پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه2015/2/23 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، له‌گه‌ڵ به‌ڕێزان به‌رپرسانى زۆربه‌ى كه‌ناڵه میدیاییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان، كۆبووه‌وه.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا كه هه‌ر یه‌ك له به‌ڕێزان قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران، وه‌زیرانى ڕۆشنبیرى، دارایى و ئابوورى، سامانه سروشتییه‌كان و پلاندانان ئاماده‌ى بوون، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران پوخته‌یه‌كى ده‌رباره‌ى دوایین ڕێككه‌وتنى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرال خسته ڕوو، كه دواتر بووه به‌شێك له یاساى بودجه، هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر ئه‌و كێشه و گرفتانه‌ى له ڕووى و ته‌كنیكى و سیاسییه‌وه، هاتوونه‌ته به‌رده‌م جێبه‌جێكردنى یاساى بودجه.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى دووپاتى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به ته‌واوى پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه‌یه و تا دوایین نه‌فه‌س ده‌یه‌وێ هه‌موو كێشه و گرفته‌كان له‌گه‌ڵ به‌غدا چاره‌سه‌ر بكات، چونكه ئه‌وله‌ویه‌تى یه‌كه‌م بۆ هه‌رێمى كوردستان ئه‌وه‌یه كێشه‌كان له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فیدرال چاره‌سه‌ر بكات و یاساى بودجه‌ى ساڵى 2015 جێبه‌جێ بكرێت، كه له به‌رژه‌وه‌ندیى هه‌رێمى كوردستان و ته‌واوى عیراقدایه، به‌ڵام ئه‌وه‌شى نه‌شارده‌وه كه ئه‌گه‌ر حكوومه‌تى عیراق به ڕێككه‌وتنه‌كه‌وه پابه‌ند نه‌بێت و یاساى بودجه جێبه‌جێ نه‌كات، ئه‌وسا هه‌رێمى كوردستان ده‌بێ بۆ چاره‌سه‌رێكى دیكه بگه‌ڕێت. هه‌روه‌ها ڕه‌تى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه نه‌بووبێت.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه سیاسه‌تى نه‌وتیى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستوورى عیراق دامه‌زراوه و هه‌رێمى كوردستان له دۆسیه‌ى نه‌وتدا به ته‌واوى مافه ده‌ستوورییه‌كانى خۆى به‌كار ده‌هێنێت، بۆیه ڕازى نابێت له‌و مافه ده‌ستووریه‌ى خۆى خۆش ببێت و كۆنترۆڵى نه‌وتى هه‌رێم بداته ده‌ستى حكوومه‌تى فیدرال. جه‌ختیشى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان خوازیاره هه‌موو كێشه‌كانى به دیالۆگ و لێكگه‌یشتن له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فیدرال چاره‌سه‌ر بكات و گوتى: به‌غدا نه‌ك ته‌نها بۆ پرسى نهوت، به‌ڵكوو بۆ هه‌موو پرسه‌كانى دیكه‌ى بازرگانى، ئابوورى، ئه‌منى، سه‌ربازى و هه‌موو بواره‌كانى دیكه بۆ هه‌رێمى كوردستان گرنگه، بۆیه ئاماده‌ن بچنه‌وه به‌غدا و بۆ دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌ر بۆ هه‌موو كێشه‌كان، ده‌ست به دیالۆگ بكه‌نه‌وه. داوایشى له ده‌زگاكانى ڕاگه‌یاندن كرد كه له گه‌یاندن و ڕوونكردنه‌وه‌ى ڕاستیى دۆخه‌كه‌دا، هاوكاریى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بكه‌ن.
به‌ڕێز قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانیش تیشكى خسته سه‌ر به‌رنامه و پلانه‌كانى حكوومه‌ت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ئه‌م دۆخه‌ى له ئه‌نجامى قه‌یرانى دارایى و شه‌ڕى دژى تیرۆر و هاتنى ئه‌و ژماره زۆره‌ى ئاواره و په‌نابه‌رانه‌وه بۆ هه‌رێمى كوردستان، دروست بووه و جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه پلانى حكوومه‌ت بۆ چاره‌سه‌ركردنى دۆخه‌كه سه‌رده‌كه‌وێت.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان، ورده‌كاریى ڕێككه‌وتنه‌كه‌ى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرالى خسته ڕوو و به خشته و ژماره و داتا، ڕوونى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه‌یه و تا ئێستاش وه‌ك له ڕێككه‌وتنه‌كه‌دا هاتووه، ڕۆژانه هه‌نارده‌كردنى نهوت له هه‌رێمى كوردستانه‌وه به‌رده‌وامه. هه‌روه‌ها ورده‌كاریى ئه‌و كێشه ته‌كنیكیانه‌یشى ڕوون كرده‌وه كه كاریگه‌ریى ڕاسته‌وخۆ ده‌كه‌نه سه‌ر هه‌نارده‌كردنى نهوت و ڕێژه‌ى ئه‌و نه‌وته‌ى ده‌بێ به‌پێى ئه‌و خشته‌یه‌ى هه‌ردوولا له‌سه‌رى ڕێككه‌وتوون، هه‌نارده بكرێت.
له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا به‌ڕێز وه‌زیرى داراییش ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كى له‌سه‌ر دۆخى دارایى و میكانیزمى دابینكردنى مووچه و هه‌وڵه‌كانى حكوومه‌ت بۆ دابینكردنى مووچه پێشكه‌ش كرد و جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه له مانگى یه‌كى ئه‌مساڵه‌وه كۆمه‌ڵێك ڕێكارى چاكسازى گیراونه‌ته به‌ر و پرۆسه‌ى چاكسازى به‌تایبه‌تى له بوارى داراییدا به‌رده‌وامه و ده‌گاته ئامانجى خۆى.
زۆربه‌ى به‌شدارانى كۆبوونه‌وه‌كه، سه‌ره‌نج و ڕا و تێبینییه‌كانى خۆیان ده‌رباره‌ى دۆخى ئێستاى هه‌رێمى كوردستان و مامه‌ڵه‌ى میدیا له‌گه‌ڵ دۆخه‌كه‌دا خسته ڕوو و داواى هه‌ماهه‌نگیى زیاترى حكوومه‌تیان له‌گه‌ڵ ده‌زگاكانى ڕاگه‌یاندن كرد.
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 2015/2/25 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێز "ڕۆسته‌مى قاسمى" سه‌رۆكى ده‌سته‌ى په‌ره‌پێدانى ئابووریى ئێران و عیراق، له‌گه‌ڵ شاندێكى یاوه‌رى كرد.
له دیدارێكدا په‌یوه‌ندیى دوولایه‌نه‌ى دێرینى نێوان كۆمارى ئیسلامیى ئێران و هه‌رێمى كوردستان و بایه‌خدان و چۆنیه‌تیى په‌ره‌پێدانى زیاتر به هه‌موو بواره‌كانى په‌یوه‌ندیى ئابوورى و وزه و ژێرخان به شێوه‌یه‌كى گشتى و هه‌ماهه‌نگیى زیاترى نێوان هه‌ردوولا له‌م بوارانه‌دا، تاوتوێ كرا. هه‌روه‌ها تیشك خرایه سه‌ر ڕه‌وشى ناوچه‌كه به‌گشتى و په‌ره‌سه‌ندنه‌كانى عیراق و هه‌رێمى كوردستان و شه‌ڕى دژى تیرۆر به‌تایبه‌تى.
به‌ڕێز "قاسمى" له‌م سه‌ردانه‌یدا بۆ هه‌رێمى كوردستان، له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌كه له به‌ڕێزان وه‌زیرانى سه‌رچاوه سروشتییه‌كان و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ى هه‌رێمى كوردستان كۆده‌بێته‌وه و پێكه‌وه له چۆنیه‌تیى هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى كۆمارى ئیسلامیى ئێران و هه‌رێمى كوردستان له بواره‌كانى وزه و سه‌رچاوه سروشتییه‌كان و ئاوه‌دانكردنه‌وه و ژێرخاندا، ده‌كۆڵنه‌وه.
پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ سێشەممە 17/2/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە بەڕێز كازویا ناشیدا باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق كرد.
سەرەتای دیدارەكە بەڕێز باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق سوپاس و پێزانینی حكوومەتی وڵاتەكەی بۆ حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەربڕی بەرامبەر ئیدانەكردنی تیرۆركردنی هاووڵاتییەكی ژاپۆنی لە لایەن تیرۆریستانی داعشەوە و لە هەمان كاتدا هاوسۆزى و سەرەخۆشیی خۆی لە خانەوادەی ئەو پێشمەرگانە كرد كە لە شەڕی دژی تیرۆردا شەهید بوون.
بەڕێز باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق هەروەها باسی لەوەش كرد كە وەك بەشێك لە هاوكارییەكانیان بۆ هەموو عیراق، حكوومەتی وڵاتەكەی پرۆژەیەكی ژێرخانى تایبەت بە ئاوەڕۆ لە شاری هەولێر پارەدار دەكات كە بەم نزیكانە گرێبەستی پرۆژەكە ڕادەگەیەنن و دووپاتیشی كردەوە كە لەسەر هاوكارییەكانیان بۆ هەرێمی كوردستان بەردەوام دەبن.
لە دیدارەكەدا باس لە ڕەوشی ناوچەكە و عیراق و هەرێمی كوردستان و بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆر كرا و لەمبارەیەشەوە ئاماژە بە پێداویستییەكانی هەرێم بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی شەڕی دژی داعش، كرا.
لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا دوایین سەرەدانی شاندی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا و ئەو ڕێككەوتنەی كە مانگی 12ی ساڵی 2014 لە نێوان هەولێر و بەغدا كراوە، خرایە ڕوو و لەو میانەشدا ئاماژە بەوە كرا بەغدا بە فەرمی هەرێمی كوردستانی ئاگادار كردۆتەوە كه بەهۆی نەبوونی پارەی كاشەوە، ناتوانن بەشە بودجەی هەرێم وەك چۆن لە ڕێككەوتنەكەدا هاتووە، بنێرن.
لای خۆیەوە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سوپاسی حكوومەتی ژاپۆنی كرد بۆ ئەو پرۆژانەی لە هەرێم ئەنجامی داون و داوای كرد لە چوارچێوەی هاوكارییەكانی داهاتوویان بۆ عیراق، بەشی هەرێمی كوردستان دابین بكەن بە شێوەیه‌ك كە شایستەی هەرێم بێت. هەروەها باسی لە ڕەوشی بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش و سەركەوتن و پێشڕەوییە بەردەوامەكانی هێزی پێشمەرگە و پێداویستییەكانیان لەو شەڕەدا كرد.
سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ 16/2/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سەردانی وەزارەتی كارەبای كرد و سەرەتا لە كۆبوونەوەیەكدا كە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانیش ئاماده‌ى بوو، لەگەڵ بەڕێز وەزیری كارەبا، دەربارەی كێشە و گرفتەكانی كەرتی كارەبا و پێداویستییەكانی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان له‌م بواره‌دا گفتوگۆیان كرد و بۆ دابینكردنی پێویستیی هەرێمی كوردستان لە وزەی كارەبا، تیشك خرایه سه‌ر هاوكاریی زیاتری سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیران و لایەنە پەیوەندیدارەكان لەگەڵ وەزارەت.
پاشان لە كۆبوونەوەیەكی فراواندا كە ژمارەیەك لە به‌رپرسان و ڕاوێژكارانی سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و وەزارەت و بەڕێوەبەرانی گشتیی كارەبا لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ئیدارەی گەرمیان ئامادەى بوون، به‌ڕێز د. عه‌بدولسه‌تار بابه‌كر وه‌زیرى كاره‌با خۆشحاڵیى خۆى به سه‌ردانى به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران و جێگره‌كه‌ى و شاندى یاوه‌ریان ده‌ربڕى و هیواى خواست كه ئه‌م سه‌ردانه ببێته هۆى پشتگیرییه‌كى زیاترى سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران له وه‌زاره‌تى كاره‌با و چاره‌سه‌ركردنى كێشه و گرفته‌كانى، ئینجا بە تێروتەسەلی باس لە كێشە و گرفتەكان و پێدوایستییەكانی سێكتەری كارەبا لە هەرێمی كوردستان كرا و لە هەمان كاتدا چۆنییەتیی چارەسەركردنی كێشەكانی كارەبا خرانە ڕوو.
له وته‌یه‌كدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی دووپاتی كردەوە ئەم سەردانەیان بۆ وەزارەتی كارەبا و دیدار و كۆبوونەوەی لەگەڵ بەڕێز وەزیری كارەبا و بەرپرسانی وەزارەت بۆ دووپاتكردنەوەی پشتگیریی سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانە لە وەزارەت و بەڕێز وەزیری كارەبا و حزبه‌كه‌ى "یه‌كگرتووى ئیسلامیى كوردستان" كە ماوەی ڕابردوو ببوونە ئامانجی هەڵمەتێكی زاڵمانه‌ى فراوانی سیاسى و میدیایی.
هەروەها دووپاتی كردەوە كە ئەو كێشە و گرفتانەی لە سێكتەری كارەبادا هەن، كێشە و گرفتی ئەمڕۆ و دوێنی نین و بە تەنیا كێشە و گرفتی بەڕێز وەزیری كارەبا نین كە ماوەیەكی كەمە پۆسته‌كەی وەرگرتووە، بەڵكو كێشەی كۆن و كەڵەكەبووی پێشترن و بەرلەوەی لە ئەستۆی بەڕێز وەزیری كارەبا و وەزارەتی كارەبادا بێت، بەرپرسیاریه‌تیی یەكەمی ئەم كێشانە لە ئەستۆی حكوومەت و بە پلەی یەكەم لە ئەستۆی سەرۆكایەتیی حكوومەت و سەرۆك وەزیران خۆیدایە.
ئاماژەی بەوەش كرد كە بەهۆی بەرەوپێشچوونی بەردەوامی شار و شارۆچكە و پارێزگاكانی هەرێمی كوردستانه‌وه، ڕۆژانە پێداویستیی كارەبا لە هەرێمی كوردستان زیاد دەبێت و ڕادەی خواست لەسەر كارەبا بەردەوام لە زیادبووندایە، بۆیە ئاساییە كە كێشە و گرفت لە سێكتەری كارەبادا هەبێت و لەگەڵ ئەمەشدا حكوومەت و وەزارەتی كارەبا و لایەنە پەیوەندیدارەكان خوازیارن و لە هەوڵی بەردەوامدان بۆ ئەوەی كێشە و گرفتەكانی كارەبا چارەسەر بكەن و پێداویستییەكانی ئەم سێكتەرە دابین بكەن.
باسیشی لەوە كرد كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان ساڵانە بڕی سێ ملیارد دۆلار تەنیا بۆ پشتگیریی كەرتی كارەبا خەرج دەكات و داكۆكی لەوە كردەوە كە زیادەڕۆییەكى زۆر له به‌كاربردن و خەرجكردنی كارەبادا هەیە و سوپاسی وەزارەتی كارەبا و بەڕێوەبەرانی گشتیی كارەبای پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و دامودەزگاكانی سەر بە وەزارەتی كرد كە بەردەوام لە هەوڵی باشكردنی ڕەوشی كارەبادان.
لە كۆبوونەوەكەدا سەرۆك وەزیران بە دوور و درێژی گوێبیستی كێشە و گرفت و پێداویستییەكانی كەرتی كارەبا بوو كە لە لایەن بەڕێزان بەڕێوەبەرانی گشتیی كارەباوه لە هەرسێ پارێزگای هەولێر و سلێمانی و دهۆك و ئیدارەی گه‌رمیانه‌وه پێشكەش كران. لای خۆیەوەی بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران سوپاسی وەزارەتی كرد كە زۆر هەنگاوی ناوە بۆ هاوكاریكردنی هێزی پێشمەرگە و كارەبای گەیاندۆتە زۆربەی ئەو شوێنانه‌ى پێشمەرگە پێویستییه‌تى و ئاماژەی بەوە كرد كە وێڕاى ئەم خزمەتگوزاریە، پۆلیسی كارەباش بەشداری لە شەڕی دژی داعشدا كردووە.
لە كۆتاییدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی جەختی لەوە كردەوە كۆبوونەوەكە زۆر سوودمه‌ند بوو كە تیایدا بیرۆكەیەكی ڕوونیان لەسەر كێشە و گرفت و پێداویستییەكانی سێكتەری كارەبا دەستكەوت و چەندین سەرنج و پێشنیازی باش بۆ چۆنییەتیی چارەسەركردنی كێشەكان خرانە ڕوو و دووپاتی كردەوە بە پلەی یەكەم چارەسەركردنی كێشەی كارەبا بە دۆزینەوەی ئەلتەرناتیڤ دەبێت، ئەمەش بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی كارەبا و لایەنە پەیوەندیدارەكانی دیكەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەبێت و ئەلتەرناتیڤی یەكەمیش دەكرێت گازی سروشتی بێت كە حكوومەت لە بەرنامەیدایە و بەردەوام هەوڵ دەدات بۆئەوەی وەك ئەلتەرناتیڤێكی وزە بە گشتی و بەتایبەت كارەبا لە زۆر بوار و له قۆناغەكاتی داهاتوودا بیخاتە خزمەت هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانەوە.
دواى كۆبوونه‌وه‌كه، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران وه‌ڵامى پرسیارى رۆژنامه‌نووسانى دایه‌وه.
دواى كۆبوونه‌وه‌ى پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 16-2-2015ى له‌گه‌ڵ به‌ڕێز وه‌زیرى كاره‌با و به‌رپرسانى كه‌رتى كاره‌با، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى له كۆنگره‌یه‌كى ڕۆژنامه‌وانیدا، وه‌ڵامى پرسیارى ڕۆژنامه‌نووسانى دایه‌وه:
سەرەتا لەبارەی مەبەستی سەردانەكەیان بۆ وەزارەتی كارەبا گوتی: " ئێمە ئەمڕۆ لەگەڵ كاك قوباد جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران سەردانی وەزارەتی كارەبامان كرد لە هەولێر و ئەمەش بۆ دەربڕینی پاڵپشتی و پشتگیریكردن لە وەزارەت و دەستخۆشی و سوپاسكردن لە هەموو كارمەندان و بەڕێوەبەرانی ئەم وەزارەتە بوو كە بە ڕاستی هەوڵی جددی و كاری بەردەوام دەكەن بۆ ئەوەی كێشەكانی كارەبا چارەسەر بكرێت. لە ماوەی ڕابردوودا لە ڕاگەیاندنەكان بە شێوەیەكی زۆر خراپ هەڵمەتێكی زاڵمانە دەكرایە سەر جەنابی وەزیر و وەزارەتی كارەبا، تەنانه‌ت هێرش دەكرایە سەر حزبەكەشی كە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانە.
كێشەی كارەبا لە هەرێمی كوردستان كێشەیەك نییە كە هی ئەمڕۆ بێت؛ بەڵكو كێشەیەكی كۆنە و چەندین ساڵە بەردەوامە و هەوڵ و كۆششی جددیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەبووە بۆ ئەوەی ئەم كێشانە چارەسەر بكات. جەنابی وەزیر چەند مانگێكە بووەتە وەزیری كارەبا و لەو ماوەیەی دەستی بەكار كردووە هەموو هەوڵێكی داوە كە ئەم وەزارەتە ڕێكوپێك بكات و كێشەكانی چارەسەر بكات. كێشەی كارەبا پەیوەندی بە وەزیر و یەكگرتووی ئیسلامییەوە نییە؛ بەڵكو كێشەیەكە ئێمە لە سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانەوە بەرپرسیاریەتی هەڵدەگرین و دوای ئەوە بەرپرسیاریەتیی ئەو كێشەیە دابەش دەكرێت بۆ سەر وەزارەت و دەزگا پەیوەندیدارەكان.
نابێت وا سەیر بكرێت كە كێشەی چەندین ساڵەی وەزارەتێك لە ماوەیەكی زۆر كورتی وەك شەش مانگ یان چەند مانگێكدا لە لایەن وەزیری سەر بە حزبێكی بەشدار لە حكوومەتدا چارەسەر بكرێت. من پاڵپشتیی خۆم و كاك قوباد بۆ جەنابی وەزیری كارەبا دووپات دەكەمەوە و ئێمە لەگەڵیداین و لەگەڵیشی دەمێنینەوە و دڵنیاین و بڕوای تەواومان هەیە كە نەك تەنها جەنابی وەزیری كارەبا لە یەكگرتووی ئیسلامی؛ بەڵكو وەزیرانی دیكەی سەر بە پارتەكانی دیكەش كە لەگەڵ ئێمە لە حكوومەت كار دەكەن؛ لەو وەزیرانەن كە هەواڵی جددی دەدەن بە شێوەیەكی باش و ڕێكوپێك كارەكانیان بەجێ بگەیەنن".
سەبارەت بەو دەنگۆیەی كە گوایە وەزیری كارەبا دەگۆڕدرێت و ئاشتی هەورامی وەزیری وزە و سامانە سروشتییەكان وەزارەتەكە بەڕێوە دەبات؛ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی: "من دەمەوێت بگەڕێمەوە دواوە؛ لە سەرەتای پێكهێنانی كابینەی حكوومەته‌وه ئێمە زۆر جەختمان لەسەر ئەوە كردەوە كە برادەرانی یەكگرتووی ئیسلامی وەزارەتی كارەبا وەربگرن و هەر بەهۆی ڕازینەبوونیان وەك حزب و شەخس لەسەر وەرگرتنی ئەم پۆستە؛ لە پێكهێنانی كابینەی حكوومەت دواكەوتین، كە ئێمە پێمان وابوو ئەم شێوازە پێویستە. من ئەو كات و ئێستاش دەڵێم بۆ پێكهێنانی حكوومەت و هەروەها یەكگڕەنگیی حكوومەت؛ یەكگرتووی ئیسلامی ئەو كارەی كرد و وەزارەتەكەی وەرگرت و بۆ ئەمەش هەر لێرەوە سوپاسی هەم مامۆستا خۆی و حزبەكەشی دەكەم.
ئێمە ئێستا لێكۆڵینەوە لەسەر وەزارەتی كارەبا دەكەین بۆ ئەوەی دیاری بكەین بە چ شێوەیەك بێت. زۆر ئاساییە و لە زۆرێك لە وڵاتان پرسی وزە لە یەك وەزارەتدا كۆكراوەتەوە؛ بەڵام تا ئێستا ئێمە هیچ بڕیارێكمان لەسەر ئەم بابەتە نەداوە؛ ئێمە لەمبارەوە لەگەڵ هەردوو وەزارەتی كارەبا و سامانە سروشتییەكان لە گفتوگۆداین؛ بەڵام تا ئێستا بڕیاری كۆتاییمان لەمبارەیەوە نەداوە".
سەبارەت بە دابیننەكردنی سووتەمەنی لە لایەن وەزارەتی سامانە سروشتییەكانەوە بۆ وێستگەكانی كارەبا، بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتی: "بۆ زانیاریی ئێوە، ساڵانە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بڕی زیاتر لە سێ ملیارد دۆلار بۆ كەرتی كارەبا تەرخان دەكات و كەچی كێشەكان بەردەوامن. كێشەیەكی دیكە ئەوەیە كە كلتووری زیاد خەرجكردنی كارەبا لە وڵاتی ئێمە هەیە و بە شێوەیەكی جددیش كلتوورەكە بەردەوامە؛ ئەوەش هۆكارەكەی ئەوەیە كە كرێی كارەبا هەرزانە و پارەكەی لە لایەن حكوومەتەوە دابین دەكرێت؛ ئەمەش هۆكارە كە خەڵك دەست بە خەرجكردنی زیادەی كارەباوە نەگرێت و گڵۆپێك كە پێویستی پێی نییە نایكوژێنێتەوە و لای گرینگ نییە.
سووتەمەنی كێشەیەكی دیكەیە، چونكە ئەمەشیان هەر بە پارە دەكرێت؛ دابینكردنی سێ ملیار دۆلار بۆ كەرتی كارەبا پارەیەكی یەكجار زۆرە، حكوومەت ناتوانێت لەو كارە بەردەوام بێت. هەر بەم هۆیەوەیە كە لەوانەیە لە شوێنێك وێستگەی كارەباش هەبێت؛ بەڵام حكوومەت نەتوانێت سووتەمەنی بۆ دابین بكات. ئێمە كێشەیەكی داراییمان هەیە و دەبێت ئەم پارەیە كەم بكرێتەوە."
سەبارەت بە ڕاگەیەنراوەكەی نووسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق به‌ڕێز حەیدەر عەبادی لەبارەی كۆبوونەوەكانی دوێنێی نێوان شاندی هەرێم و بەغدا كە پابەندیی خۆی بۆ ڕێككەوتنی ئەم دواییەی نێوان هەولێر و بەغدا دووپات كردووەتەوە؛ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی: "ئێمە دوێنی لە بەغدا بووین و گفتوگۆیەكی دوور و درێژمان لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی عێراق به‌ڕێز حەیدەر عەبادی و شاندی یاوەری ئەنجام دا. بنەمای سەردانەكەمان بۆ بەغدا لەسەر ئەو بوو كە لێكنەگەیشتنێك لەسەر پرسی نەوت هەبوو كە چۆن حسابمان لەگەڵ دەكرێت؛ من پێم وایە لە كۆبوونەوەی دوێنێ ئەمە بە تەواوەتی چارەسەر كرا و ئەوان دڵنیان لەوەی كە ئێمە وەك هەرێمی كوردستان پابەندی ئەو ڕێككەوتنەین و خشتەمان دایە دەستیان كە ئێمە ڕۆژانە چەند نەوت ڕادەستی بەغدا دەكەین و ئەوان هیچ كێشەیان لەسەر ئەوە نەماوە.
لە بەغدا بە تەواوەتی پیشان درا كە حكوومەتی هەرێم پابەندی ئەو ڕێككەوتنەیە و ئەوەی من بۆ ئەوان پێشنیازم كرد؛ لە جیاتی ئەوەی ئەوان ڕۆژانە چاودێری بكەن كە چەند نەوت دەڕواتە دەرەوە، كە ئەمە لە حساباتی هەموو جیهان شتێكی وا نییە؛ دەتوانن سێ مانگ جارێك سەیری بكەن كە ئایا حكوومەتی هەرێم پابەندی ڕێككەوتنەكەیە یان نا. ئەگەر هەرێمی كوردستان پابەندی ڕێككەوتنەكە نییە؛ ئەوا لە سەرەتای مانگی چوارەوە دەتوانن دەست بە بڕینی بودجەی هەرێمی كوردستان بكەن. ڕێككەوتنی ئێمە لەگەڵ بەغدا بنەماكەی ئەوەیە كە ئێمە لەسەر بودجە و یاسای بودجە ڕێككەوتووین.
لە یاسای بودجەدا بە ڕوونی ئەوە دەستنیشان كراوە كە ئێمە 250 هەزار بەرمیلی نەوتی هەرێم و 300 بەرمیل نەوتی عیراق كە دەكاتە 550 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێكدا دەنێرینە دەرەوە و لە بەرامبەردا ئەوان سەدا 17ی بودجەی گشتیی عیراقمان دەدەنێ. كێشەی ئێستای بەغدا ئەوەیە كە پارەی نییە و ئەوان بەپێی یاسای بودجە كار ناكەن بۆ ئەوەی پارە بدەنە هەرێمی كوردستان. بەپێی یاساكەش دەبێت مانگانە ترلیۆنێك و 200 ملیار دینار بدەنە هەرێمی كوردستان. ئێستا ئەوان ئەوەیان داوەتە لایەك و دەڵێن ئێمە مانگانە حساب دەكەین بزانین هەموو داهاتی عێراق چەندە و لەسەر ئەو داهاتە ئێمە بەشی ئێوە دەدەین، ئەمە دوای ئەوەی خەرجی سیادی لێ دەردەكرێت.
بەپێی ئەمەش بێت ئێستا یاسای بودجە هیچ مانایەكی نەماوە، بەپێی ئەو حسابەی كە لەسەر ئەم بنەمایە بۆ هەرێمی كوردستان كردوویانە؛ ئەوان باسی ژمارەیەكی كەم دەكەن لەوەی كە دەینێرن بۆ هەرێمی كوردستان. ئەمە كێشەیەكی داراییە و پەیوەندی بەوەوە نییە ئێمە پابەندی ڕێككەوتنین یان نا؟!. ئێمە پابەندین و بەغداش پیشانی داوە كە پابەندی ڕێككەوتنەكەیە؛ بەڵام كێشەیەكی زۆر گەورە هەیە كە ئەویش ئەوەیە قەیرانێكی گەورەی دارایی ڕووی لە عێراق كردووە كە بێگومان كاریگەری لەسەر هەرێمی كوردستان هەیە. لە سەدا 95ی بودجەی گشتی عێراق لەسەر داهاتی نەوت دانراوە؛ پێشتر نەرخی یەك بەرمیل نەوت 110 دۆلار بوو؛ بەڵام ئێستا بە 50 تا 55 دۆلار دەفرۆشرێت؛ ئەمەش هۆكارێكە بۆ دروستبوونی ئەو قەیرانە داراییە.
ئەگەر بەغدا ڕێككەوتنەكە جێبەجێ نەكات، ئەوا ئێمەش پێداچوونەوە بۆ ڕێككەوتنەكە دەكەین؛ بەڵام ئێستا كاتیان دەدەینێ بۆ چارەسەر و دەرچوون لە كێشەكانی ئێستا. ئەگەر ئەوان بەردەوام بوون لەسەر پێشێلكردنی ڕێككەوتنەكە؛ ئەوا ئێمەش هەڵوێستی دیكەمان دەبێت. ئەوەش لە یاسای بودجەدا بە ڕاشكاوانە جێگیر كراوە كە ئەگەر ئەوان پارەیان نەنارد، ئەوا ئێمەش نەوت نانێرین و ئەگەر ئێمەش نەوتمان نەنارد، ئەوانیش پارەمان نادەنێ و ئەمە یاسایە و لە بودجەدا بە شێوەیەكی ڕوون جێگیر كراوە. قەیرانێكی قورسی دارایی ڕووی لە هەرێمی كوردستان كردووە كە بڕواناكەم بە درێژاییی تەمەنی حكوومەت، تووشی قەیرانی وا هاتبێت.
لە لایەكی دیكەشه‌وه ئێمە لەگەڵ تیرۆریستانی داعش لە شەڕداین كە خەرجییەكی زۆری پێویستە. هەروەها زیاتر لە ملیۆنێك و پێنجسه‌د هه‌زار ئاوارە لە هەرێمی كوردستان دەحەوێنینەوە كە ناوخۆیی و دەرەكین، بە شێویەك سەدا 28ی ژماره‌ى دانیشتوانى هەرێمی كوردستان زیادی كردووە. ئەمەش نزیكەی ملیارێك و شەشسەد ملیۆن دۆلار خەرجیی ساڵانەی حكوومەتی هەرێمی زیاد كردووە، بۆیە باری هەرێمی كوردستان یەكجار قورس بووە. لە خەرجییەكانی سێكتەری كارەبا تەنیا لە شاری دهۆك زیاتر لە 200 ملیۆن دۆلار زیادی كردووە.
لەگەڵ ئەمەشدا حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە هەوڵەكانی بۆ بەرەوپێشەوەبردنی پیشەسازیی نەوتی خۆی بەردەوام دەبێت و چارەسەر بۆ ئەو قەیرانانە دەدۆزێتەوە. ئەولەویەتی كاری ئێمە دابینكردنی مووچەی فەرمانبەران و دابینكردنی خەرجییەكانی شەڕی دژی داعشە كە بەسەر هەرێمی كوردستاندا سەپێندراوە.
ده‌رباره‌ى ناردنی مووچەی هەندێك ناوچەی ژێر دەستی داعش لە لایەن حكوومەتی عێراقەوە؛ سەرۆك وەزیران گوتی: "ئەمە پرسیارێكە دەبێت لە عەبادی خۆی بكرێت و ئێمەش هەمان پرسیارمان لێی هەیە".
لە وەڵامی پرسیاری ئەوەشدا گەر بەغدا پارە بۆ هەرێمی كوردستان نەنێرێت؛ هەرێم چۆن مووچەی كارمەندانی دەدات؟؛ سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتی: "ئەوەی بەغدا ئێستا دەینێرێت زۆر زۆر كەمترە لەوەی كە ئێمە بتوانین بودجەشی پێ دابین بكەین. ساڵی 2014 ئێمە قەرزمان كردووە لە كۆمپانیاكان بۆ دابینكردنی مووچەی كارمەندان و لەبەرامبەر ئەمەش نەوتیان دەدەینێ و توانیمان تا رادەیەكی زۆر ئەو كارە بكەین".
سەبارەت بە دابینكردنی مووچەی مانگی دوازدەی ساڵی 2014، سەرۆكی وەزیران ئاشكرای كرد كە دابەشكردنی مووچەی مانگی 12 دەستی پێكردووە؛ بەڵام تەواو نەبووە. حكوومەت هەموو هەوڵێك دەدات مووچەكانی سەرەتای ئەمساڵیش دابەش بكات و گوتی: "مووچەخۆرانی خۆمان دڵنیا دەكەینەوە كە مووچەكانیان نافەوتێت، لەوانەیە دوابكەوێت. بەغداش نەیتوانیووە مووچەكانی بدات و بڕیاریان داوە 40 ڕۆژ جارێك مووچە بدەن".
لەبارەی دەنگۆی ئەوەی هەندێك كۆمپانیای نەوت كاركردنیان لە هەرێمی كوردستان ڕاگرتووە؛ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ئەم دەنگۆیانەی ڕەتكردەوە و گوتی: "تا ئێستا هیچ كۆمپانیایەكی نەوتی، ئەوانەی لە هەرێمی كوردستان كار دەكەن كارەكانی خۆیان هەڵنەپەساردووە و لەسەر كارەكانیان بەردەوامن".
لەبارەی ئەو خۆپیشاندانانەی لە لایەن فەرمانبەرانەوە لەسەر دواكەوتنی مووچە ئەنجام دەدرێن؛ سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتی: "من ڕێزم هەیە بۆیان و ئەوە مافی خۆیانە و ئەوان لەسەر حەقن؛ بەڵام باشتر وایە لە دۆخەكە تێبگەن، چونكە قورساییەكی زۆری دارایی كەوتووەتە سەر شانی حكوومه‌ت، ئەم مەسەلەیە بە خۆپیشاندان چارەسەر ناكرێت؛ بەڵكو بە یەكگرتوویی و یەكڕیزیی ئێمە چارەسەر دەكرێت. ئایا حكوومەتی هەرێم پارەی لەبەردەستە بەڵام نایدات؛ كە وانییە؟ گرنگ ئەوەیە ئەوان لەوە تێبگەن كە حكوومەتی هەرێم پابەندی ئەوەیە مووچەكانیان دابین بكات بێ ئەوەی بفەوتێت."
لەبارەی ئەوەی كە ئایا بۆچی هەر شاندی هەرێمی كوردستان دەچێتە بەغدا و شاندی بەغدا بۆ گفتوگۆ نایەتە هەرێمی كوردستان؛ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی: "ئێمە هەموومان لە وڵاتێكداین كە عیراقە و بەپێی دەستوور بەشێكین لە عیراق و لە دوو وڵاتدا نین!. ئێمە ئامادەین وەك هەرێمی كوردستان دە جاریش بچینە بەغدا؛ لەم سەردانەماندا سەرۆك وەزیرانی عیراقمان داوەت كردووە سەردانی هەرێمی كوردستان بكات و قبووڵی كردووە و پێشتریش وەزیری نەوت و سەرۆكی پەرلەمانی عێراق سەردانی هەولێریان كردووە. ئێمە ئەو سەردانانەی نێوان هەرێم و بەغدا ناكەین بەكێشە".
سەبارەت بە بەشداریكردنی هێزی پێشمەرگە لە ئۆپەراسیۆنی ئازادكرنەوەی شاری مووسڵ وەك لە لێدوانەكەی نووسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراقدا هاتووە؛ بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتی: "ئێمە بە شێوەیەكی گشتی باسی بارودۆخی شاری مووسڵمان لە كۆبوونەوەكانی بەغدا كردووە؛ بەڵام ئەگەر بڵێی پلانێكی ئامادەكراومان بینیبێت، یان قسەمان لەسەر ئەوە كردبێت كە ئازادكردنی مووسڵ چۆن دەبێت؛ شتی وا نەبووە!. پێشتریش گوتوومانە پرسی مووسڵ هەستیارە و نامانەوێت لە مووسڵ وای لێ بێت ببێتە شەڕی عەرەب و كورد. ئێمە خۆمان لەو شتانە دوور دەگرین و تا ئێستاش پلانێكی وا نییە كە ئێمە بتوانین بیروبۆچوونی خۆمانی لەسەر بدەین".
سەبارەت بە هەوڵەكان بۆ ئازادكردنی ئەو پێشمەرگە دیلانەی لە دەستی داعشدان؛ سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتی: "بێگومان هەوڵ هەیە بۆ ئازادكردنی ئەو دیلانە؛ بەڵام ناكرێت ئێمە لە ڕاگەیاندندا باسی لەسەر بكەین؛ چونكە هەر قسەكردنێك لە ڕاگەیاندن لەسەر ئەم بابەتە كێشەیەكی دیكەمان بۆ دروست دەكات و حكوومەت و سەرۆكایەتیی هەرێم بە شێوەیەكی جددی كار لەسەر ئەم پرسە دەكەن".
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران هه‌ر له كۆنگره ڕۆژنامه‌وانییه‌كه‌دا لەبارەی ناردنی مووچەی مانگی یەك و دووی هەرێمی كوردستان لە لایەن بەغداوە، گوتی: "پێشتر كاك نێچیرڤان وەڵامی ئەو پرسیارەی دایەوە و ئێمە پابەندین بە ڕێككەوتنەكە و گرنگی پێ دەدەین؛ بەڵام كێشەی دارایی ڕووی لە هەموو عێراق بە هەرێمی كوردستانیشەوە كردووە. بەغدا بڕیاری داوە بڕە پارەیەك بۆ هەرێمی كوردستان بنێرێت بۆ مانگی یەك؛ بەڵام لە ئاستی چاوەڕوانیی ئێمەدا نییە و تەنیا مووچەش پڕ ناكاتەوە، بۆیە دەبێت ئێمە زیاتر لێكۆڵینەوە و گفتوگۆ بكەین بۆ ئەوەی بزانین چۆن چارەسەری ئەم كێشەیە بكەین".
به‌ڕێز جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران ڕەتیشی كردەوە كە بڕیار درابێت كۆبوونەوەیەكی ئەنجومەنی نەوت و غاز لەم نزیكانە لەبارەی دابەزاندنی نرخی سووتەمەنی ئەنجام بدرێت هەروەك لە میدیاكان بڵاو كراوەتەوە؛ بەڵام ئاماژەی بەوە كرد گەر پێویست بێت كۆبوونەوە لەوبارەوە دەكەن.
له كۆتاییدا به‌ڕێز وەزیری كارەبا لەبارەی داواكارییەكانیانه‌وه بۆ سەرۆكی حكوومەت بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی كارەبا ئاماژەی بەوە كرد كە بەڕێز سەرۆك وەزیران بەڵێنی داوە پشتیوانیی زیاتر بۆ وەزارەتی كارەبا دابین بكات بەمەبەستی ئەوەی خزمەتگوزاریی كارەبا بە شێوەیەكی باشتر پێشكەش بە هاووڵاتیان بكرێت.
نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 2015/2/8، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له لیژنه‌ى نهوت و غاز له پهرلهمانى عیراقى فیدرال كرد.
له دیدارێكدا كه به‌ڕێزان جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران و وه‌زیره په‌یوه‌نداره‌كان ئاماده‌ى بوون، دوایین ڕێككه‌وتنى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى عیراقى فیدرال له‌باره‌ى هه‌نارده‌كردنى نه‌وته‌وه، پرسه‌كانى یاساى نهوت و گاز، ڕۆڵى لیژنه‌ى نهوت و گاز له چاودێریكردن و به‌دواداچوونى ڕێككه‌وتنه‌كه و ته‌واوى دۆسیه‌ى نهوت و گاز له عیراق، هه‌ماهه‌نگى و هاوكاریى نێوان هه‌ردوولا، كێشه هه‌ڵپه‌سێراوه‌كانى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا و هه‌وڵدان بۆ چاره‌سه‌ركردنیان، تاوتوێ كرا.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى دووپاتى كرده‌وه هه‌رێمى كوردستان له چوارچێوه‌ى ئه‌و مافانه‌ى له ده‌ستوورى عیراقدا بۆ هه‌رێم هاتوون، له‌گه‌ڵ دۆسیاى نهوت مامه‌ڵه ده‌كات و تا ئێستا هه‌رێمى كوردستان هه‌ر له دۆزینه‌وه و ده‌رهێنانه‌وه، تا ده‌گاته ناردنه‌ده‌ره‌وه و فرۆشتنى نهوت، هیچ كارێكى ناده‌ستوورى نه‌كردووه و ته‌واوى پرۆسه‌كه و سیاسه‌تى نه‌وتیى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر بنه‌ماى مافه ده‌ستوورییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان دامه‌زراون، بۆ ئه‌مه‌ش داواى كرد لیژنه‌كه هه‌رچى به‌دواداچوونێك به پێویست ده‌زانێت، بۆ ته‌واوى پرۆسه‌كه بكات.
هه‌روه‌ها دووپاتى كرده‌وه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه‌یه‌تى له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فیدرال و هیواى خواست له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى به‌ڕێز عه‌بادى، ته‌واوى كێشه هه‌ڵپه‌سێراوه‌كانى نێوان هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرال چاره‌سه‌ر بكرێن. داوایشى له لیژنه‌ى نهوت و گاز له پهرلهمانى عیراق كرد كه وه‌ك لایه‌نى سێیه‌م هاوكاریى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێم و ناوه‌ند بكه‌ن و چاودێریى ڕیككه‌وتنه‌كه و پرۆسه‌ى چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان بكه‌ن، ئاماده‌ییى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانیشى بۆ هه‌موو هاوكارى و هه‌ماهه‌نگییه‌ك دووپات كرده‌وه.
لاى خۆیانه‌وه، به‌ڕێزان سه‌رۆك و ئه‌ندامانى لیژنه‌ى نهوت و گاز له پهرلهمانى عیراق، وێڕاى خۆشحاڵییان به‌م سه‌ردانه و به دیدار و كۆبوونه‌وه‌كانیان له هه‌رێمى كوردستان، ستایشى ئه‌م هه‌ڵوێسته‌یان كرد و داوایان كرد هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى به‌رده‌وام له نێوان ئه‌وان و لیژنه‌ى نهوت و گاز له پهرلهمانى كوردستان و وه‌زاره‌تى سامانه سروشتییه‌كان و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى هه‌رێمدا هه‌بێت و دووپاتیان كرده‌وه كه ده‌یانه‌وێت له‌م خوله‌ى په‌رله‌ماندا به شێوه‌یه‌كى كاراتر كار له‌سه‌ر پرسه‌كان بكه‌ن و بۆ چاودێرى و چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كانى نێوان هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێم و فیدرال، ڕۆڵێكى ئه‌رێنى بگێڕن و هه‌مووان پێكه‌وه به شێوه‌یه‌ك كه له به‌رژوه‌ندیى ته‌واوى عیراق و هه‌رێمى كوردستاندا بێت، كار بكه‌ن.
سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 2015/2/12 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، به‌شدارى له كۆنفرانسى خستنه‌ڕووى ئه‌نجامى توێژینه‌وه‌ى هاوبه‌شى وه‌زاره‌تى پلاندانانى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و بانكى نێوده‌وڵه‌تى بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنى كاریگه‌رییه‌كانى ئاواره ناوخۆییه‌كانى عیراق و په‌نابه‌رانى سووریا له‌سه‌ر ژێرخانى ئابوورى و كۆمه‌ڵایه‌تیى هه‌رێمى كوردستاندا كرد. تیایدا به‌ڕێزان نوێنه‌رانى بانكى نێوده‌وڵه‌تى و وه‌زیرى پلاندانان، داتا و زانیاریى توێژینه‌وه‌كه‌یان خسته ڕوو و تیشكیان خسته سه‌ر كاریگه‌رییه‌كانى ئه‌و ڕێژه زۆره‌ى ئاواره و په‌نابه‌ران له هه‌رێمى كوردستان.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، له وته‌یه‌كدا سوپاسی بانکی نێودەوڵەتی كرد بۆ بەدەنگەوەهاتنی داواكاریى هه‌رێمى كوردستان، بۆ ئامادەكردنی ڕاپۆرتی هەڵسەنگاندنی كاریگەریی ئاوارەكانی ناوخۆ و پەنابەرانی سووریا، لەسەر بوارەكانی ئابووری و كۆمەڵایەتی لە هەرێمی كوردستان و دەستنیشانكردنی ئەو خەرجیانەی كە لە ئەنجامی قەیرانە هەنووکەییەكان، كەوتوونه‌تە ئەستۆی حکوومەتی هەرێمی كوردستان. هه‌روه‌ها سوپاسی وەزارەتی پلاندان و وەزیر و لایەنە پەیوەندارەكان لە حکوومەت و بانکی نێودەوڵەتی كرد كە لە تەواوكردنی ئەم ڕاپۆرتەدا، هاوكار بوون.
ئاماژه‌ى به‌وه‌ش دا كه دوای ساڵی 2003، حکوومەتی هەرێمی كوردستان بەرنامە و پلانی تۆکمەی بۆ سەقامگیری و بووژانەوەی كەرتی ئابووری و خۆشگوزەرانیی هاووڵاتیان و گەشەپێدانی هەرێم لە هەموو بوارەکاندا، دانا. پێشکەوتنەکان بە خێرایی بەدەست هاتن، لە ماوەیەکی کەمدا هەرێمی کوردستان بووە ناوه‌ندێکی درەوشاوە لەسەر نەخشەی ناوچەکە. هەرچەندە بەردەوام کێشە و گرفت لەگەڵ بەغدا هەبووە له‌سه‌ر چەندین پرسی هەڵواسراو کە حکوومەتی پێشووی فیدرال، هیچ هەنگاوێکی ئه‌رێنی بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتانە نەنا، بەڵكوو گرفتەكانی ڕۆژ بەڕۆژ ئاڵۆزتر كردووە.
ڕوونیشى كرده‌وه كه ڕووداوەکانی سووریا و دەرهاوێشتەکانی قەیرانی ئه‌وێ، کاریگەریی ڕاستەوخۆی کردە سەر هەرێمی کوردستان و ژمارەیەکی زۆری پەنابەرانی سووریا ڕوویان لە هەرێمی كوردستان کرد. هه‌رێمى كوردستانیش لە ڕوانگەی پرەنسیپە مرۆیی و یاسا نێودەوڵەتییەکانه‌وه، دەرگاكانى بە ڕوویاندا کردەوە و بە گوێرەی توانا کۆمەک و یارمەتی پێشکەش کردن و شوێنی حەوانه‌وه‌ى بۆ دابین کردن.
هه‌روه‌ها به‌بیرى هێنایه‌وه كه ماوەی چەند ساڵی ڕابردوو، لە ناوخۆی عیراقیشدا بەهۆی نالەباریی ڕەوشی ئاسایش و نەبوونی سەقامگیری، ژمارەیەکی زۆری هاووڵاتیانی ناوچەکانی دیکەی عیراق ڕوویان لە هەرێمی کوردستان کردووە و گەورەترین شەپۆلی ئاوارەی ناوخۆی عیراق بۆ هەرێم ساڵی 2014 ڕووی دا، كاتێ سەرەتا بەهۆی ڕووداوەکانی ئەنبار و سەلاحەدینه‌وه، دواتریش كه ڕێکخراوی تیرۆریستیی داعش دەستی بەسەر شاری مووسڵ و چەند شار و شارۆچکەیەکی دیكه‌ی عیراقدا گرت و تەواوی پێکهاتەکانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی داعش، بوونە قوربانیی تیرۆر و تۆقاندن و پاکتاوی ڕەگەزی، بەتایبەت ئێزدی و مەسیحیەكان، ئینجا هێرشی لەناکاوی داعش بۆ سەر هەرێمی کوردستان، ئه‌مانه گشتیان بوونه هۆى زیادبوونى ڕێژه‌ى خه‌ڵكى ئاواره له هه‌رێمى كوردستان.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى گوتى: "هەموو ئەو قەیران و ئاڵۆزییانەی ڕوویان دا، لە ماوەیەکی کەمدا بوون، پێشتر هیچ پلانێکی ستراتیژی بۆ دانەنرابوو، حکوومەتی فیدرالیش بەردەوام بوو لەسەر دروستکردنی قەیرانی زیاتر بۆ هەرێمی كوردستان، ئەوە بوو سەرەتای ساڵی ڕابردوو، مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی بڕی و كێشه‌یەكی بۆ پڕۆژەبودجەی عیراق دروست کرد. بەم شێوەیە هەرێمی کوردستان وێڕای قەیرانی مرۆیی و به‌ره‌نگاربوونه‌وه لەگەڵ تیرۆرستان و پاراستنی ئارامی و سەقامگیری، دووچاری قەیرانێکی گەورەی دارایی بووەوە."
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه حکوومەتی هەرێم بڕوای تەواوی هەیە كە ئەم قەیرانە کۆتایی دێت، بەڵام ئەمڕۆ هه‌رێمى كوردستان پێویستیی زۆرى بە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی هەیە، تا لە ڕووی سەربازییه‌وه بۆ پیشمەرگە و یارمەتیی مرۆیی بۆ ئاوارە و پەنابەران، یارمەتیی زیاتر پێشکەش بە هەرێمی کوردستان بكرێت.
هه‌روه‌ها بوونی زیاتر لە یه‌ك ملیۆن و پێنجسه‌د هه‌زار ئاوارە و پەنابه‌ر و زیادبوونى بە ڕێژەی 28%ى ژماره‌ى دانیشتوانى لە ماوەی یەک ساڵدا، به هۆى شێواندنى دیمۆگرافیای هەرێمی کوردستان له قه‌ڵه‌م دا كه ئەرکی حکوومەتی هەرێمی كوردستانی لە بوارەکانی پەروەردە و تەندروستی و خزمەتگوزاری و نیشتەجێكردن و دەرفەتی کاردا، زۆر قورس کردووە.
بۆیه لە ڕێگەی کونسلگەریی وڵاتانی بیانی و ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان و تەواوی بەشداربووانی کۆنفرانسه‌كەوه، داواى لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی كرد ئاوڕی جددی لە بارودۆخی هەرێمی کوردستان بدەنەوە، بۆ ئەوەی ڕێژه‌ی هاوكاری و یارمەتییەکان لە ئاستی ئەو پێداویستیانە بن كە هەرێمی كوردستان پێویستی پێیانە.
گوتیشى "ئەو داتا و زانیاریانەی ئەمڕۆ لە ڕێگەی وەزارەتی پلاندانان و بانکی نێودەوڵەتییه‌وه خرانە ڕوو، جێگەی بایەخی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە و دەتوانین وەک بەرنامەیەکی کار بۆ هەڵسەنگاندن و چۆنیەتیی دەربازبوون لەم قەیرانە مرۆیی و داراییەی هەرێمی کوردستانی گرتۆتەوە، بەکاری بێنین."
هه‌روه‌ها جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه هەرچەندە دەرەنجامەكانی دڵخۆشکەر نین، به‌ڵام حکوومەتی هەرێم بە گرنگییه‌وە دەڕوانێتە ئەم ڕاپۆرتە، چونكه یارمەتده‌ره بۆ ڕووبەڕووبوونەوە و بەڕێوه‌بردنی قەیرانی مرۆیی و دارایی و کاریگەریی قەیرانەكان لەسەر هەرێمی كوردستان لە ڕووی كۆمەڵایەتی و ئابووری و تەندروستی و لایەنەكانی دیكه‌ی ژیانه‌وه دەردەخات و دەبێ بە بایەخەوە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت، به‌تایبه‌تى كه لە هەندێ ناوچە ژمارەی ئاوارە و پەنابەران لە ڕێژەی دانیشوانی ئەو ناوچەیە زۆر زیاتر بووە.
ئاماژه‌ى به‌وه‌ش دا كه بوونی ئەو ژمارە زۆرەی ئاوارە و پەنابەران، كاریگەریی نەرێنی لەسەر ژیان و گوزەرانی ڕۆژانەی هاووڵاتیان و بەرزبوونەوەی نرخی کاڵا و سووتەمەنی و زیادبوونی ڕێژەی بێكاری، فشاری زیاتری خستۆتە سەر هاووڵاتیان و حکوومەتی هەرێم.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سوپاسی هەڵوێستی مرۆڤدۆستانەی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستانى كرد لە پێشوازیكردن و هاوكاریكردنی ئەو ژمارە زۆرە لە ئاوارە و پەنابەران و سوپاسێكی تایبەتی پارێزگاری دهۆكى كرد كە خۆی و تیمەكەی بەوپەڕی هەستكردن بە بەرپرسیارێتیەوە كاری خۆیان كردووە، هه‌روه‌ها سوپای خەڵكی دهۆكى كرد كە زۆر بەرگەی ئەو بارودۆخەیان گرت، بەتایبەتی كە بۆ ماوەیەكی زۆر منداڵانیان نەچوونە قوتابخانە. سوپاسی هه‌ردوو وەزارەتی تەندروستی و په‌روه‌رده‌ى هەرێمی كوردستانیشى كرد كە وه‌ك گوتى "زۆر خەمخۆرانە كاریان كردووە."
دووپاتیشى كرده‌وه كه حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەی پێى كرا بێت و لە توانایدا بێت كردوویه‌تى و ئەوەی پێى بكرێت جێبەجێی ده‌كات، بەڵام پێویستی بە یارمەتیی دەرەوە و به‌وه هه‌یه كه بەغدا زیاتر بێتە سه‌ر هێڵ بۆ یارمەتیدانی خەڵكی كوردستان، چونكه حکوومەتی فیدرال تا ئێستا پرسی ئاوارەکانی ناو هەرێمی کوردستانی بەهەند هەڵنەگرتووە و به شێوه‌یه‌كی جددی و پێویست، یارمەتیی مرۆیی و دارایی پێشکەش نەکردوون، ئەمە لە کاتێکدا بۆ ساڵی 2015، حکوومەتی هەرێم پێویستی بە زیاتر لە (1 ملیار و 400 ملیۆن دۆلار) هەیە بۆ پڕکردنەوەی كەموكوڕییەکان لەو بوارەدا.
هه‌روه‌ها سوپاسی وڵاتانی هاوپەیمان و ئاژانسەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و ڕێکخراوە نیودەوڵەتییەكانیشى كرد کە لە شەڕی دژ بە داعشدا، بە پێشکەشكردنی هاوكاریی سەربازی و مرۆیی، پشتگیری و پشتیوانییان لە حکوومەت و گەلی كوردستان کردووه، به‌ڵام نه‌یشارده‌وه كه ئەو هاوكاریانە بە بەراورد لەگەڵ قەبارەی قەیران و ڕووداوەكان لە ئاستی پێویستدا نییە، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا جێگەی سوپاس و دەستخۆشییە.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووباره سوپاسی هاووڵاتیان و فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستانى كرد بۆ خۆڕاگری و پشتگیرییان لە حکوومەتەكەیان لەم بارودۆخە سەختەدا، چونکە هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان له لایه‌ك بە هۆی بڕینی مووچە و بودجە لە لایەن حكوومه‌تی عیراقه‌وه، له لایه‌كی دیكه‌شه‌وه به هۆی ئه‌و شه‌ڕه‌ی كه به‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانی گرتووه، وه‌ك هه‌ر شوێنێكی دیكه كه له حاڵه‌تی شه‌ڕدایه، ته‌واوی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستان به ده‌ست دۆخێكی دژوار و كۆمه‌ڵێك گیروگرفته‌وه ده‌ناڵێنێت و هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان ژیانێکی سەخت و دژوار بەسەر دەبەن. ئه‌وه‌یشى گوت كه "بێگومان له هه‌موو شوێنێك، شه‌ڕ كێشه و گرفت و نه‌هامه‌تی و نه‌بوونی و تێكچوونی باری ئابووری و دارایی له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌هێنێت."
هه‌روه‌ها سوپاس و دەستخۆشی بۆ پێشمەرگە دووپات كرده‌وه کە توانیویانە لە جەنگی دژ بە دڕەندەترین ڕێکخراوی تیرۆریستیدا، هەرێمى كوردستان وەك دوورگەیەكی ئارام لە ناوچەكە بپاڕێزن و گوتى: "بۆ سەرکەوتنی یەکجارەکی، پێویستە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی چەکی قورس و تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو پێشكەشی پێشمەرگە بكات."
هه‌روه‌ها پێشبینی كرد كه شەڕی داعش و قەیرانەكانی سووریا بەردەوام بن و بە هۆیانەوە قەیران لە هەرێمی كوردستان درێژە بخایەنێ، بۆیه ئەگەری زیادبوونی ژمارەی ئاوارەكانی ناوخۆی عیراق و پەنابەران بۆ هەرێمی كوردستان لە ئارادایە و زۆر پێویسته بە هەماهەنگی لەگەڵ حکوومەتی عیراق و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و بە پلانی تۆكمە، بۆ بەهێزكردنی پێگەی هەرێم لە هەموو ڕوویه‌کەوە، هەوڵ بدرێت.
ئه‌وه‌یشى دووپات كرده‌وه كه لەسەر ئاستی ناوخۆی عیراق، ئەم قه‌یرانە دەرەنجامی پابەندنەبوون بووە بە ماددە دەستوورییەكان و پیاده‌كردنی سیاسەتی پەراوێزخستنی پێکهاتەكانی دیكه‌ی وڵات و تاكڕەوی لە دەسەڵاتدا. بۆیه داواى لە حکوومەتی عیراق كرد قەیرانی مرۆییی ئاوارەكانی عیراق و پەنابەرانی سووریا بخاتە ناو كارە لەپێشینەكانی خۆی، كە لە ڕووی یاساییەوە بەرپرسیاریه‌تیی یەكەم لە ئەستۆی حکوومەتی فیدراڵدایە. داوایشی لێ كرد هەوڵی جددی بدات بۆ بەجینۆسایدناساندنی تاوانی کۆمەڵکوژی دژ بە كوردانی ئێزدی و لە پاراستنی خوشک و برایانی مەسیحیشدا، ڕۆڵی خۆی بگێڕێت.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى له كۆتاییى وته‌كه‌یدا گوتى: "وێڕای ئاستەنگ و قەیرانەکان، ئێمە لە هەرێمی کوردستان لە سەر هەوڵەكانمان بەردەوام دەبین بۆ بەرەوپێشەوەبردنی دیموكراسی و سەقامگیریی سیاسی و بۆ پاراستنی بەها مرۆییەکان و لێبوردەیی و پێكەوەژیانی ئاشتیانە."
هه‌روه‌ها گوتى: "باوەڕمان بە خۆمان هەیە و مەبەستمانە ئابووریمان بنیاد بنێین، مەبەستمانە لەگەڵ دراوسێ و دۆستانمان بە بەردەوامی لە پەیوەندیی باشدا بین و گەشە بە ناوچەكەمان بدەین. هیوادارم ئێمە و ئێوە و ته‌واوی كۆمه‌ڵگه‌ی نێودەوڵەتی، بتوانین ئەرکی خۆمان بەرامبەر ژیانی سەختی ئاوارە و پەنابەران لە هەرێمی كوردستان بەجێ بگەیه‌نین."
سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 3-2-2015، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێزان ئه‌ندامانى لیژنه‌ى داراییى پهرلهمانى عیراقى فیدرال له فراكسیۆنه جیاكانى كوردستان كرد.
له دیدارێكدا به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران، سوپاس و پێزانینى خۆى و سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستانى پێشكه‌ش به ئه‌ندامانى لیژنه‌كه كرد كه له ئاماده‌كردنى یاساى بودجه‌ى ئه‌مساڵى 2015ى عیراقى فیدرالدا، ڕۆڵێكى ئه‌رێنییان گێڕا و تا یاساكه ته‌واو بوو، به گیانێكى كوردستانیانه، هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى به‌رده‌وامیان له‌گه‌ڵ سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستاندا هه‌بوو.
داكۆكى له‌وه‌ش كرده‌وه كه كاركردن به گیانێكى كوردستانیانه‌ى پڕ له ته‌بایى و كارى پێكه‌وه‌یى و یه‌كهه‌ڵوێستى، خزمه‌تێكى گه‌وره به هه‌رێمى كوردستان و به‌رژوه‌ندیى كوردستانیان ده‌كات. هه‌روه‌ها هیواى خواست هه‌مان شێوه‌ى هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى له نێوان حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و لیژنه‌كانى دیكه‌ى پهرلهمانى عیراقى فیدرالدا هه‌بێت. ڕاشیگه‌یاند: زۆر ئاسایییه له هه‌رێمى كوردستان جیاوازى له بیروبۆچوون و هه‌ڵوێسته‌كاندا هه‌بێت، به‌ڵام زۆر گرنگه هه‌موو فراكسیۆنه‌كان و نوێنه‌رانى كوردستان له به‌غدا له‌سه‌ر پرسه كوردستانییه‌كان، یه‌كگرتوو، یه‌كهه‌ڵوێست و یه‌كڕێز بن.
لاى خۆیانه‌وه ئه‌ندامانى لیژنه‌كه، سوپاسى ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران و سه‌رۆكایه‌تیى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانیان كرد و هه‌ردوولا جه‌ختیان له‌سه‌ر گرنگیى هه‌بوونى میكانیزمێكى كارا بۆ هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى به‌رده‌وام له نێوان نوێنه‌رانى كوردستان له به‌غدا و حكوومه‌ت و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانى هه‌رێمى كوردستاندا كرده‌وه، تا هه‌موو كاره‌كان به هه‌مان شێوه‌ى یاساى بودجه‌ى عیراقى فیدرال به‌ڕێوه بچن و له ڕێگه‌ى ئه‌و هاوكارى و هه‌ماهه‌نگییه‌وه، به باشترین شێوه خزمه‌ت به به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان بكرێت.
دوایین هەواڵەکان
- «نازم دهباغ» له‌گه‌ڵ خاتوو «مایرا کوپێرز» جێگری نوێنەری «یونامی» لە تاران دیداریی کرد
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاتهكهى بۆ عێراق و هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: ده‌بێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووه‌وه
- سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز