جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم و باڵیۆزی فەرەنسا لە عیراق، هاوڕابوون کە بۆ باشترکردنی لایەنی ئابوری و سیاسی و سەربازیی، هەرێم و ناوچەکە پێویستیان بە پلانی تۆکمە هەیە.
لە کۆبوونەوەی نێوان بەرێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و مارک بێرتی باڵیۆزی فەرەنسا لەعیراق و ئاڵان گێبرات کونسوڵی فەرەنسا لە هەرێمی کوردستان، باس لە هەماهەنگی و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و وڵاتی فەرەنسا و بارودۆخی سەربازی و سیاسی و ئابوری هەرێمی کوردستان و ناوچەکە کرا.
لە بەشێکی قسەکانیدا باڵیۆزی فەرەنسا لەعیراق ووتی: تیرۆریستانی داعش تەنها بۆ کوردستان هەڕەشە نین، بەڵکو بۆ ئێمەو بۆ هەموو جیهان هەڕەشەن، بۆیە دۆخەکە پێویستی بە هەماهەنگی نێودەوڵەتی هەیە.
لە دیدارێکدا کە فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان تیایدا ئامادەبوو، گفتوگۆ لەبارەی چۆنێتی بەرەنگاربوونەوەو ئاستەنگییەکانی ئەم قۆناغە کرا.
هەر لەو کۆبوونەوەیەدا کە ئەمڕۆ لە تەلاری ئەنجومەنی وەزیران بەرێوەچوو، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ووتی: هەموولا دڵخۆشیین بە پەیامی سیاسی و پشتگیرییە سەربازیی و مرۆییەکانی وڵاتی فەرەنسا و هەروەها رایگەیاند: بۆ پێکەوە ژیانێکی دروست و دەربازبوون لە قەیرانەکان، عیراق پێویستی بە مۆدێلێکی سیاسی نوێ هەیە.
لە تەوەرێکی تری قسەکانیدا قوباد تاڵەبانی ووتی: لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریستاندا، هەموو وڵاتان پێمان دەڵێن دەستتان خۆش بێت، بەڵام هەرێمەکەمان تەنها پێویستی بە قسەی خۆش نیە، پێویستمان بە هاوکاری پەلە و بەردەوام هەیە، بەتایبەتی لە بوارەکانی ئابوری و مرۆڤایەتییدا.
هەر لە کۆبونەوەکەدا، هەردوولا هاوڕابوون کە لە ئێستادا بۆ رووبەرووبوونەوەی زیاتری تیرۆریستان، پێویستمان بە پلانی تۆکمە هەیە بۆئەوەی لایەنی ئابوری و سیاسی و سەربازی باشتر بکرێت و تەواوی ئەو جەنگە دەرونییانە کۆنترۆڵ بکرێت، کە بەردەوام ئاراستە دەکرێن.
وەزیری پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان ستایشی رۆڵی فەرەنسای كرد بۆ پاڵپشتیكردنی هێزی پێشمەرگە وسەردانی ئەم دواییەی شاندی وەزارەتەكەی بۆ فەرەنسا ودیداریان لەگەڵ سەرۆكی ئەم وڵاتە وكاربەدەستانی بەسەركەوتوو وبەرهەمدار وەسفكرد.
مستەفا سەید قادر، وەزیری پێشمەرگە لە دیمانەیەكی تایبەت لەگەڵ ماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئاماژەی بەوەدا كه پاڵپشتی ئەم وڵاتە بۆ هەرێمی كوردستان گرنگی خۆی هەیە له‌و كاته‌ی كە هێزی پێشمەرگە لەدژی هێزێكی تێرۆریستی نێودەوڵەتی دەجەنگێ كە هەڕەشە لەهەموو جیهان دەكات وبە ئه‌ركی هەموو وڵاتانی زانی پاڵپشتی پێشمەرگە بكەن.
فەرەنسا بەڵێنی پشتیوانی زیاتری پێداوین
وەزیری پێشمەرگە ئاماژەی بەوەدا كه شاندی وەزارەتەكەیان، كە لەسەر ئاستی وەزیر وبەرپرس وفەرماندە مەیدانیەكانی بەرەكانی شەڕ بوو، لەمیانەی دیدارەكانیدا توانی ڕونیەكی باش بە لایەنی فەرەنسی بدات لەبارەی هەلومەرجی شەڕ وبەرەكانی شەڕ وگوتی، فەرەنسا كە تا ئێستا بە چەك وتەقەمەنی وناردنی راوێژكاری سەربازی لەو شەڕەدا پشتیوانی پێشمەرگەی کردووە، بەڵێنی زیاتری پێداین وئێمەش داوای پاڵپشتی زیاترمان لێكردن، چونكە شەڕەكە قورسە وناهاوسەنگە وبەردەوامە.
هاوكات ئەوەشی خستەڕوو كە بێرنارد هێنری لێڤی كە فەیلەسوف ونووسەرێکی بەناوبانگی فەرەنسایە دوای سەردانی بۆ هەرێمی كوردستان لە مانگی شوباتی رابردوو، پوختەیەکی لەبارەی بارودۆخی كوردستانەوە وگرنگی یارمەتیدانی زیاتری هێزی پێشمەرگە پێشكەشکرد بە سەرۆکی فەرەنسی، فرانسوا هۆلاند. ئەم دەستپێشخەرییە بوو بە بناغەیەك بۆ ئەو دیدارەی لە فەرەنسا لەگەڵ سەرۆک وبەرپرسانی باڵای سیاسی وسەربازیدا كرا.
رۆڵی ئەڵمانیا ووڵاتانی تر
مستەفا سەید قادر تیشكی خستە سەر ئەم راستییەی کە ئەڵمانیاش رۆڵی هەبوور لەیارمەتیدان وپاڵپشتیكردنی پێشمەرگە، بەتایبەتی بەپێدانی چەكی میلان كە رۆڵێكی زۆر گەورەی لە لەناوبردنی تیرۆریستان هەبوو، وە هەروەها بە مەشقپێكردنی پێشمەرگە وسەردانی وەزیری بەرگری وچەندین شاندی ئەم وڵاتە بۆ هەرێم. ئەمەش جگە لەبەشداریكردنی هەرێمی كوردستان لەكۆنفڕانسی باڵای ئاسایشی نێودەوڵەتی بەسەرۆكایەتی بەڕێز مسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، کە لە میونیخ سازکرا. لەم بارەیەوە گوتی، بێگومان ئەڵمانیاش لەو بارودۆخەدا گرنگی خۆی هەیە وئەوانیش چەندینجار وەڵامی ئەرێنی داواكاریەكانی ئێمەیان داوە وپێشبینیش دەكەین ئەلمانیا ووڵاتانی دیكەش شاندی وەزارەتی پێشمەرگە داوەت بكەن وئەوانیش شاندی خۆیان بنێرن بۆ زیاتر پشتیوانیكردنی پێشمەرگە.
نەوەد وپێنج لە سەدی خاكى ژێر دەستی داعش ئازادكراوە
وەزیری پێشمەرگە ئاماژەی بەوەدا کە ئێستا زیاتر لە 95 لەسەدی ئەو خاكەی کوردستان کە لەژێردەستی داعشدا بووە كەوتۆتەوە ژێر دەستی پێشمەرگە ومەترسی داعش دوور كەوتۆتەوە. بەڵام ئەمەش واتای ئەوە نیە كە مەترسی ئەو تیرۆریستانە بەسەر هەرێمی كوردستاندا نەماوە.
دەربارەی ئەرك وكاری وزارەت، بەتایبەتی لەو بارودۆخەی ئێستا كە هەرێمی كوردستان لەشەڕدایە بەرامبەر تیرۆریستانی داعش، وەزیری پێشمەرگە گوتی: هێزەكانی پێشمەرگە وئاسایشی ناوخۆ بەپۆلیس وئاسایشەوە وخەڵكی خۆبەخش وپێشمەرگەی خانەنشین وهەردوو یەكەی 70 و 80 هەموویان لەژێر یەك چەتر ویەك فەرماندەییدان كە فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكان سەرپەرشتی دەكات كە ئەویش جەنابی سەرۆكی هەرێمە. بۆیە هەر هێزێك لەدەرەوەی ئەم چوارچێوەیەدا بێت، بەپێی سیاسەتی حكومەتی هەرێم وسیاسەتی گشتی هەرێمی كوردستان رێگەی پێنادرێت، جا لەهەر چ هێز ولایەنێك بێت.
لەماوەی رابردوودا پلانێكمان هەبوو برایانی ئێزدی ومەسیحی وكاكەیی وتوركمان وشەبەكیش كە ویستیوویانە وەكو پێشمەرگە یان لەپاراستنی ناوچەكانیان بەشداری بكەن هەر لەچوارچێوەی ئێمەدا بووە ویەكەی تایبەتمان بۆ كردوون ولەلایەن ئێمەشەوە مەشقیان پێكراوە وپێداویستیشیان بۆ دابینكراوە ونێردراونەتە بەرەكانی شەڕ.دووپاتیشیكردەوە هەرێمی كوردستان پێویستی بەهیچ هێزێكی دیكە نیە.
رێكخستنەوەی هێزەكانی پێشمەرگە
رێكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە كە خاڵێكی گرنگی نێو كارنامەی كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێم بوو هەروەها یەكخستنی هەموو ئەو یەكە وهێزانەی ناوی پێشمەرگەیان هەڵگرتووە، وەك وەزیر ئاماژەی پێدا، كار وئەركێكی دیكەی گرنگی سەرشانی وەزارەتە بەوەی كە هێزی چەكداری كوردستان لەچوارچێوەی حزبی وسیاسی بێتە دەرەوە وببێتە هێزێكی حكومی ونیشتیمانی وهەر تاكێكی سەر بەو هێزە لەهەر چ حزب ولایەن ونەتەوە وئایینێك بێت بۆی هەبێت بگاتە بەرزترین ئاستی پلەبەندی سەربازی وهەر كار وئەركێك وەربگرێت بەپێی توانا ولێ وەشاوەیی لەسەر بنەمای هاوڵاتیبوون.
بەپێی وتەی وەزیری پێشمەرگە، شەڕی داعش رێگر بوو لەوەی پرسی یەكخستنەوەی پێشمەرگە دوا بكەوێت، بەڵام هەنگاوی بچووكیش نراون وبەپێویستیشی زانی بەزووترین كات ئەم كارە بكرێت ولەو بارودۆخەدا یەكبوونی هێزێکی نیشتیمانی بەپێویستیەكی گرنگ زانی، بەتایبەتی بۆ بەرەنگاربوونەوەی مەترسیەكان وقۆستنەوەی دەرفەتی پاڵپشتی نێودەوڵەتی بەهەبوونی یەك گوتاری سیاسی نیشتیمانی بەوەلانانی هەموو جیاوازیە حزبی وئایینی ونەتەوەییەکان.
مستەفا سەید قادر رەتیكردەوە "هیچ لایەنێكی سیاسی لەبەردەم یەكگرتنەوەی پێشمەرگە ورێكخستنی هێزەكانی راستەوخۆ رێگری نیشاندابێت یان تەگەرەی دروست کردبێت." هەبوونی لێدوانی جیاجیای بە هەڵوێستی تاكە كەسی لەقەڵەمدا.
دڵنیاکردنەوەی هاوڵاتیان
لەبارەی بارودۆخی بەرەكانی شەڕیش وەزیری پێشمەرگە ئاماژەی بەوەدا كە رۆژانە داعش پەلاماری پێگە وسەنگەرەكانی پێشمەرگە دەدات وهێزەكانی پێشمەرگەش بەرپەرچیان دەدەنەوە ورێگریش لەپێشڕەوییەكانیان دەكەن. ئێستا پێشمەرگە باش شارەزای تاكتیکەكانی داعش بووە وهاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانی لەوە دڵنیا كردەوە كە پێشمەرگە دەتوانێ پارێزگاری لەهەرێمی كوردستان بكات ونیشانیشیدا هەرجارە وگرفتێك لەشوێنێكدا رووی دابێت بەشێوەیەكی خێرا چارەسەر كراوە.
ئازادكردنی شنگال
وەزیری پێشمەرگە ئاشكرایكرد پلانی ئازادكردنەوەی شنگاڵ لەئارادا هەیە، بەڵام پلانەكە دواخراوە بۆ ئەو كاتەی كە بتواندرێ بەرگریی تەواو لەو خاكە ئازادكراوە بكرێت وخەڵكی ئەو ناوچانەش بگەڕێنەوە شوێنی خۆیان، دووپاتیشیكردەوە پرسی رزگاركردنی مووسڵیش كاریگەری بەسەرەوە هەیە كە گرنگی بۆ خودی هەرێمی كوردستانیش هەیە چونكە دەركردنی داعش لەمووسڵ دەبێتە مایەی سەقامگیری هەرێمی كوردستانیش وئەوەشی خستەڕوو كە گرتنەوەی مووسڵ بەتەنها بەپێشمەرگە ناكرێت.
فەلاح مستەفا بە نوێنەرايەتى سەرۆکى هەرێمى کوردستان و حکومەتى هەرێمى کوردستان بەشدارى رێپێوانە جەماوەرييەكەي پاريسى کرد کە ئەمڕۆ يەک شەممە بە بەشداري فرانسوا ئۆلاند سەرۆكي فەرەنسا و زياتر لە 50 سەرۆک وڵاتاني جيهان بە ناوى (رێپێوانى کۆمارى) دژي کردەوە تيرۆرستيەکانى پاريس تيرۆر بەڕێوەچوو.
نوێنەرى سەرۆک بارزانى و حکومەتى هەرێم، فەلاح مستەفا، بە ياوەرى عەلى دۆڵەمەڕى لە نوێنەرايەتى حکومەتى هەرێم لە فەرەنسا هاوشان لەگەڵ سەرۆک و سەرکردەکانى جيهان لە بەردەم کۆشکى ئەليزێ لەلايەن فڕانسوا هۆلاند سەرۆکى فەڕەنساو وەزيرى دەرەوەى فەڕەنسا پێشوازيان لێکرا.
سەرۆکى فەڕەنسا سڵاوو رێزى خۆى گەياندە سەرۆک بارزانى و گەلى کوردستان و گووتى بەشدارى کردنى شاندى هەرێمى کوردستان بە بايەخەوە سەير دەکەين و وەک وڵاتى فەڕەنسا بەردەوام دەبين لە پشتيوانى کردنى هەرێمى کوردستان.
بەرپرسى پەيوەنديەکانى دەرەوەى حکومەت سڵاوو رێزى سەرۆک بارزانى گەياندە سەرۆکى فەڕەنسا و هاوخەمى و هاوسۆزى گەل و حکومەتى هەرێمى لەبەرامبەر کارە تيرۆرستيەکانى ئەم دواييەى ئاراستە کردو گووتى بەشدارى کردنمان لەم خۆپيشاندانە، بەشدارى کردنە لە سەنگەرێک دژى تيرۆرستان کە گەلى ئێمە بۆتە قوربانى دەستى تيرۆرو ئێستاش قارەمانانە دژيان دەجەنگن.
وەزيرى دەرەوەى فەڕەنسا جەختى لەسەر پشتوانى هەرێمى کوردستان کردەوەو بەشدارى کردنى شاندى هەرێمى کوردستانى بە بايەخەوە وەسف کرد.
لە ناو کۆشکى ئەليزێ سەرۆک وەزيرانى فەڕەنسا پێشوازى لە فەلاح مستەفا کردو خۆشحاڵى خۆى نيشاندا بۆ بەشدارى کردنيان لە رێپێوانى کۆمارى و پشتگيرى وڵاتەکەى بۆ هەرێمى کوردستان دووپاتکردەوە. لە بەرامبەردا شاندى هەرێمى کوردستان هاوخەمى گەل و حکومەتى هەرێميان گەياندە سەرۆک وەزيرانى فەڕەنسا.
لە ميانەى ديدارەکانى لە کۆشکى ئەليزێ فەلاح مستەفا چاوى بە هەر يەک لە راوێژکارى ئەڵمانيا ئەنگێللا مێرکل و وەزيرى دەرەوەى ئەڵمانياو سەرۆک وەزيران و وەزيرى دەرەوەى نەرويج و به‌رپرسي سياسه‌تي دره‌وه‌ي يه‌کێتي ئه‌ورووپا فيدريکا مۆگرينى و مەحمود عەباس سەرۆکى دەسەڵاتى فەلەستين و سەرۆک وەزيران و وەزيرى دەرەوەى ئيتاڵيا و سەرۆکى رۆمانيا و سەرۆک وەزيرانى تورکياو سەرۆک وەزيرانى هۆڵەنداو وەزيرى دەرەوەى چيک و وەزيرى دەرەوەى ئيمارات و وەزيرى دەرەوەى لوبنان کەوت.
بەرپرسى پەيوەنديەکانى دەرەوەى حکومەت پەيامى سەرۆک بارزانى و هەرێمى کوردستانى لەمەڕ تيرۆرو مەترسيەکانى تيرۆرستان ئاراستەى ئامادەبووان دەکرد، لە بەرامبەردا تەواوى سەرۆک و گەورە بەرپرسانى ئەو وڵاتانە بەشدارى کردنى شاندى هەرێمى کوردستانيان بەرز نرخاندو پشتيوانى وڵاتەکانيان بۆ هەرێمى کوردستان دووپاتکردەوە.
بە مەبەستي راگەياندني پشتيواني زۆرتر بۆ فەرەنسا لە رووبەڕووبوونەوەي توندوتيژي و تيرۆر، ئەمڕۆ لە پاريس خۆپێشاندانێکي سەرتاسەري بە بەشداري زياتر لە يەك مليۆن و پێنج سەد هەزار كەس و 50 سەركردەي جيهان بەڕێوەچوو. دواي رێپێوانەكە سەركردەكاني جيھان بۆ رێزگرتن لە قوربانياني ھێرشەكان ساتەوەختێك وەستان.
مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و لۆران فابیۆس وەزیری دەرەوەی فەرەنسا كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانییان سازكردو تێیدا باسیان لە بارودۆخی عێراق و هەرێمی كوردستان، هەروەها پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەولێر و پاریس و هاوكارییە مرۆییەكانی فەرەنسا بۆ ئاوارەكانی شنگال كرد.
لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا بارزانی سوپاسی هاتنی وەزیری دەرەوەی فەرەنسای بۆ هەرێمی كوردستان كرد و رایگەیاند، كە هاتنیان پاڵپشتییەكی گەورەیە بۆ گەلی كوردستان.
بارزانی سوپاسی حكومەتی فەرەنسای كرد بۆ ئەو هاوكارییە مرۆییانەی پێشكەشی ئاوارەكانی شنگالی كردووە. هەروەها جەختی لە پێكەوەژیانی ئایین و نەتەوە جیاوازەكانی كوردستان كردەوەو گوتی "ئێمەی گەلی كوردستان بە كورد و مەسیحی و توركمان و ئێزدی پێكەوە دەژین و پێكەوە دەمرین". گوتیشی "رێگەنادەین كە تیرۆریستان پەیوەندی لە مێژینەی كورد و عەرەب تێكبدەن".
هەر لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا بارزانی رایگەیاند "هەرێمی كوردستان كوردستان شەڕی دەوڵەتێكی تیرۆریستی دەكات نەك بەتەنیا رێكخراوێكی چەكدار". گوتیشی "چەكی دەستی چەكدارانی داعش بەهێزترە".
بارزانی دڵنیایی دایە گەلی كوردستان لە سەركەوتنیان بەسەر چەكدارانی داعش و گوتی "گەلی كوردستان دڵنیادەكەینەوە كە ئێمەی گەلی كورد پێشمەرگەی قارەمان و دۆستی دڵسۆزمان هەیە، بۆیە سەركەوتن هەر بۆ ئێمەیە".
وەزیری دەرەوەی فەرەنسا پشتگیریی وڵاتەكەی بۆ عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی دووپاتكردەوەو رایگەیاند، كە هاوكارییەكانیان بۆ ئاوارەكان بەردەوام دەبێت. ئاماژەی بەوەشكرد، كە ئەو هاوكارییە مرۆییانەی فەرەنسا كە لە 24 كاژێری رابردوودا گەیشتووەتە عێراق و هەرێمی كوردستان بریتییە لە 18 تۆن كەلوپەل و دەرمان.
پێشنیازیشی كرد بۆ وڵاتانی ئەوروپا كە پردێكی ئاسمانی بۆ هاوكاریكردنی ئاوارەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان دروستبكەن.
لۆران فابیۆس هەر لەمیانی كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا باسی لە دۆخی سیاسیی عێراق كردو گوتی "فەرەنسا خوازیارە حكومەتێكی نیشتمانیی بەزوویی پێكبهێنرێت". گوتیشی "پشتگیریكردنی گەلی كورد دۆزێكی رەوایە".
فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوەی حكومەت بەشداری لە كۆنفرانسی داینامیكی تازەی كورد كرد كە بە هەماهەنكی نوینەرایەتی حكومەتی هەریمی كوردستان لە فەرەنسا لەلایەن هەریەك لە ئینستتیوتی فەرەنسا بۆ پەیوەندیەكانی دەرەوە و پەیمانكەی جیهانی عەرەبی سەر بە وەزارەتی دەرەوەی فەرەنسا ریكخرابوو.