"نازم عومەر دەباغ" لە وتارێکدا لە ماڵپەڕی "خەندان" ڕای کەسایەتیی خۆی سەبارەت بە ڕووداوەکانی ئەم دواییانەی ھەرێمی کوردستان دەربڕیوە کە دەقەکەی لە خوارەوە ھاتووە:
بەندە لە ووتارێکدا بە هەمان ناونیشان لە بەرواری ( ١٥/١٠/٢٠١٤ ) کە لە کوردستانی نوێدا بڵاوکرایەوە دوابەدوای ئەم روداوانەی دوایی بە رێککەوتنی ( ئێران و ٥+١ ) وە هەروەها سەرنەکەوتنی ( ئاکەپە ) لە هەڵبژاردنەکانی تورکیا و سوود وەرگرتنی ئەمەریکا لە بنکەی ئەنجەرلیک و شەری ( پەکەکە ) و تورکیا و لەسەرووی هەمووشیانەوە دابەزینی نرخی نەوت و چاکسازیەکانی سەرۆک وەزیرانی عێراق ( عەبادی ) هەموو ئەمانە زەنگن بۆ هاتنەدی گۆرانکاری تازە و لێرە دەبێت پرسیار بکەین کورد لەناو ئەم گۆرانکاری و رووداوانە ئایندەی چی بەسەردێت؟
وڵاتانی دونیای ئەمرۆکە کاتێ باس لە قەیران دەکەن ئەوانەی روبەرووی دەبنەوە هەمیشە بە پێی بەرنامە و یەک وتاری هەڵوێست وەردەگرن و بەرنامەی بۆ دادەرێژن بەرەو ئایندەیەکی باشترو رێگا دۆزینەوەیەک بۆ چارەسەری قەیرانەکان.
ئەمەریکا لەپێناو ئامانجەکانی و ئێرانیش هەروەها ئاڵۆزترین کێشەیان چارەسەر کرد و گەیشتن بە رێککەوتن کە بەهۆیەوە ئەمەریکا گرنگترین دۆست و هاوپەیمانی لە ناوچەکە ( ئیسرائیل ) ی تۆراند لەخۆی.
کۆماری ئیسلامی ئێران بە هەمان شێوە توانی نارەزاییەکانی ناوخۆی بێدەنگ بکات و رەهبەر توانی یه‌کلاکەرەوەبێت لەسەرخستنی رێککەوتنەکە.
ئەردۆغان کە نەیتوانی وەکو تاکە حیزب حکومەت پێک بهێنێت ئەوا لەگەل ( هادەپ ) حکومەتی کاتی پێک هێنا کە بۆی هەیە ئەم حکومەتە تەمەنی درێژتر بێت لەوەی پێشبینی دەکرێت، ئەگەر بێت و تورکیا بچێتە ناو مەیدانی شەری داعش و درێژە بەشەر لەگەل ( پەکەکە ) بدات و ئەوکات حکومەتی قەیرانەکان رابگەیەنێت.
حکومەتی عێراقیش خۆی خزاندۆتە نێو پرۆژەیەکی چاکسازی و دژ بە گەندەڵی کە زۆر لێکدانەوەی بۆ دەکرێت و چەندین پرسیار دەورووژێنێت ، ئایا جۆرێکە لە کودەتا یان جۆرێکە لەوسیاسەتەی بە ناو نەهێشتنی گەندەڵی و چاکسازی هەندێ لە سەرانی دژ بەیەک وەلابنێنێن بە ناوی نەهێشتنی بەش بەشێنە لەسەر بنەمای نەتەوەیی و مەزهەبی ، وەجارێکی تر بگەرێنەوە بۆ دروست بوونی حکومەتێکی ناوەندی بەهێز و گەراندنەوەی تاکرەوی و دیکتاتۆری. لەم هاوکێشەیەدا تەنها کورد زۆرترین زیانی بەردەکەوێت.
باشە کورد چی دەکات خۆی گرفتاری چەند کێشەیەک کردووە و چەندین قەیرانی بۆدروست بووە،کەلەهەمووی گەورەتر شەری داعش و قەیرانی دارایی و ئابووری و قەیرانی یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان......هتد
دەکرێت کورد خۆی گرفتاری موناقشەی بێزەنتی بکات ( فریشتەکان نێر بوون یان مێ ؟) و رۆژانەش روداو و قەیرانەکان لەسەر ئایندەی کورد زیاتر دەبێت.ئەوەتا هەموو گیریان خواردووە بە چارەسەری کێشەی سەرۆک و سەرۆکایەتی هەرێم.
لەم کات و ساتەدا بۆچی سەرکردایەتی سیاسی کورد باشتر بیرنەکەنەوە له قه‌یرانه ناوخۆیی و ده‌ره‌کییه‌کان و به‌رنامه دانه‌نێن بۆ ئه‌وه‌ی کە کامیان گرنگ ترە و پێویستە کاری بۆ بکەن ؟ خۆیان دووربخەنەوە لە موناقەشەی بێزەنتی کاتێک پەلاماردران ئەنجامیشیان وەرنەگرت فریشتەکان نێر بوون یان مێ...؟
"نازم عومەر دەباغ" لە وتارێکدا لە ماڵپەڕی "خەندان" ڕای کەسایەتیی خۆی سەبارەت بە ڕووداوەکانی ئەم دواییانەی ھەرێمی کوردستان دەربڕیوە کە دەقەکەی لە خوارەوە ھاتووە:
له هه‌موو قۆناغه‌کانی کار و به‌ڕێوه‌بردن و سیاسه‌ت‌کردن و له کاری رۆژانه‌دا و بۆ زیاتر بیرکردنه‌وه له ئاینده و داهاتوویه‌کی باشتر، په‌نا ده‌برێته به‌ر دیراسه‌کردن و سوودوه‌رگرتن له راوێژی راوێژکاران.
له‌م سه‌رده‌مه‌دا ئه‌وه‌ی ناوی زۆر ده‌هێنرێت و ده‌بیسترێت سیاسه‌تمه‌دار و راوێژکار و چاودێری سیاسی‌یه، ده‌کرێت و پێویسته پێوانه دابنرێت بۆ ئه‌وانه‌ی که ئه‌م ناو و نازناوانه‌یان بۆ داده‌نرێت.
سیاسه‌تمه‌دار ئه‌و که‌سانه‌ن که له بواری سیاسیدا و له شکست و سه‌رکه‌وتندا خاوه‌ن ئه‌زموون و. خاوه‌ن رابردوون، نه‌ک ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پله‌یه‌کی حزبییان هه‌بووه یان هه‌یانه و ئه‌مڕۆ له سه‌ر کاردان یان له‌به‌ر هه‌ندێک هۆکار له‌سه‌ر‌کار لابراون. ئه‌مڕۆکه سیاسه‌تمه‌دار بووه‌ته ناونیشانی ئه‌وانه‌ی له کاروباری حزب کاریان کردووه یان نه‌ماون له بواره‌که‌دا، به هۆی کاری رۆژانه یان خود به هۆی هه‌ندێک مه‌رجی تایبه‌ته‌وه پله‌یه‌کی حزبییان وه‌رگرتووه و ده‌م له سیاسه‌ت ده‌ده‌ن، رۆژانه ژماره‌یه‌ک له‌وانه ده‌بینین لێکدانه‌وه بۆ رووداوه‌کان ده‌که‌ن و لێکدانه‌وه‌کانیشیان به خواستی خۆیان و له به‌رژه‌وه‌ندی حزبه‌کانیان لێکده‌ده‌نه‌وه و دوای ماوه‌یه‌کی کورت هه‌موو رووداوه‌کان به پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی باسیان کردووه رووده‌ده‌ن و که‌سیش نییه ره‌خنه‌یان لێبگرێت و راستییه‌کانیان بۆ بخاته روو.
راوێژکار ده‌بێت پیاوێکی ئه‌کادیمی و چالاک له بواری سیاسی و مێژوویی و یاساییدا بێت نه‌ک به پله‌و مووچه بووبێته راوێژکار، هه‌ر به‌م شێوه‌یه با بزانین ئه‌م هه‌موو سه‌رکرده‌و ده‌وڵه‌تمه‌ردانه‌ی ده‌یان راوێژکاریان هه‌یه چ له ده‌ره‌وه‌و چ له ناوه‌وه که ئه‌و هه‌موو مووچه‌و ده‌رماڵه‌یه وه‌رده‌گرن ئایا هیچ پرسیویانه ئه‌و هه‌موو گرفت، قه‌یران، رۆتین و بروکراتییه چییه؟ و بۆچی وایه؟ کام راوێژکار و کام راوێژی واده‌رچووه که باسی لێوه‌کراوه؟
به‌داخه‌وه زۆرینه‌ی راوێژکاره‌کان ته‌نها گوێ له به‌رپرسان ده‌گرن و لێکدانه‌وه‌کانیان به پێی وته‌ی ئه‌وان ئاڕاسته ده‌که‌ن و له کۆتاییشدا ده‌ستخۆشییان لێده‌کرێت، ئه‌وه‌تا ئه‌و هه‌موو قه‌یرانه هاتووه‌ته ئاراوه که ئه‌نجامی ئه‌و هه‌موو راوێژکارییه و وایکردووه له داهاتووشدا زوخاوێکی دیکه بکات به گه‌رووی ئه‌م گه‌له داماوه‌دا، له لایه‌کی دیکه‌وه وایکردووه کێشه‌ی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم هه‌موو شتێک له خۆیدا چڕبکاته‌وه، که کێ سه‌رۆکه‌و چۆن هه‌ڵده‌بژێردرێت؟
پرسیار ئه‌وه‌یه ناکرێت له جیاتی ئه‌و هه‌موو کۆبوونه‌وه سیاسی رۆژانه و چه‌ندین کاتژمێر کات‌بردن، که ته‌نها کاتی به‌تاڵی ته‌له‌ڤزیۆن و راگه‌یاندنه‌کان پڕده‌کاته‌وه بیر له کێشه‌و قه‌یرانه سه‌ره‌کییه‌کان بکرێته‌وه یان هه‌مووی بۆ ئه‌وه‌یه به قه‌یران، قه‌یران به‌ڕێ بکه‌ن؟
ناکرێت باس له پلان و چاکسازی و ئاینده بکرێت و چیتر ده‌نگوباسی مووچه‌پێدان یان چه‌ند کاتژمێر بوونی کاره‌با و ئاو و ... هتد، بکرێته موژده‌و به گوێی جه‌ماوه‌ردا بدرێته‌وه. له کاتێکدا ئێمه عێراقمان به گه‌نده‌ڵترین وڵات داده‌نا و به خاوه‌نی ئه‌و هه‌موو گرفت و قه‌یران و شکستانه‌مان ده‌زانی له به‌ڕێوه‌بردندا و خۆشمان به سه‌رکه‌وتوو. ئه‌مڕۆکه عێراق که گیرۆده‌ی شه‌ڕی داعش و تیرۆر و رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی رۆژانه‌ی کاری تیرۆریستی و ئه‌و هه‌موو ململانێیه‌ی نێوان هێز و لایه‌نه‌کانی بووه، که‌سێک هاتووه بانگه‌وازی چاکسازی ده‌کات و دژ به گه‌نده‌ڵی ده‌وه‌ستێته‌وه‌و به ده‌نگ هاوولڵاتیانی راپه‌ڕیو و خۆپیشانده‌ره‌وه ده‌چێت. ئه‌ی ئێمه که ده‌مانگوت کوردستان نمونه‌ی دیموکراسی و ئازادی و پێشکه‌وتنه له ناوچه‌که‌دا، بۆچی ئه‌مڕۆکه به پێچه‌وانه‌وه وه‌ستاوه‌ته‌وه. کوان ئه‌و هه‌موو سیاسه‌تمه‌دار و راوێژکار و چاودێری سیاسی و ئه‌ندام په‌رله‌مانه گه‌نجانه یان خاوه‌ن ئه‌زموونه‌کان؟
ئه‌گه‌ر سه‌یری دروشم و بۆچوونه‌کانی رابردوو تا ئه‌مڕۆکه بکه‌ین کوا ئه‌نجامه‌کان و کێ لێپرسینه‌وه‌ی کرد له‌سه‌ر ئه‌نجامی سیاسه‌ته‌کان؟
با چیتر پرسه چاره‌نوس‌سازه‌کان و پرۆژه‌ی چاکسازی نه‌کرێته قوربانیی پله‌و کورسییه‌ک، چ له‌وه ده‌گۆڕێت گه‌ر له په‌رله‌مان بێت یان له ناو کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک، باشتر نییه کۆبوونه‌وه‌کان چڕ بکرێنه‌وه له پرۆژه‌یه‌کی ئاشکرا بۆ شه‌فافیه‌ت و چاکسازی و بخرێته به‌رده‌م جه‌ماوه‌ر؟ و ئه‌وسا باس له راپرسی و سازان بکرێت؟
نه‌ک له پشتی په‌رده‌وه باس له سازان بکرێت له‌سه‌ر پشک و پله‌و پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندی تاکه‌کان له ناو پرۆسه‌که‌دا.
"نازم عومەر دەباغ" لە وتارێکدا لە ماڵپەڕی "خەندان" ڕای کەسایەتیی خۆی سەبارەت بە ڕووداوەکانی ئەم دواییانەی ھەرێمی کوردستان دەربڕیوە کە دەقەکەی لە خوارەوە ھاتووە:
زوڵملێكردن و چەوساندنەوەی جەماوەر دەبێته هۆی دروستبوونی ناڕەزایی له نێویانداو له قۆناغی دواتریشدا جێبەجێنەكردنی خواست و داواكارییەكانیان وادەكات كه داوای مافەكانیان بكەن و تەنانەت بێنه سەرشەقام و به شێوەی جۆراوجۆر داوای بەدیهاتنی خواستەكانیان بكەن، هەمیشه و به درێژایی مێژوو ئەم دیاردەیه وایكردووه كه كەسانێكی دڵسۆز و بەپەرۆش به هەستكردن به بەرپرسایەتی جڵەوی جەماوەر بگرنه دەست و له ئاكامیشدا به دروستكردنی سەركردایەتییەك رابەری جوڵانەوەو بزووتنەوەكانی جەماوەری بگرنه دەست و له پێناو گەیشتن به مافه رەواكانی خەڵك و دابینكردنی خواستەكانیان چالاكی بكەن و ئەمەش دیاردەیەكه كه به درێژایی مێژوو نموونەمان دیوەو چەندین رێكخستن و پارت و حزب هاتوونەته ئاراوه كه سەركردایەتی شۆڕش و جوڵانەوەی رەوا و ئازادیخوازانەی گەلانیان كردووەو كاروانی خەبات و تێكۆشانیان بەرەو سەركەوتن بردووه و لەم نێوانەشدا هەندێك گەیشتوونەته ئامانج و هەندێكیان هێشتا بەڕێگاوەن و هەندێكی دیكەش شكستیان خواردووه.
به دڵنیاییەوەو به روونی دەتوانین نمونەی زۆر له مێژوودا دەستنیشان بكەین كه به دوو جەمسەری جیاوازدا چارەنوسی خۆیان و گەلەكانیان تۆماركردووه، هەندێك لەو نمونانه ئیمپراتۆری و دیكتاتۆری بەدوای خۆیدا هێناوەو هەندێكیش به شۆڕش و راپەڕین درێژەیان به خەبات داوه، بەڵام ئەنجام و كۆتایی ئەوانەی له خزمەت فراوانكردنی ئیمپراتۆری و دیكتاتۆریدا بوون و هەوڵیان بۆ فراوانكردنی دەسەڵات داوه ئەوە بووه كه لەو پەڕی هێز و توانادا گەیشتوونەته خاڵی كۆتایی و شكستیان هێناوەو لەناو چوون.
پیوێسته له رۆژگاری ئەمڕۆدا و له كاتی ئێستادا زیاتر سەرنجی ئەو رووداوانه بدەین و توێژینەوەی وردیان بۆ بكەین و ئەو پرسیاره رووبەرووی خۆمان بكەینەوه كه دەبێت بۆ چ ئەنجام و ئامانجێك ئەو هەموو سەركرده مەزن و ئەو هەموو هێز و تێكۆشەرانه له بەرامبەر كێشەیەكدا لەسەر كورسی و پایه، ئەو هەموو قەیران و كێشه بێننه ئاراوەو جەماوەرێك كه له رابردوودا بەردەوام پشتیوانییان بوون پشتگوێ بخەن، جەماوەرێك كه پشتیوانی سەرەكی ئەوان بوون بۆ خەبات و گەیشتن به ئامانجه نەتەوەییەكان.
بەڵام ئەمڕۆكه له پێناو پلەو پایەی حزبی و دەستكەوتی تەسكدا ئەو جەماورەمان لەیادكردووه كه به كۆبوونەوەو پەیامی رێكخراوەیی و خواستی لایەنەكان داوا له سەركردایەتییەكانیان دەكەن رێكبكەون و واز له بیركردنەوەی تەسكی بەرژەوەندی تاكی بهێنن و بەرەو سازان بڕۆن، مەگەر هەموو لایەك داوای سازن و دژ به خۆ سەپاندن نییه؟
لەم بارودۆخەدا به دڵنیاییەوه دەبێت هەر لایەك له بەشێك له داخوازییەكانی دەست هەڵبگرێت و بەرەو پرۆژەیەكی هاوبەش هەنگاو بنێن كه تیادا شتێك دراوەو شتێك وەرگیراوه و مانای راستەقینەی دانوستان بەرجەسته بكات.
جەماوەری خەڵكی كوردستان كه به درێژایی مێژوو له لایەن رژێمەكان و به هۆی قۆناغه جیاوازەكانی خەبات تووشی چەندەها زەرەر و زیان و ئەشكەنجه و كیمیاباران و شاڵاوی بەدناوی ئەنفال بووەو هەزاران شەهیدی لەم رێگایەدا بەخشیوه و سەدان پەك‌كەوتەی تیایه و هەزاران بێوەژن و باوكی جگەرسووتاوی له ئامێزه، ئاستی سەبر و پشووی سنووردارەو دەبێت ئەو پرسیارە لەخۆمان بكەین ئایا ئاستی سەبری ئەم خەڵكه تاكوێیەو تاكەی دەبێت باجی دەسەڵاتخوازی سەركردەكانی بدات؟
پێویسته ئەم سەركردەو پارتانه باش بزانن كه به ماندووبوونی ئەم جەماوەره پێ گەیشتوون و هەر ئەم جەماوەرەش دەتوانێت سزا و پاداشتیان بدات.
هیوادارم و ئۆمێد دەخوازم زیاتر لەمه لەسەر دەستی سەركرده و پارت و رێكخراوەكان زاخاو به قوڕگی ئەم گەله زوڵملێكراوەدا نەكرێت كه به درێژایی مێژوو له لایەن دوژمنەوه زوڵمی لێكراوەو چەوساوەتەوه، دڵنیابن رق و تووڕەبوونی جەماوەر سنوورداوەو هەوڵ بدەن نەكەونه بەردەمی تووڕەیی و عوسیانی جەماوەر.
با دوور بڕوانن لەو هەموو پەیام و راسپاردانەی له لایەن جەماوەرەوه پێیان دەگات، كام رێكخراو و پارت و سیاسەتمەداری كورد هەیه له لایەن كەسان و وڵاتانی دراوسێ و جیهانییەوه ئامۆژگاری نەكرابێت؟ تۆ بڵێی پەیامەكان تەنها زاراوەیی بێت یان ئەوەتا له پشت ئەم پەیامانەوه پەیامی دیكه هەیه كه گرنگتر له هەمووان پەیامی جەماوەره كه پاداشتی سەروەری دەستكەوتەكانی خوێنی شەهیدانەو له سەروو هەموو شتێكەوه دەوەستێت و دەبێت سەرتا پێ گوێی لێبگیرێت و جێبەجێ بكرێت.
دوایین هەواڵەکان
- نوێنەری حکومەتی هەرێم لە ئێران: سەردانەکەی پزیشکیان ئاماژەیە بۆ گرنگیدانی ئێران بە هەرێمی کوردستان
- ههرێمى كوردستان و ئێران جهخت له برهودان به پهيوهندييهكانيان دهكهنهوه
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی: سەردانی سەرۆک کۆماری ئێران مێژوویی بوو
- نازم دەباغ له وتووێژ لهگهڵ ئاژانسی ئیرنا: مەسعوود پزشکیان سەردانی هەولێر دەکات
- نازم دەباغ: کاتی سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق دیار نییە
- «سەلام رشدی» لهگهڵ شاندی یهکێتی هاورده و ناردنکارانی لقی ههولێر کۆبۆوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى: ههميشه پشتيوانى و بهرگرى له مافهكانى ئێزدييان دهكهين
- سهرۆک نێچیرڤان بارزانی لهگهڵ باڵیۆزی یهکێتیی ئهورووپا کۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى نهمسا كۆبووهوه
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى سوپاسى جهنهرال ڤاول دهكات