ههولێر : معد فیاز
ههر كهسێك كه زیارهتی ههولێری پایتهختی كوردستانی عێراق و پارێزگاكانی دهۆك و سلێمانی دهكات تووشی شۆك دهبێت ، چۆن ژیان بهڕێوه دهچێت به شێوهیهكی ئارام و پارێزراو سهرهڕای ههرهشهكانی نزیكی داعش بۆ سهر ئاسایشی ههرێم.
لهگهل بوونی زیاتر له یهك ملیۆن و نیو ئاواره كه زۆربهیان عهرهبن ، و خهرابی بارودۆخی ئابووری بههۆی سزادانی حكومهتی سهرۆك وهزیرانی ماوه تهواو بوو و بڕینی بودجهكهیان و بێبهش كردنی فهرمانبهران له مووچهكانیان ، باروودۆخ به ئاسایی دهبینرێ ، و سهركردایهتی كورد كه پێكدێت له سهرۆكی ههرێم مسعود بارزانی ، و سهرۆكی حكومهت نێچیرڤان بارزانی ، و بهرپرسانی ئهمنی و حكومی زیاتر له دوو كاتژمێر ناخهون بههۆی كۆبوونهوهكان و سهرپهرشتیكردنی بهرهكانی شهڕ ، ههروهكو دكتور فۆئاد حسێن سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێم ئهوهی دووپات كردوه.
حسێن له ووتهكانی بۆ شهرقولئهوسهت دوێنی له نووسینگهی خۆی له ههولێر زۆر له نهێنیهكانی ئاشكرا كرد ، لهگهڵ ئهوهی كه بهدی هاتووه له پێشكهوتنهكانی مهیدانی و سیاسی ، ئاماژهی بهوه كرد كه ههرهشهكانی رێكخراوی داعش لهسهر ئاسایشی ههرێم تا ئهم كاته بهردهوامه ، بهڵام له ههمان كاتدا بهرگری ههیه ، سهرهڕای ئهو پاشهكشهكانی كه روویدا له ئهنجامی گرفتی رێكخستن ، هێزهكانی پێشمهرگه رێكخرانهوه و ئێستا موبادهرهكه له دهستی هێزهكانی ههرێمدایه بهڵام هێزهكانی داعشی ئێرهابی له پاشهكشهدان .
و روونیكردهوه ((سنووری بهرگریمان لهگهڵ داعش به درێژایی نزیكهی 1500 كیلۆمهتره له دهوروبهری موسڵ تا باشووری خانهقین ، و بهرهنگاربوونهوهكان ئهمرۆ له دهوروبهری موسڵ دان لهدوای ئازادكردن و دهستبهسهرداگرتنی بهنداوی موسڵ ، و ههروهها پێكدادان له دهوروبهری كهركوك و جهلهولادا ههیه)) ههروهها ووتی ((داعش ههولی دا بگاته دهوروبهری ههولێر و له شهوی حهوتهمی ئهم مانگه گهیشته نزیك پایتهختی ههرێم بهلام لهدوای دوو رۆژ رووخا و پاشهكشهی كرد .
حسێن ئهوهی روونكردهوه و ووتی ((هاوسهنگی هێزه سهربازیهكان له بهرژهوهندی داعش دابوو لهدوای ئهوهی دهستی بهسهر چهك و تهقهمهنی شهش فیرقهی سوپا و پۆلیسی عێراقیدا گرت كاتێك دهستی بهسهر موسڵدا گرت ، كه باسی چهكی شهش فیرقه دهكهین له سوپای عێراقی مانای دهستبهسهرداگرتنی ههزار ئۆتۆمبێلی درع و ههزاران تۆپی مهودای جیاوازه، ههروهها كۆگاكانی گهورهی چهكی قورس و سووك و عیتاد له موسڵ و دهوروبهری سهلاحهددین له دهستیدایه .
لهدوای دهستبهسهرداگرتنی ئهو چهكانه هێزهكانی داعش دهستیان كرد به هێرشێكی رێكخراو بۆ سهر بارهگاكانی هندێك له فیرقهكان و لیوا و سهربازگهكانی سوپای سوری لهناو خاكی سوریا و دهستی بهسهر چهكی پێشكهوتوودا گرت له نێویدا سارۆخی مهودای ناوهند . بهمانای ئهوهی داعش توانی چهكی پێشكهوتووتر و نوێتر و بههێزتر له سوپای عێراق و سوریا بهدهست بهێنێ . و له بهرامبهردا چهكی هێزهكانی پێشمهرگه ساده بوو و زۆربهیان سووك و بۆ بهرگریكردن بوون ، و ئهوهشی خسته روو كه لهدوای دهستبهسهرداگرتنی موسڵ و ناوچهكانی فراوانی تر لهلایهن داعش ، هێزهكانی پێشمهرگه دابهشكران له شنگار تا خانهقین به مانانی ئهوهی ئێمه باسی رووبهری زۆر فراوان دهكهین كه ئهوهش بووه هۆی دروستبوونی گرفت له هاوسهنگی هێزهكان له كاتیكَدا كه هێزهكانی داعش دهجولێتهوه و خاوهنی چهكی هێرشی پێشكهوتووه بهڵام هێزهكانی ئێمه جێگیرن و خاوهنی چهكی بهرگری سووكن .
سهرۆكی دیوان ئهوهشی خستهروو و ووتی (( زیادتر له ههموو ئهوانهش دهستبهسهرداگرتنی قهزای تهلهعفهر بوو لهلایهن داعش پێش كهوتنی قهزای شنگار پێش دوو ههفته و ئهوهش باروودۆخێكی تایبهتی دروست كرد له بهرژهوهندی هێزه تیرۆریستیهكان بههۆی ئهوهی زۆربهی خهلكی تهلهعفهر و به تایبهت شیعهی توركمان له شارهكهیان ئاواره بوون بهرهو شنگار كه شارێكی ههژاره و نزیكهی سهد كیلۆمهتر له ههرێم دووره و له دهروبهری رێگای شنگار بهنزیكهی 70 كیلۆمهتر عهشیرهته عهرهبیهكانی سووننه بڵاو بوونهتهوه .و گهیشتن به شنگار پێویستی به رێگایه ، و ئهگهر ئهو رێگایه لهدهستی هاوپهیمان و دۆستان بێت بۆمان ئاسانه كه بگهینه شنگار و هاوكاری خهلكهكهی بكهین .بهڵام به داخهوه ئهم عهشیرهتانه لێمان ههلگهرانهوه و بوونه پشتیوانی داعش و ئهو رێگایه بووه دوژمنمان . و ئهوهش گرفتێگی گهورهبوو بۆ رێكخستنهكانی پێشمهرگه له شنگار و ئیدارهی ئۆپهراسیۆنی سهربازی لهوێ بۆیه هێزهكانی داعش توانیان دهستبهسهر شنگاردا بگرن به پشتیوانی عهشیرهتهكانی عهرهبی سوننه، و ئهوهش بووه هۆی كهوتنی ناوچهكانی تری دهوروبهری شنگار لهبهر ئهوهی خهلكهكه گوێی لێبوو له تاوانهكان و كاره قێزهونهكانی داعش لهسهر دانیشتوانی ئهو ناوچانهی كه دهستیان بهسهردا گرتبوو .
حسێن ئاماژهی بهوهكرد كه (( داعش به دو شێواز له یهك كاتدا شهڕی دهكرد ، هێرشی چهكداری و راگهیاندنی تۆقێنهر كه دهری دهكرد كه توانی 60 لهسهدی سهركهوتنهكانی داعش بهدهست بهێنی و جۆرێك له شێوازی تۆقاندنی دروست كرد له نێوان منداڵ و ژنان ، كه ئهوان شهڕی سوپا ناكهن بهلكو سهرهتا شهری دانیشتوان دهكهن ، كۆی ئهو هۆكارانه جۆرێك له ههرهسهێنانی دروست كرد لێره ولهوی ، بهڵام لهدوای چهند رۆژ هێزه ئاسمانیهكانی ئهمریكا هاتنه مهیدان)) . حسێن ووتی ( ئێمه له رۆژهكانی یهكهم لهگهڵ ئیدارهی ئهمریكا بووین و ئاگادارمان كردهوه لهسهر رێڕهوی پرۆسهكان و قولی مهترسیهكان و گرنگی دهستێوهردانیان بۆ گۆرینی هاوسهنگی هێزهكان)
حسێن بهرپرسیارهتی كشانهوهی هێزهكانی عێراقی له موسڵ و رێگهدان به دهستبهسهرداگرتنی لهلایهن داعش دهخاته ئهستۆی نوری مالكی بهو پێیهی سهرۆك وهزیران و فهرماندهی گشتی هێزه چهكدارهكان بووه (لهو كاتهدا) . و ئاماژهی دا بهوهی (سهرۆكی ههرێم مسعود بارزانی پێش چهند مانگێك پهیوهندی به مالكی كرد و ئاگاداری كردهوه لهوهی داعش به هێزهوه له ناو موسڵه و داوای ههماههنگی كرد بۆ لهناوبردنی داعش ئهو كاته ، و مالكی لهوهلامدا ووتی ( ئێوه كاروبارهكانی خۆتان له ههرێم بهڕێوه ببهن و ئێمه ناوچهكانی تر بهڕێوه دهبهین) و ئهنجامدانی ههمانهنگی رهتكردهوه . و ئهوهشی خسته روو كه (مالكی كه كوردهكان هاوكاریان كرد بۆ جێگیربوون له پۆستهكهی بۆ خزمهتكردنی پرۆسهی سیاسی هیچ رۆژێك متمانهی به ئێمه نهكرد ، مالكی گۆڕا بۆ دوژمنی مالكی و لهجیاتی ئهوهی دوژمنهكان بكاته بێلایهن و بێلایهنهكان بخاته خانهی دۆستهكان ، دۆستهكان و بێلایهنهكانی گواستنهوه بۆ خانهی دوژمنهكان .
حسێن دهلێ (( دهبێ شتهكان له مێژوودا جێگیر بكرێت ، پێش دهستبهسهرداگرتنی داعش به چهند رۆژێكی كهم سهرۆك بارزانی له دهرهوهی عێراق بوو ، و لهسهر راسپاردهی بهڕێزیان و برای بهڕێز نێچیرڤان بارزانی ، سهرۆكی حكومهتی ههرێم ، پهیوهندیم كرد به بهڕێوهبهری نووسینگهی مالكی تاریق نجم ، پێش چهند رۆژێك له كهوتنی موسڵ ، ئهو دۆستی مالكییه و دهزانم كه به ئاسانی دهتوانی بیگاتێ ، پێم ووت پێشنیار دهكهم كه خۆی و بهرپرسانی سهربازی و ئهمنی بێنه ههولێر بۆ كۆبوونهوه بۆ گۆرینهوهی زانیاری و بڕیاردانێكی به پهله لهبهر ئهوهی بارودۆخهكان زۆر بهرهو سهختی دهچێت و رهنگه دهستبهسهرداگرتنی موسڵ لهلایهن داعش ببێته راستی ، و ئهو ، كه دۆستی منه ، له نێوان جیددیهت و گالتهدا پێی ووتم، سوێند دهخۆم كه ئهگهر ئێوه بچنه ناو موسڵ لهپاش ئاسایی بوونهوهی باروودۆخهكه لێی ناكشێنهوه . من دهزانم ئهوه بیرۆكهی مالكی یه له كۆبوونهوهكانی پێشتر ووتی ئهگهر هێزهكانی پێشمهرگه بچنه ناو موسڵ لێی ناكشێنهوه ، پێم ووت من پهیوهندیم پێت كردووه بۆ ئاگاداركردنهوهی سهرۆك وهزیران له مهترسی بارودۆخهكه ، ئێمه زانیاریمان ههیه و پێویستیمان به ههول و كۆششی ئێوهیه و بهبێ ههماههنگی لهگهڵ سوپای عێراقی ناتوانین بچینه ناو موسڵ و ئهگهر فهرماندهكانی سهربازی له موسڵ ئاگادار نهكرێتهوه له پێویستی ههماههنگی لهگهڵ پێشمهرگه ئهوا باروودۆخهكه دهبێته هۆی ئالۆزی ئهمنی و ههماههنگی ناكرێت.
له كاتژمێر دووی سهرلهبهیانی رۆژی دواتر ، یانی لهدوای چهند كاتژمێر له داگیركردنی موسڵ ، تاریق نهجم پهیوهندی پێوه كردم و یهكهم قسهم بۆی ئهوه بوو كه سویند دهخۆم كه موسڵ لهلایهن داعش داگیر كراوه؟ چی ماوه ؟ بارودۆخ به تهواوی تێكچوو .
و روونیكردهوه كه (فهرماندهیی سهربازی عێراقی له موسڵ به دهستی عهلی غێدان و و عبود قهنبهر بوو ، و له رۆژی دووهم ئێمه ژووری ئۆپهراسیۆنمان دروست كرد و كۆبوونهوهی فهرماندهكانی ئهمنی كوردی و سهرۆك وهزیران و جێگری سهرۆكی ههرێم ههبوو ، جبار یاوهر ئهمینداری گشتی وهزارهتی پێشمهرگه پهیوهندیهكی تهلهفۆنی بۆ هات له غێدانهوه كه ئهو به ئۆتۆمبێلهكهی بهرهو ههولێر دێت و دهیهوێ رێگاكهی پێشان بدات و لهلایهن پێشمهرگه پێشوازی بكرێت ، و یاور رێگاكهی پێشاندا و ههماههنگی لهگهڵدا كرد تا گهشتنی بۆ لای هێزهكانی پێشمهرگه و وهكو فهرماندهیهكی سهربازی به رێزهوه ههلسوكهوتی لهگهڵدا كرا و له رۆژی دواتر به فرۆكه ناردمانهوه بۆ بهغدا . له ههمان كاتدا پێشمهرگه پێشوازی كرد له ههزاران سهربازی عێراقی كه سوپای عێراقی ناردبوویان بۆ شهڕی داعش بهلام ههلاتن و سوپای عێراقی دارووخا ، و پێشمهرگه و كوردهكان هاوكاریان كرد بۆ گهرانهوهیان بۆ مالهكانیان به سهلامهتی.
لهو نهێنیانهی كه حسێن ئاشكرای كرد ئهوه بوو كه (له رۆژی دهی تهموز حامد الموسوی ، بهرێوهبهری جێبهجێكار له نووسینگهی مالكی ، پهیوهندی پێوه كردم ، و ئهوه یهكهمجار بوو كه پێكهوه قسه بكهین به تهلهفۆن ، ووتی من بهناوی سهرۆك وهزیران (مالكی) قسه لهگهلتدا دهكهم و داواتان لێ دهكهین هێزهكانی پێشمهرگه بنێرنه ناو كهركوك لهبهر ئهوهی داعش دهستی بهسهردا دهگرێ ، و منیش ووتم باشه دهچین بۆ رزگاركردنی كهركوك ، كهواته هێزهكانمان لهسهر داوای مالكی چوونه ناو كهركوك .
و ئهگهر داعش دهستی بهسهر كهركودا گرتبا كارهساتێكی گهوره روویدهدا بۆ خهلكی عهرهب و كورد و توركمان ، و دهستیان دهگرت بهسهر سهرچاوی نهوت و بۆڕیهكانی ناردن كه رۆژانه بهم بۆڕیانهدا نیو ملیۆن بهرمیل رهوانهی توركیا و 300 ههزار بهرمیل رۆژانه رهوانهی بێجی دهكرێت ، و ئهوه ئامانجهكهیان بوو ، دهستبهسهرداگرتنی كهركوك و پالاوگهی بیجی بۆ ئهوهی سهرچاوی نهوت و پالاوگه بهدهستیانهوه بێت ، و هێزهكانی پێشمهرگه كهركوكیان پاراست .
حسێن ئاماژهی بهوه دا كه (ئهمرۆ لای ئێمه زیاتر له یهك ملیۆن عهرهب ههیه له ناوچه سوننهكانهوه و ئێستاش مهسیحییهكان كه له موسڵ و دهشتی نهینهوا ههلاتوون و ئێزدییهكانیش زیاد بوونه ، ئێستا له ههرێم زیاتر له یهك ملیۆن و نیو ئاواره ههیه لهگهل پهنابهره سورییهكان كه ژمارهیان دهگاته چوارێهكی ملیۆن پهنابهر)) . سوپاسگوزارین بۆ پشتگیری نێودهولهتی مرۆیی ، پردێكی ئاسمانی دروست كراوه لهنێوان وولاتانی ئهوروپی و ههولێر بۆ گهیاندنی هاوكاری سهرهڕای ئهوهی بهغدا لهمپهر دروست دهكات له گهیشتنی فرۆكهكانی هاوكاری سهربازی بۆ لای ئێمه بههۆی ئهوهی بواری ئاسمانی (فرۆكهوانی مهدهنی) به دهستی ئهوانه .حكومهتی عێراقی باسی سهروهری دهكات لهكاتێكدا كه هیچی تێیدا نهماوه نه سنوور و نه سهروهری لهدوای ئهوهی داعش گهندهلی و كوشتنی دارشتووه له ناوچهكانی فراوانی عێراق ، ئێمه باوهرمان بهوه ههیه كه پاراستنی سهروهری دروشم نیه بهلكو سهروهری پاراستنی گیانی خهلك و ئاسایشهكهیانه و ئازادكردنی ناوچهكانی وولاته لهژێر دهستی داعش ،.
و لهبارهی بهشداری كورد له حكومهتی داهاتوو ، سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێم ووتی (( برایان له بهغدا پێویسته له دهرسهكانی حكومهتی پێشتر فیر بن بۆ پێكهێنانی حكومهت و بهشداریكردنی خهلكی تر به هێزهوه ، پێویسته له بهرپرسیارهتییهكهیان تێبگهن و بگهنه ئهو باوهرهی كه واقێعی عێراق تهواو گۆڕاوه و فیئهیهك یان مهزههبێك یان نهتهوهیهك ناتوانێ حوكمی ههموو عێراق بكات ، سوننه و كورد و شیعه و مهسیحی و توركمان ههیه ، ئێمه بهشێك دهبین له پرۆسهی سیاسی و حكومهتی داهاتوو و شاندی دانوساندن به سهرۆكایهتی بهڕێز هۆشیار زێباری كۆبوونهكانی له بهغدا دهست پێكردووه بۆ ئهم مهبهسته، ئێمه گهشبینین به ئیرادهی خۆمان و بهوهی بهشێك دهبین له چارهسهر وهكو ههمیشه و بهشیك نین له كێشه .
حسێن زۆر دلگران بوو و ووتی (عهشیرهته عهرهبهكان له ناوچهكانمان و دهروبهرمان سهرهرای ئهو ههمووهی پێشكهشمان كرد پشتگیری داعشیان كرد بۆ كوشتنمان و دزینی ژنهكانمان و لهگهڵ ئهوهشدا ئێمه مروڤایهتیمان لهبیر ناكهین و دژایهتی عهرهب ناكهین و رق و كینهمان له بهرانبهریان نیه و ئایدۆلۆجی دژایهتی عهرهب دروست ناكهین . بهلكو بهردهوام دهبین له ئایدۆلۆجیای خۆمان لهسهر بنهمای لێبوردهیی و خۆشهویستی .
بهلی ئێمه بریندارین له عهرهب ، ئێمه بهرگریمان كردووه له ههموو عێراق و ئۆردن و كوهیت و سعودیه بهوهی شهری داعشمان كردووه به تهنیا و به پشتگیری ئهمریكا و سهرقالمان كردوون له هێرش و فراوانبوونیان بهرهو وولاتانی دراوسێ ، و لهگهڵ ئهوهشدا هیچ وولاتێكی عهرهبی پشتگیری نهكردوین ، جگه له مهملهكهتی ئۆردنی هاشمی كه هاوكاری مرۆیی ناردووه و لوبنان كه وهزیری دهرهوهی ناردووه ، هیچ شتێكیان نهووتووه ، هیچ ههلوێستێك دهرنهچووه تهنانهت ئیدانه كردنی تاوانهكانی داعش و بهوهی كه داعش نوێنهرایهتی ئیسلام و عهرهب ناكات ، ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمریكا و ئهوروپا كه له رووی جوگرافیا و كۆمهلایهتی و مێژوویی لێمان دوورن ئهوان دهستیان كردهوه بۆهاوكاری مرۆیی و سهربازیمان .
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ لهگهڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» لهگهڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول دهكات