ده‌قی دیمانه‌ی به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ به‌شی كوردی ڕادیۆی ده‌نگی ئه‌مه‌ریكا

VOA: به‌ڕێز كاك نێچیرڤان بارزانی با له‌و پرسیاره‌وه‌ ده‌ست پێ بكه‌م، چاوه‌ڕوانیی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و كورد به‌گشتی چییه‌ له‌ ئیداره‌ی نوێی ئه‌مه‌ریكا؟

نێچیرڤان بارزانی: بێگومان كورد به‌شێوه‌یه‌كی گشتی چاوه‌ڕێی زۆری له‌ ئه‌مه‌ریكا هه‌یه‌، ئێمه‌ پێمان وایه‌ ئه‌و پره‌نسیپانه‌ی كه‌ ئه‌مه‌ریكا خه‌باتیان بۆ ده‌كات و هه‌وڵی بۆ ده‌دات، له‌ كوردستاندا هه‌یه‌. ئه‌مڕۆ كورد له‌ به‌ره‌ی پێشه‌وه‌ی جه‌نگی دژی تیرۆره‌ و ئه‌مه‌ پێوه‌رێكی زۆر زۆر گرنگه‌ بۆ ئه‌مه‌ریكا و ئیداره‌ی ترامپ كه‌ ئێمه‌ له‌پێشه‌وه‌ین. به‌هاكانی پێكه‌وه‌ژیان، كوردستانی ئێمه‌ شوێنێكه‌ ئه‌مڕۆ هه‌موو پێكهاته‌كان به‌ خۆشی و ئازادی و بێ كێشه‌ تیایدا ده‌ژین وه‌ك مه‌سیحی، موسڵمان، ئێزدی، عه‌ره‌ب و توركمان ئه‌مانه‌ هه‌مووی پێوه‌ری زۆر زۆر گرنگن.‌ ئه‌مڕۆ گه‌ر سه‌یری دۆخی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست بكه‌ی، ده‌بینی كه‌ كوردستان وه‌كو به‌شێك له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، ته‌نها شوێنێكه‌  بۆته‌ هیواو ئومێدی ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی كه‌‌ ناتوانن له‌ شوێنه‌كانی دیكه‌ بژین و ڕوو له‌ كوردستان ده‌كه‌ن. كورد به‌ هیواوه‌ ده‌ڕوانێته‌ ئیداره‌ی نوێی ترامپ و هیواداره‌ ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ی كه‌ پێشتر له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی ئۆباما هه‌یبووه‌، له‌ ئیداره‌ی ترامپدا زیاتر و زیاتر به‌ره‌و پێشه‌وه‌ بڕوات.

VOA: سه‌باره‌ت به‌ دوا پێشهاته‌كانی شه‌ڕی داعش و پێشبینی به‌ڕێزتان بۆ دوای داعش چییه‌؟

نێچیرڤان بارزانی: دوای زیاتر له‌ دووساڵ شه‌ڕ و به‌رگریكردن و ئه‌وه‌ی ئیمه‌ كردمان له‌ هه‌رێمی كوردستان، به‌ خوێنی هه‌زار و شه‌شسه‌د پێشمه‌رگه‌ی شه‌هید و زیاتر له‌ نۆ هه‌زار بریندار، ده‌توانم بڵێم ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌ پێشتر داعش داگیری كردبوون، ئه‌وانه‌مان هه‌مووی دووباره‌ وه‌رگرتۆته‌وه‌. بێگومان ئه‌مه‌ بێی پشتوانی نێوده‌وڵه‌تی و له‌سه‌رووی هه‌مووشیانه‌وه‌ پشتیوانی ئه‌مه‌ریكا نه‌ده‌كرا و ئه‌م كاره‌ ئاسان نه‌بوو زۆر زه‌حمه‌ت بوو. ئێستا خۆشبه‌ختانه‌ دوێنێ ئۆپه‌راسیۆنی ڕۆژهه‌ڵاتی مووسڵ به‌كۆتا هات و ئه‌و سنووره‌ هه‌مووی ئازاد كرا و ئێستا هێزه‌كانی عێراقی له‌سه‌ر ڕووباری دیجله‌ن، ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌ به‌گشتی له‌ ڕووی سه‌ربازیه‌وه‌ ڕاسته‌ به‌ هێواشی به‌ڕێوه‌ده‌چێت، ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ نامانه‌وێ زیاتر خه‌ڵكی مه‌ده‌نی بكوژرێت و نامانه‌وێت قوربانییه‌كانی خه‌ڵكی مه‌ده‌نی زیاتربێت، بۆیه‌ پلانه‌كه‌ زۆر به‌ هێواشی به‌ڕێوه‌ده‌چێت. پلانه‌كه‌ زیاتر به‌ سه‌رپه‌رشتی ئه‌مه‌ریكایه‌ و هێزه‌كانی عیراقیش به‌شدارن له‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌دا، به‌ڵام ئه‌وه‌ی كه‌ گرنگه‌ بگوترێ و پرسیار بكرێ‌ ئه‌وه‌یه‌، ئایا ئه‌و كێشه‌یه‌ی ئێستا له‌ عیراقدا هه‌یه‌ كێشه‌یه‌كی سه‌ربازییه‌؟ ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی سیاسی یه‌ نه‌ك سه‌ربازی. به‌ بڕوای من به‌ ئۆپه‌راسیۆنێكی سه‌ربازی داعش ته‌واو نابێت، مومكینه‌ شاره‌كان له‌ده‌ست بدات، مووسڵ له‌ده‌ست بدات، ڕه‌قه‌ و شوێنه‌كانی دیكه‌ له‌ده‌ست بدات، به‌ڵام وه‌كو فكر و ڕێكخستنی داعش ده‌مێنێته‌وه‌. داعش له‌م وڵاته‌دا دروستكراوه‌ له‌ ئه‌نجامی سیاسه‌تێكی هه‌ڵه‌ كه‌ له‌ عیراقدا په‌یڕه‌وكراوه‌، تا ئه‌و هۆكارانه‌ی بوونه‌ته‌ هۆی دروستبوونی داعش چاره‌سه‌ر نه‌كرێن له‌ ڕووی سیاسییه‌وه‌، من باوه‌ڕناكه‌م پرسی داعش له‌ عیراقدا كۆتایی پێ بێت و تا ئێستاش ئێمه‌ بچووكترین هه‌نگاو له‌ به‌غداوه‌ نابینین بۆ ئه‌وه‌ی هه‌وڵی ئه‌وه‌ بدات ئه‌و كێشانه‌ی بوونه‌ هۆی سه‌رهه‌ڵدانی داعش له‌ عیراقدا، چاره‌سه‌ر بكرێن. به‌ڵێ ئێمه‌ دوای داعش مه‌ترسیمان هه‌یه‌ كه‌ ڕاسته‌ وه‌ك ئاماژه‌م پێكرد داعش شاره‌كان له‌ده‌ست بده‌ن، به‌ڵام وه‌ك رێكخراوێكی تیرۆرست له‌ عیراقدا ده‌مێننه‌وه‌، ئێمه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان ئه‌وه‌نده‌ی شوێنه‌كانی دیكه‌ی عێراق كاریگه‌ریمان له‌سه‌ر نییه‌ له‌به‌ر یه‌ك هۆكار كه‌ زۆر گرنگه‌، ئه‌وه‌یش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ فكری داعش له‌ كوردستاندا به‌و شێوه‌یه‌ پاڵپشتی نییه‌، ناڵێم هیچ نییه‌، به‌ڵام ئه‌و پاڵپشتییه‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ فكری داعش و توندڕه‌وی له‌ كوردستاندا جێگه‌ی نییه‌ و خه‌ڵكی كوردستان ئه‌وه‌ نییه‌ پشتگیریی له‌ توندڕه‌وی بكات، بۆیه‌ من نابینم ئه‌وانه‌ مه‌ترسی بن بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان، مه‌ترسییه‌كه‌یان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جیرانی ئێمه‌ن و ئه‌و مه‌ترسییه‌ هه‌ر بۆ ئێمه‌ ماوه‌ته‌وه‌، كه‌واته‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان، عیراقێكی سه‌قامگیر و بێ كێشه‌ زۆر باشتره‌ له‌وه‌ی كه‌ كێشه‌ی هه‌بێت و ناسه‌قامگیر بێت چونكه‌ بێگومان گاریگه‌ری بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستانیش ده‌بێت.

VOA: شه‌ڕی داعش و قه‌یرانی دارایی و كێشه‌كانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا كه‌ دواجار بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی حكوومه‌تی به‌غدا به‌شه‌ بودجه‌ی ساڵانه‌ی هه‌رێمی كوردستان ببڕێت، ئه‌مه‌ چه‌ند كاریگه‌ری و قورسایی خستۆته‌ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان؟

نێچیرڤان بارزانی: ئێمه‌ له‌ سه‌ره‌تای ساڵی 2014 ڕووبه‌ڕووی سێ شۆكی زۆر گه‌وره‌ بووینه‌وه‌، یه‌كه‌میان له‌ مانگی دووه‌وه‌ بڕه‌ بودجه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌لایه‌ن به‌غداوه‌ بڕدرا بێ ئه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان ئاگادار بكه‌نه‌وه‌ به‌ بیانووی ئه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ نه‌وتمان هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ كردووه‌ كه‌ له‌ ڕاستییه‌كه‌یدا ئێمه‌ له‌ مانگی پێنجه‌وه‌ نه‌وتمان هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ كرد، ئه‌مه‌ شۆكی یه‌كه‌م بوو. دووهه‌مینیان هاتنی زیاتر له‌ ملیۆنێك و هه‌شتسه‌د هه‌زار ئاواره‌ و په‌نابه‌ر بۆ هه‌رێمی كوردستان. هه‌روه‌ها شه‌ڕی داعش كه‌ هه‌زار و سه‌د كیلۆمه‌تر سنوورمان له‌گه‌ڵ ڕێكخراوێكی تیرۆرستی هه‌یه‌، شه‌ڕ كردن و به‌رگریكردن پاره‌ی پێویست بوو و ئیمكانیاتی پێویست بوو. له‌سه‌رووی ئه‌مانه‌ هه‌مووی دابه‌زینی نرخی نه‌وت به‌ شێوه‌یه‌ك كه‌ قه‌ت چاوه‌ڕوان نه‌ده‌كرا و‌ هاته‌ بیست دۆلار، ئه‌مانه‌ هه‌مووی بوونه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ڕاستی هه‌رێمی هه‌رێمی كوردستان دوو سێ ساڵی زۆر سه‌ختی تێپه‌ڕاندووه‌ و تا ساڵی دووهه‌زار و شازده‌ش كاریگه‌ریی یه‌كجار زۆری هه‌بووه‌. من وه‌كو نمونه‌یه‌ك ده‌یهێنمه‌وه‌، هاتنی ئه‌م ئاوارانه‌ به‌پێی ئه‌و ڕاپۆرتانه‌ی كه‌ ئێمه‌ هه‌مانه‌ له‌گه‌ڵ بانكی نێوده‌وڵه‌تی، ته‌كلیفی له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان ملیارێك و چوارسه‌د ملیۆن دۆلاره‌، به‌داخه‌وه‌ وه‌ك پێویست هه‌رێمی كوردستان هیچ هاوكارییه‌كی نه‌ له‌ به‌غدا و نه‌ له‌ هیچ شوێنێكی دیكه‌ وه‌رنه‌گرتووه‌، ئه‌مه‌ ته‌كلیفێكی زۆره‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌توانم بڵێم كه‌ ئێمه‌ توانیومانه‌ قه‌یرانه‌كه‌ ڕاگرین، پێشكه‌وتنمان نه‌بووه‌ له‌مباره‌یه‌وه‌،‌ به‌ڵام توانیومانه‌ تا ڕاده‌یه‌ك ڕایبگرین بێگومان ئه‌مه‌ش به‌ تێگه‌یشتنی دروستی هاووڵاتیانی هه‌رێمی كوردستان، ئه‌گه‌ر ئه‌و پشتیوانی و هاوكاری و تێگه‌یشتنی مووچه‌خۆران و كارمه‌ندانی هه‌رێمی كوردستان و خه‌ڵكی كوردستان نه‌بوایه‌، مومكین نه‌بوو ئه‌وه‌ به‌ده‌ست بێت. ئێمه‌ پێشبینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین له‌ ساڵی 2017ه‌وه‌ دۆخه‌كه‌ ورده‌ ورده‌ به‌ره‌و باشتر بڕوات.

VOA: سه‌باره‌ت به‌ كێشه‌كانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا، ئێوه‌ پێشتر سه‌ردانی به‌غداتان كرد له‌گه‌ڵ وه‌فدێكدا، ئایا‌ گه‌یشتوونه‌ته‌ ڕێككه‌وتن؟ ئایا ڕێككه‌وتن له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا، مه‌به‌ستم ڕێككه‌وتنێكی نوێ ده‌كرێت؟

نێچیرڤان بارزانی: زۆر به‌ ڕاشكاوی بڵێم، تا ئه‌م له‌حزه‌یه‌ش داواكاری هه‌رێمی كوردستان چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانییه‌تی له‌گه‌ڵ به‌غدا و ئه‌وله‌ویه‌تی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه. ئێمه‌ هه‌میشه‌ ئاماده‌ی ئه‌و گفتوگۆیانه‌ بووین بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و كێشانه‌ی كه‌ له‌ به‌غدا هه‌یه‌ جا چ له‌ پرسی نه‌وته‌ یان كێشه‌ سیاسییه‌كانه‌، ئه‌وه‌ له‌ به‌رژوه‌ندیی هه‌رێمی كوردستاندایه‌. تا ئێستا ئێمه‌ كاری باشمان به‌یه‌كه‌وه‌ كردووه‌، به‌رگرییكردن دژی داعش نمونه‌یه‌كی زۆر باشی ئه‌و هاوكاریه‌ یه‌ و ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ماهه‌نگییه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا هه‌مانه‌، پێشبینی بكه‌ن دوای 25 ساڵ ئێمه‌ بۆ یه‌كه‌م جار ڕێگه‌مان دا سوپای عیراق بگه‌ڕێته‌وه‌ هه‌رێمی كوردستان، ئه‌مه‌ كارێكی ئاسان نه‌بوو و بڕیارێكی زۆر قورس بوو، به‌ڵام ئه‌و بڕیاره‌مان دا چونكه‌ دوژمنێكی هاوبه‌شمان هه‌بوو و ده‌بوایه‌ پێكه‌وه‌ شه‌ڕی ئه‌و دوژمنه‌ بكه‌ین و زۆریش سه‌ركه‌وتوو بووین، ئۆپه‌راسیۆنی مووسڵ ئه‌گه‌ر نه‌ڵێم سه‌دا سه‌د، به‌ڵام ده‌توانم بڵێم سه‌دا په‌نجای ئه‌و زانیارییه‌ هه‌واڵگیرییه‌ بوو كه‌ ئێمه‌ ڕۆژانه‌ دامانه‌ سوپای عیراق، ئه‌و هاوكارییه‌ی كه‌ له‌ نێوان ئێمه‌ و سوپای عیراقدا هه‌بوو له‌ڕووی دانی زانیاری كه‌ ڕۆژانه‌ پێمان ده‌دان، یه‌كجار زۆر هاوكاریی ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌ سه‌ربازییه‌ی كردووه‌ كه‌ ئه‌مڕۆ سوپای عیراق له‌ مووسڵ ده‌یكات. كه‌واته‌ من ده‌مه‌وێ بڵێم ئێمه‌ ئاماده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و كێشانه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ین، به‌ڵام ئه‌و كێشانه‌ چۆن چاره‌سه‌ر ده‌كرێن؟ ده‌بێت زه‌مینه‌یه‌ك ئاماده‌ بكرێت بۆئه‌وه‌ی هه‌ردوولا براوه‌ی ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ بین، نه‌ك لایه‌نێك وا بیر بكاته‌وه‌ چونكه‌ مه‌ركه‌زه‌ و حكوومه‌ته‌ و ده‌بێ ئه‌و برا گه‌وره‌بێت و لایه‌نی دیكه‌ برای بچووك بێت، ئیمه‌ وا مامه‌ڵه‌ ناكه‌ین، ده‌بێت ئێمه‌ ڕێككه‌وتنێك بكه‌ین كه‌ هه‌م به‌رژه‌وه‌ندیی هه‌رێمی كوردستانی تێدابێت و هه‌م به‌رژه‌وه‌ندیی به‌غداشی تێدابێت. ئێمه‌ ئه‌مڕۆ له‌ قه‌یرانێكی زۆر سه‌ختی دارایی داین، به‌غدا هیچ هه‌نگاوێكی نییه‌ بۆئه‌وه‌ی بێت یارمه‌تی هه‌رێمی كوردستان بدات، من له‌ قسه‌كانی خۆم له‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش گوتوومه‌ ئه‌و نه‌وته‌ی كه‌ ئێستا ئێمه‌ ده‌یفرۆشین ئه‌گه‌ر ئێمه‌ قه‌ناعه‌تمان وابێت یه‌ك دۆلاریش زیاتر له‌وه‌ی كه‌ ده‌ستمان ده‌كه‌وێت به‌غدا بیداته‌ هه‌رێمی كوردستان، ئێمه‌ ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌غدا زۆر به‌ باشتر ده‌زانین له‌ رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ هه‌ر لایه‌نێكی دیكه‌.

VOA: به‌ڕێزت ئاماژه‌ت به‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌وله‌ویه‌تی هه‌رێمی كوردستان چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانییه‌تی له‌گه‌ڵ به‌غدا، ئایا هیچ هه‌نگاوێكتان ناوه‌؟ ئایا حكوومه‌تی عێراقی وه‌ڵامی بۆ ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی ئێوه‌ چییه‌؟

نێچیرڤان بارزانی: ئێمه‌ ده‌ستوورێكمان هه‌یه‌، با ئه‌و پرسیاره‌ له‌خۆمان بكه‌ین 12 ساڵه‌ ئێمه‌ ده‌ستوورێكی عیراقیمان هه‌یه‌ و هه‌نگاوه‌كانی به‌غدا بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌و ده‌ستووره‌ چی بووه‌؟ هیچیان نه‌كردووه‌. هه‌رێمی كوردستان ته‌جروبه‌یه‌كی زۆر ناخۆشی له‌گه‌ڵ به‌غدا هه‌یه‌، ته‌جروبه‌ی ناخۆشی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌غدا تا ئێستاش خۆی به‌ مه‌ركه‌ز ده‌زانێت و هێشتا له‌وه‌ تێنه‌گه‌یشتووه‌ كه‌ سیسته‌می عیراق گۆڕاوه‌ و سیسته‌می عیراق مه‌ركه‌زی نییه‌، زۆر جار خه‌ڵك ده‌ڵێن حكوومه‌تی مه‌ركه‌زی، هیچ حكوومه‌تی مه‌ركه‌زی نییه‌، به‌ڵكو حكوومه‌تی فیدراله‌، سیسته‌می عیراق دوای په‌سه‌ندكردنی ده‌ستووری عیراق، سیسته‌مێكی فیدرالی یه‌، شێوه‌ی بیكردنه‌وه‌ی به‌غدا شێوه‌یه‌كی هه‌تا بڵێی مه‌ركه‌زی یه‌، ئه‌و یاسایانه‌ی كه‌ په‌یوه‌ندیان به‌ هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌ چ له ‌ڕووی ئیداره‌دانی نه‌وت، چ له‌ ڕووی دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وت، هیچیان له‌ به‌غدا جێبه‌جێ ناكرێن، به‌غدا چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان ده‌كات؟ وه‌كو هه‌ر پارێزگایه‌كی دیكه‌ی عیراق مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستاندا ده‌كات، چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ پارێزگایه‌كی عیراق ده‌كات، ده‌یه‌وێت ئاوه‌هاش مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستاندا بكات و ئه‌مه‌یان له‌ هه‌رێمی كوردستان قبووڵ ناكرێت. ئێمه‌ له‌ ساڵی 2003 و پێش 2003 ڕاسته‌ بارودۆخی ئابووری ئێمه‌ باش نه‌بوو، به‌ڵام ئێمه‌ به‌ ئاره‌زووی خۆمان گه‌ڕاوینه‌ته‌وه‌ به‌غدا و به‌زۆر نه‌بووه‌، به‌ ئێمه‌یان گوتووه‌ عیراقێكی نوێیه‌، عیراقێكی دیموكراته‌، عیراقێكی فیدراله‌ و له‌سه‌ر ئه‌م پره‌نسیپانه‌ ئێمه‌ بڕیارمان دا كه‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ به‌غدا. ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ڕێزان به‌تایبه‌تی هه‌ردوو به‌ڕێز سه‌رۆك مام جه‌لال و سه‌رۆك بارزانی كردیان له‌وه‌ی كه‌ عیراق به‌ یه‌كگرتوویی بمێنێته‌وه‌ و بارودۆخی عیراق باش بێت، هه‌ر ئه‌وه‌ندیان پێده‌كرا و ئه‌وه‌ی له‌توانایاندابوو كردیان بۆ ئه‌و پرسه‌، به‌ڵام هه‌نگاوه‌كانی عیراق نایێنه‌ پێش بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان. باسی میزانییه‌ یه‌كێك له‌ شته‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانه‌، ئه‌گه‌ر تێپه‌ڕاندنی بودجه‌ به‌ زۆرینه‌ و كه‌مینه‌ بێت، ئێمه‌ هه‌ر كه‌مینه‌ین، هه‌موو كورسییه‌كانی كورد له‌ به‌غدا 65 كورسی یه‌ و ئه‌وانی دیكه‌ یه‌كجار زۆرترن، به‌ڵام بڕیاری دوستكردنه‌وه‌ی عیراق دوای ساڵی 2003 له‌سه‌ر بنه‌مای ته‌وافق بوو نه‌ك له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌وه‌ی كێ زۆره‌ و كێ كه‌مه‌.

VOA: ئێستا گه‌ر ئێوه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ساڵی 2003 ئایا هه‌مان بڕیار ئه‌ده‌ن كه‌ به‌ڕێزتان ئاماژه‌تان پێدا، بڕیارێكی خۆویستانه‌ بووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ عیراقدا بمێننه‌وه‌؟

نێچیرڤان بارزانی: نه‌ ئێمه‌ په‌شیمان نین، چونكه‌ تۆ حوكم له‌سه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ ده‌ده‌یت، ئه‌و ڕۆژه‌ی كه‌ سه‌دام له‌سه‌ر حوكم لادرا بۆ كورد ڕۆژێكی میژوویی بوو و ئێمه‌ په‌شیمان نین له‌وه‌. به‌ ته‌ئكید ئه‌گه‌ر به‌گه‌ڕێینه‌وه‌ ئه‌و كاته‌ هه‌مان بڕیار ده‌ده‌ین، ئێمه‌ نیگه‌رانین له‌وه‌ی ئه‌و هاوپه‌یمانانه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌ بوون به‌تایبه‌تی شیعه‌كان كه‌ پێكه‌وه‌ خه‌باتمان كردووه‌ و پێكه‌وه‌ بووین، به‌داخه‌وه‌ دوای 2003 كه‌ ئێمه‌ پێشتر پێكه‌وه‌ خه‌باتمان ده‌كرد بۆ ڕۆژێكی خۆشتر بۆ عیراق، ئه‌وان پشتیان له‌و به‌ڵینانه‌ كرد كه‌ به‌ كوردیان دابوو، ئه‌وان به‌ڵێنه‌كانی خۆیان به‌جێ نه‌گه‌یاند به‌ نیسبه‌ت كورد، ئه‌مڕۆ دوای 12 ساڵ كورد ئه‌و پرسیاره‌ له‌خۆی ده‌كات، ئایا له‌ پرۆسه‌ی سیاسی له‌ عێراق، كورد له‌ كوێیه‌؟ دوای 12 ساڵ پرسیار له‌وه‌ ده‌كات، ئایا هیچ گارانتییه‌ك بۆ ئاینده‌ی ئه‌م میلله‌ته‌ هه‌یه‌؟ پرسیار له‌وه‌ ده‌كات ئایا به‌غدا چی كرد بۆ جێبه‌جێ كردنی مادده‌ی 140؟ فكری به‌غدا و مه‌ناتڵێتی ئه‌وان ئه‌وه‌ بووه‌ كه‌ له‌ هێزه‌وه‌ قسه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌ بكه‌ن، فكریان وابووه‌ كه‌ی به‌هێز بوون ئه‌و كاته‌ بێن قسه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی بكه‌ن، كه‌واته‌ ئه‌و فكره‌ مه‌ركه‌زییه‌ له‌ عێراق هه‌ر وه‌ك خۆ ماوه‌ته‌وه‌ و ئه‌و فكره‌ مه‌ركه‌زییه‌تهی‌ كه‌ عیراق به‌ڕێوه‌ ده‌بات، به‌ بڕوای من هۆكاری گه‌وره‌ترین كاره‌ساته‌ بۆ ئه‌و وڵاته‌.

VOA: باست له‌وه‌ كرد كه‌ نه‌ناردنی به‌شه‌ بودجه‌ له‌لایه‌ن حكوومه‌تی عیراقییه‌وه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان كێشه‌ی سه‌ره‌كی نێوان هه‌ولیر و به‌غدایه‌، ئایا بوونی ئاواره‌كان وه‌ك هه‌ندێك جار له‌لایه‌ن به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ حكوومه‌تی عێراقی یارمه‌تیی ئاواره‌كانی خۆی نادات كه‌ له‌ئێستادا له‌ هه‌رێمی كوردستاندا له‌ كه‌مپدا ده‌ژین، هه‌روه‌ها یارمه‌تینه‌دانی پێشمه‌رگه‌ له‌ڕووی سه‌ربازییه‌وه‌ له‌ ڕووی نه‌دانی چه‌كه‌وه‌، چه‌ندێك كێشه‌و و گرفتن له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا؟

نێچیرڤان بارزانی: تا ئێستا وه‌كو پێویست به‌غدا یارمه‌تی ئاواره‌كانی نه‌داوه‌، من ڕاشكاوانه‌ بڵێم هه‌تا ئێستا ئه‌و هاوكارییه‌ی كه‌ ده‌بوایه‌ عیراق بۆ ئاواره‌كان بیكات، تا ئێستا نه‌یكردووه‌، مامه‌ڵه‌ی عیراق له‌گه‌ڵ ئاواره‌كان وه‌كو هه‌ر وڵاتێكی كۆمه‌ك به‌خشه‌، به‌و شێوه‌یه‌ یه‌، واته‌ تاكو ئێستا وه‌كو پێویست به‌رپرسیارێتی خۆی هه‌ڵناگرێت بۆ ئه‌وه‌ی ئاگای له‌م ئاوارانه‌ بێت.

VOA: ئه‌ی سه‌باره‌ت به‌ هاوكاریكردنی پێشمه‌رگه‌؟

نێچیرڤان بارزانی: سه‌باره‌ت به‌ هاوكاریكردنی پێشمه‌رگه‌، عیراق تاوه‌كو ئێستا وه‌ك پێویست هاوكاریی پێشمه‌رگه‌ی نه‌كردووه‌، نه‌ك وه‌كو پێویست نه‌یكردووه‌، به‌ڵكو هه‌ر نه‌یكردووه‌ و ئێمه‌ شتێك نابینین كه‌ بڵێین یارمه‌تی پێشمه‌رگه‌ی داوه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌ یه‌ك سه‌نگه‌رین و پێكه‌وه‌ شه‌ڕ ده‌كه‌ین و دوژمنی هاوبه‌شمان هه‌یه‌، به‌ڵام ئه‌و هاوكاریانه‌ی كه‌‌ عیراق بۆ حه‌شدی شه‌عبی ده‌یكات با من وه‌ك نموونه‌یه‌ك بیهێنمه‌وه‌، حه‌شدی شه‌عبی كرد به‌ یاسا، ئێمه‌ ڕێزمان هه‌یه‌ بۆ حه‌شدی شه‌عبی كه‌ له‌ به‌رگریكردن له‌ عێراق له‌ دژی داعش ڕۆڵی خۆیان بینی، حه‌شدی شه‌عبییان كرد به‌ یاسا و هه‌موو پێداویستییه‌كانی حه‌شدی شه‌عبی دابین ده‌كه‌ن، به‌ڵام ئاماده‌ نین قبووڵی بكه‌ن ته‌نیا پێشمه‌رگه‌ له‌ چوارچێوه‌ی مه‌نزومه‌ی به‌رگریی عیراقدا جێگه‌ی هه‌یه‌، حازرنین ئه‌وه‌ بكه‌ن، بۆ حه‌شدی شه‌عبی كه‌ هی خۆیانه‌ و ئه‌وان پشتیوانی لێ ده‌كه‌ن، هه‌موو كارئاسانییه‌ك ده‌كه‌ن، باشه‌ با ئه‌م پرسیاره‌ بكه‌ین، ئێمه‌ چۆن خۆمان به‌ هاووڵاتیی ئه‌م وڵاته‌ بزانین؟ ئێمه‌ به‌ چ هاندانێك كار بۆ به‌ره‌وپێشه‌وه‌بردنی ئه‌م ولاته‌ بكه‌ین؟ هێزه‌كانی ئێمه‌ پێشمه‌رگه‌ و كورد ئێستا ئه‌و پرسیاره‌ له‌خۆی ده‌كات. بۆ، بۆ حه‌شدی شه‌عبی ئه‌م شتانه‌ هه‌مووی ده‌كرێت و بۆ هێزی پێشمه‌رگه‌ هیچ ناكرێت؟

VOA: له‌ كاتی ده‌ستپێكردنی پرۆسه‌ی ئازادكرنه‌وه‌ی مووسڵ، به‌شێك له‌ خه‌ڵكی یان ئه‌وه‌ی كه‌ پێی ده‌گوترێت شه‌قام، باسیان له‌وه‌ ده‌كرد یا ڕه‌خنه‌یان له‌وه‌ ده‌گرت كه‌ هه‌رێمی كوردستان بۆچی هێزی پێشمه‌رگه‌ ده‌خاته‌ شه‌ڕێكه‌وه‌ كه‌ ئه‌وان ده‌ڵێن خاكی كوردان نییه‌؟

نێچیرڤان بارزانی: ئێمه‌ ئه‌م شه‌ڕه‌ ناكه‌ین، ئێمه‌ به‌رگری ده‌كه‌ین، داعش شه‌ڕی ئێمه‌ی كردووه‌، ئێمه‌ شه‌ڕمان له‌گه‌ڵ هیچ كه‌سێك نه‌كردووه‌ و ئه‌وان یه‌خه‌ی ئێمه‌یان گرتووه‌، كه‌ یه‌خه‌ی ئێمه‌یان گرتووه‌ ئێمه‌ ناچاربووین، ئێمه‌  ئه‌م به‌رگرییه‌ بۆ خۆمان ده‌كه‌ین و شه‌ڕ ناكه‌ین، ئێمه‌ ئه‌م به‌رگرییه‌ بۆ كوردستان ده‌یكه‌ین، بۆ هاووڵاتیانی كوردستان ده‌یكه‌ین و ئه‌و شوێنانه‌شی كه‌ ئێستا ئێمه‌ ئازادمان كردوون، هه‌مووی كاریگه‌ریی له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌ و كاریگه‌رییه‌كه‌شی گه‌لێك زۆره‌، ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ئه‌مڕۆ خۆشبه‌ختانه‌ له‌ شه‌ڕی داعشدا ئازاد كراون، من ده‌توانم بڵێم ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ڕزگارمان كردوون له‌ ڕووی ئه‌منییه‌وه‌ كاریگه‌رییان له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌.

VOA: پێشبینی به‌ڕێزتان بۆ ئه‌مساڵ چییه‌؟ پێتان وایه‌ قه‌یرانه‌كان چاره‌سه‌ر ده‌بن له‌ هه‌رێمی كوردستاندا؟ هیچ موژده‌یه‌كی خۆشتان پێیه‌ بۆ هاووڵاتیان؟

نێچیرڤان بارزانی: هه‌موو هه‌وڵێكی ئێمه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌م پرسه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ین، من ناتوانم ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ ئێستا ده‌توانین شتێكی گه‌وره‌ بكه‌ین، به‌ڵام هه‌وڵ و كۆششی ئێمه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر بارودۆخی داراییمان باش بوو، یه‌كه‌م شت بارودۆخی مووچه‌خۆرانی هه‌رێمی كوردستان چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ین. گه‌ر پرسیاره‌كه‌ش ئه‌وه‌یه‌ به‌ بڕوای من ئایا پێشبینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین بارودۆخمان باشتر ببێت؟ به‌ڵێ ئێمه‌ پێشبینیی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ بارودۆخی ئێمه‌ له‌م ڕووه‌وه‌ باشتر ببێت.

VOA: به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی عیراق سوپاست ده‌كه‌ین بۆ پێدانی ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ و ئه‌م دیداره‌.

نێچیرڤان بارزانی: سوپاس و به‌خێربێن سه‌رچاو.

 

http://cabinet.gov.krd/a/d.aspx?s=040000&l=13&a=55331

 

 

 

 

 

Read کد خبر: 1900

هەواڵی زیاتر لە تویتەر

راپۆرتە پڕ بینەرەکان

حالت های رنگی