بەغدا، عیراق - شاندێکى حکومەتى هەرێمى کوردستان کە پێکهاتبوو لە بەڕێزان کریم سنجارى، وەزیرى ناوخۆو د. على سندى، وەزیرى پلاندانان وفەلاح مستەفا، بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت، لە بەغدا بەشداریان لە کۆبوونەوەیەکى هاوبەشى حکومەتى عیراق و ئاژانسەکانى سەر بە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان ووڵاتانى کۆمەک بەخش کرد، کە بەمەبەستى دانانى بەرنامەیەکى گونجاو بۆ چۆنیەتى کۆمەک کردنى ئەو ئاوارانەى لە هەرێمى کوردستان و ناوچەکانى دیکەى عیراقن.

کۆبوونەوەکە بە ئامادەبوونى بەڕێزان ساڵح موتڵەگ جێگرى سەرۆک وەزیرانى عیراق بۆ کاروبارى ئاوەدانکردنەوەو خزمەتگوزارى وئیبراهیم جەعفەرى، وەزیرى دەرەوە وهۆشیار زێبارى، وەزیرى دارایى و جاسم محمد، وەزیرى کۆچ و کۆچبەران و جاکلین بادکۆک یاریدەدەرى نوێنەرى تایبەتى سکرتێرى گشتى نەتەوە یەکگرتووەکان لە عیراق و باڵیۆز و نوێنه‌رانی‌ وڵاتانی‌ كۆمه‌ك به‌خش به ‌ئاواره‌كان لە عیراق بەڕێوەچوو.

له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا باس لە بارودۆخى ناهەموارى ئاوارەکانى سوریاو ناوخۆى عیراق کرا کە ژمارەیان گەیشتۆتە دوو ملیۆن و 400 هەزار کەس. رێژەیەکى زۆرى ئەو ژمارەیە لە هەرێمى کوردستانن.

سەبارەت بەو قەیرانەى دووچارى هاتوون بەهۆى زۆرى پەنابەران و کەمبوونەوەى دارایى عیراق بەهۆى ئاستى نزمى نرخى نەوت و شەڕى بەردەوام لەگەڵ رێکخراوی تێرۆرستی دەولەتی ئیسلامی، ناسراو بە داعش، ساڵح موتڵه‌گ‌‌‌ داواى لە باڵیۆزى وڵاتانى کۆمەک بەخش کرد کە یارمەتى عیراق بدەن بۆ سەرخستنى پلانى ستراتیژى نەتەوە یەکگرتووەکان لە عیراق و باشکردنى گوزەرانى ئاوارەکان لەم قۆناغەدا کە پێویستى بە پێنج ملیار دۆلار هەیە. ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد کە لە تواناى عیراقدا نییە بە تەنها کۆمەکى ئەو ژمارە زۆرەى ئاوارە بکات.

لەلای خۆیەوە، ئیبراهیم جەعفەرى، وەزیرى دەرەوەى عیراقى فیدڕالی باسی لە بوونی ئەو ژمارە زۆرەى پەنابەران کرد وەکو ئاستەنگێکى گەورە لەبەردەم بارى ئابوورى وئەمنى عیراق.

دواتر جاسم محمد وەزیرى کۆچ و کۆچبەران بە ژمارەو داتا ئاست ورەوشى ئاوەرەکان و پەناهەندەکان وشوێنى نیشتەجێبوون و پێداویستىان خستەڕوو وباسی لە هەبوونی رێژەیەکى یەکجار زۆرى ئاوارەکانى عیراق لە هەرێمى کوردستان کرد.

پاشان هۆشیار زێبارى، وەزیرى دارایى عیراق گووتى ئێستا عیراق دووچارى قەیرانێکى ئابوورى گەورە بۆتەوەو بەهۆى دابەزینى نرخى نەوت. هەروەها گووتى ئاوارەبوونى ئەو ژمارە زۆرەى خاڵک رەگیکى سیاسی هەیە کە بەهۆى تیرۆرستانى داعش دروستبووە، بۆیە رێگەچارە ئەوەیە کە دەبێ زەمینەى گەڕانەوە بۆ ئاوارەکان بڕەخسێ تا بگەڕێنەوە جێگەوڕێگەى خۆیان و ژیانیان بپارێزرێت.

جەختى کردەوە کە حکومەتى فیدڕالی ئەمساڵ بڕى 770 ملێۆن دۆلارى خەرج کردووەو جگە لە بڕى 150 ملیۆن دۆلارى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەران. هاوکات داواى لە دیپلۆماتکاران کرد کە هانى وڵاتەکانیان بدەن بۆ یارمەتیدانى زیاترى ئاوارەکان لە عیراق.

پاشان د. عەلى سندى، وەزیرى پلاندانانى حکومەتى هەرێمى کوردستان باسى لە بارو گوزەرانى خراپى ئاوارەکان لە هەرێم کرد. گووتی کە بوونی ژمارەیەکی زۆر لە ئاوارە، هەرێمى تووشى قەیرانێکى گەورەى ئابوورى کردووە، چونکە لە لایەک نرخى نەوت دابەزیوە لەلایەکى تر پرسە هەڵواسراوەکانى نێوان هەولێرو بەغدا بە تەواوى چارەسەر نەکراون.

جێگەى باسە بەهۆى قەیرانى سوریاو دەستبەسەرداگرتنى موسڵ و چەند ناوچەیەکى دیکەى عیراق لەلایەن تیرۆرستانى داعش و نەمانى ئاسایش و سەقامگیرى لەو ناوچانە رێژەیەکى زۆرى هاوڵاتیان ئاوارەى هەرێمى کوردستان و رومادى و بەغدابوون. 

هەولێر، هەرێمی کوردستان، عیراق - کردنەوەی دەیەم پیشانگای نێودەوڵەتی هەولێر لە 9ی دیسەمبەر/کانونی یەکەم، بە بەشداری 250 کۆمپانیا لە 16 وڵاتەوە، بە وتەی بەرپرس وچاودێرانی بازرگانی وئابووری، بووە تەحەدایەکی گەورە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ گەڕاندنەوەی متمانە لەنێوان هەرێمی کوردستان ووەبەرهێنەرانی بیانی ودەستپێکردنەوەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی وسەلماندنی گرنگی پێگەی هەرێمی کوردستان لەم بارودۆخە سیاسی وئەمنییەی هەرێم پێی تێپەڕدەبێت.

دوابەدوای ئەو قەیرانە داراییەی بەسەر هەرێمی کوردستانەوە لەلایەن حکومەتی پێشووی بەغداوە سەپێندرابوو، هەروەها بەهۆی هەڕەشەی رێکخراوی تیرۆریستی داعش بۆ سەر هەرێمی کوردستان، چالاکیە بازرگانی وئابووریەکان سستی وهەندێک کەرت شێوەیەک لە وەستانیان بەخۆیانەوە بینی.

ساماڵ سەردار، وەزیری بازرگانی وپیشەسازی هەرێمی کوردستان، لەلێدوانێکی رۆژنامەوانیدا لەبارەی گرنگی کردنەوەی خودی پیشانگاکە لەو کاتە هەستیارەدا ئەوەی خستەروو کە " لەوانەیە بەشداریکردنی وڵات وکۆمپانیاکان لە پیشانگای هەولێری نێونەتەویی ئەم ساڵدا وەکو ساڵانی رابردوو نەبێت، بەڵام کردنەوەی خودی پیشانگاکە دەیسەلمێنێت کە هەرێمی کوردستان لەگەشەکردنی ئابووری وجموجۆڵی بازرگانی نەوەستاوە وبارودۆخی ئاسایشی هەرێمی کوردستانیش بۆ کاروباری بازرگانی زۆر لەبارە".

وەزیری بازرگانی بەباشی زانی لەقۆناغی ئایندەدا حکومەتی هەرێمی کوردستان بەشێوەیەکی چالاکتر کار بۆ سەرنجڕاکێشانی کۆمپانیای بیانی بکات بۆ هەرێم ودووپاتیکردەوە ئێستا بارودۆخی ئابوری هەرێمی کوردستان بەرەو قۆناغێکی باشتر دەچێت.

گەیشتنی هەردوو حکومەتی بەغدا وهەولێر بەڕێککەوتنێکی سەرەتایی لەبارەی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان، بووە هۆی دەستپێکردنەوەی چالاکی ئابووری وبازرگانی لە هەرێم وبازاڕ بوژانەوەیەکی بەخۆیەوە بینی.

عەبدوڵلا ئەحمەد عەبدولڕەحیم، سەرپەرشتیاری پیشانگای نێودەوڵەتی هەولێر، لەلێدوانێکی تایبەت بەماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی کوردستانی رایگەیاند، "گرێدانی ئەم پیشانگایە بەو بارودۆخەی ئێستادا وبەتایبەتی دوای هەولێر وبەغدا گەیشتن بەڕێککەوتنێکی سەرەتایی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان، بۆ هەموو لایەکی دەسەلمێنێت کوردستان دەتوانێت پێگەی ئابووری خۆی بپارێزێت ونەکەوێتە بەر کاریگەری هیچ قەیرانێک".

عەبدوڵلا ئەحمەد عەبدولڕەحیم ئاماژەی بەوەدا، "لەماوەی دە ساڵی رابردوودا، پیشانگای هەولێر توانیویەتی ئەو متمانەیە دروستبکاک وحکومەتیش رۆڵی لە پێشخستنی هەبووە بەشێوەیەک کە ئێستا رووبەری هۆڵە داخراوەکانی پیشانگا 17000 مەتری دووجایە ورووبەری گۆڕەپانەکان نزیکەی 25000 مەتری دووجایە، وتائێستاش لەو ماوەیەدا زیاتر لە 60 پیشانگای تایبەتمەند ئەنجامدراون لەچەندین بواری گرنگ وپێویست کە کاریگەری بەسەر ژیانی هاوڵاتیاندا هەبووە".

نوێنەر وسەرپەرشتیارانی کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەت لەهەرێمی کوردستان، ئاماژەیان بەوەدا قەیرانی دارایی وهەڕەشەی تیرۆریستان، کاریگەری بەسەر هەبوونی لاوازی لەچالاکیەکانیاندا هەبوو وتا رادەیەکیش پلانە تازەکانیانی وەستاند، بەڵام ئەو وەستانە یەکجارەکی نەبوو بەبەڵگەی هەبوونی چەندین نمایشی کۆمپانیای گەورەی جیهانی بۆ کاڵا وبەرهەمەکانیان لەهەرێمی کوردستان.

سامان بریفکانی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی کۆمپانیای "ماجیک ئارت" بۆ پەخش ونمایشی میدیایی، بەسایتی حکومەتی هەرێمی راگەیاند، "لەگەڵ هەبوونی شێوەیەک لە دوو دڵی لەلایەن بەشێک لەکۆمپانیاکانەوە، لەماوەی رابردوودا چەندین کۆمپانیا ومارکەی گەورە لەهەرێمی کوردستان وبەتایبەتیش لەهەولێر نمایشی گەورەیان ئەنجامداوە، بەتایبەتی کۆمپانیاکانی لاندرۆڤەر ورێنجرۆڤەر وبی ئێم دەبڵیوو کە تازەترین بەرهەمی خۆیان خستە بەردەم هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستان. هەروەها چەندین مارکەی جیهانیش لە وڵاتانی فەرەنسا وئەمەریکا وبەریتانیاش لەبازاڕ ومۆڵەکانی هەولێردا لقی خۆیان کردەوە".

هەروەها ئاماژەی بەوەشدا "ئێستا بەتایبەتی دوای رێککەوتن بۆچارەسەری کێشەکانی نێوان هەولێر وبەغدا متمانەکە زیاتر بوو وبێگومان چالاکیەکانیش زیاتر دەبن".

لەچوارچێوەی چالاکیەکانی پیشانگاشدا، کونسوڵگەری گشتی کۆماری چیک لەهەرێمی کوردستان بەیاوەری شاندێکی وەزارەتی بازرگانی وپیشەسازی چیک، کۆبوونەوەیەکیان لەگەڵ ژمارەیەکی زۆر لەدەزگاکانی راگەیاندن ئەنجامدا بۆ باسکردنی چالاکیەکانیان لەهەرێمی کوردستان.

جیرۆسلاڤ رایف، کونسوڵی گشتی چیک لەهەرێمی کوردستان، لەلێدوانێکدا بە ماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی کوردستانی راگەیاند، " کۆمپانیاکانی وڵاتەکەمان بەهاوبەشی لەگەڵ بانکی چیک چەندین چالاکی گەورەی لەهەرێمی کوردستان ئەنجامداوە بەتایبەتی لەبواری کارەبا. بەئەنجامدانی ئەم چالاکیەش ئێمە دەمانەوێ بازاڕی وەبەرهێنان لەهەرێمی کوردستان بە وەبەرهێنەرانی ووڵاتی خۆمان وئەورووپاش بناسێنین وباس لەبارودۆخی ئەم هەرێمە بکەین ولەلایەکی دیکەشەوە پاڵپشتی خۆمان بۆ چالاکیەکانی وەبەرهێنان لەهەرێمی کوردستان دووپات بکەینەوە".

کۆماری چیک، یەکێکە لەو وڵاتانەی کە بوونێکی کاریگەری لەبازاڕی وەبەرهێنانی هەرێمی کوردستاندا هەیە وهەمیشە پاڵپشتی چالاکی وەبەرهێنانیان لەهەرێمی کوردستاندا کردووە.

لوبنانیش یەکێک بوو لەو وڵاتانەی کە لەگەڵ هەبوونی کێشەکانی ماوەی رابردوودا، کار وچالاکیەکانی وەبەرهێنانی نەوەستاند وهەمیشە پشتگیری خۆی بۆ هەرێمی کوردستان دووپاتدەکردەوە.

جاک سەراف سەرۆکی گرووپی مالیای لوبنانی کە ماوەیەکە لە هەرێمی کوردستان لەچەندین کەرتدا کاردەکات بەتایبەتی لەکەرتی گەشتوگوزار، لەلێدوانێکی تایبەت بەماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی کوردستان، دووپاتیکردەوە "کەرتی تایبەتی لوبنان زۆر بەگرنگیەوە سەیری کوردستان دەکات وچالاکیەکانی خۆی لەهەرێمی کوردستان رانەگرت".

سەراف رایگەیاند، "گروپەکەی کە هەناردەکاری سەرەکی لوبنانیە بۆ هەرێم هەوڵی ئەوە دەدات بەدیلێک بۆ هێنانی کاڵاکانیان بۆ هەرێم بدۆزنەوە بەتایبەتی لەڕێگەی ئاسمانیەوە، بەهۆی کۆنترۆڵکردنی بەشێکی زۆری سنوری نێوان سوریا ولوبنان لەلایەن تیرۆریستانی داعشەوە."

هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە "لوبنان زیاتر لەبواری بانکی وئاوەدانکردنەوە وگەشتوگوزارەوە رۆڵیان لە پێشخستنی بواری وەبەرهێنان هەیە لە هەرێمی کوردستان، ئەمەش جگە لە بوارەکانی پەروەردە وخوێندنی باڵا".

هەر لە چوارچێوەی گەڕانەوەی چالاکی ئابووری وبەمەبەستی نزیککردنەوە وپەرەپێدانی ئالیکاری نێوان کۆمپانیاکانی بریتانی وهەرێم، گروپی بزنسی بریتانی – کوردستان، ئێوارەی 10ی دیسەمبەر/کانونی یەکەم، راگەیەندرا.

لە رێورەسمی راگەیاندنی گروپەکە، باڵیۆزی بریتانیا لە بەغدا، فرانک بەیکەر، جەختی کردە سەر گرنگی سەقامگیری وژینگەیەکی دروست بۆ ئەنجامدانی چالاکی ئابووری و بازرگانی لە هەرێمی کوردستان.

هەر لە رێورەسمەکەدا، وتەبێژی حکومەتی هەرێم، سەفین دزەیی، ئاماژەی بەوەدا کە، هەروەک لە رابردوودا، حکومەتی هەرێمی کوردستان پشتیوانی لە بازاری ئازاد وئاسانکردنی هەلومەرجی وەبەرهێنانی بیانی دەکات.

بەبۆنەى دەستبەکاربوونى وەک کونسوڵى گشتیى ئەڵمانیا لە هەرێمى کوردستان، ئەمڕۆ دووشەممە 15ى دیسه‌مبه‌رى 2014، بەڕێز نێچیرڤان بارزانى سەرۆک وەزیرانى هەرێمى کوردستان، پێشوازى لە به‌ڕێز جۆرج ئنزوێیلەر كونسوڵی گشتیى تازەى ئەڵمانیا لە هەرێمى كوردستان کرد.

له‌ سه‌ره‌تاى دیداره‌كه‌دا، بەڕێز ئنزوێیلەر بە بۆنەى دەستبەكاربوونی وەك كونسوڵی گشتیی وڵاته‌كه‌ى لە هەرێمی كوردستان، خۆشحاڵیی خۆی دەربڕی و هیواى خواست بتوانێ ئاستى پەیوەندییەکانى نێوان ئەڵمانیا و هەرێمی كوردستان بباتە قۆناغێکى پێشکەوتووتره‌وه‌. هەروەها ستایشى حكوومەت و گەلی كوردستان و پێشمەرگەی كرد بۆ بەرەنگاربوونەوەى تیرۆرستانی داعش و پێشوازیكردن لەو ژمارە زۆرەی ئاوارە لە هەرێمی كوردستان. هاوكات پشتیوانی و پشتگیریی حكوومەتی ئەڵمانیاى بۆ حكوومەتی هەرێم، لە ڕووی مرۆیی و سەربازییه‌وه‌، دووپات كردەوە.

به‌ڕێز کونسوڵى گشتیى ئەڵمانیا خواستى وڵاتەکەیشى بۆ پتەوکردنى پەیوەندییەکان لەگەڵ هەرێمى کوردستان لە ڕووى سیاسى و ئابوورى و بازرگانییه‌وه‌ دووپات کردەوە و لەمبارەیەوە گوتى: ژمارەیەکى زۆرى کۆمپانیاى ئەڵمانی، بەشداریى کارایان لە پیشانگاى هەولێرى نێودەوڵەتیدا کرد کە ئەم هەفتەیە بەڕێوە چوو. هەروا گوتى: ئێمە هانى کۆمپانیاکانمان دەدەین بۆ کارکردن لە هەرێمى کوردستان.

لاى خۆیه‌وه‌ به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى پیرۆزباییى دەستبەکاربوونى لێكرد و و پشتیوانی و پشتگیریی حکوومەتى هەرێمى بۆ بەڕێزیان دووپات كردەوە بۆ سەرخستنى کارەکانیان لە هەرێمى کوردستان. هاوكات سوپاس و پێزانینی گەل و حكوومەتی هەرێمی کوردستانى بۆ پشتگیریی حكوومەتی ئەڵمانیا بۆ هەرێمی كوردستان و پێشكەشكردنی هاوكاریی سەربازی و مرۆیی و كردنەوەی خولی مەشق و ڕاهێنان بۆ پۆلێك لە ئەفسەرانی وەزارەتی پێشمەرگە، دەربڕی. لەمبارەیەوە گوتى: ئێمە زۆر بە بایەخەوە دەڕوانینە تەواوى یارمەتییە سەربازى و مرۆییەکانى حکوومەتى ئەڵمانیا و ئومێدەوارین ئەو هاوكاریانە بەردەوام بن.

له‌ دیداره‌كه‌دا هەردوولا باسیان لە پەیوەندیى نێوان هەولێر و بەغدا و ڕەوشی ئێستای هەرێمى کوردستان و عێراق و ناوچەكە لە ڕووی سیاسی و مرۆییه‌وه‌ کرد و مەترسییەکانى داعشیان بۆ سەر ئاسایش و سەقامگیریى تەواوى ناوچەکه‌ تاوتوێ كرد. لەمبارەیەوە به‌ڕێز کونسوڵى گشتیى ئەڵمانیا پشتیوانیى وڵاتەکەى بۆ ئەو ڕێکكەوتنەى لە نێوان هەرێمى کوردستان و حکوومەتى فیدڕاڵ ئەنجام دراوە، دووپات کردەوە و هیواى خواست ئاکامى باشى لێ بکەوێتەوە.

هەردوولا هاوڕابوون لەسەر زیاتر بەرەوپێشبردنی هاوكاری و هەماهەنگی لە نێوان هەرێمی كوردستان و ئەڵمانیادا بە لەبەرچاوگرتنی ئەو پەیوەندییە مێژووییەی كە لە نێوان هەردوو گەلی كورد و ئەڵماندا هەیە.

فه‌لاح مسته‌فا به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له‌ میانه‌ی سه‌ردانه‌ فه‌رمیه‌که‌یدا بۆ به‌ریتانیا چاوی که‌وت به‌ دێسمۆند سوه‌ین وه‌زیری ده‌وڵه‌ت بۆ کاروباری گه‌شه‌پێدانی نێوده‌وڵه‌تی و ژماره‌یه‌ك له‌ کاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌ته‌که‌.

له‌ دیدارێکدا که‌ خاتوو به‌یان سامی عبدالرحمان نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له‌ به‌ریتانیا ئاماده‌بوو به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ سوپاسی هه‌ڵوێستی حکومه‌تی به‌ریتانیای کرد له‌ هاریکاریکردنی گه‌لی کورد له‌ بواره‌کانی مرۆیی و سه‌ربازی.

له‌ لایه‌کی تره‌وه‌ ئاماژه‌ی به‌ بارودۆخی په‌نابه‌رانی کوردستان کرد به‌ تایبه‌ت له‌م کات و ساته‌دا که‌ ده‌چینه‌ ناو وه‌رزی زستان و که‌ش و هه‌وا ڕوو له‌ ساردی و به‌فر و بارانی زیاتر ده‌کات. هه‌روه‌ها ووتی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له‌ بارودۆخێکی دارایی خهراپدایه‌ ئه‌ویش به‌هۆی شه‌ڕی داعش و بڕینی بودجه‌ی هه‌رێمی کوردستان له‌ لایه‌ن حکومه‌تی فیدڕاڵیه‌وه‌، ئه‌و دوو هۆکاره‌ش وایانکرددوه‌ که‌ حکومه‌تی هه‌رێم بارقورسیه‌کی یه‌کجار زۆری بکه‌وێته‌ سه‌ر له‌ بواری دابینکردنی کۆمه‌ك و شوێنی حه‌وانه‌وه‌ بۆ ئه‌و په‌نابه‌رانه‌. له‌ هه‌مانکاتیشدا له‌گه‌ڵ ستایشکردنی ڕۆڵی گه‌وره‌ی حکومه‌تی به‌ریتانیا، داواشی کرد که‌ هاریکاریه‌کان زیاتر بکه‌ن و کار بکه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و هاریکاریه‌ مرۆییانه‌ی که‌ بۆ کوردستان ده‌نێردرێت به‌شێکی له‌ ڕێگای ڕێکخراوه‌ ناحکومیه‌کانیش به‌ سه‌ر ئاواره‌کان دابه‌ش بکرێت. فه‌لاح مسته‌فا هه‌روه‌ها ووتی: " هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ ئێمه‌ له‌ کوردستان ده‌رگاکانمان واڵا کردووه‌ بۆ لێقه‌وماوان و په‌نابه‌ران. ئیستاش که‌مه‌ نه‌ته‌وه‌ و ئایینه‌کانی ناوچه‌ی موسڵ به‌ تایبه‌تی و عیراق به‌ گشتی ڕوویان له‌ کوردستان کردووه‌ و ئێمه‌ش گیانیان ده‌پارێزین و به‌ پێی تواناش هاریکاری مرۆییمان کردوون، به‌ڵام پێویستیمان به‌ هاریکاری زیاتری کۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی هه‌یه‌ له‌و بواره‌وه‌."

هه‌ر له‌ درێژه‌ی دانیشتنه‌که‌دا به‌رپرسی فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ داوای له‌ به‌ریتانیا کرد له‌ ڕێگای هاوپه‌یمانه‌کانیه‌وه‌ کۆمه‌کی دارایی بۆ ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ په‌یدا بکات بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تیده‌رێکی زیاتر بێت بۆ په‌یداکردنی بژێوی ڕۆژانه‌یان. له‌ لایه‌کی تره‌وه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که‌ حکومه‌تی فیدراڵ تا ئێستاش نه‌هاتۆته‌ پێش و وه‌ك پێویست هاریکاری ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ ناکات. هه‌روه‌ها ووتی جگه‌ له‌وه‌ی که‌ حکومه‌تی فیدڕاڵ نزیه‌که‌ی 16 ملیار دۆلار قه‌رزداری حکومه‌تی هه‌رێمه‌ و مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ران و بودجه‌ی هه‌رێمی بڕیوه‌، ئاماده‌ش نه‌بووه‌ یارمه‌تی ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ بدات که‌ زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆریان خه‌ڵکی به‌شه‌کانی تری عیراقن.

له‌لای خۆیه‌وه‌ وه‌زیری ده‌وڵه‌تی به‌ریتانیا بۆ کاروباری گه‌شه‌پێدانی نێوده‌وڵه‌تی ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که‌ له‌ دوو هه‌فته‌ی داهاتوودا حکومه‌تی وولاته‌که‌ی بڕی 16.5 ملیۆن پاوه‌ندی تر ته‌رخاند ده‌کات بۆ یارمه‌تیدانی په‌نابه‌رانی کوردستان و له‌ ڕێگای ڕێکخراوه‌کانی سه‌ربه‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان به‌سه‌ریاندا دابه‌ش ده‌کرێت.

پرسی هه‌ڕه‌شه‌کانی داعشیش به‌شێکی تری دیداره‌که‌ بوو. وه‌زیره‌که‌ی به‌ریتانیا ووتی که‌ کوردستان و هێزی پێشمه‌رگه‌ ڕۆڵی سه‌ره‌کی له‌ شه‌ڕکردن له‌ گه‌ڵ داعش له‌ ناوچه‌که‌ ده‌بینێت و ووتیشی حکومه‌تی ووڵاته‌که‌ی ئه‌وه‌ی له‌ ده‌ستی دابێت بۆ کوردستان ده‌یکات. هه‌روه‌ها ووتی ووڵاته‌که‌ی له‌ بواری هاریکاریکردنی په‌نابه‌رانی کوردستانیش به‌رده‌وام ده‌بێت و کاریش ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی زیاتر به‌ هانای ئه‌و په‌نابه‌رانه‌وه‌ بێت. هاوکات سوپاسی حکومه‌تی کوردستانیشی کرد که‌ له‌گه‌ڵ بوونی چه‌ندین ته‌نگژه‌و قه‌یران، توانی به‌ باشترین شێوه‌ پێشوازی له‌و په‌نابه‌رانه‌ بکات و شوێنی حه‌وانه‌وه‌یان بۆ دابین بکات.

مەنسوور جیهانی ـ کورتە فیلمی "ماڵ و کلیل" لە دەرهێنانی "شوان عەتووف" خەڵاتی تایبەتی لێژنەی دادوەرانی بەشی پێشبڕکێی سەرەکیی 14مین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتیی کورتە فیلمی "ئۆ کورت" لە وڵاتی ئیتاڵیای بەدەستهێنا.

کورتە فیلمی چیرۆکی "ماڵ و کلیل" لە نووسین و دەرهێنانی سینەماکاری کورد "شوان عەتووف" و بەرهەمی بەڕێوەبەرایەتی هونەری سینەمای سلێمانی لە نوێترین بەشداری نێونەتەوەیی خۆیدا کاتژمێر 30/7ی ئێوارێی ڕۆژی 21 تەشرینی دووەم / نۆڤەمبەری 2014 لە بەشی پێشبڕکێی سەرەکیی نێونەتەوەیی چواردەیەمین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتیی کورتە فیلمی "ئۆ کورت" O Curt لە شاری ناپۆلی لە وڵاتی ئیتاڵیا نمایشکرا و لە لایەن ئەندامانی لێژنەی دادوەرانی ئەم فیستیڤاڵەوە خەڵاتی تایبەتی پێبەخشرا.

ئەم کورتە فیلمە 15 خولەکییە کە لە لایەن کۆمپانیای "ئای لۆف فیلم" لە باشووری کوردستان و وڵاتی بەریتانیا لە سەرتاسەری جیهاندا بڵاودەکرێتەوە لە فیستیڤاڵی کورتە فیلمی "ئۆ کورت" لەگەڵ 17 کورتە فیلم لە وڵاتانی فەڕەنسا، ئەڵمانیا، ئیسپانیا، ئێران، تورکیا، ئیتاڵیا، ڕووسیا، سووریا، ئەمەریکا و هۆنگ کۆنگ ڕکابەری کرد و شەشەمین خەڵاتی خۆی بەدەستهێنا و لە 30 فیستیڤاڵی دیکەی جیهانیشدا بۆ وەرگرتنی خەڵات لە پێشبڕکێی سەرەکییەکاندایە.

ئەندامانی لێژنەی دادوەرانی بەشی پێشبڕکێی سەرەکیی نێونەتەوەیی چواردەیەمین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتیی کورتە فیلمی "ئۆ کورت" بریتی بوون سینەماکارە ناودار و بەئەزموونی وڵاتی ئیتاڵیا، لەوانە: "دانییەل جیپری" ـ بەڕێوەبەرەی وێنەگرتن و سەرۆکی لێژنەی دادوەران، "جۆزێپێ بۆرۆنێ" ـ ڕەخنەگری فیلم و مێژوونووسی سینەما، "مۆرۆزیۆ برۆچی" ـ سیناریۆنووس و "کلۆدیۆ دی بیاجیۆ" ـ ئەکتەر، دەرهێنەر و بەرهەمهێنەر.  

فیستیڤاڵی نێودەوڵەتیی کورتە فیلمی "ئۆ کورت" بە نمایشی بەرهەمی وڵاتانی جۆراوجۆری جیهان لە چەندین بەشی پێشبڕکێی و دەرەوەی پێشبڕکێی، لەوانە: بەشی "پێشبڕکێی نێودەوڵەتی"، بەشی "پێشبڕکێی ناپۆلی"، بەشی "پێشبڕکێی ئەنیمەیشن"، بەشی "پێشبڕکێی لێجێرۆ" و بەشی "پێشبڕکێی خوێندکاری" و هەروەها بەشی "دەرەوەی پێشبڕکێی" لە ڕۆژانی 19 تا 22ی تەشرینی دووەم / نۆڤەمبەری 2014 لە شاری ناپۆلی لە وڵاتی ئیتاڵیا بەڕێوەچوو.

کورتە فیلمی "ماڵ و کلیل" لە دوایین بەشداری نێونەتەوەیی خۆیدا بە ئامادەبوونی "شوان عەتووف" لە بەشی پێشبڕکێی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتیی فیلمی "فایتی کۆرتی" Fiati Corti لە شاری ڤینیس لە وڵاتی ئیتاڵیا نمایشکرا و لە لایەن ئەندامانی لێژنەی دادوەرانی ئەم فیستیڤاڵەوە خەڵاتی تایبەتی پێبەخشرا.

ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا بەگواستنەوەی راژەی خاتوو بەیان سامی عەبدولرەحمان نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەریتانیا بۆ نوێنەرایەتی حکومەت لە ئەمەریکا.

فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەکانی دەرەوەی حکومەت رایگەیاند: لەچوارچێوەی هەوڵەکانی حکومەتی هەرێم لەژێر رێنماییەکانی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بۆ پەرەپێدان و پتەوکردنی پەیوەندیەکان لەگەڵ وڵاتانی جیهان، و لەبەر گرینگی نووسینگەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئەمەریکاو بەتاڵی ئەم پۆستە بۆ ماوەیەک، حکومەتی هەرێمی کوردستان خاتوو بەیانى به نوێنەرى تازەی حكومەت دەستنیشان کرد.

شیاوى باسە ئێستا حکومەتی هەرێمی کوردستان 14 نوێنەرایەتی لە دەرەوەی وڵات هەیە.

ئەمڕۆ بەڕێز كاروان جمال جێگري بەرپرسي پەيوەنديەكاني دەرەوەي حكومەت پێشوازي لە باڵيۆز (سەنجاي ڕەنا) نێردەي تايبەتي وەزارەتي دەرەوەي هينديستان بۆ كاروباري هاوڵاتياني هيند لە عێراق  و هەرێمي كوردستان كرد كە بە مەبەستي پتەوكردني پەيوەنديە دوولايەنەكاني نێوان هەرێم و ووڵاتي هينديستان سەرداني هەرێمي كردبوو.
لەسەرەتاي كۆبوونەوەكەدا بەڕێزيان خۆشحاڵي خۆي بە سەردانەكەي بۆ هەرێمي كوردستان دەربڕي و ستايشي لايەنە پەيوەنديدارەكاني حكومەتي هەرێمي كوردستاني كرد بۆ پێشكەشكردني ئەو هاوكاري و كارئاسانيانە بۆ كردنەوەي كونسوڵي گشتي هينديستان لە هەرێمي كوردستان كرد.

هه‌ر له‌ میانه‌ی سه‌ردانه‌ فه‌رمیه‌که‌یدا بۆ به‌ریتانیاک فه‌لاح مسته‌فا به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان چاوی که‌وت به‌ تۆبایه‌س ئێڵوود وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا‌ بۆ کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست.

له‌ سه‌ره‌تای دیداره‌که‌دا تۆبایه‌س ئێڵوود وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ بۆ کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست خۆشحاڵی حکومه‌تی ووڵاته‌که‌ی ده‌ربڕی به‌ ڕێککه‌وتنه‌که‌ی نێوان به‌غدا و هه‌وڵێر و هیوای خواست که‌ له‌ ده‌رئه‌نجامدا ڕێککه‌وتنێکی دوورخایه‌نی کۆنکریتی لێ بێته‌ ئاراوه‌.

ناوبراو ئاماژه‌ی به‌ په‌یوه‌ندیه‌ پێشکه‌وتووه‌کانی نێوان به‌ریتانیا و هه‌رێمی کوردستاندا و ووتیشی که‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیانه‌ به‌رده‌وام ده‌بن و به‌ریتانیا له‌ ڕووه‌کانی سه‌ربازی و مرۆیی به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ هاریکاریکردنی کوردستان. هه‌روه‌ها خۆشحاڵی خۆی بۆ چالاکی کۆمپانیا به‌ریتانیاکان له‌ کوردستان نیشاندا و جه‌ختیشی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ کرده‌وه‌ که‌ ئه‌وان کار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ کۆمپانیاکانی به‌ریتانیا زیاتر و چالاکانه‌ تر کاره‌کانیان له‌ کوردستان ئه‌نجام بده‌ن.

هه‌ر له‌ دیداره‌که‌دا که‌ خاتوو به‌یان سامی عبدالرحمان نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له‌ به‌ریتانیا ئاماده‌ بوو، به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی حکومه‌تی هه‌رێم ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که‌ کوردستان به‌ چاوێکی گرنگه‌وه‌ سه‌یری په‌یوه‌ندیه‌ دوو قۆڵیه‌کانی نێوان هه‌ردوولا ده‌کات و سوپاسی حکومه‌تی به‌ریتانیای کرد بۆ ئه‌و هه‌موو هاریکاریه‌ سه‌ربازی و مرۆییه‌ی که‌ پێشکه‌شی کوردستان ده‌کات. هه‌روه‌ها سوپاسی باڵیۆزی به‌ریتانیای کرد له‌ به‌غدا که‌ ڕۆڵێکی گه‌وره‌ و ئه‌رێنی بینی له‌ نزیککردنه‌وه‌ی بۆچونه‌کانی نێوان به‌غدا و هه‌رێم که‌ له‌ ده‌رئه‌نجامدا بووه‌ هۆکاری ئه‌و ڕێککه‌وتنه‌ی نێوان هه‌ردوولا.

فه‌لاح مسته‌فا ووتی:" ئێمه‌ له‌ کوردستان هه‌موو کاتێك ده‌رگای ووتووێژمان کردۆته‌وه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا بۆ گه‌یشتن به‌ چاره‌سه‌ری یه‌کجاره‌کی بۆ هه‌موو کێشه‌ و پرسه‌کان. ئه‌گه‌ر به‌غداش ئه‌و ڕێککه‌وتنه‌ی ئێستا وه‌ك خۆی به‌ بێ گرفت جێبه‌جێ بکات، ئه‌وا ده‌توانین به‌ یه‌که‌وه‌ کاری زۆر باش بکه‌ین به‌ تایبه‌ت له‌و بارودۆخه‌ی ئێستادا."  ووتیشی پێویسته‌ کات ببه‌خشینه‌ حکومه‌ته‌که‌ی به‌ڕێز عه‌بادی، به‌ڵام له‌ هه‌مانکاتدا پێویسته‌ حکومه‌تی نوێی عیراق ئه‌و هه‌ڵانه‌ی حکومه‌ته‌کی پێشوو دووباره‌ نه‌کاته‌وه‌ که‌ بووه‌ هۆکاری ئه‌و ته‌نگژه‌یه‌ی که‌ ووڵات پێیدا تێده‌په‌ڕێت.

وه‌زیری کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی حکومه‌تی به‌ریتانیا هیوای خواست ئه‌و ڕێککه‌وتنه‌ بکه‌وێته‌ بواری جێبه‌جێکردن و ڕێککه‌وتنێکی یه‌کجاره‌کی لێ بێته‌ ئاراوه‌ چونکه‌ له‌ ده‌رئه‌نجامدا ڕێگه‌ خۆشکه‌رێکی باش ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی کۆمپانیا جیهانیه‌کان زیاتر ڕوو له‌ کوردستان بکه‌ن. له‌ لایه‌کی تریشه‌وه‌ تۆبایه‌س ئێلوود ستایشی ڕۆڵی قاره‌مانانه‌ی پێشمه‌رگه‌ی کوردستانی کرد له‌ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی تیرۆریستان و ئه‌وه‌ی دووپات کرده‌وه‌ که‌ به‌ریتانیا به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ به‌خشینی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی و راهێنان بۆ پێشمه‌رگه‌ی کوردستان.
سه‌باره‌ت به‌ پرسی داعشیش به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی حکومه‌تی هه‌رێم ووتی که‌ کوردستان ڕوو به‌ڕووی گرووپێکی تیرۆریستی دڕنده‌ بۆته‌وه‌ و له‌ جیاتی جیهانی مۆدێرن ئه‌و شه‌ڕه‌ ده‌کات. هه‌روه‌ها ووتی ڕۆژانه‌ له‌ چه‌ندین به‌ره‌ی جه‌نگدا شه‌ڕ و پێکدادان به‌رده‌وامه‌ و زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری ئه‌و ناوچانه‌ی که‌ داعش گرتبووی له‌ چنگیان ڕزگار کراونه‌ته‌وه‌ و پلانیش هه‌یه‌ له‌ داهاتوویه‌کی نزیکدا ته‌واوی ناوچه‌کانی تر ڕزگار بکرێنه‌وه‌.

هه‌ر له‌ درێژه‌ی دیداره‌که‌دا وه‌زیری کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له‌ حکومه‌تی به‌ریتانیا باسی پرسی یه‌کگرتنه‌وه‌ی هێزه‌کانی پێشمه‌رگه‌ی کرد له‌ ژێر چه‌تری وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ی کوردستان و سوپایه‌کی نیشتیمانی و ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ئه‌گه‌ر هاتوو حکومه‌تی هه‌رێم ئه‌و کاره‌ ئه‌نجام بدات ئه‌وا پێگه‌ی هه‌رێم له‌ ده‌ره‌وه‌ به‌هێزتر و گه‌وره‌تر ده‌بێت. ووتیشی ئێمه‌ لێبورده‌یی و به‌رپرسیارییه‌تی پێشمه‌رگه‌ ده‌زانین، بۆیه‌ش ئه‌گه‌ر ئه‌و هێزانه‌ بخرێنه‌ ناو سوپایه‌کی نیزامی و نیشتیمانی و به‌ باشترین شێوه‌ ڕاهێنانی بۆ بکرێت، ئه‌وا له‌ داهاتوودا ئه‌و سوپایه‌ له‌ جیهاندا سوودی لێوه‌رده‌گیردرێت بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك هێزی ئاشتی پارێز له‌ دونیادا به‌کاربهێندرێت. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ داوای هاوکاری له‌ حکومه‌تی به‌ریتانیا کرد بۆ رێکخسته‌وه‌ی هێزاه‌کانی پێشمه‌رگه‌. له‌م روه‌شه‌وه‌ وه‌زیری کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی حکومه‌تی به‌ریتانیا ئاماده‌یی ووڵاته‌که‌ی نیشاندا له‌ پێشکه‌شکردنی ڕاوێژ له‌مه‌ڕ چۆنیه‌تی دروستکردنی سوپایه‌کی نیشتیمانی بۆ کوردستان.