەزانی كە توركیا بوو لەشەڕی داعشدا نائومێدیان كردین، دەشپرسێت ئەگەر رێكەوتنی ستراتیجی هەرێم و توركیا بواری سەربازی تێدا نیە ئەی بۆچی سەربازگەی توركیا لەهەرێمی كوردستانە؟

میللەت: پشتیوانییەكانی ئێران بۆ هێزی پێشمەرگە بەتایبەت شەڕی داعش لەچ ئاستێكدا بووە؟

نازم عومەر دەباغ: ئێمە جوگرافیایەكی هاوبەشمان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران هەیە، لە رابردوشەوە تائێستا لە قۆناغە جیاجیاكانی بزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كورد، پێویستیمان بە كۆماری ئیسلامی ئێران بووە، بۆیە پێموایە ئارامی و ئاسایشی ناوچەكە، چ لەهەرێمی كوردستان، یان لە ئێران بێت پێكەوە بەستراوەیەكیان هەیە، بۆیە لەم ماوەیەدا و بە پەیدابوونی داعش، ئێران بە پێی داخوازییەكانی هەرێمی كوردستان و بە تایبەت سەرۆكی هەرێم كاری پێویستی ئەنجامداوە، لە نامەی تایبەت و بۆنەكانیشدا چەند جارێك سەرۆكی هەرێم تەئكیدی لەسەر ئەوەكردوەتەوەو سوپاسی كۆماری ئیسلامی ئێرانی كردوە كە یەكەم وڵات بووە كە لەكاتی پێویستدا بەهانای هەرێمی كوردستانەوە هاتووە.

"بەپەیدابوونی داعش، ئێران بەپێی داخوازییەكانی هەرێمی كوردستان و بەتایبەت سەرۆكی هەرێم كاری پێویستی ئەنجامداوە"

"ئێران یەكەم وڵات بووە كۆمەكی ناردوەو یەكەم وڵات بووە كە لەشەڕی داعش فریای هەرێمی كوردستان كەوتوە"

میللەت: واتە ئێران بەپێی بارودۆخەكەو مەترسیەكانی داعش هەماهەنگی هەرێم بووە؟

نازم عومەر دەباغ: چ هەرێمی كوردستان بێت یان كۆماری ئیسلامی ئێران، دوو ناو و وڵات و دوو بیركردنەوەی جیاوازن، ستراتیجیەتی هاوبەش لەنێوانیاندا هەیە، بۆیە پێویستی بەوەدەكات كە لەلێكدانەوەو بۆچوندا گرفت بێتە پێشەوە، بەڵام هەردوولا بەدوای چارەسەركردنیەوە بوون، هەمیشە هەوڵیانداوە لەكاتی پێویستدا بتوانن لەئاستی داخوازییەكاندا بن بۆ هاوكاریكردن، ئەوەی ئەمڕۆ كێشە دروستدەكات دەبڕینی هەڵوێستی سیاسیەكانە، هەروەها هاوكارییەكانە،ئەو مەترسیانەشە كە بۆ هەردوولا دروستدەبن، ئەمڕۆ ئێران، وەك گوێمان لێی دەبێت ئەمریكاش دانبەوەدادەنێت كە رۆڵی ئێران بۆ سەقامگیری ناوچەكەو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەتایبەت لەعێراق گرنگەو پێویستی بەوە هەیە هاوكاری هەبێت، ئەمڕۆ حكومەتی عێراق یەكێك لەو وڵاتانەی پشتی پێدەبەستێت لەناوچەكە كۆماری ئیسلامی ئێرانە كە ئەوەش بەڕەچاوكردنی بەرژەوەندییەكانی هەردوولا دەبێت.
لەم قۆناغەشدا نابێت ئەوەمان لەبیر بچێت كە مەترسیەكانی داعش، مەترسیەكی گەورەیە لەسەر ناوچەكە، چ لەڕێی هەرێمی كوردستانەوە بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران، بۆیە زیاتر لەو بوارانەدا نزیكبونەوە هەیە.

"ئێران لەو ناوچانەی هەرێمی كوردستان كە راوێژكارەكانی لێبوە رۆڵی خۆی نواندوە بۆ شەڕكردن دژی داعش و پشتیوانی لەهێزی پێشمەرگە كردوە

میللەت: ئێران بەتایبەت لەزاری فەرماندە سەربازییەكانەوە چەندجارێك ئەوەی راگەیاندوە كە كاتێك داعش لەهەولێر نزیكبویەوە ئەوان نەیانهێشت هەولێر داگیربكەن؟

نازم عومەر دەباغ: دەبێت راستیەك هەیە بیزانین، جاری وەها هەیە هەندێك كەس، هەندێك لایەن ئیمكانە زیاد لەبیروبۆچونەكانی هەبێت، هەرێمی كوردستان ناكرێت ئەمە نادیدە بگرێت كە ئێران یەكەم وڵات بووە كۆمەكی ناردوەو یەكەم وڵاتیش بووە كە لەشەڕی داعش فریایی هەرێمی كوردستان كەوتوە، بەڵام بەو مانایە نیە كە 70 نەفەرەكەی ئەو توانیبێتی بەرەنگاری هەمووی بوبێتەوە، بەڵام نازانم 70 نەفەرە یان چەندە، دیارە ئەو زانیارییانە لای وەزارەتی پێشمەرگەو ئەو لایەنانەیە ئاگاداری چۆنیەتی هاوكارییەكەن، بەڵام بمانەوێت یان نەمانەوێت لەزاخۆوە تا جەلەولا و سەعدیە كە بەرەكانی شەڕن راوێژكاری كۆماری ئیسلامی ئێرانی لێیەو هەبوە، دەمێنێتەوە ئەندازەی نیازو پێویستی هێزی پێشمەرگە لەو ناوچانە بەكۆمەكی كۆماری ئیسلامی ئێران.

"لەشەڕی داعشدا ئاماژە بەهاوكارییەكی شەرمنانەی توركیا دەكرا بۆ هەرێمی كوردستان"

دەبێت ئەوەشمان لەبیر نەچێت كە تەنها ئێران نەبووە، بەڵكو لەدوای ئێران، هاوپەیمانانی دەرەوەش بەتایبەت لەڕێی راوێژكارو ئاسمانیەوە بەشداربوون لەشەڕی داعش، كە كاریگەری هەبوە، جگە لەوانیش حكومەتی عێراق لەو ناوچانە كە لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگە هاوكار بووە كۆمەكی سەربازی و لۆجستی كراوە، بۆیە ئەمڕۆ ناتوانین ئەوە فەرامۆش بكەین هەموو ئەو وڵاتانەی بەشدارن لەهاوكاری هەرێمی كوردستان هەر لەئێرانەوە تا دەگاتە ئەمریكاو وڵاتانی تریش، هەرچەندە دواتریش ئاماژە بەهاوكارییەكی شەرمنانە دەكرا لەلایەن توركیا بۆ هەرێمی كوردستان، بەڵام ئێران لەو ناوچانەی هەرێمی كوردستان كە راوێژكارەكانی لێبوە رۆڵی خۆی نواندوە بۆ شەڕكردن دژی داعش و پشتیوانی لەهێزی پێشمەرگە كردوە.

میللەت: تێگەیشتنی ئیران بۆ هەردوو ناحیەی جەلەولاو سەعدیە چۆنۆ؟ قازانج و زیانەكانی چیە؟

نازم عومەر دەباغ: قازانج و زیان لەهەموو كارێكدا لێكدانەوەو زیرەكی و ئاڕاستەی سەركردایەتی سیاسیە بەرانبەر بەو كێشانەی دێتە پێش، بەتەئكید كە ئێران پشتیوانی لەهەرێمی كوردستان و پێشمەرگە دەكات لەبەر خاتری چاوی ڕەشی هەموو لایەكمان نیە، بەڵكو لەبەر خاتری پاراستنی ئەو بەرژەوەندیانەیە كە بەهاوبەش لەگەڵ یەك دەتوانین بیپارێزین ئەمە بەشێكێتی، بەشەكەی تری دوو جۆرە هاوكار هەیە، هاوكاریەك هەیە لەچوارچێوەی عێراق وەكو ئێران، لەبەرئەوەی ئەمِرۆ شیعەی عێراق حكومەتیان لەدەستە، هاوكاری ئێرانیش بۆ كورد بۆ ئەوەیە كە باڵانسی نێوان كوردو سوننەو شیعە رابگرێت، بۆیە هەموو ئەوانە لێكدانەوەی دەیەوێت بۆ ئەوەی ئایندەی ناوچەكە مسۆگەر بكرێت بەوەی ئارامی و ئاسایش تێدا بێت.
ناوچەكانی جەلەولاو سەعدیە ناوچەیەكن كە نزیكن لەسنوری ئێران، خاڵی تەماسی شەڕی داعش و ئێرانە، هێرشی داعشیش بۆ سەر هەرێمی كوردستان لەناوچەكانی مادەی 140وە دەستیپێكرد، ناوچەكانی مادەی 140یش، ناوچەیەكن كە هەمیشە ناوچەیەكی كێشەی گەرم بووە، بەتایبەت لەنێوان هەرێم و ناوەند كێشەی لەسەر بووە، ئێران تەئكیدی كردۆتەوە كە دەستوەرناداتە كێشە ناوخۆییەكانی عێراق، مادەی 140و مافی چارەی خۆنوسین ئەوانە بابەتێكی ناوخۆییە، كەسیش ناتوانێت ئەوە نادیدە بگرێت كە ئەو جۆرە لێكدانەوەو بۆچونانە تا ئەو رادەیە كە بەرژەوەندییەكانی خۆی ناكەوێتە مەترسیەوە.

"لەزاخۆوە تا جەلەولاو سەعدیە كە بەرەكانی شەڕن راوێژكاری كۆماری ئیسلامی ئێرانی لێیەو هەبوە"

جەلەولا و سەعدیە نزیكترین ناوچەن بەئێران، چالاكردنی داعش لەعێراق جۆرێكە لەفشار بۆ سەر ئێران، چونكە نزیكبونەوەی داعش لەهەرێمی كوردستان بۆ نزیك سنوری ئێران مەترسیە بۆ ناو كۆماری ئیسلامی ئێران، هاوكات هەر لایەنەو بەپێی بەرژەوەندییەكانی خۆی لەعێراق بوونی هەیە، بۆیە بە بڕوای خۆم بابەتی سەعدیەو جەلەولا تەنها نیە، بەشێكی دەگەڕێتەوە بۆ هەموو ئەو شوێنانەی مادەی 140 دەیگرێتەوە، بەشێكیشی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سیاسەتەی كە حكومەتەكانی پێشوی عێراق لەو ناوچانە سیاسەتی راگواستنیان كردوە لەو ڕێیەوە نفوزی شیعە یان سوننە زیادیكردوە، نەك هەر لەبنەماوە ئەوانە لەوێ بووبن، بۆیە ئەمڕۆ مامەڵكردن لەگەڵ ئەم كێشەیە، مامەڵەیەكی قورسەو دەبێت سەركردایەتی سیاسی كورد جارێكی تر ئەو رسكانە نەكاتەوە، وەك لەپێش و دوای داعش بۆی هاتە پێش، وەك دەبینین دەوڵەتێكی وەك توركیا كە لەسەر زاری كەسانی یەكەم و دووەمی ئەو وڵاتە گوێمان لێیە كە دەڵێن دەوڵەتی كوردی لەناوچەكە نا ئارامی دروستدەكات، لەكاتێكدا بیروبۆچونەكانی سەركرداریەتی سیاسی كورد ئەوە بووە كە مافی چارەی خۆنوسین بۆ گەلی كورد، مافێكی ڕەوایەو كاری بۆ كردوە، بۆیە نابێت جارێكی تر خۆمان توشی ئەو كێشانە بكەینەوە كە ڕێگا چارەمان نزیك نیە، یان هێزی ئەوەمان نیە ئەمە دابین بكەین، بەر لەوەی بانگەشەی بۆ بكەین و پلەكانی دروستنەكرابێت، ئەگەر دروستبوو ئەوكاتە خۆت بخەیتە نێو ململانێیەك كە چۆن بەرژەوەندییەكانی خۆت و ئایندەت دابین بكەیت.

میللەت: تێڕوانینی ئێران لەسەر جیابونەوەی هەرێمی كوردستان چۆنە، ئەوان بە چ شێوەیەك لێكدانەوە بۆ ئەو بابەتە دەكەن؟

نازم عومەر دەباغ: پێموایە ئێران لەسەرەتاوە یەك سیاسەتی هەبووەو تائێستاش ئەو سیاسەتەی هەیە، ئەویش لەگەڵ پاراستنی یەكپارچەی خاكی عێراقە، ئەمەش سیاسیەتێكی ڕوون و ئاشكرایە، جار كورد قبوڵی بێت یان نا، ئەوەی ئێمە بەدۆستی ستراتیجی 50 ساڵەی خۆمان دەزانی كە توركیا بوو لەشەڕی داعشدا بەوتەی بەرپرسانی كورد نائومێدیان كردین، ئەمڕۆش بە ڕاشكاوی قسەی خۆیان دەكەن.

هاوپەیمانانیش كە ئەمڕۆ فڕۆكەكاكانیان لەفڕۆكەخانەكانی كوردستانەوە هەڵدەستن و بۆردومانی داعش دەكەن تەئكید لەسەر یەكپارچەی خاكی عێراق دەكەن، ئەگەر ئەوە لەناوەرۆكدا لێكدانەوەی بۆ بكەین ئەمە لەلای كورد قبوڵ نەبێت، كە هەمووی فشار دەكات لەگەڵ یەكپارچەی خاكی عێراق بێت، بەڵام هەرێمی كوردستان لەدەقەی 90دا پێڕاگەیشت بەشداری لەحكومەتی عێراقی یەكپارچەی كرد، سەركردەكانی كورد كە لەبەغدان دەستیان بەقورئانداداوە كە یەكپارچەی خاكی عێراق بپارێزن،واتە سیاسیەتی بانێكەوە دوو هەوا بەڕێوەناچێت، دەبێت پەرچە كرداری ئەو قسانە نەكەین كە خەڵك دەیكات، دەبێت واقع بینبین كە چیمان پێدەكرێت، پێش ئەوەی ئەو بەرچەكردارانە بنوێنین كە خەڵك پێمان دەڵێن.

ئەوەی گرنگە بۆ ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان یەك وتاری سیاسیە، ئایا توانیومانە ئەوە بكەین، نەك بۆ حكومەتی كوردی داهاتوو، بەڵكو بۆ ئەوەی ئێستا دەمانەوێت بیپارێزین، هەروەها توانیومانە یەك هێزی پێشمەرگە دروستبكەین، كە پێشمەرگە لەهەرێمی كوردستان لەجەلەولاو سەعدیەوە تا دەگاتە زاخۆو شەنگال لە هەر شوێنێكدا هەر كەسێك هەست بەوە بكات شكستی پێشمەرگەیەك لەشەنگال شكستی پێشمەرگەیە لەجەلەولا سەعدیە، بەپێچەوانەشەوە،بەداخەوە نەمانتوانیوە ئەوە بكەین، وەزیری پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم كە سەر بەلایەنێكە كە تادوێنی ئۆپۆزسیۆن بوو ئەمڕۆ لەدەسەڵاتە ئەگەر سەیری بكەیت ئامادەبوونی لەو كۆبوونەوانەی چارەنوسی بەرەكانی شەڕ دیاریدەكەن چەندە بەرانبەر بەئامادەبوونی فەرماندەی هێزێك و لایەنێك، لەوانەیە ئەو فەرماندەیە بەرپرسی كۆمپانیایەكی گەورە بێت لەهەرێمی كوردستان.

دەبێت خۆمان لەگەڵ خواستی گەلی كورد بین، هێزی پێشمەرگە بەتەواوی یەكبخەین، وتاری سیاسیمان یەكبخەین، بەرنامەیەكی ستراتیجیمان هەبێت بۆ سەركەوتن و پلە پلە بڕۆین، بەڵام ئێمە خۆمان رێگا بۆ دوژمن دادەنێین، بەر لەوەی بزانێت ئێمە چی دەكەین.

"هیچ كەسێك جورئەتی ئەوە ناكات بڵێ من سەربەخۆی كوردم ناوێت"

میللەت: چەندجارێك سەرۆكی هەرێم و بەرپرسانی كورد باسیان لە راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی كردوە، ئێران تا چەند لەگەڵ دروستكردنی دەوڵەتی كوردیدایە؟ 

نازم عومەر دەباغ: هیچ كەسێك جورئەتی ئەوە ناكات بڵێ من سەربەخۆی كوردم ناوێت،ئەمڕۆ مافی چارەی خۆ نوسین، مافێكی رەوایەو بڕیاری مافی چارەی خۆنوسی خۆت بدەیت، ئەوانەشی بونەتە دەوڵەت و هێز لەناوچەكەدا لەكورد بەتواناترو زیرەكتر نەبوون، بەڵام لێرەدا دەگەڕێمەوە بۆ كەسێكی وەك جەنابی مام جەلال، ئەو رۆژانەی چوە بەغداو بوو بەسەرۆك كۆمارو وتی حكومەتی كوردی خەونێكی دوورە، خەڵك گاڵتەی پێدەهات، بەڵام كێ هەبوو زیاتر لەمام جەلال هەوڵی بۆ ئایندەی كورد دابێت؟، كێ هەیە لەمام جەلال زیاتر توانای دبلۆماسی خۆی بەكارهێنابێت بۆ ئەوەی لەئایندەدا كورد ببێت بە دەوڵەت، پیاوێكی وەها بۆ قۆناغەكە قسەدەكات، بەڵام كاری بۆ ئایندەیە.

ئەمڕۆ بەداخەوە دەیبینین هێزە سیاسیەكان لەبچوكترین حزبەوە تا دەگاتە هەمووی رەنگدانەوەی كارەكانیان، رەنگدانەوەی حزبییە، لەناو حزبیشدا رەنگدانەوەی تاكە، تاكێك فكرو بەرنامەی خۆی پێشكەشدەكات بەبێ ئەوەی بیر لەمەترسییەكانی بكاتەوە لەسەر ئایندەی خۆی و حزبەكەی و میللەتەكەی، چەندین ساڵە لەنەورۆزو بۆنەكاندا باسلەوەكراوە شتێك لەپێشە خەڵك پێشبینی ناكات، حكومەتی كوردی لەئایندەیەكی نزیكدا رادەگەیەنرێت، بەڵام كرداری و واقعی پێچەوانەی ئەو قسانەیە، بۆیە ئەوەی گرنگە لەمەودوا قسەی خۆمان نەدۆڕێنین، وەك كوردەوەی خۆمان دەڵێ (خەنجەر تا لەكالانا مەترسی خۆی هەیە، كە هێناتەدەرو راینەوەشێنی مەترسی نیە)، ئێمە ئەوەندە ئەو خەنجەرەمان دەرهێناوە خەڵك بەجدیمان لێوەرناگرێت، تۆ دابنیشتە حزبایەتی و بەرژەوەندییە تاكیەكان وەلا بنێ، دوركەوتنە لەبەرژەوەندییە تایبەتیەكان، دوركەوتنەوە لەكاری بازرگانی لەسیاسەتدا، بەڵكو یەك وتاری سیاسی و یەك هێزی پێشمەرگە، بۆ بەكاربردنی ناوخۆی نەبێت.

ئەوەتا برادەرانی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی كوردستان، ئەو هەموو شەهیدو بریندارەی یەكێتی و لایەنەكانی تر لەشەڕی داعشدا داویانە كەچی زۆر بەڕاشكاوی دەڵێ شەڕی داعش لەگەڵ پارتییە، شەڕی داعش لەگەڵ كوردە، لەگەڵ سەردەمی پێشكەوتنە، ئەوەی لەفەرەنسا داعش پەلاماری دەدات پارتییە؟، ئەوانەی لەبەرژەوەندیاندایە پشتیوانی داعش بكەن بۆ بەرژەوەندییەكانی خۆیان دەیان جوڵێنن، كاتێك هەرێم بیری لەسەربەخۆی ئابوری دەكردەوە هاتن ئەم شەڕەیان بۆ هەرێم دروستكرد، ئێستاش شەڕەكە توانای كوردی تێدا دەڕوات، گەنجی كوردی تێدا شەهید دەبێت، سەروەت و سامانی كوردی تێدا دەڕوات لەمكاتی بێ موچەییەدا، دەبێت بەشێكی داهاتەكەت بۆ شەڕی داعش خەرجبكەیت، بۆیە داعش شەڕی هەمومان دەكات، ئەگەر پارتی بشكێت واتە یەكێتی شكاوە، ئەگەر یەكێتی بشكێت یانی گۆڕان دەشكێت، گۆڕانیش بشكێت لایەنەكانی تر دەشكێن، كەسێك دڵخۆش نەبێت بەسەركەوتن كە هی هەموانە، كەسێكیش دڵخۆش نەبێت بەشكست كە هی هەموانە.

"وڵاتێك بۆ ماوەی 50 ساڵ هەموو هێلكەكانی خۆی بخاتە ناو سەبەتەی ئابوری ئەو وڵاتە دەبێت لەكاتی مەترسییەكاندا پارێزگاریشی لێبكات"

میللەت: حكومەتی هەرێم گرێبەستێكی 50 ساڵەی ئابوری بەتایبەت نەوتی لەگەڵ توركیا ئیمزاكردوە، هەڵوێستی ئێران لەسەر ئەو رێكەوتن چۆنە؟

نازم عومەر دەباغ: ئێران تائێستا رێگر نەبووە لەوەی هەرێمی كوردستان گەڵ كێ گرێبەستی نەوتی دەكات، خۆشی یەكێك بووە لەو وڵاتانەی چەند پرۆژەیەكی هەبوو بۆ ئەوەی هاوكار بێت لەبواری نەوت و غازدا لەهەرێمی كوردستان، ئەمە بەندە بەوەی كام وڵات لەگەڵت راستگۆیە، ئێمە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران بەهیچ شێوەیەك رامان نەگەیاندوە كە رێكەوتنی ستراتیجی 50 ساڵەمان هەیە، بەڵام لەگەڵ توركیا رامانگەیاند، پرسیاریش ئەوەیە رێكەوتنی ستراتیجی 50 ساڵەی ئابوری لەبواری نەوت و وزە لەگەڵیدا ئایا رێكەوتنی ستراتجی سەربازی لەگەڵ دەبێت یان نا؟ بەتەئكید دەبێت رێكەوتنی ستراتیجی سەربازی لەگەڵ بێت، چونكە وڵاتێك بۆ ماوەی 50 ساڵ هەموو هێلكەكانی خۆی بخاتە ناو سەبەتەی ئابوری ئەو وڵاتە دەبێت لەكاتی مەترسییەكاندا پارێزگاریشی لێبكات، وەك دەبینین ئەمریكا لەسەر كوەیت و سعودیەو قەتەر چی ناكات، ئەی بۆچی توركیا لەسەر نەوتی هەرێمی كوردستان نەیكرد، ئەگەر رێكەوتنی ستراتیجی هەرێم و توركیا بواری سەربازی تێدا نیە ئەی بۆچی سەربازگەی توركیا لەهەرێمی كوردستانە؟، ئەگەر مۆڵەتمان بەهێزێك دابێت لەهەرێمی كوردستان بێت، هەر خۆی ببپارێزێت و هەرێم نەپارێزێت ئەمە لەپەیوەندییەكان و سیاسیەتدا مانایەكی تر دەدات.

"ئەگەر رێكەوتنی ستراتیجی هەرێم و توركیا بواری سەربازی تێدا نیە ئەی بۆچی سەربازگەی توركیا لەهەرێمی كوردستانە؟"

بۆیە ئەو گۆڕنكارییانەی ئێستا دەیبینین لەناوچەكە كورد بەشێوەیەكی كاتی لەناو یارییەكەدایە، سەركردایەتی سیاسی كورد نەیتوانیوە بەستراتیجیەتی مەحكەم پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ ئێران، یان توركیا یاخود ئەمریكا دروست بكات، تەنانەت لەگەڵ بەغداش، چەند ساڵە حكومەتمان هەیەو نەوت بەرهەمدێنین و دەبینە خاوەنی ئابورییەكی سەربەخۆ، ئەوە راگەیەنرا جارێكی تر مومكین نیە بگەڕێینەوە بەغدا، سۆمۆمان قبوڵ نیە،بەڵام ئێستا كۆمپانیای سۆمۆ ئێمەی قبوڵ نیە، لەو نەوتەی فرۆشتمان چەند موچەمان پێدابین كرد، ئەمە جێی پرسیارە، تەنها ئەوانەی سودمەند بوون وڵاتی دراوسێ یان كۆمپانیای ناوخۆیی بوون كە لەپشت یارییەكەوەن.

 "ئاڵوگۆڕی ئابوری نێوان هەرێم و ئێران گەیشتبوە زیاتر لەچوار ملیار دۆلار، بەڵام كە داعش پەیدا بوو بڕەكەی بۆ دوو ملیار دۆلار هاتەخوارەوە"

میللەت: پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوان هەرێم و ئێران لە چ ئاستێكدایە، بەتایبەت كە شەڕی داعش داعش بووە، هەروەها پەیوەندیە ئابورییەكانیشی لەگەڵ عێراق؟ 

نازم عومەر دەباغ: پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوان هەرێم و كۆماری ئیسلامی ئێران، بەتایبەت شەڕی داعش كێشەی دروستكرد بۆ چالاكییە ئابورییەكان لەخاڵە سنورییەكان، بەڵام ماوەیەك روو لەهەستانەوەیە، پەیوەندییە ئابورییەكانیش باشن، ئەوەی هەرێم داوایكردبێت، ئێران هەوڵیداوە بۆی جێبەجێ بكات، تەنانەت لەماوەی رابردودا لەگەڵ وەزارەتی نەوتی ئێران، بەتایبەت لەگەڵ بەرپرسی پەیوەندییەكانی نێودەوڵەتی ئاغای حەسەن فەیروز قسەم كردو تەئكیدی لەسەر ئەوەكردەوە رۆژانە لەم قۆناغەدا دەتوانن بەشێك لەپێداویستی گازو گازوائیل بۆ وێستگە كارەباییەكانی هەرێم دابین بكەن، وەڵامەكەشیان دەدەینە حكومەتی هەرێم.

"وەزارەتی نەوتی ئێران ئامادەن لەم قۆناغەدا دەتوانن پێداویستی گازو گازوائیل بۆ وێستگە كارەباییەكانی هەرێم دابین بكەن"

تا ساڵی رابردوو ئاڵوگۆڕی ئابوری نێوان هەرێم و ئێران گەیشتبوەت نزیكەی چوار ملیارو 500 ملیۆن دۆلار، بەڵام كە داعش پەیدا بوو بڕەكەی بۆ دوو ملیار دۆلار هاتەخوارەوە، بەڵام لەگەڵ عێراقدا بڕەكەی زیاترە، چونكە خاڵی سنوری زیاترە.

میللەت: پەیوەندییەكانی ئێران و حكومەتی عێراق چۆنە؟ بەتایبەت پەیوەندییەكانیان لەسەردەمی نوری مالیكی و ئێستاش حەیدەر عەبادی؟

نازم عومەر دەباغ: كۆماری ئیسلامی ئێران لەپەیوەندییەكی باشدایە لەگەڵ عێراق، هەر لەسەردەمی سەرۆك وەزیران ئیبراهیم جەعفەری یان نوری مالیكی تا سەرۆك وەزیرانی ئیستا حەیدەر عەبادی، ئێستاش ئەو پەیوەندیانە بەردەوامە، ئێران هەموو هەوڵێكی داوە پارێزگاری لەحكومەتی ئێستای عێراق بكات، بەتایبەت كە لایەنی شیعە سەرۆكی حكومەتیان بەدەستەوەیە، كوردیش سەرۆك كۆمارە، سوننەش سەرۆكی پەرلەمانی بەدەستەوەیە، كاتێكیش سەرۆكی پەرلەمان كە سوننەیە سەردانی ئێرانی كرد رازی بوو لەسەردانەكەی، وەزری بەرگری عێراقیش بەهەمان شێوە كە سەردانی ئێرانی كرد رازی بوو لەسەردانەكەی.

میللەت: كاریگەری شەڕی سوریا لەسەر مەسەلەی عێراق و هەرێمی كوردستان، هەروەها پاڵپشتی ئێران بۆ سوریا چۆنە؟

نازم عومەر دەباغ: هەموو وڵاتێك بەپێی بەرژەوەندییەكانی خۆی لەوڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەگەڵ روداو كێشەكان مامەڵە دەكات، ئێرانیش بەهەمان شێوە، بۆیە ئێران هەر لەسەرەتای هەڵگیرسانی جەنگی سوریاوە رایگەیاندوە پشتگیری لەبەشار ئەسەد دەكەن، پشتیوانیشی كردو ئەنجامەكەشیمان بینی، هەموو ئەو وڵاتانەشی وتیان بەشار ئەسەد لەماوەی 30 رۆژدا دەكەوێت، ئەوە سێ ساڵیشی تێپەڕاندو نەكەوت، هۆكاری مانەوەشی پشتیوانیەكانی ئێران بوو، هاوكات ئەو پشتیوانیانەشی ئێران لەهەرێمی كوردستانی كردوە دیار بووە، بەتایبەت لەگەڵ هاتنی داعش.

"بەداخەوە شێوازی ئیشكردنی ئێمەش تاكی و حزبیە زیاتر لەوەی شێوازی حكومی بێت"

میللەت: رۆڵی نوێنەرانی حكومەتی هەرێم لەئێران چۆن بوە، تا چەند توانیویەتی هەماهەنگی لەنێوان هەردوولا دروستبكات؟ 

نازم عومەر دەباغ: رۆڵی ئێمە وەك نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم بەتایبەت لەم دواییانەدا نایشارمە كە رونكردنەوەو هەماهەنگی كردن كارئاسانی كردن بووبێت بۆ زیاتری بەرەو پێشچونی پەیوەندییەكان، شێوەی پەیوەندییەكانی ئێستاش دەبینین لەوڵاتانی ئەورپا یان بڵێن تاران دێنە هەرێم و كارەكانی خۆیان دەكەن و دەڕۆن، جاری وەها هەبوو نوێنەری حكومەتی هەرێمی لەگەڵ بووەو زۆرجاریش لەگەڵی نەبووە، بەداخەوە شێوازی ئیشكردنی ئێمەش تاكی و حزبیە زیاتر لەوەی شێوازی حكومی بێت، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا وەك نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم رۆژانە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان بەدواداچونمان كردوە، بۆ پتەوكردنی پەیوەندییەكان یان گەیاندنی پەیامەكان ئەگەر پێمان وترابێت كاری خۆمان كردوە.

میللەت: پەیوەندییەكانی نێوان ئێران لەگەڵ پارتی، هەروەها لەگەڵ حكومەت و لایەنەكان چۆن؟ هەست بەهیچ ساردییەك دەكەن؟

نازم عومەر دەباغ: هەستم بەساردی پەیوەندییەكانی نێوان ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان نەكردوە، نەك لەگەڵ پارتی بەڵكو لەگەڵ سەرجەم لایەنەكان، چونكە نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لەتاران راستە نوێنەرایەتی حكومەتە،بەڵام نوێنەری هەموو حزب و لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستانیشی تێدایە، جێگرەكەم پارتییە، ئەندامەكانی تریش نوێنەری یەكگرتوو، كۆمەڵ، سۆسیالیست، بزوتنەوەی ئیسلامی تێدایەو رۆژانەش كە پێكەوە دادەنیشین كەسیان گلەی ئەوەیان نەكردوە بڵێن پەیوەندیەكانمان لەگەڵ ئێران ساردی تێكەوتووە.

"هەستم بەساردی پەیوەندییەكانی نێوان ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان نەكردوە"

سباستیان كورز وەزیری دەرەوەی نەمسا رایگەیاند، وڵاتەكەی بەنیازە كونسوڵگەری فەخری لەهەرێمی كوردستان بكاتەوە وباسیش لەگرێدانی مونتەدایەكی بازرگانی نەمسا لەهەرێم كراوە بەهاوكاری ئەو كۆمپانیا نەمساییانەی لەهەرێمی كوردستاندا هەن.

ئاماژەی بەوەشدا ئەوان لەگەڵ باڵیۆزی نەمسا لەعیراق لەمبارەیەوە قسەیان كردووە وهەوڵی ئەوەش دەدەن لەگەڵ ژووری بازرگانی وڵاتەكەیان كار بۆ رێكخستنی پلانی ئەم مونتەدایە بكەن كە بەدەرفەتێكی زانی بۆ هاندانی خاوەنكارانی وڵاتەكەی بۆ بەشداریكردن لەپرۆسەی وەبەرهێنان لەم هەرێمەدا.

وەزیری دەرەوەی نەمسا لەمیانەی كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان دوای كۆبوونەوەی نێوان شاندی هەردوولا، پاڵپشتی وڵاتی خۆی بۆ كردنەوەی ئۆفیسی یەكێتی ئەورووپا لەهەرێمی كوردستان نیشاندا ودووپاتیكردەوە لەم ماوەیەدا كار لەسەر ئەو بابەتە دەكرێت بەشێوەیەكی جدی.

هاوكات كورز دووپاتیكردەوە هەرێمی كوردستان لەشەڕی دژ بەتیرۆر بەتەنیا نیە ووڵاتەكەیشی لەهەوڵی بەردەوام دایە بۆ هاوكاریكردنی هەرێم لەم شەڕەدا بەتایبەتی لەڕووی مرۆییەوە هەروەها پیرۆزبایی سەركەوتنەكانی پێشمەرگەی لەبەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش كرد ورێزی وڵاتەكەی بۆ رۆڵی پێشمەرگە لەم شەڕەدا نیشاندا وجەختی لەسەر هاوكاری نێودەوڵەتی كردەوە بۆ هەرێمی كوردستان لەم شەڕەدا.

تیشكیشی خستەسەر پرسی ئاوارە وپەنابەران لەهەرێمی كوردستان ونیشانیدا وڵاتەكەی بڕی یەك ملیۆن و250 هەزار یۆڕۆ كۆمەكی بۆ ئەم ئاوارە وپەنابەرانە دابینكردوە.

لەلای خۆشیەوە فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت دووپاتیكردەوە هەرێمی كوردستان ونەمسا پەیوەندیەكی مێژوویی بەیەكیان دەبەستێت وبۆ زیاتر پێشخستنی ئەم پەیوەندیانە پێویستە نوێنەرایەتی ئەم وڵاتە لەهەرێمی كوردستان لە ئاستێكی بەرزدابێت بەكردنەوەی كونسوڵگەری فەخری بەپلەیەك ودواتر كردنەوەی كونسوڵگەری گشتی ئەمە جگە لەپێشخستنی پەیوەندیە ئابوری وبازرگانیەكان.

سەرۆكی لیژنەی پەیوەندیەكانی دەرەوەی یەكێتی ئەورووپا ئیلمار برۆك لەوتەیەكدا لەم كۆنگرە رۆژنامەوانیەدا ئەوەی دووپاتكردەوە كە یەكێتی ئەورووپا جەخت لەسەر گەیشتنی یارمەتی مرۆیی بۆ ئاوارە وپەنابەران دەكاتەوە ئەمە جگە لەیارمەتیدان وپاڵپشتیكردنی وەبەرهێنانی ئەورووپی لەهەرێمی كوردستان.

هاوكات جەختی لەسەر ئەوەش كردەوە كە پێشمەرگە ئێستا رۆڵێكی بەهێز بۆ بەرپەرچدانەوەی هێرشەكانی داعش دەگێڕێت وخۆشحاڵی خۆی بەكردنەوەی نوسینگەی یەكێتی ئەورووپا لەهەرێمی كوردستان نیشاندا بەتایبەتی لەبارەی گەیاندنی یارمەتی زیاتری سەربازی بۆ هەرێمی كوردستان ونیشانیشیدا لەگەڵ نوێنەرانی ئەڵمانیا لەمبارەیەوە قسەیان كردووە كە هەفتەی رابردوو بەگوتەی خۆی نزیكەی 100 شارەزای سەربازیان بۆ هەرێمی كوردستان ناردووە.

وەزیری دەرەوەی نەمسا دووپاتیكردەوە بەپێی دەستوور ویاسای وڵاتەكەیان ناتوانن چەك هەناردەی دەرەوە بكەن بەڵام ئەوان پاڵپشتی هەر هەوڵێكی لەمجۆرەی هەر وڵاتێك دەكەن بۆ پاڵپشتیكردنی هەرێمی كوردستان لەڕووی چەك وكەرەستەی سەربازی بۆ پێشمەرگەی كوردستان.

برای بەڕێز كاك كۆسرەت ڕەسوڵ عەلی جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان

موژدەی سەركەوتنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە میحوەری كەركووك بەسەر تیرۆریستانی داعش هەموو كوردستانییەكی خۆشحاڵ كرد. سوپاس بۆ خوای مەزن، سوپاس بۆ پێشمەرگە قارەمانەكانمان و دەستی هەموو لایەك خۆش بێت.

سڵاو بۆ گیانی پاكی شەهیدە قارەمانەكانمان كە بە خوێنی خۆیان بەرگرییان لە خاك و كەرامەتی كوردستان كرد. هیوای چاكبوونەوە بۆ بریندارانی شەڕەكانی میحوەری كەركووك و هەموو بەرەكانی جەنگی دژی تیرۆریستان دەخوازم.

سوپاس و پێزانینم هەیە بۆ جەنابت و گشت فەرماندە و پێشمەرگە دلێرەكان بۆ ئەو هیمەتەی كردتان لە شكاندن و ڕاوەدونانی تیرۆریستان. دەستتان خۆش بێت.


مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
1ـی 2ـی 2015