سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێز جۆرجیۆ لینگۆ، باڵیۆزى ڤاتیكان له عیراق و شاندێكى یاوه‌رى كرد.
له دیدارێكدا به‌ڕێز باڵیۆزى ڤاتیكان له عیراق دووپاتى كرده‌وه كه ڤاتیكان زۆر له نزیك و به بایه‌خه‌وه به‌دواداچوون بۆ بارودۆخى هه‌رێمى كوردستان و عیراق ده‌كات و سوپاس و پێزانینى ڤاتیكانى بۆ سیاسه‌تى كرانه‌وه و پێشوازیكردنى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى له ئاواره و په‌نابه‌ران و به‌تایبه‌تیش پێكهاته‌ى مه‌سیحى و دابینكردنى ئارامى و سه‌قامگیرى بۆ ئه‌وان، دهربڕى.
هه‌روه‌ها ده‌رباره‌ى بارودۆخى ئێستایان و پێداویستییه‌كانیان له ڕووى په‌روه‌رده‌یى و ته‌ندروستى و نیشته‌جێكردن و لایه‌نه‌كانى دیكه و ئه‌و كار و خزمه‌تگوزارییانه‌ى تا ئێستا پێشكه‌ش به ئاواره‌كان كراوه، پوخته‌یه‌ك پێشكه‌ش به به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران كرا و بۆ ئه‌مه‌ش سوپاس و پێزانینیان بۆ حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه. بۆ قۆناغى ئێستاش جه‌خت له‌سه‌ر گرنگیى مانه‌وه‌ى ئاواره مه‌سیحییه‌كان له هه‌رێمى كوردستان كرایه‌وه.
لاى خۆه‌یه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى جه‌ختى له‌سه‌ر سیاسه‌ت و هه‌ڵوێستى حكوومه‌ت و پابه‌ندیى گه‌ل و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى كوردستان به بنه‌ماكانى پێكه‌وه‌ژیان و كه‌لتوورى لێبورده‌یى و پێشكه‌شكردنى كۆمه‌ك و هاوكارى بۆ ته‌واوى ئاواره و په‌نابه‌ران بێ جیاوازى كرده‌وه، به‌تایبه‌تیش له‌م قۆناغه سه‌خته‌دا كه ڕووبه‌ڕووى ڕێكخراوێكى دڕه‌نده‌ى تیرۆرستى ده‌بینه‌وه.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران هه‌روه‌ها گوتى: له هه‌رێمى كوردستان په‌یامى ئاشتى و پێكه‌وه‌ژیان و لێبورده‌یى ده‌نێرین و خوازیارى ئه‌و ڕۆژه‌ین كه ئاواره و په‌نابه‌ران بگه‌ڕێنه‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵى خۆیان. داوایشى له ئاواره‌كان كرد خۆڕاگر بن تا ئه‌م قۆناغه كاتیه ده‌ڕوا و ئارامى ده‌گه‌ڕێته‌وه شوێنه‌كانیان. هه‌روه‌ها وێڕاى ناردنى سڵاو و ڕێز، پێزانینى خۆى بۆ قه‌داسه‌تى پاپاى ڤاتیكان دووپات كرده‌وه.
له دیداره‌كه‌دا سوپاس و پێزانین پێشكه‌ش به به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران كرا بۆ به‌شداریكردنى له ڕێوڕه‌سمى جه‌ژنى له‌دایكبوونى حه‌زره‌تى مه‌سیحدا و ئه‌و وتاره‌ى له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا پێشكه‌شى كرد كه بووه هۆى هاندانى هه‌موو لایه‌ك بۆ قووڵتركردنه‌وه‌ى گیانى پێكه‌وه‌ژیان و ئاشتى و ته‌بایى و سوپاسى خه‌ڵك و حكوومه‌ت و سه‌رۆك وه‌زیران كرا، بۆ ئه‌و پشتگیرییه‌ى له هه‌رێمى كوردستان له ئاواره مه‌سیحییه‌كان كراوه.
لەیەکەم سەردانیدا بۆ هەرێمى کوردستان، ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت پێشوازى لە بەڕێز ئاتیس سجانتیس باڵیۆزى کۆمارى لاتڤیا لە هەریەک لە تورکیا و ئێران و عێراق کرد کە بە مەبەستى پتەوکردنى پەیوەندیە دوولایەنەکان سەردانى هەرێمى کوردستانى کردبوو.
لەسەرەتاى کۆبوونەوەکەدا، بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت پیڕۆزبایى خۆى ئاراستەى بەڕێزیان وەکو باڵیۆزى تازە دەستبەکاربوو لە عێراق کردو ئامادەیى فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوەى خستەڕوو بۆ هاوکارى و هەماهەنگى لە پێناو پتەوکردنى زیاترى پەیوەندیەکان. هاوکات پوختەیەکى سەبارەت بە هەڵوێست و سیاسەتى هەرێمى کوردستان لە مەڕ پرسە هەنووکەییەکان و سیاسەتى کرانەوە بەڕووى کۆمەڵگاى نیودەوڵەتى و پەیوەندیە دووقۆڵیەکان و رەوشى سیاسى و ئەمنى عێراق و ناوچەکە بەگشتى خستەڕوو.
لەلایەن خۆیەوە وەکو یەکەم باڵێوزى دەستبەکاربوو لە عێراق، بەڕێز ئاتیس سجانیتس خۆشحاڵى خۆى دەڕبڕى بە سەردانەکەى بۆ هەرێمى کوردستان و پاشان چەند سەرەنجێکى سەبارەت بە پەیوەندیەکانى لەگەڵ عێراق و رەوشى سیاسى و ئاسایش و رووبەروو بوونەوەکانى ڕێکخراوى داعش لە ناوچەکە پێشکەشکرد.
لە دوایدا، بەڕێزیان ئاماژە بە سەرۆکایەتى کردنى ووڵاتەکەى لە نیوەى یەکەمى ئەم ساڵى خولى ئەنجوومەنى یەکێتى ئەوروپا کرد کە ئەمەش دەبێتە دەرفەتێک کە ووڵاتەکەى رۆڵى زیاتر لە پێشخسنتى پەیوەندیە ئابوورى و بازرگانیەکانى ووڵاتانى ئەوروپا لەگەل هەرێمى کوردستان بگێڕێت وهەروەها دەبێتە کەناڵێکى گرنگ لە فراوانکردنى هاوکاریە مرۆییەکانی ووڵاتانى ئەندام بۆ ئاوارەکانى هەرێمى کوردستان.
هاوکات، ناوبراو ڕۆڵى سەرکردایەتى هەرێمى کوردستان و هێزەکانى پێشمەرگەى بەرز نڕخاند لە رووبوونەوەى چەکدارانى ڕێکخراوى داعش کە هێزێکى زەمینی باوەڕپێکراوەو لەبڕى هەمووان شەڕ دەکات لەگەڵ ستایشى هەوڵەکانى حکومەتى هەرێم لە پێشوازیکردنى ئەو ژمارە زۆرەى ئاوارەى دەرەکى و ناوخۆییەدا.
پاشان، بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە جەختى لە گرنگى ڕۆڵى سەرکردایەتى ئەنجوومەنى یەکێتى ئەوروپا لەلایەن لاتیڤیاوە کردەوە لە هەماهەنگى کردنى زیاتری ووڵاتانى ڕۆژئاوا بۆ فراوانکردنى هاوکاریە مڕۆیەکانیان بۆ ئاوارەکانى هەرێمى کوردستان بە تایبەتى لەم وەرزى سەرمایە کە ئاوارەکان تێیدا تێپەر دەبن. بەڕێزیان گووتى یەکێتى ئەوڕوپا پێگەو بایەخى گرینگى خۆى هەیە لەسەر ئاستى جیهان و هیوادارین لاتڤیا بە بایەخەوە بڕوانێتە خواست و داخوازیەکانى هەرێمى کوردستان لەڕووى پشتگیرى سەربازى و مرۆیى.
لەکۆتایدا، هەردوولا باسى ئەم میکانیزم و ڕێکارانەیان کرد بۆ تێپەڕکردنى عێراق و ناوچەکە لەم ڕەوشە ئاڵۆزەى کە پێیدا تێپەڕ دەبن.
بەمەستی زیاتر پتەوكردنی پەیوەندیەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و رووسیای فیدڕاڵ ئێوارەی رۆژی دووشەممە نوێنەری تایبەتی سەرۆكی رووسیای فیدراڵ بۆ كاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوەى رووسیا بەرێز میخائیل بۆگدانۆڤ و شاندێكی یاوەری لە رێگەی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر گەیشتە هەرێمی كوردستان و لەلایەن فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت و کاروان جەمال جێگرى بەرپرسى فەرمانگە پێشوازیان لێكرا.
ئەمەو بڕیارە نوێنەری تایبەتی سەرۆكی رووسیای فیدراڵ لەگەڵ گەورە بەرپرسانى هەرێمى کوردستان دیدارو کۆبوونەوە ئەنجام بدات.
سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه، 20-1-2015، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له نێردراوى تایبه‌تى سه‌رۆكى ڕووسیا بۆ ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و ئافریكا و جێگرى وه‌زیرى ده‌ره‌وه به‌ڕێز میخائیل بۆگدانۆڤ و شاندێكى یاوه‌رى كرد كه له ژماره‌یه‌ك له دیپلۆماتكاران و پیاوانى كار و نوێنه‌رانى هه‌ردوو كه‌رتى گشتى و تایبه‌تى ڕووسیا، پێكهاتبوو.
له دیدارێكدا نێردراوى تایبه‌تى سه‌رۆك پوتین ڕایگه‌یاند بۆ ئه‌وه‌ى له نزیكه‌وه ئاگادارى ڕه‌وش و پێشهاته‌كانى عیراق و هه‌رێمى كوردستان بن و له چۆنیه‌تیى په‌ره‌پێدانى هه‌ماهه‌نگیى هاوبه‌ش بۆ به‌ره‌وپێشبردنى زیاترى په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ولێر و مۆسكۆ بكۆڵنه‌وه، سه‌ردانى هه‌رێمى كوردستانیان كردووه. هه‌روه‌ها باس له په‌یوندییه‌كانى نێوان هه‌ردوو گه‌لى كوردستان و ڕووسیا كرا كه ده‌گه‌ڕینه‌وه ناوه‌ڕاستى سه‌ده‌ى ڕابردوو كاتێك ئه‌و سه‌رده‌مه جه‌نه‌راڵ مسته‌فا بارزانى و هاوه‌ڵانى له ڕووسیا ماونه‌ته‌وه.
شه‌ڕى دژى تیرۆرستانى داعش و سه‌ركه‌وتنه به‌رده‌وامه‌كانى پێشمه‌رگه و گرنگى و كاریگه‌ریى هاوپه‌یمانیى نێوده‌وڵه‌تى بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى تیرۆر كه مه‌ترسییه‌كى جیهانییه، به‌شێكى دیكه‌ى دیداره‌كه بوو، تیایدا باس له گرنگیى هه‌ماهه‌نگى و گۆڕینه‌وه‌ى زانیاریى هه‌واڵگرى له نێوان ده‌زگا په‌یوه‌نداره‌كانى عیراق و هه‌رێمى كوردستان و ڕووسیا بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تیرۆرستان كرا و شانده‌كه پشتگیریى ڕووسیایان بۆ هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه. هه‌روه‌ها تیشك خرایه سه‌ر كۆمه‌ك و هاوكارییه‌كانى ڕووسیا بۆ هه‌رێمى كوردستان و به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران سوپاسى ڕووسیاى كرد كه له ڕووى مرۆییه‌وه هاوكاریى هه‌رێمى كوردستانى كردووه و كۆمه‌ك و یارمه‌تیى مرۆیى پێشكه‌ش به ئاواره و په‌نابه‌ران كردووه.
له دیداره‌كه‌دا كارى كۆمپانیا ڕووسییه‌كان له هه‌رێمى كوردستان به‌تایبه‌تیش له بوارى هاریكاریى وزه و سه‌رچاوه سروشتییه‌كاندا، له‌گه‌ڵ كار و چالاكیى كۆمپانیا بارزگانى و وه‌به‌رهێنه‌ره‌كانى ڕووسیا له هه‌رێمى كوردستان تاوتوێ كرا و به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان به چاوى بایه‌خه‌وه ده‌ڕوانێته په‌یوه‌ندییه‌كانى له‌گه‌ڵ ڕووسیا و كۆمپانیا ڕووسییه‌كانیش هه‌موو ده‌رفه‌تێكیان هه‌یه له بواره جیاكاندا له هه‌رێمى كوردستان كار بكه‌ن، هه‌رێمى كوردستانیش ده‌توانێت له زۆر بواردا سوود له ئه‌زموون و پسپۆڕییه‌كانى ڕووسیا وه‌ربگرێت.
له لایه‌نێكى دیكه‌ى دیداره‌كه‌دا، ڕه‌وشى ناوچه‌كه به‌گشتى و بارودۆخى سووریا به‌تایبه‌تى خرایه به‌ر باس و له‌مباره‌یه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى گوتى: كێشه‌ى سووریا له ڕێگه‌ى شه‌ڕه‌وه چاره‌سه‌ر ناكرێت و ده‌بێ له ڕێگه‌ى دیالۆگه‌وه چاره‌سه‌رێكى سیاسیانه‌ى بۆ بدۆزرێته‌وه. كار و چالاكییه‌كانى كونسولخانه‌ى گشتیى ڕووسیا له هه‌ولێر و په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و وڵاتانى دراوسێ، به‌شێكى دیكه‌ى دیداره‌كه بوو. هه‌روه‌ها شاندى ڕووسى خۆشحاڵى و پشتگیریى خۆى بۆ دوایین ڕێككه‌وتنى هه‌ولێر و به‌غدا و هه‌وڵى چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كانى نێوان حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى عیراق دهربڕى.
كۆڕبەندي داڤۆس ئەمڕۆ 21/1/2015 لە وڵاتي سوێسرا دەبەسترێ، بەڵام مەسعود بارزاني، سەرۆكي هەرێمي كوردستان كە وەكو ميوانێكي سەرەكي ئەو كۆڕبەندە داوەتكرابوو، بەشدار نابێ.
فوئاد حوسێن، سەرۆكي ديواني سەرۆكايەتي هەرێمي كوردستان لەسەر هۆكاري بەشدارينەكردني بارزاني لەو كۆڕبەندەدا بە تۆڕي ميديايي رووداوي راگەياند، "سەرۆك بارزاني وەكو ميوانێكي سەرەكي داوەتكرابوو و بڕياربوو لەچەندين پانێڵدا بەشدارببوايە، بەڵام بارزاني دواجار بڕياري دا بەشدار نەبێ".
فوئاد حوسێن ئەوەشي ئاشكراكرد، كە بارزاني "لەبەر شەڕي داعش نەيتواني بەشداربێ و سەرۆك بارزاني گوتي، شەڕێكي قورس هەيە و ناتوانم لەم كات و ساتەدا كوردستان بەجێ بێڵم، بۆيە داواي لێبووردني لە رێكخەراني كۆڕبەندەكە كردووە".
ساڵانە كۆڕبەندي داڤۆس دەبەسترێ، كەتێيدا سەرۆك و كەسايەتي سياسي و بزنسماني گەورە لەسەر ئاستي جيهان بەشداردەبن و باسي دۆخي سياسي و ئابووري جيهان دەكەن. مەسعود بارزاني، سەرۆكي هەرێمي كوردستان لە دووساڵي رابردوو بەشداري لەو كۆڕبەندە كردووە.
سەرۆكي ديواني سەرۆكايەتي هەرێمي كوردستان، كە بەنوێنەرايەتي بارزاني لەو كۆڕبەندە بەشداريدەكات، دەڵێ، "هەموو چاوەكان ئەمجارە لەسەر بارزاني دەبوون، تەنانەت هەموو حكومەتەكاني، كە بڕياربوو لەو كۆڕبەندەدا بەشداربن، داواي بينيني سەرۆك بارزانييان كردبوو، چونكە هەموو دنيا باسي شەڕي داعش دەكات و ئەسڵي شەڕەكەي داعشيش ئێستا لەگەڵ كوردە، بەڵام خودي شەڕەكە وايكرد بارزاني نەتوانێ ئەم ساڵ بەشداربێ".
فوئاد حوسێن گوتيشي "من و فەلاح مستەفا، بەرپرسي فەرمانگەي پەيوەندييەكاني دەرەوەي حكومەتي هەرێمي كوردستان بەناوي هەرێمي كوردستان لەو كۆڕبەندە بەشدار دەبين".
لێرەدا بە گشت لایەك ڕادەگەیێنین كە ئەم ڕەفتارە دژی ویستی خەڵكی ئێزیدی و تێكڕای خەڵكی كوردستانە. شنگال بەشێكی دانەبڕاوی كوردستانە و دامودەزگەی فەرمی و ئیداریی تایبەت بەخۆی هەیە. ئەركی بەڕێوەبردن و یارمەتیدانی خەڵك و گەڕاندنەوەی ئاوارەكان و پاراستنی شنگال لەسەر شانی ئەم دامودەزگەیە و، هیچ كەس و لایەنێك بۆی نییە هیچ جۆرە ئیدارەیەكی كارتۆنی و لەدەروەی ویستی خەڵكی شنگال بەسەر ئەم دەڤەرەدا بسەپێنێت و، بە پێچەوانەوە ڕووبەڕووی كاردانەوەی توند دەبنەوە. خەڵكی خۆشەویستی شنگالیش لەوە دڵنیا دەكەینەوە كە شنگال بە شێوەیەكی فەرمی دەگەڕێتەوە سەر هەرێمی كوردستان.
سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان
17ـی 1ـی 2015
لێرەدا بە گشت لایەك ڕادەگەیێنین كە ئەم ڕەفتارە دژی ویستی خەڵكی ئێزیدی و تێكڕای خەڵكی كوردستانە. شنگال بەشێكی دانەبڕاوی كوردستانە و دامودەزگەی فەرمی و ئیداریی تایبەت بەخۆی هەیە. ئەركی بەڕێوەبردن و یارمەتیدانی خەڵك و گەڕاندنەوەی ئاوارەكان و پاراستنی شنگال لەسەر شانی ئەم دامودەزگەیە و، هیچ كەس و لایەنێك بۆی نییە هیچ جۆرە ئیدارەیەكی كارتۆنی و لەدەروەی ویستی خەڵكی شنگال بەسەر ئەم دەڤەرەدا بسەپێنێت و، بە پێچەوانەوە ڕووبەڕووی كاردانەوەی توند دەبنەوە. خەڵكی خۆشەویستی شنگالیش لەوە دڵنیا دەكەینەوە كە شنگال بە شێوەیەكی فەرمی دەگەڕێتەوە سەر هەرێمی كوردستان.
سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان
17ـی 1ـی 2015
ئەمرۆ قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تەلاری ئەنجومەنی وەزیران پێشوازی لە جان مارك جێرمەن ئەندامی پەرلەمانی فەرەنسا و ئالان كیبخات كۆنسۆلی گشتی فەرەنسا لە هەولێر كرد.
لە دیدارەكەدا رەوشی هەرێمی كوردستان و دواهەمین گۆڕانكاری و شەرانگێزییەكانی تیرۆریستانی داعش دژ بە كورد و هەرێمی كوردستان و ناوچەكەو گەلی فەرەنسا تاوتو كرا.
جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان،نیگەرانی خۆی سەبارەت بە پەلامارە تیرۆریستیەكانی ئەم دوواییە كە دژ بە فەرەنسا و گەلی فەرەنسا ئەنجامدرا، دەربڕی وهاوخەمی و هاوسۆزی خۆی بۆ گەلی فەرەنسا بە وەفدی میوان گەیاند، كە ژمارەیەك لە خەڵكی بێ تاوان بوونەتە قوربانی.
هەروەها، سوپاسگوزاری حكومەتی هەرێمی كوردستانی بە وەفدی فەرەنسا راگەیاند، بۆ تەواوی هاوكارییە سەربازی و مرۆییەكان كە یارمەتی كورد و هەرێمی كوردستانیان داوە.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جه‌خت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات