هەرێمی کوردستان
سەرۆك كۆماری عێراق بەبۆنەی سەركەوتنەكانی پێشمەرگە پیرۆزبایی لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد
ئەمڕۆ شەممە 20ـی 12ـی 2014 بەڕێز فواد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق لەڕێی تەلەفۆنەوە پەیوەندی بە بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد. لەم پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا سەرۆك كۆماری عێراق بە گەرمی پیرۆزبایی لە سەرۆك بارزانی كرد بە بۆنەی ئەو سەركەوتنە مەزنانەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە دەڤەری زووممار و ڕەبیعە و شنگال بەدەستیانهێناوە. هیوایشی خواست لە ئاییندەیەكی نزیكدا تەواوی شوێنەكانی دی لە دەستی تیرۆریستان ڕزگار بكرێن. هەروەها دەستخۆشیشی لە هێزەكانی پێشمەرگە كرد كە قارەمانانە توانیویانە تیرۆریستان تێكبشكێنن و ڕاویان بنێن.
نێچیرڤان بارزانی: كۆمپانیاكانی نەوت متمانەیان پێكردین
به‌هۆی سه‌رقاڵی و پابه‌ندی به چه‌ند كار و چالاكییه‌كی دیكه‌وه، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان به‌شداری له كۆنفرانسی نه‌وت و گازی كوردستاندا له له‌نده‌ن نه‌كرد، كه ڕۆژی 17ی دیسه‌مبه‌ری 2014 ساز كرا، به‌ڵام وته‌ی به‌ڕێزیان پێشكه‌ش به ئاماده‌بووانی كۆنفراسه‌كه كرا. ئه‌مه ده‌قه‌كه‌یه‌تی:
بەشداربوانی بەڕێز،
ئەگەرچی بەداخەوە نەمتوانی ئەمڕۆ لەگەڵتان بم، بەڵام هیوای سەركەوتن بۆ كۆنفرانسی ساڵانەی نەوت و گازی كوردستانی عیراق بۆ ساڵی 2014 دەخوازم. سوپاسی گرووپی CWC دەكەم بۆ ڕێكخستنی ئەم كۆنفرانسە و هیوادارین لە ساڵی داهاتوودا هەمووتان جارێكی دیكە لە هەولێر ببینین.
هەروەك هەمووتان دەزانن، ئێمە لە كۆتاییی ساڵێكی سەخت و زەحمەتداین بۆ هەرێمی كوردستانی عیراق و بۆ هەموو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لە سەرەتادا، دەمەوێ سڵاوێكی گەرم ئاراستەی پێشمەرگە قارەمانەكانمان بكەم كە بەوپەڕی ئازایی و بە ورە و توانایەكی زۆر مەزنەوە، ئەمڕۆ بەرگری لە گەلی كوردستان و دەرەوەی هەرێمی كوردستانیش دەكەن.
هەروەها سەری ڕێز و نەوازش بۆ ئەو پێشمەرگانە دادەنوێنین كە لەپێناو بەرگریكردن له وڵات له چوارچێوەی هەوڵە نێودەوڵەتییەكان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕەگەزپەرستی و تیرۆر، شەهید بوون، ئەوان هەمیشە لە یادی ئێمەدان. هیوای چاكبوونەوەی بەپەلەش بۆ بریندارانی ئەم شەڕە دەخوازین و هیوادارین لە زووترین كاتدا عیراق بەسەر گرفتەكانی خۆیدا زاڵ بێت.
ئامادەبووانی بەڕێز،
وەك دەزانن و ئاگادارن، حكوومەتی هەرێمی كوردستان و گەلی كوردستان لەم ساڵەدا، جگە لە ڕووبەڕووبوونەوە و شەڕی دژی تیرۆریستانی بەناو دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)، دوو تەحەددای دیكەی گەورەش هاتە بەردەمی.
یەكەمیان: هاتنی زیاتر لە 1.5 ملیۆن پەنابەری سووری و ئاوارەی ناوخۆ بۆ هەرێمی كوردستان.
دووەمیان: پەیوەندیی ئاڵۆزی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ حكوومەتی پێشووی بەغدا كە بەداخەوە بەشی هەرێمی كوردستانی لە بودجەی گشتیی عیراقی ساڵی 2014 دا بڕی.
هەر یەكێك لەم گرفتانە بە تەنها، ڕەنگە ببێته هۆكارێك بۆ تێكدانی سەقامگیریی هەر وڵاتێك بە قەبارەی كوردستان لە هەر بەشێكی جیهان، بەڵام هێشتا گەلی ئێمە سوورە لەسەر پاراستنی سەقامگیری و ئاسایش لەم وڵاتەدا.
ئێمە ئێستا، لە ڕێگایەكی تازەداین لەگەڵ بەغدا و خۆشحاڵم بەوەی حكوومەتی تازەی عیراق بە سەرۆكایەتیی سەرۆك وەزیران د. حەیدەر عه‌بادی، خواستی خۆی بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و ڕێكخستنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان نیشان داوە، هیوادارین لە ساڵی داهاتوودا پێشكەوتنی زیاتر لەمبارەیەوە ببینین. هیوامان ئەوەیە لە عیراقدا سیستەمێكی تازەی حوكم ببینین، كە تیایدا هەموو پێكهاتەكانی ئەم وڵاتە لە دەسەڵات و داهاتدا، بەشدار و هاوبەش بن.
دوایین ڕێككەوتنی نێوان ئێمە و بەغدا پەیامێكی ئه‌رێنی بۆ ئێمە هەبوو و ئەوەی نیشان دا كە بەڕێز عه‌بادی بە دۆزینەوەی چارەسەری كارا بۆ ئەو گرفتانەی تا ئێستا لەعیراقدا چارەسەر نەكراون، پابەندە. پێموایە بەڕێز عه‌بادی لەگەڵ من هاوڕایە كە گەلی كوردستان شایستەی ئایندەیەكی گەشترە، شایستەی ئازادی و سەقامگیریی ئابووری و شایستەی دیموكراسیەتی زیاتر و بەهێزترە.
دەتوانین بە پاڵپشتی و یارمەتیی پێشمەرگە و هاووڵاتیانی خۆمان و دۆست و هاوپەیمانانمان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و پیاوانی كار لە ناوەوە و دەرەوەی كوردستان، ئەنجامی باش بە دەست بهێنین و دەتوانین وا بكەین مەزنترین خەون بكەینە ڕاستی. ئەوپەڕی ڕێز و سوپاسمان بۆ كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكانی بواری نەوت كە بە ئەنجامدانی وەبەرهێنان لەم بوارەدا لە هەرێمی كوردستان، متمانەیان پێكردین و بەم كارەشیان ڕێگەیان خۆش كرد بۆ هێنانەدیی لانی كەم بەشێكی خەونەكانمان بۆ ئایندەیەكی گەشتر بۆ گەلەكەمان.
لە كۆتاییدا، پێویستە دان بەوەدا بنێین كە هاوبەشیی پتەو و ستراتیژیمان لەگەڵ توركیا، ڕۆڵێكی گەورەی بۆ سەقامگیری و كەمكردنەوەی بەشێك له سه‌ختییەكانمانی گێڕا، دووپاتیشی دەكەینەوە كه ئەو پەیوەندییە لەگەڵ توركیا و دراوسێی ڕۆژهەڵاتمان ئێران بەهێزتر دەكەینەوە.
جارێكی دیكە هیوای سەركەوتن بۆ كۆنفرانسەكەتان دەخوازم و هیوادارم ئەنجامی باشی لێ بێتە دی.
زۆر سوپاس.
نێچیرڤان بارزانى ده‌ستخۆشى و پیرۆزبایى له پێشمه‌رگه ده‌كات
له دیدارێكدا به‌ڕێز وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى هۆله‌ندا كه جارى یه‌كه‌مه سه‌ردانى هه‌رێمى كوردستان ده‌كات، خۆشحاڵى به سه‌ردانى كوردستان و سه‌رسامیى خۆى به پێشكه‌وتنه‌كانى هه‌رێمى كوردستان نیشان دا و ده‌ستخۆشى له حكوومه‌ت و خه‌ڵكى كوردستان كرد كه له سه‌ره‌تاى ڕاپه‌ڕینى ئازارى 1991 و دواى ڕووخانى ڕژێمى به‌عسه‌وه له 2003، هه‌رێمى كوردستان پێشكه‌وتنى زۆر گه‌وره‌ى به‌خۆیه‌وه بینیوه و له هه‌موو بواره‌كاندا پێشكه‌وتووه.
له دیداره‌كه‌دا دوایین پێشڕه‌و‌ى و سهركهوتنهكانى پێشمه‌رگه له شه‌نگال و ناوچه‌كانى ده‌وروبه‌رى باسیان لێوه كرا و به‌ڕێز وه‌زیرى هۆڵه‌ندى پیرۆزبایى سهركهوتنهكانى له به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران كرد و خۆشحاڵیى خۆى به پێشڕه‌وییه‌كانى پێشمه‌رگه نیشان دا. هه‌روه‌ها پشتگیریى مرۆیى و سه‌ربازیى وڵاته‌كه‌ى بۆ هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه و ئاماژه‌ى به چالاكییه سه‌ربازییه‌كانى هۆڵه‌ندا له شه‌ڕى دژى تیرۆردا كرد و تیشكى خسته سه‌ر به‌شداریكردنى هێزه ئاسمانییه‌كانى هۆڵه‌ندا له‌و هێرشانه‌دا كه هاوپه‌یمانیى نێوده‌وڵه‌تى دژى داعش ئه‌نجامیان ده‌دات. هه‌روه‌ها تیشك خرایه سه‌ر ڕه‌وشى ئاواره و په‌نابه‌ران له هه‌رێمى كوردستان.
په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان و هۆڵه‌ندا به‌شێكى دیكه‌ى دیداره‌كه بوو كه تیایدا هه‌ردوولا خواستى خۆیان بۆ بره‌ودان به‌و په‌یوه‌ندییانه و به تایبه‌تیش له‌و بوارانه‌دا كه بۆ هه‌ردولا گرنكن، دووپات كرده‌وه، وه‌ك بواره‌كانى ئابوورى و بازرگانى و كشتوكاڵ و هاوكارى له كه‌رتى وزه‌دا. هه‌روه‌ها باس له كار و چالاكییه‌كانى كۆمپانیا هۆڵه‌ندییه‌كان له هه‌رێمى كوردستان و چۆنیه‌تیى به‌ره‌وپێشبردن و كاركردنى زیاتریان كرا.
دوایین ڕێككه‌وتنى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرال و هه‌نگاوه‌كان بۆ چاره‌سه‌ركردنى ته‌واوى كێشه‌كانى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا، ڕۆڵى هه‌رێمى كوردستان له بنیاتنانه‌وه‌ى عیراقى دواى 2003 و په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ وڵاتانى دراوسێ، پرسى كورد و پرۆسه‌ى ئاشتى و چاره‌سه‌رى له توركیا، پێشهاته‌كانى ناوچه‌كه و سووریا و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى تیرۆر و كاریگه‌رییه‌كانى شه‌ڕى داعش له ناوچه‌كه، چه‌ند بابه‌ت و ته‌ورێكى دیكه‌ى دیدارى هه‌ردوولا بوون. دواى ئه‌وه‌ش له كۆنگره‌یه‌كى ڕۆژنامه‌وانیى هاوبه‌شدا تیشكیان خسته سه‌ر ناوه‌ڕۆكى دیداره‌كه و وه‌ڵامى رۆژنامه‌نووسانیان دایه‌وه.
له سه‌ره‌تاى كۆنگره ڕۆژنامه‌وانییه‌كه‌دا به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وه‌زیرانى هەرێمی كوردستان، هۆڵەندای بە وڵاتێكی گرنگ بۆ كوردستان له قه‌ڵه‌م دا، بەتایبەتی لەو كاتە سەختانەی سه‌ره‌تاى نه‌وه‌ده‌كان و سه‌ده‌ى ڕابردوو كه هەرێمی كوردستان پیایدا تێپه‌ڕی و لە كاتی ئێستاشدا وەك ئەندامێكی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆرستانی داعش و یارمەتیدانی پێشمەرگەی كوردستان.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی به‌ڕێز كۆندەرس نیشان دا و ئاماژەی بەوەدا كه ئەمە یەكەمجارە وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا سەردانی هەرێمی كوردستان دەكات و گوتی:
بە خێر بێن، ڕۆژتان باش،
خۆشحاڵین ئەمڕۆ بەیانی پێشوازیمان لە جەنابی وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا كرد، كە جەنابیان یەكەمجارە سه‌ردانى كوردستان ده‌كه‌ن و ئێمە ئەم هاتنەی بەڕێزیان بۆ هەرێمی كوردستان بە پشتگیریی گەلی كوردستان و عیراق بە شێوەیەكی گشتی دەبینین. هۆڵەندا یەكێك بووە لەو وڵاتانەی لە سەرەتای ساڵی 1991ـەوە بەشداری لە یارمەتیدانی هەرێمی كوردستان كردووە و بەشێك بووە لە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی ئەوكات بۆ پاراستنی هەرێمی كوردستان و ئێستاش جارێكی دیكە بەشێكە لەو هاوپەیمانییە نێودەوڵەتیەی لە دژی تیرۆریستان هەیە، بۆ پشتگیریی عیراق و هەرێمی كوردستان.
ئێمە لەو كۆبوونەوەیەدا لەسەر كۆمەڵێك تەوەر قسە و باسمان كردووە كە یەكێكیان، چۆنیەتیی مەشقپێكردن و ڕاهێنانی هێزی پێشمەرگە بوو. پرسى دووەمیش: چۆنیەتیی پێشكەشكردنی یارمەتیی مرۆیی و هاوكاری بۆ هەرێمی كوردستان بوو، هەروەها چۆنیەتیی بەشداریكردنی هۆڵەندا لە پێشخستن و یارمەتدانی كوردستان لە ڕووی ئابووریەوە.
بە شێوەیەكی گشتی كۆبوونەوەكەمان زۆر باش بووە، بە ناوی حكوومەتی كوردستان بەخێرهاتنی جەنابی دەكەین، و ئەویش خۆشحاڵیی خۆی دەربڕیوە، بەتایبەتی لەم كاتەدا كە سه‌ردانى كوردستانی كردووە، هاوكاتە لەگەڵ ئەو سەركەوتنانەی هێزەكانی پێشمەرگە لە بەرەكانی شەڕ بەدەستیان هێناوە.
لای خۆیەوە، وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا وێڕای خۆشحاڵی بە سەردانی كوردستان و پیرۆزبایی لە گەلی كوردستان و پێشمەرگە، دووپاتی كردەوە كه وڵاتەكەی هەمیشە لە یارمەتیدانی هەرێمی كوردستان بەردەوام دەبێت، بە تایبەتی لە بواری وزە و كشتوكاڵدا و تیشكی خستە سەر بەرنامەی سەردانەكەی بۆ هەرێمی كوردستان و ئەو دیدارانەی بە نیازە ئەنجامی بدات و گوتی: زۆر سوپاس، جەنابی سەرۆك وەزیران، سوپاسی ئەو پێشوازیەتان لێ دەكەم كە لە من و شاندی هۆڵەندیتان كرد. زۆر خۆشحاڵم بەوەی كە یەكەمجارە سەردانی هەرێمی كوردستان دەكەم، بە ڕەچاوكردنی پردی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و هۆڵەندا، خۆشحاڵین ببینین ئەم پەیوەندییە پێش دەكەوێت و لە دوو قۆناغی جیادا بەیەكەوە بووین، لە نەوەدەكان و ئێستاش.
ئێمە كۆبوونەوەیەكی باشمان لەگەڵ سەرۆك وەزیران و حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەبوو، تیایدا باسمان لە تیرۆری داعش كرد، خۆشحاڵیش بووم بەوەی كۆمەڵگەی ئێوە ئامادەییی خۆی بۆ پێشوازیكردن لە ژمارەیەكی زۆری ئاوارە و پەنابەر نیشان داوە و دەستخۆشی لە گەل و حكوومەتی ئێوە دەكەین، بۆ ئەو پێشوازییە لەو پەنابەر و ئاوارانەی ناوەوە و دەرەوەی عیراق، بە تایبەتى سووریا.
لێرەدا دەمەوێ پیرۆزبایی لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەرۆك وەزیران بكەم بە بۆنەی ئەو سەركەوتنەی لە دژی داعش بەدەستی هێنا لەو ماوەیەی دواییدا. هێزەكانی ئێوە هێزی باش و ئازا و پیشەگەرن و ئەو سەركەوتنانە زۆر مەزن بوون، بە تایبەتى لە شوێنێكی وەك شه‌نگال كە خەڵكێكی زۆری تیادا كوژرا، خەڵكێكیش تووشی ئازار و ئەشكەنجە بوون.
ئێمە لە هۆڵەندا پشتگیرییەكی تەواوی گەلی عیراق دەكەین و لەو چوارچێوەیەشدا لە گەلی كوردستان. لە ڕێگەی فڕۆكەی F16 ـه‌وه كە بەشدارییان لە چالاكییە سەربازییەكان كردووە بۆ شەڕی دژی تیرۆر و لەناوبردنی داعش. لە بەرنامەشماندایە كار بۆ ڕاهێنان و مەشقپێكردنی هێزە سەربازییەكان بكەین لە عیراق و كار بۆ ناردنی 100 ڕاهێنەر و شارەزا لەم بواره‌دا دەكەین. ڕاستە ئێوە هێزی ئازا و شەڕكەرتان هەیە، بەڵام زۆر جار بە هۆی نەبوونی ئامێری تایبەت بۆ پشكنین، بە تایبەتی بۆ پشكنینی مین و بۆمبی چێندراو، تووشی زیان دەبن.
ئێمە لەو گفتوگۆیانەی لەگەڵ سەرۆك وەزیران كردمان، خۆشحاڵین بەوەی باسی زۆر شتمان كرد كە بۆ هەردوولا گرنگن و مایەی خۆشحاڵیمانە هەردوولا پابەندیی خۆمان بەو پرسانە دووپات كرده‌وه كە باسمان لێ كردن و هیوادارین بتوانین پەیوەندییەكانمان زیاتر بەرەو پێشەوە ببەین، بە تایبەتیش لە بواری ئابووریدا. ئێمە چالاكیی بازرگانیی باشمان لێرە هەیە و هیوادارین باشتر و زیاتریش ببن.
هەر لەو كۆبوونەوەیەدا باسی پرسی وزەمان كرد و باوەڕی تەواوم هەیە كە دەرفەتی زۆر هەیە بۆ هۆڵەندا و حكوومەتی هەرێمی كوردستان كە خۆی، خۆی بەڕێوە دەبات، بتوانین پەیوەندییەكانمان چاكتر و چالاكتریش بكەین. هاوبەشیمان بۆ شەڕی دژی داعش دەبێتە هۆی ئەوەی پەیوەندییەكانمان زیاتر و درێژتر و بەردەوامتریش بن.
پاش نیوەڕۆی ئەمڕۆش سەردانی كامپێك دەكەم كە ڕێكخراوی MAG كاری لەسەر دەكات بۆ هۆشیاركردنەوە و ئاگاداربوون لە زەرەر و زیانەكانی مین. هەروەها سەردانی كامپی بەحركەش دەكەم، لەو سەردانانەشدا ئێمە هۆشداری دەدەینە هاووڵاتیان كە لە مەترسییەكانی مین و بۆمبی چێندراو ئاگادار بن و زۆر بە پەرۆشەوەم جارێكی دیكە بگەڕێمەوە كوردستان، لە بارودۆخێكدا كە ترس و نیگەرانیی داعشی تیادا نەمابێت.
من لە یەكەمین سەردانمدا بۆ هەولێر دیدێكی باش و ئه‌رێنیم لەبارەیەوە وەرگرت و بە بەراوردكردن لەگەڵ بارودۆخی نالەباری ئەوسای ناوچەكە لەساڵی 1991 و دوای ڕووخانی ڕژێم لەساڵی 2003، پەرەسەندنەكانی هەرێمی كوردستان سەرنجیان ڕاكێشام و هیوادارم جارێكی دیكە بێمە ئێرە و پێشكەوتنی زیاتریش ببینم.
به‌ڕێز وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا لە وەڵامی پرسیارێكدا لەبارەی بەشداریی وڵاتەكەیه‌وه لە شەڕی دژی داعش، ڕوونى كرده‌وه كه فڕۆكەی F16 ی تایبەت بە سوپاسی هۆڵەندا، چالاكانە بەشداریی شەڕی دژی داعشیان كردووە و پاڵپشتیی پێشكەوتنەكانی پێشمەرگەی كردووە، ئەمە جگە لە دابینكردنی جلوبەرگ و كەرەستەی پێویست بۆ پێشمەرگە، كه ئەمەش ورەی زیاتر بە پێشمەرگە دەدات. هاوكات باسی لە بەرنامەی ڕاهێنان و مەشقی تایبەتی لە ڕێگەی وڵاتەكەیانەوە بۆ پێشمەرگە كرد و دووپاتی كردەوە ئەوان دەیانەوێ هەوڵەكانیان لەمبارەیەوە پیشەگەرانە بێت.
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستانیش لە وەڵامی پرسیارێكدا لەبارەی وادەی مەشقپێكردنی پێشمەرگە له لایەن هۆڵەنداوە كە بۆ ماوه‌ى ساڵێكە و ده‌كرێت نوێ بكرێته‌وه یان نا؟، گوتی: بەشداریكردنی هۆڵەندا یارمەتیدەرێكی باشە بۆ هەرێمی كوردستان لەم بوارەدا. كارەكە دەستپێكێكی باشە بۆ یەك ساڵ بەپێی بڕیاری پەرلەمانی هۆڵەندا و حكوومەتیش پێیەوە پابەندە و ئەگەر دوای ئەوە پێویست بوو، ده‌كرێ داوای زیاتر مانەوەیان بكەین بۆ یارمەتیدانی زیاتری پێشمەرگە.
وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا ڕوونی كردەوە، وڵاتەكەی یەكێكە لە وڵاتە كۆمەكبەخشە گەورەكانی جیهان لە ڕووی پێشكەشكردنی یارمەتیی مرۆییه‌وه بۆ ئاوارەكانی ناوخۆ كە لە ئاكامی تیرۆری داعش، یانیش بە هۆكاری دیكەوه لە ناوچەكە، ئاوارە بوون. ئاشكراشی كرد كه لە میانی ساڵی 2014 دا وڵاتەكەی زیاتر لە 100 ملیۆن دۆلاری خه‌رج كردووە و لە ساڵی داهاتووشدا ئه‌م بڕه هاوكارییه زیاتر دەبێت. هه‌روه‌ها باسى له‌وه كرد كە بۆ عیراق نزیكەی 17 ملیۆن یارمەتیی مرۆیی هەبووە، ئەمە جگە لە هاتنی دوو كاروانی دیكەی یارمەتیی مرۆیی.
هەروەها گوتی : ئێمە بە ڕوونی بە پەرلەمانمان ڕاگەیاند، ئەو پارەیەی تەرخان كراوە، مەشق و ڕاهێنانی پێشمەرگە دەگرێتەوە لە هەرێمی كوردستان، ئەمە جگە لە هێزی سەربازیی تایبەت لە بەغدا و جگە لە چالاكییە ئاسمانیەكانیش بۆ پاڵپشتیی هێزەكانی پێشمەرگە.
هاوكات وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا ستایشی پێشكەوتنی ئابووریی هەرێمی كوردستانی كرد كە لە كاتێكی سەختدا هاتوونەتە دی و خۆشحاڵیی خۆیشی بە گەیشتنی هەولێر و بەغداى بە ڕێككەوتنی سەرەتایی بۆ چارەسەركردنی گرفتەكانی نێوانیان نیشان دا و بە ڕێگایەكی نوێی لە قەڵەم دا بۆ دەستپێكردنەوەی چالاكیی ئابووری و بازرگانی و دووپاتیشی كردەوە هۆڵەندا لەم بوارەدا دەتوانێت زۆر شت پێشكەش بكات.
لە بارەی سەركەوتنەكانی پێشمەرگەش لەدەڤەری شه‌نگال، به‌ڕێز سەرۆك وه‌زیران دەستخۆشی لە پێشمەرگە كرد و سوپاسی كردن كە لەم پرۆسەیەدا بەشدار بوون و گوتی: ئێمە سڵاو بۆ پێشمەرگە قارەمانەكان دەنێرین، دەستیان، چاویان ماچ دەكەین و دەشزانین كارێكی زۆر سه‌ختیان كرد، بەڵام زۆر بە سەركەوتوویی، وەك دەشزانن ئەم پرۆسەیە بە سەرپەرشتیی ڕاستەوخۆی جەنابی سەرۆك بارزانی بووە و لە هەموو شوێنەكانیش جەنابیان بە وردی چاودێری كردە و ئۆپەراسیۆنەكانی پێشمەرگه‌ى كردووە، بەڵام شه‌نگال بۆ ئێمە وەكوو كورد پرسێكی یەكجار زۆر گرنگە و تەنانەت بۆ جەنابی سەرۆكیش گرنگ بوو خۆی لەو مەسەلەیەدا بەشدار بێت.
سوپاس بۆ خوا ناوچەیەكی یەكجار زۆر لە دەستی ئەوان ڕزگار بوو، هه‌رچه‌نده تا ئێستا ناوشارى شه‌نگال بە تەواوی كۆنترۆڵ نەكراوە، بەڵام پێشڤەچوون هەیە و بە هیوای ئەوەین پەنا بەخوا لە زووترین كاتدا گوێمان لە هەواڵی خۆش ببێت و ئەمەش زیاتر بۆ فەرماندە سەربازیەكانی ئەوێ بەجێ دەهێڵم تا ئەوان قسەی لەسەر بكەن. بەڵام بە شێوەیەكی گشتی لە ماوەى ڕابردوودا ئەم سەركەوتنە یەكێك بووە لەو سەركەوتنە گەورانەی پێشمەرگە بە دەستی هێناوە و ئەمڕۆ هەم جەنابی وەزیر و جەنابی سەرۆك كۆمارى عیراق و سەرۆك وەزیران عه‌بادی، پیرۆزباییى ئه‌م سەركەوتنەیان كرد و ئەم سەركەوتنەش نەك تەنها بۆ كوردستان، بەڵكوو بۆ هەموو عیراقیش یەكجار زۆر گرنگ بووە.
لە بارەی ئایندەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیداری هەرێمی كوردستانیشه‌وه، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی: گرنگترین شت ئەوە بوو ئەو ناوچانە لە دەستی تیرۆریستانی داعش پاك كرانەوە، ئەمە لە بەرژەوەندیی عیراق و هەرێمی كوردستان و هەموو لایەكدایە. بۆ ئێمە جارێ ئەمە گرنگ بوو، لەبارەی گەڕانەوەشیانه‌وه بۆ هەرێمی كوردستان، ئه‌وا دەستووری عیراق ئەم پرسەی دیاری كردووە و نەخشەڕێگای بۆ جێبەجێكردنی داناوە و ئێمەش پابەندی ئەم ماددە دەستووریە دەبین. پاككردنەوەی ئەم ناوچانە لە تیرۆریستانی داعش بێگومان لە بەرژەوەندیی هەرێمی كوردستان و عیراق و هەموو پێكهاتەكانی عیراقدا دەبێت.
نێچیرڤان بارزانی و ئه‌ردۆغان كۆبوونه‌وه
ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ 19ی دیسه‌مبه‌ری 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، له كۆشكی كۆماریی نوێی سه‌رۆكایه‌تیی كۆماری توركیا ’’ئاك سارای’’، له لایه‌ن به‌ڕێز ڕه‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردۆغان سه‌ركۆماری توركیاوه پێشوازی لێكرا.
له كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا بارودۆخ و ڕه‌وشی ئێستای عیراق و ناوچه‌كه به گشتی و پێشهاته‌كانی جه‌نگی دژی تیرۆر و پێشڕه‌وییه‌كانی دوو ڕۆژی ڕابردووی پێشمه‌رگه له ده‌وروبه‌ری شه‌نگال و ناوچه‌ی زوممار تاوتوێ كرا و به‌ڕێز ئه‌ردۆغان وێڕای ده‌ربڕینی خۆشحاڵی به سه‌ركه‌وتنه‌كانی پێشمه‌رگه، هه‌روه‌ها هیوای سه‌ركه‌وتن و پێشڕه‌ویی به‌رده‌وامی بۆ پێشمه‌رگه خواست.
دوایین ڕێككه‌وتنی نێوان حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و حكوومه‌تی فیدرالی عیراق، به‌شێكی دیكه‌ی دیداره‌كه بوو. له‌مباره‌یه‌وه به‌ڕێز ئه‌دۆغان پیشتگیریی خۆی بۆ ڕێككه‌وتنه‌كه دووپات كرده‌وه و ده‌ستخۆشی له هه‌ردوولا كرد، هه‌روه‌ها هیوای خواست ڕێككه‌وتنه‌كه ببێته سه‌ره‌تای چاره‌سه‌ركردنی ته‌واوی كێشه‌كانی هه‌ولێر و به‌غدا.
به‌ڕێزان نێچیرڤان بارزانی و ئه‌ردۆغان، په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌ولێر و ئه‌نقه‌ره‌شیان خسته به‌ر باس و داكۆكییان له فراوانكردن و بره‌ودانی زیاتر به په‌یوه‌ندییه‌كان كرده‌وه، به تایبه‌تیش له‌و بوارانه‌دا كه بۆ هه‌ردوولا جێگه‌ی بایه‌خن.
نێچیرڤان بارزانی و داوودئۆغلو ڕه‌وشی عیراق و كوردستان تاوتوێ ده‌كه‌ن
پێشنیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ هه‌ینی 19ی دیسه‌مبه‌ری2014 ، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان له ئیستانبول له لایه‌ن به‌ڕێز ئه‌حمه‌د داوود ئۆغلو سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیاوه پێشوازی لێكرا.
له كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا بارودۆخی ئێستای عیراق و ناوچه‌كه و پێشهاته سه‌ربازییه‌كان و شه‌ڕی دژی تیرۆر و ئه‌و سه‌ركه‌وتن و به‌ره‌وپێشچوونانه‌ی ئه‌م ڕۆژانه له لایه‌ن پێشمه‌رگه‌ی كوردستانه‌وه، له ناوچه‌كانی زوممار و ده‌وروبه‌ری شه‌نگال به ده‌ست هاتوون، تاوتوێ كران و باس له پێشڕه‌وه‌ییه به‌رده‌وامه‌كانی پێشمه‌رگه و كۆنترۆڵكردنه‌وه و ده‌رهێنانی ئه‌و شوێنانه له ده‌ستی داعش، كرا.
له به‌شێكی دیكه‌ی كۆبوونه‌وكه‌دا، دوایین ڕێككه‌وتنی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا خرایه به‌ر باس و به‌ڕێز داوود ئۆغلو وێڕای ده‌ربڕینی خۆشحاڵیی خۆی به‌و ڕێككه‌وتنه، ده‌ستخۆشی له هه‌ردوولا كرد و هیوای خواست ئه‌م ڕێككه‌وتنه كه به‌شێك له كێشه‌كانی هه‌ولێر و به‌غدا چاره‌سه‌ر ده‌كات، ببێته هانده‌رێك بۆ ئه‌وه‌ی هه‌موو كێشه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و حكوومه‌تی عیراق، چاره‌سه‌ر بكرێن.
تاوتوێكردنی په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان و توركیا به‌شێكی دیكه‌ی كۆبوونه‌وه‌كه بوو، كه تیایدا هه‌ردوولا داكۆكییان له‌سه‌ر بره‌ودانی زیاتر و فراوانكردنی بواره‌كانی په‌یوه‌ندییه‌كان كرده‌وه و كۆك بوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه به‌رده‌وامیی سه‌ردان و دیداره‌كان له نێوان هه‌دوولادا، بۆ ئاڵوگۆڕی بیروڕا و تێڕوانینی هه‌دوولا له‌سه‌ر پرسه‌كان و پته‌وكردنی په‌یوه‌ندییه‌كان، هاوكار ده‌بێت.
ئه‌مه‌و بڕیاره ئێواره‌ی ئه‌مڕۆش له ئه‌نقه‌ره‌ی پایته‌ختی توركیا، هه‌ردوو به‌ڕێزان نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان و ڕه‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردۆغان سه‌ركۆماری توركیا، كۆببنه‌وه.
نێچیرڤان بارزانى، پێشوازى له شاندێكى كۆنگرێسى ئه‌مه‌ریكى كرد
پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 18ى دیسه‌مبه‌رى 2014، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له شاندێكى چواركه‌سیى كۆنگرێسى ئه‌مه‌ریكى به سه‌رۆكایه‌تیى به‌ڕێز كۆنگرێسمان دانا ڕۆهره‌بارچه‌ر كرد.
له دیدارێكدا شاندى كۆنگرێس سوپاس و پێزانینى ئه‌مه‌ریكایان بۆ خه‌ڵك و پێشمه‌رگه‌ى كوردستان دووپات كرده‌وه كه بوێرانه و ئازایانه به‌رامبه‌ر تیرۆر و تیرۆرستان وه‌ستاونه‌ته‌وه و توانیویانه له شه‌ڕێكدا خۆڕاگر بن كه له برى هه‌موو جیهانى ئازاد ده‌كرێت. شه‌ڕ دژى ئه‌و تیرۆرستانه‌ى كه ئه‌گه‌ر باڵاده‌ست ببن، ده‌بنه مه‌ترسى بۆ سه‌ر ته‌واوى مرۆڤایه‌تى. بۆیه سوپاس و ده‌ستخۆشى و پێزانینى ئه‌مه‌ریكا و جیهانیان بۆ پێشمه‌رگه‌ى كوردستان دووپات كرده‌وه و ڕایانگه‌یاند هه‌ر ئه‌مه له پێشمه‌رگه پێشبینى و چاوه‌ڕێ ده‌كرا كه وێڕاى توانا سنوورداره‌كانى، ده‌سپێشخه‌رى بخاته‌وه ده‌ستى خۆیه‌وه.
شانده‌كه باسى له‌وه‌ش كرد سه‌ردانیان بۆ هه‌رێمى كوردستان بۆ ئه‌وه‌یه لێكۆڵێنه‌وه له بارودۆخ و گرفت و پێداویستییه‌كان بكه‌ن و ڕاستیى ڕه‌وشه‌كه وه‌ك خۆى بگه‌یه‌ننه ده‌سه‌ڵاتى وڵاته‌كه‌یان و ئه‌وه‌ى له توانادا بێت هاوكاریى هه‌رێمى كوردستان له هه‌موو بواره‌كاندا بكرێت. هه‌روه‌ها تیشكیان خسته سه‌ر ئه‌وه‌ى كه ئاگادارى ئه‌وه‌ن كوردستان و پێشمه‌رگه له ڕیزى پێشه‌وه‌ى به‌ره‌نگاریدان و ڕه‌وشه‌كه قورسه، پێزانینى خۆیشیان بۆ حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ده‌ربڕى كه پێشوازییان له ئاواره مه‌سیحى و ئێزدییه‌كان كردووه و ئارامى و ئاسایش و بژێوى ژیانیان بۆ دابین كردوون. شانده‌كه هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا و هه‌رێمى كوردستان و وڵاتانى دراوسێى تاوتوێ كرد.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان سوپاسى ئه‌م سه‌ردانه‌ى شاندى كۆنگرێسى ئه‌مه‌ریكى كرد و دووپاتى كرده‌وه كه تا ئه‌م جۆره سه‌ردانانه زۆر بن، له‌یه‌كگه‌یشتنى زیاتر و ڕاستیى ڕه‌وشه‌كه وبارودۆخى هه‌رێمى كوردستان باشتر ڕوون ده‌بێته‌وه. هه‌روه‌ها سوپاسى ئه‌مه‌ریكاى كرد كه هێزه ئاسمانییه‌كانى بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى تیرۆرستان و پشتگیریى پێشمه‌رگه به كار هێنا، به‌ڵام پێشمه‌رگه پێویستى به هاوكاریى زیاتر و چه‌كى قورس و ڕاهێنان هه‌یه.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران هه‌روه‌ها باسى له ڕێككه‌وتنى هه‌ولێر و به‌غدا كرد و ڕایگه‌یاند ئه‌م ڕێككه‌وتنه ده‌رفه‌تێكه بۆ ئه‌وه‌ى چاره‌سه‌رى گونجاو بۆ هه‌موو كێشه سیاسى، سه‌ربازى و ئابوورییه‌كان بدۆزێته‌وه كه له ئه‌نجامى سیاسه‌ته هه‌ڵه‌كانى حكوومه‌تى پێشوو هاتوونه‌ته‌وه ئاراوه و پشتگریى هه‌رێمى كوردستانى بۆ حكوومه‌تى فیدرال دووپات كرده‌وه. ده‌رباره‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانیش له‌گه‌ڵ وڵاتانى دراوسێ، ڕایگه‌یاند: حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان خوازیارى په‌یوه‌ندیى دۆستانه‌یه له‌گه‌ڵ وڵاتانى دراوسێ و جیهان، هه‌روه‌ها جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان پێویستى به هاوكاریى زیاترى مرۆیى هه‌یه.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- هه‌رێمى كوردستان و ئێران جهخت له بره‌ودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ له‌گه‌ڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» له‌گه‌ڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی هه‌ولێر کۆبۆوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول ده‌كات