سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ شەممە 8/4/2023 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، لە بەغدا بەشدارى له‌ ڕێوڕەسمی چل و دوو ساڵەی دامەزراندنی ڕێكخراوی بەدردا كرد كە هەریەك لە بەڕێزان سەركۆمار، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران، سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدراڵ و ژمارەیەك وەزیر و بەرپرسانی حكوومی و لایەنە سیاسییەكانی عێراق ئامادەى بوون.

لە ڕێوڕەسمەكەدا، سەرۆك نێچیرڤان بارزانی وتەیەكی پێشكەش كرد، ئەمە دەقەكەیەتی:

بە ناوی خوا،

ئامادەبووانی بەڕێز..

سەرەتا بەبۆنەی یادی چل و دوو ساڵەی دامەزراندنی ڕێکخراوی بەدر‌، پیرۆزبایی لە بەڕێز حاجی هادی عامری، ئەمینداری گشتیی ڕێکخراوی بەدر و ئەندامان و جەماوەری ڕێکخراوه‌كه‌يان دەکەم. هیوادارم ڕێکخراوی بەدر ڕۆڵێکی کاریگەر بگێڕێت لە پاراستنی سەقامگیری و چەسپاندنی دیموکراسیەت و فیدراڵی لە عێراق.

هەروەها ڕێگەم بدەن بە ناوی جەنابی سەرۆک مەسعوود بارزانییەوە پیرۆزبایيی یادی دامەزراندن لە سەرکردایەتيی ڕێکخراوی بەدر بکەم و جەنابیان ڕێز و پیرۆزبایی تایبەتی هەيه‌ بۆ بەڕێز حاجی هادی عامری و هەموو ئەندامان و لایەنگرانی ڕێكخراوی بەدر.

بەڕێزان..

مێژووی بەدر دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی بەرەنگاربوونەوەی ڕژێمی دیکتاتۆری. لایەنەکانی ئۆپۆزیسیۆنی عێراق ئەوکات خەباتێکی زۆر سەختیان کرد بەرامبەر ڕژێمی پێشوو. هاوکاريی نێوان هێزە سیاسییەكانى عێراقی و کوردستان وایانکرد پێکهاتەکانی عێراق باوەڕیان بە سەرکەوتن بەهێز ببێت.

لەبەرئەوەش خەڵک ساڵی ١٩٩١ به‌ باوەڕەوه‌ دژی ڕژێم ڕاپەڕین و ئەو باوەڕە هەر بەردەوام بوو تاکو ڕووخانی ڕژێم لە ساڵی ٢٠٠٣. هەر ئەو پێکەوەبوونەش وایکرد لایەنەکان سەرکەوتوو بن لە قۆناغی گرنگی نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیيی عێراق کە قۆناغێکی زۆر گرنگ بوو لە مێژووی هاوچەرخی وڵاتەكەماندا.

لەم ڕۆژەدا کاتێک یادی دامەزراندنی ڕێکخراوی بەدر و بەرەنگاربوونەوەی زوڵم و زۆرداری دەکەینەوە، پێویستە یادی سەرکردەی مقاومەی ئیسلامی و شەهیدی میحراب، سەید محەمەد باقر ئه‌لحەكیم، بەیاد بێنینەوە. ئەو سەرکردە شەهیدە، هەوڵێکی سەرکەوتووانەی دا، بۆ یەکخستنی مقاوەمەی ئیسلاميی شیعە و عێراق بەگشتی دژی زۆرداری.

هەروەها لەگەڵ باوکم و سەرۆک مەسعوود بارزانی و خوالێخۆشبوو مام جەلال، پەیوەنديی نێوان مقاوەمەی ئیسلامی و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازيی کوردیان زیاتر پەرەپێدا. جگە لەوەی کە بەردەوام پەیوەندییەکی بەهێز هەبووە لەنێوان بنەماڵەی بارزان و بنەماڵەی ئه‌لحەکیم و مەرجعیەتی باڵای شیعە لە نەجەف، ئێستاش بە هەموو شێوەیەک دەمانەوێت ئەو پەیوەندییە لەگەڵ مەرجەعیەتدا، هەر بەهێز بمێنێتەوە.

ئامادەبووانی بەڕێز ..

سبەی ٩ی نیسانە و ٢٠ ساڵ بەسەر ڕووخانی ڕژێمى دیکتاتۆریدا تێدەپەڕێت. ئێستا کاتێکی گونجاوە بۆ ئەوەی بیر لەو سەرکەوتنانە بکەینەوە کە لە ئەنجامی یەکگرتوویی بەدیهاتوون. بیر لە هەردوو کۆنگرەی ئۆپۆزیسیۆنی عێراق لە لەندەن و سەلاحەدین بکەینەوە کە تێیاندا بەرنامە بۆ عێراقێکی دیموکراسی و فیدراڵی دانرا.

لە ماوەی ٢٠ ساڵی ڕابردوودا، هەڵبژاردن بووەتە بەشێکی ژیانی سیاسی، ئەويش پێشکەوتنێکی گرنگە، چونکە لە هەموو شوێن و وڵاتێکدا هەڵبژاردنی ئازاد ڕووحی دیموکراسییە. هەروەها نوێنەرایەتيی پێکهاتەکان لە پەرلەمان دابین کراوە و عێراق چیدیکە هەڕەشە نییە بۆ سەر دراوسێیەکانی. عێراق بووەتە خاوەنی دەستوورێکی دیموکراسی و فیدراڵیی هەمیشەیيی قبووڵكراو.

ئەمانە هەموویان خاڵی گرنگ و سەرەکین لە گۆڕانی سیستەمی حوکمڕانی لە عێراقدا. بێگومان لەم ٢٠ ساڵەدا هەڵەی زۆریش كراون کە پێویستە ڕاستیان بکەینەوە. هەر بەو شێوەیەش دابەزینی بەشداريی دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردندا، دەبێت چارەسەر بكرێت.

هەموومان بەشدار بووین لە سەرکەوتندا، هەروەها هەمووشمان بەپێی ئاستی هاوبەشیمان، بەرپرسیاريه‌تيی هەڵە و کەموکوڕییەكانمان دەخەینە سەر شان. تا ئێستا زۆر لەو یاسایانە دانەنراون کە بەپێی دەستوور دەبێ دابنرێن، چونکە ئەم یاسایانە دەبنە میکانیزمی سەرکەوتنی عێراقی نوێ و جێگیربوونی سیستەمی فیدراڵی لە عێراق.

ئێمە لە عێراق زۆر پێویستە هەمیشە ئەو ڕاستییەمان لەبەرچاو بێت کە تاکڕه‌وی و جیاکاريی نەتەوەیی و مەزهەبی، هەمیشە مایەی شەڕ و وێرانی بووە بۆ وڵات. لەبەرئەوەش هەبوونی سیستەمێکی تەواو فیدراڵ و یەکسان لەنێوان نەتەوەکاندا، تاکە ڕێگەی سەقامگیری و پێشکەوتنی عێراقە. ئەزموونە تاڵەکانی ڕابردوو زۆر زیانی بە خەڵکی عێراق گەیاندووە. لەپێناو هەموو پێکهاتەکانی عێراقدا، دەبێ پەند لەو ئەزموونانە وەربگرین.

عێراقێك سەقامگیر و سەرکەوتوو دەبێت کە شیعە و سوننە و کورد و مەسیحی و تورکمان و پێکهاتەکانی دیکە، خۆیان تێدا به‌ هاوبەش و سەرکەوتوو بزانن. عێراقی هەمەڕەنگ سەردەکەوێت، عێراقی یەکڕەنگ سەرناکەوێت. مێژووی ١٠٢ ساڵەی ڕابردوو، بە ڕوونی ئەوەمان پێدەڵێت كە ده‌بێت هەموومان پێكه‌وه‌ بەشدار بین.

بەڕێزان..

زۆر دڵخۆشم کە دەبینم برای بەڕێزم محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراقى فيدراڵ، هەوڵی جددی دەدات و كار دەكات بۆ جێبەجێكردنی كارنامەی حكوومەت‌، ئەوەش مایەی پشتیوانيی هەموو لایەکە. ئێمە لە هەرێمی کوردستان بە هەموو شێوەیەک بەردەوام دەبین لە پشتیوانیکردن لەو ئاراستەیەی سەرۆک وەزیران، ئەوەشمان بە هەموو دۆست و هاوبەشانمان ڕاگەیاندووە.

ڕێککەوتنی هەناردەکردنى نەوتی هەرێمی کوردستان، هەنگاوێکی گەورەیە بە ئاراستەی چارەسەرێکی فراواندا. لێرەدا دەستخۆشی لە سەرۆک وەزیرانی عێراقى فیدراڵ و سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان کاک مەسروور بارزانی و تیمی هەردوولای حکوومەت و لایەنەکانی هاوپەیمانيی به‌ڕێوه‌بردنى دەوڵەت دەکەم.

ئێمە هەر لە سەرەتاوە گوتوومانە “چارەسەری عێراقی” باشترین چارەسەرە. ئەگەر هەموومان بگەڕێینەوە بۆ ئه‌و چارەسەره‌، دەتوانین گشت کێشەکان چارەسەر بکەین. هەموو لایەک دەمانتوانی بەدوای ڕێگەی دیکەدا بگەڕێین، بەڵام ڕێگەی ڕاست بۆ هەموو لایەک ڕێگه‌ى ناوخۆی عێراقە.

چارەسەری عێراقی، سەروەری و پێشکەوتنی عێراق بەهێز دەکات. متمانەی خەڵک بە دەسەڵات بەهێز دەکات، متمانەی نێوان پێکهاتەکانی عێراق بەهێز دەکات.

ئەگەر چارەسەری عێراقیانە بکەینە نیاز و ئامانج، دەتوانین دڵنیا بین لە سەقامگیريی ئێستا و لە سەرکەوتنی داهاتوومان. چارەسەری عێراقی، بە هاوبەشی و گفتوگۆ سەردەکەوێت، چونکە ئێمە ڕووحی ئەم هاوبەشییەمان هەیە کە ئەویش دەستووری عێراقە.

بەر لە ١٠ ساڵ، سەرۆک بارزانی، بە نیازێکی پاک و ڕوانگەیەکی ستراتیژی، داوای لە هەموو لایەنە عێراقییەکان کرد پێکەوە دابنیشین بۆ ڕێگرتن لە ڕووداو و کارەساتی گەورە و داوای كرد بگەڕێینەوە بۆ دەستوور.

بەداخەوە ئەوە نەکرا، ڕووداو و کارەساتی زۆر ناخۆش ڕوویان لە عێراق و ناوچەکە کرد. ئەمڕۆ دۆخێکی تازەی دڵخۆشکەر لە عێراق دروستبووە، لەو باوەڕەداین ئێستا زەمینەی گفتوگۆ لەسەر هەموو کێشەکان هەیە. بۆیە گرنگە بە دڵێکی پاک و ڕوانگە و چارەسەرێکی نيشتمانييانه‌ دەستی پێبکەین.

عێراق ڕووبه‌ڕووى زۆر ئاڵنگاريی تازەی ناوخۆ و ناوچه‌كە ده‌بێته‌وه‌، بۆیە پێویستە چیتر کێشەکان بە هەڵواسراوی نەهێڵینەوە بۆ ئەوەی بتوانین بە سەر کێشەکاندا زاڵ ببین. یەکێک لەو کێشانە، مەترسیی گۆڕانی کەشوهەوایە. عێراق یەكێکە لەو پێنج وڵاتەی کە گۆڕانی کەشوهەوا لە جیهاندا، زۆرترین کاریگەری لەسەر دەبێت، ئەمەش پێویستی بە پڕۆژەی ستراتیژی و گەورە هەیە لەلایەن حکوومەت و پەرلەمانی عێراقەوە.

جارێکی دیکە پیرۆزبایی لە ڕێکخراوی بەدر و هەموو ئەندامان و لایەنگرانیان دەكەم دەکەم، داوا لە هەموو سەرکردە و لایەنە سیاسییەکان دەکەم لەم ڕەمەزانەدا بە دڵێکی پاکەوە گفتوگۆ بکەن لەپێناو چارەسەری هەموو کێشەکان و ژیانێکی باشتر بۆ هەموو گەلی عێراق كە شایستەیەتی.

زۆر سوپاستان ده‌كه‌م، هيواى كاتێكى خۆشتان بۆ ده‌خوازم. زۆر سوپاس بۆ بانگهێشته‌كه‌تان.

https://presidency.gov.krd/nechirvan-barzani-the-iraqi-solution-is-the-best-solution/