مەنسوور جیهانی ـ "حەمید‌ڕه‌زا عاتفی" ڕۆژنامه‌نوووس و ئه‌ندامی لێژنه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بنکه‌ی توێژه‌رانی مۆسیقای ئێران له وتارێکدا به ناوی "ده‌ردێک به‌رانبه‌ر به هه‌زاران ده‌رمان"، چاوی خشاندووه به کۆنسێڕتی مامۆستا "شه‌هرام نازری" له کۆنفڕانسی زانستی نێوده‌وڵه‌تی ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی که له شاری هه‌ولێر به‌‌ڕێوه‌چوو.
یه‌که‌مین کۆنفڕانسی زانستی نێوده‌وڵه‌تی به بۆنه‌ی چل و سێیه‌مین ساڵیادی ژینۆسایدی Genocide گه‌لی کوردستان به ناونیشانی "ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی" به ئاماده‌بوون و ئاخاوتنی که‌سایه‌تییه به‌رچاوه سیاسی و زانستییه‌کانی هه‌رێمی کوردستان و وڵاتانی جۆراوجۆر، به هه‌وڵی زانکۆکانی سه‌لاحه‌دینی هه‌ولێر، دهۆک و سۆران و هه‌روه‌ها به ده‌نگی گۆرانیبێژی ناوداری کورد مامۆستا "شه‌هرام نازری" به هاوڕێیه‌تی له‌گه‌ڵ گروپی موزیکی "سانیار" به سه‌رپه‌ره‌ستی موزیکزانی بەئەزموونی کورد "فەرید ئیلهامی" له ڕۆژانی ٢ تا ٥ی مایی ٢٠٢٣ له هۆڵی "سه‌عد ئه‌بدوڵڵا" له شاری هه‌ولێر پێته‌ختی هه‌رێمی کوردستان به‌‌ڕێوه‌چوو.
له‌م کۆنفڕانسه زانستییه‌دا، نوێنه‌ری ناوه‌نده جۆراوجۆره‌کان، به‌رپرسانی باڵای سیاسی و که‌لتووری هه‌رێمی کوردستان و وڵاتانی جۆراوجۆر تیایدا ئاماده‌بوون و سه‌باره‌ت به‌م کاره‌ساته دڵته‌زێنه و کۆمه‌ڵوژی دڕندانه‌ی هه‌شتاکانی زایینی هاتنه ئاخاوتن که وێرانبوونی سه‌دان گوندی کوردستان و هه‌روه‌ها شه‌هیدبوونی ده‌یان هه‌زار که‌س له مرۆڤه بێتاوانه‌کانی لێکه‌وته‌وه و له کۆتایی قسه‌‌کانیاندا ئه‌و ڕووداو دڵته‌زێنه‌یان مه‌حکووم ده‌کرد.
به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م جۆره به‌رنامانه که له ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا به‌ڕێوه‌ده‌چێت، کاریگه‌ری به‌رچاو و هه‌رمانی له ڕوونکردنه‌وه‌ی زهینی بیره گشتییه‌کانی خه‌ڵکی جیهان داده‌نێت و باشترین کار و شێوازێکی شارستانییه بۆ ئه‌وه‌ی که ئه‌م جۆره کاره‌ساته دڵته‌زێنانه دووباره نه‌بنه‌وه.
بێگومان ته‌نیا به گهشهکردنی که‌لتوور و بردنه‌سه‌رێی ئاستی زانسته مرۆییه‌کانه که ده‌توانین به‌رده‌وام هیوامان به ئاسایش و پێشکه‌وتوویی گه‌له‌که‌مان بێت و به‌رپرسانی که‌لتووری هه‌رێمی کوردستان به باشی هه‌ستیان به‌م کاره گرینگه کردووه که هیچ هێزێک به‌رزتر له هێزی که‌لتوور نییه وه‌کوو ژێرخانێکی بنه‌ڕه‌تی بۆ گهشهکردنی و به‌ره‌وپێشچوون له هه‌موو کۆڵه‌که گرینگه‌کانی حکومڕانی له‌وانه؛ ئابووری، سیاسه‌ت و زانسته کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی دیکه.
به‌لام له ته‌نیشت به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م کۆنفڕانسه گرینگه‌دا، ڕووداوێکی به‌نرخ و سرنجڕاکێش هاته ئاراوه که جێی ڕامانه و ئه‌ویش به‌ڕێوه‌چوونی مۆسیقای کوردی بوو له لایه‌ن گرووپی موزیکی "سانیار" به سه‌رپه‌ره‌ستی "فه‌رید ئیلهامی" و به ده‌نگی هه‌رمانی مامۆستا "شه‌هرام نازری".
"شه‌هرام نازری" بێگومان، یه‌کێک له ڕوخساره هه‌رمانه‌کانی مۆسیقای کوردی دێته ئه‌ژمار و پێگه‌یه‌‌کی تایبه‌تی له ناو خه‌ڵکانی به‌شه جۆراوجه‌ره‌کانی کوردستاندا هه‌یه.
شاره‌زاییه‌کی ئه‌وتۆی له مۆسیقای ئێران هه‌یه، بیرکردنه‌وه، خوێندنه‌وه و ئاگادارییه‌کی باشی له شیعر و ئه‌ده‌بی فارسی هه‌یه و هه‌روه‌ها ئه‌زموونی هاوکاری له‌گه‌ڵ موزیکزانانی گه‌وره و به‌رجه‌سته‌ی ئێرانیدا هه‌یه و به‌رهه‌می هه‌رمان و مه‌قامی بێوێنه‌ی له ئاستی نه‌ته‌وه‌یی و ده‌ره‌وه‌ی ئێراندا بڵاوکردۆته‌وه و کاریگه‌ری به‌رچاویی داناوه و جێی په‌نجه‌ی به‌م هونه‌ره ڕه‌سه‌نه‌وه دیاره. هه‌مووی ئه‌م کارانه نازری گه‌یاندۆته لووتکه‌یه‌ک که بۆته شانازی هه‌موو ئێرانییه‌ک و هه‌مووی ئه‌مانه وه‌کوو کانیاوێکی بێوێنه، بنچینه‌ی ئه‌م نه‌مامه جوانه له داوێنی نه‌ته‌وه‌ی کۆنی کورد په‌روه‌رده بووه و به‌سه‌ر ئاسمانی که‌لتوور و هونه‌ری کوردستان باڵی کێشاوه.
نازری وه‌کوو کانزایه‌کی هونه‌ری به هه‌ر دوو زمانی کوردی و فارسی به‌رهه‌می دره‌وشاوه و به‌وپه‌ڕی جوانی و ئاست به‌رزی خوڵقاندووه و ئه‌وه گه‌وره‌ترین و نایابترین تایبه‌تمه‌ندی هونه‌ری ئه‌م هونه‌رمه‌نده به‌رچاوه‌ی سه‌رده‌می ئێمه‌یه.
لێهاتوویی جوان و خوڵقێنه‌ری نازری له ئاوازدانان و سازکردنی مێلۆدی و ته‌نانه‌ت ژه‌نیاریی، یه‌کێکی دیکه له تایبه‌تمه‌‌ندییه‌کانی ئه‌م گۆرانیبێژه ناوداره‌‌یه.
بێجگه له ته‌واوی ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه هونه‌ریانه که تا ڕاده‌یه‌کی که‌م ئاماژه‌ن پێکردن؛ که‌سایه‌تی هونه‌ری نازری که‌سایه‌تییه‌کی ته‌واوکه‌ر و هه‌مه لایه‌نه‌یه و به له‌به‌رچاوگرتنی چه‌ندین ده‌یه چالاکی فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تی و زهینی وریا و سروشتی ڕخنه‌گرانه‌ی که هه‌یه‌تی له تێکه‌ڵاوکردنی شیعر و مۆسیقا، وردبینییه‌کی زۆر ژیرانه، ڕازاندنه‌وه و جوانکردنی مێلۆدی و هه‌روه‌ها له چاککردن و چنینی پارچه موزیکه‌کان، شاره‌زاییه‌کی بێوێنه‌ی هه‌یه.
وه‌کوو نووسه‌ری ئه‌م وتاره، به‌خته‌وه‌رم و له هه‌ندێک هاوکارییه‌کانی نازری له‌گه‌ڵ ئاوازدانه‌ره به‌ناوبانگه‌کاندا له نزیکه‌وه ئاماده‌بووم و به‌م بۆنه‌یه‌وه له ده‌ربڕینی زۆر ورد و مامۆستایانه‌ی نازری به باشی ئاگادارم.
ئه‌م ده‌سپێکه کورته ئاماژه به‌م خاڵه بوو که هه‌ڵبژاردنی پارچه مۆسیقای "زامی ده‌رد" بۆ پێشکه‌ش کردن له کۆنفڕانسی زانستی نێوده‌وڵه‌تی ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی، به‌و په‌ڕی مامۆستاییه‌وه ده‌ستنیشان کراوه. به پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی که به ده‌ستمان گه‌یشتووه، پلانی به‌ڕێوه‌چوونی مۆسیقای کۆنفڕانس له ماوه‌یه‌کی زۆر که‌مدا مسۆگر بووه و پێشکه‌ش کردنی پارچه مۆسیقایه‌ک له لایه‌نی هاوچه‌شنی و په‌یوه‌ندی که له بنه‌ڕه‌تدا وه‌کوو ئه‌وه ده‌چێت که بۆ ئه‌م بۆنه‌یه سازکراوه و مۆسیقای بۆ دابه‌شکراوه، جێگای ڕێز و پێزانینه. له هه‌مان کاتدا، هه‌ڵبژاردن و پێشکه‌ش کردنی ئه‌م پارچه مۆسیقایه شاکارێکی بێخه‌وش دێته ئه‌ژمار.
پارچه مۆسیقای "زامی ده‌رد" به ئاوازدانه‌ری "شه‌هرام نازری" به پێی مه‌قامی "مه‌جنوونی"یه که ساڵانێکی زۆر پێش ئێستا به دابه‌شکردنی موزیکزانی کورد "عه‌لیڕه‌زا فه‌یز به‌شی پوور" له ئه‌ڵبوومی "ئاوازی ئه‌ساتیر" واته "مه‌قامه ئه‌فسانه‌ییه‌کان" له ئێران بڵاوبۆته‌وه و زۆر سه‌یره که تاکوو ئێستا له هیچ کۆنسێڕتێک له ناوخۆی ئێران پێشکه‌ش نه‌کراوه.
ده‌قی شیعره‌که کاریگه‌ره و له هۆنراوه‌کانی سه‌ید "ساڵح ماهیده‌شتی"یه که له خه‌م و په‌ژاره‌ی خۆشه‌ویستێکدا نووسیوییه‌تی؛ زۆر جوان و له ڕاستیدا وشه‌کان، وشه‌ی دیمه‌نییه. سووتانی ناخی به‌جێماوێک که له زوڵم و زۆری زاڵمانی ڕۆژگار، سه‌ری خۆی هه‌ڵده‌گرێت و ده‌چێت بۆ بیابان و به هۆی کۆچی یار و دیاره‌که‌یدا هاوار ده‌کات، شایه‌د ڕاڤه‌ی ناڵاندنی هونه‌رمه‌ندانه، ڕاڤه‌یه‌کی دوور له زه‌ین نه‌بێت. ئه‌و نه‌وا ئاسمانییه و ئه‌و سۆزه‌ی مێلۆدییه‌که و ئه‌و دابه‌شکردنه‌ی "فه‌رید ئیلهامی" و پێشکه‌ش کردنی بێوێنه و مامۆستایانه‌ی "شه‌هرام نازری" که دزه‌ی ده‌کرده سلوولی تاک تاکی گوێگرانه‌وه؛ ته‌لاری "سه‌عد عه‌بدوڵڵا"ی بردبووه بێده‌نگییه‌کی پڕماناوه. به وته‌ی ئه‌دیبان، شه‌پۆلی مۆسیقا له بن ددانه‌وه تا ناخی گیان، بیسه‌ران و ئاماده‌بووانی داگرتبوو.
پارچه مۆسیقای "زامی ده‌رد"، ده‌ردی کاره‌ساتی کۆمه‌ڵکوژی کورده‌کان له دوای ٣٥ ساڵ له ناخی هه‌موو ئاماده‌بوواندا زیندوو کرده‌وه و تا ئه‌و ڕاده‌یه سه‌رسامی کردن که وه‌سف ناکرێت.
له به‌شێکی دیکه له پێشکه‌ش کردنی مۆسیقای ئه‌م کۆنفڕانسه‌دا، گروپی موزیکی "سانیار" به بێی بوونی مامۆستا نازری چه‌ندین پارچه مۆسیقای ماته‌مین، تایبه‌ت به ڕێوڕ‌‌‌ه‌سمی کوردی فه‌یلیان پێشکه‌ش کرد. شیعری جوانی "بێهرووز تاهیری" و تێکه‌ڵاوکردنی ده‌نگه چه‌ند هه‌زار ساڵه‌کانی هۆره و مۆر، به وردبینی و شاره‌زاییه‌وه پێکه‌وه چندرابوون که بۆ ساته‌وه‌ختێک هه‌ناسه‌ی هه‌موانی له سینگدا به‌ند ده‌کرد. په‌خشی دیمه‌ن گه‌لێک له ئه‌رشیڤی ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی وه‌رگیراو له ئه‌رشیڤی تایبه‌تی توێژه‌ری کورد خاتوو "عه‌داڵه‌ت عومه‌ر" که له لایه‌ن "فه‌رید ئیلهامی" مۆنتاژ کرابوو، ئه‌وه‌نده‌ی دیکه قه‌واره‌ی زام و ده‌ردی کۆمه‌ڵکوژی فه‌یلییه‌کانی بۆ ئاماده‌بوانی بیانی به شێوه‌ی وێنه ده‌گێڕاوه.
بێگومان پێشکه‌ش کردنی ئه‌م مۆسیقایه له‌م کۆنفڕانسه‌دا، خاڵێکی گرینگ و به‌رچاو بۆ هه‌موو کاربه‌ده‌ستانی به‌ڕێوه‌به‌ری ڕێوڕه‌سمه‌که بوو و ده‌بێت سوپاسی تاک تاکی ئه‌ندامانی گروپی موزیکی "سانیار" و "فه‌رید ئیلهامی" سه‌رپه‌ره‌سته هه‌ست ناسک و چالاکه و هه‌روه‌ها به‌رپرسانی ئه‌م ساڵیاده بکه‌ین.
ئه‌ندامانی گروپی موزیکی "سانیار" له کۆنفڕانسی زانستی نێوده‌وڵه‌تی ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی بریتی بوون له: "فەرید ئیلهامی" سه‌رپه‌ره‌ستی گرووپ، گۆرانیبێژ و ژه‌نیاری ته‌نبوور، "سابیر نه‌زه‌رگاهی" ژه‌نیاری دیوان، "فه‌ڕنوود ئیلهامی" ژه‌نیاری ته‌نبوور، "ئه‌مین حه‌یده‌ری" ژه‌نیاری عوود، "ئیحسان عه‌بدی پوور" ژه‌نیاری که‌مانچه و زوڕنا، "نه‌بیل یۆسف شه‌ریداوی" ژه‌نیاری ده‌ف، "سپێهر زولنووری" ژه‌نیاری ته‌نبوور، "سه‌عید ئیمامی" ژه‌نیاری ئامێره کوتراوه‌کان، "غه‌زاله شیرازی" ژه‌نیاری چه‌لۆ، "سه‌با محه‌مه‌دی" ئاواز، "سه‌روه‌ناز عاتفی" ژه‌نیاری ته‌نبوور و "دیانا مورادی" ژه‌نیاری ته‌نبوور.
لینکی دانلۆدی کۆنسێڕتەکانی گروپی موزیکی "سانیار" له کۆنفڕانسی ژینۆسایدی کوردی فه‌یلی:
https://we.tl/t-XNYJn6hVxL
