سرویس عراق و اقلیم کردستان – نماینده دولت اقلیم کردستان در ایران، تاکید می کند که با توجه به ارتباطات میان سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی با دولت و مقامات و رهبران سیاسی اقلیم، مواضع آنان در قبال ترور سردار  بسیار کمتر از حد انتظار بود.

به گزارش کردپرس،  ناظم دباغ نماینده دولت اقلیم کردستان در تهران در بخش دوم مصاحبه خود با روداو، ابعاد بیشتری از روابط رهبران، مقامات و احزاب سیاسی اقلیم کردستان را با سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی تشریح کرده و زوایای دقیق تری از تاثیرات سردار شهید، بر ساختار سیاسی و موجودیت اقلیم و شرایط آن را بررسی می کند.

پس از بروز وقایع و تنش های مربوط به برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان و همچنین رویدادهای 16 اکتبر و خروج نیروهای کرد از کرکوک، روابط نزدیکی میان حزب دمکرات کردستان عراق (پارتی) و ایران به وجود آمد، آیا شما اطلاعی از جزئیات این روابط داشتید؟

ناظم دباغ: بله به نظر من برقراری روابط و نشست ها ابتدا میان حزب دمکرات کردستان(پارتی) و ایران آغاز شده و خود حاج قاسم نشست های ویژه ای را انجام داد و تلاش هایی برای عادی سازی و از سرگیری روابط صورت گرفت. چرا که ایران اساسا معتقد به دشمنی ورزیدن با کردها نیست. اصل مهم در عراق هم پیمانی میان کردها و شیعیان است و برای حفظ تعادل و توازن در این کشور باید میان اکثریت ائتلاف شیعیان با اکثریت احزاب کردستانی که شامل حزب دمکرات (پارتی) و اتحادیه میهنی (یکیتی) می شود و همچنین باید بخشی از سنی های کشور همپیمانی و ائتلاف ایجاد شود.

 آیا  از جزئیات روابط حزب دمکرات (پارتی) و ایران اطلاع داشتید؟

ناظم دباغ: اطلاع کاملی از جزئیات ندارم، اما به نظرم روابط با پارتی بهتر است، پیش از درگذشت جلال طالبانی دبیرکل فقید اتحادیه میهنی کردستان، هواپیمای سردار قاسم سلیمانی در سلیمانیه فرود می آمد، اما پس از بیماری ایشان، فرودگاه اربیل، مقصد هواپیمای سردار شد.

سردار قاسم سلیمانی چه نظری در مورد حزب دمکرات کردستان (پارتی) داشت؟

ناظم دباغ: نظر ایشان در مورد همه احزاب و جریان های سیاسی همیشه مثبت بود و سازش و همکاری میان آنان را ضروری می دانست. به ویژه همیشه خواستار روابط حسنه و نزدیک میان حزب دمکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی بود.

 درمورد جلال طالبانی چه نظری داشت؟

ناظم دباغ: همیشه وی را یک جوانمرد و فردی میهن پرست، دلسوز، راستگو و وفادار، می دانست. حاج قاسم می گفت مام جلال طالبانی را برای این دوست دارم، زیرا در مقابل آمریکایی ها تمام و کمال از ایرانی ها دفاع میکند و نزد ایرانی ها نیز همان دفاع را از آمریکایی ها انجام می دهد؛ نه اینکه مانند برخی افراد دیگر نزد من به آمریکایی ها دشنام دهد و نزد آمریکایی ها از ایرانی ها بدگویی کند.

چه موضع و نظری در مورد مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان عراق (پارتی) داشت؟

 ناظم دباغ: کاک مسعود را مردی راستگو توصیف می کرد و همانطور که قبلا گفتم وی را یکی از رهبران و شخصیت های کاریزماتیک می دانست.

 در مورد نچیروان بارزانی رئیس کنونی اقلیم کردستان چطور؟

ناظم دباغ: حاج قاسم کاک نچیروان بارزانی را دوست می داشت.

 آیا در هیچ یک از نشست های میان سردار قاسم سلیمانی و نچیروان بارزانی حضور داشتید؟

ناظم دباغ: بله، به همراه یکدیگر و بر سر یک میز هم به صرف غذا هم پرداخته ایم. اما دیدارها در کل به این صورت بود که اگر نچیروان بارزانی به تهران می آمد، از عبدالله آکره یی مسئول روابط دولت اقلیم کردستان و ایران می پرسیدم که آیا وی به عنوان نخست وزیر دولت اقلیم کردستان به تهران سفر کرده و یا به عنوان معاون رهبر حزب دمکرات (پارتی) و اگر به عنوان نخست وزیر آمده، حتی اگر به نشست هم دعوت نمی شدم، باز هم در آن حضور می یافتم زیرا من نماینده دولت اقلیم در تهران بودم. اما اگر نشست به عنوان معاون رهبر حزب دمکرات کردستان (پارتی) برگزار می شد، حتی در صورت دعوت شدن هم در آن شرکت نمی کردم، زیرا نمی خواستم بعدا هر گونه مسائل و تبعات نشست و گفتگوهای حزب دمکرات به من نسبت داده شود. حتی گاهی در نشست های مام جلال و سردار قاسم سلیمانی نیز بدون اینکه مام جلال از من خواسته باشد، جلسه را ترک کرده ام و در پاسخ به پرسش مام جلال در مورد علت خروجم از جلسه آنان، تاکید کرده ام که این نشست و گفتگویی خصوصی و مربوط به خود آنان است و با اجازه حاضرین از محل نشست بیرون آمده ام.

 آیا ترور سردار قاسم سلیمانی دست ایران را از عراق کوتاه می کند و یا ترور وی و ابو مهدی المهندس فرمانده برجسته شیعیان عراق، موجب نزدیک تر شدن هرچه بیشتر آنان به ایران می شود؟

ناظم دباغ: من شخصا هرگز لفظ کشته را برای سردار قاسم سلیمانی به کار نمی برم و می گویم شهید، زیرا وی برای میهن خود،  مردی مجاهد بود و تاثیرات فعالیت های وی و آنچه انجام داد انکار ناپذیر است، سردار قاسم سلیمانی از زمانی که به عنوان فرمانده سپاه قدس، آغاز به کار کرد، تا زمانی که شهید شد، بر تمامی ارتباطات و تعاملات با رهبران کُرد، به ویژه با مام جلال و کاک مسعود، اشراف و نظارت کامل داشت.  اما خود من شخصیتی را که به عنوان جانشین سردار شهید انتخاب شده، هرگز نه در نشست و گفتگوها و نه در دیگر موقعیت ها در کنار سردار قاسم سلیمانی ندیده و هیچ گونه شناختی هم از او ندارم.

 آیا جانشین حاج قاسم می تواند مانند خود وی به کردها نزدیک شود؟

ناظم دباغ: به نظر من اگر خود او بخواهد و چنین قصدی داشته باشد، می تواند، همانطور که حاج قاسم به چنین جایگاه و موقعیتی دست یافت، هر کس دیگری هم که بخواهد امور محوله را مانند وی به بهترین نحو انجام دهد، می تواند شرایط پیشین را نیز بار دیگر ایجاد کند.

گفته می شود که سردار قاسم سلیمانی، در رفع اختلافات و تنش های پیش آمده میان اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق، نقش داشته است، زیرا برای ایران، اقلیم کردستان آرام و باثبات مهم تر و بهتر از اقلیمی بی ثبات و دارای تنش است، اما در عین حال گفته می شود که وی به دلیل نگرانی از احتمال جدا شدن کردها از عراق، هرگز خواهان وجود اقلیم کردستانی مقتدر و قوی نبودهاست، به نظر شما کدام یک از این دو نظریه به حقیقت نزدیک تر است؟

ناظم دباغ، در اینجا دو بحث متفاوت وجود دارد، بله سردار قاسم سلیمانی این نگرانی را داشت؛ چرا؟ ما تجربه و نمونه رفراندوم را داریم، وی در مسئله رفراندوم هشدارهای بسیاری به رهبران کُرد داد که این رفراندوم را برگزار نکنند. اما پس از رفراندوم نیز بهترین روابط را با کُردها ایجاد کرد.

 پس می توان گفت که سردار سلیمانی نگران جدایی اقلیم کردستان از عراق بود؟

ناظم دباغ:  نمی توانم بگویم سردار این نگرانی را نداشت، بله‌ از این موضوع نگران بود، اما همیشه نقشی میانجی و مثبت را با احزاب اقلیم کردستان و میان آنان اعم از حزب دمکرات، اتحادیه میهنی، جماعت اسلامی، اتحاد اسلامی و در این اواخر جنبش تغییر ایفا می کرد و با همه این احزاب روابطی حسنه داشت و برای بهبود روابط میان نیز آنان تلاش می کرد، آن هم بر این اساس و مبنا که اقلیم کردستان آرام و باثبات همسایه خوبی برای ایران است.

این یعنی او خواهان اقلیم کردستانی مقتدر بود؟

 ناظم دباغ: دو اقلیم کردستان مقتدر در اینجا مطرح است، یکی اقلیمی مقتدر که به سوی برگزاری رفراندوم استقلال گام بر می دارد و یکی  دیگر که در راستای حفاظت از دستاوردهای کنونی اقلیم، تلاش می کند؛ می خواهم موضوعی را برای ثبت در تاریخ بازگو کنم. نظام حاکمیتی که اکنون در اقلیم کردستان وجود دارد و تحت عنوان فدرالسیم خوانده می شود، در تهران طراحی شد. این نظام توسط حاج قاسم تدوین و طراحی شد و خود وی از آن حمایت و پشتیبانی می کرد. در اولین نشستی که در این مورد با حضور مام جلال طالبانی و محمد باقر حکیم برگزار شد،  من به عنوان نماینده اتحادیه میهنی حضور داشتم و همچنین در نشستی هم که در آن  نمایندگانی از پ.ک.ک و حزب دمکرات کردستان نیز حضور داشتند و صالح مسلم مسئول کنونی روابط خارجی حزب اتحاد دمکراتیک کردهای سوریه (پ. ی. د)  و رئیس مشترک پیشین این حزب  به همراه عبدالحکیم بشار نیز به تهران آمده و در آن نشست شرکت کردند، بار دیگر به عنوان نماینده اتحادیه میهنی شرکت کردم، در آن نشست، همان طرح و برنامه ای که برای کردهای عراق طراحی و تدوین و پیاده شده بود، برای کردهای سوریه نیز پیشنهاد شد، اما متاسفانه این طرح برای کردستان سوریه، با شکست مواجه شده و اجرایی نشد.

 چرا ایران چنین برنامه و طرح هایی را برای اقلیم کردستان عراق و کردستان سوریه، تدوین می کند و چرا چنین طرحی را برای کردستان ایران اجرا نمی کند؟

ناظم دباغ: پاسخ چنین پرسشی فعلا نزد ما نیست، فقط می توانم بگویم که تجربه حاج قاسم نیز این موضوع  را اثبات کرد که در ایران، ملی گرایی ایرانی وجود دارد، یعنی یک فرد کُرد، عرب، بلوچ و یا آذری در ایران به اندازه ای که به ملی گرایی ایرانی تمایل دارد؛ خواهان جدایی از این کشور نیست و کردها نیز به همان گونه اند.

من به همه کردهای ایرانی احترام می گذارم، اما میزان حضور آنان چنان قوی نیست. زیرا تو باید خودت را تحمیل کنی، اگر چنین کاری کردی دشمن نمی تواند فراموشت کند. به طور مثال حزب اتحاد دمکراتیک (پ.ی.د) با همین سیاست از مناطق کردنشین این کشور در مقابل ترور حفاظت کرد و موجودیتی با جغرافیای سیاسی را به وجود آوردند و از سوی دیگر قدرت ها نیز به حساب می آیند و کنار گذاشته نمی شوند، اما کردهای ایران تاکنون در رسیدن به اتحاد میان خود موفقیتی نداشته اند، به طور مثال حزب دمکرات ایران در حفظ ساختار خود هم ناتوان بوده و اکنون به سه حزب انشقاق یافته است.

گفته می شود که مام جلال و کاک مسعود بارها در مقابل درخواست های سردار قاسم سلیمانی نه گفته اند، چرا وی این پاسخ منفی را از سوی آنان می پذیرفت؟ آن هم در حالی که اگر کسی به وی پاسخ منفی می داد و نه می گفت، اغلب به سرنوشت بدی دچار می گردید؟

ناظم دباغ: حاج قاسم اساسا انسانی مودب و مبادی آداب بود، در بسیاری از نشست هایی که حضور داشت، چه خود به تنهایی و یا همراه با هیئت جمهوری اسلامی ایران، اغلب شنونده بود؛ به صحبت ها و نظرات حاضرین گوش فرا داده و سپس نظر و عقیده خود را اعلام می کرد و حاضرین نیز می توانستند به صورت مستقیم این نظرات را شنیده و موضع خود را بیان کنند؛ زیرا نظرات و سخنان همه طرف ها را درک می کرد. بسیار مفید و خلاصه شده سخن می گفت. به طور مثال من خود مستقیما از زبان سردار شنیدم که در مسئله رفراندوم استقلال اقلیم و برگزاری آن، هیچ گله و شکایتی از مسعود بارزانی ندارد و گفت که به بارزانی گفته از برگزاری رفراندوم منصرف شود و بارزانی پاسخ منفی داده و بر برگزاری آن اصرار ورزیده و حاج قاسم به وی گفته برگزاری رفراندوم به زیان بارزانی تمام می شود و بارزانی پاسخ داده بگذار بشود، این خود یکی از پاسخ های منفی و نه گفتن به سردار قاسم سلیمانی بود؛ اما در عین حال از برخی طرف های دیگر در اقلیم گله می کرد که به او قول داده بودند در  برگزاری رفراندوم شرکت نمی کنند، با این حال به این قول پایبند نبوده و در آن شرکت کردند.

گفته می شود سردار قاسم سلیمانی در دوران نخست وزیری نوری مالکی طی نامه ای به کاک مسعود و مام جلال، تاکید کرده به آنان اجازه نمی دهد که مالکی را برکنار کنند و چنین چیزی را برنمی تابد.

ناظم دباغ: دو نامه جداگانه بود، یکی برای مام جلال و دیگری برای کاک مسعود و من هر دو نامه را رساندم  و پس از تحویل نامه به مام جلال، وی از من خواست که خود شخصا نامه کاک مسعود را هم تحویل دهم.

 محتوای نامه چه بود؟

ناظم دباغ: این نامه حاوی هیچ تهدیدی نبود، بلکه نقشه راهی  در آن مطرح شده بود و در آن آمده  بود که اگر مالکی را برکنار کنند، حتی در یک سال هم قادر به تشکیل دولت نخواهند بود، نشستی هم که در این رابطه میان نچیروان بارزانی و مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق انجام شد، از سوی تهران ترتیب داده شده و صدر را به اربیل فرستادند. همان روز در دفتر سیاسی اتحادیه میهنی در اربیل، نشستی با حضور مقتدی صدر، مام جلال و کاک مسعود برگزار شد و طی آن طرفین تصمیم گرفتند که از مالکی سلب اعتماد کنند و من در تمام این نشست از آغاز تا پایان آن، حضور داشتم.

 برخی از تحلیل  گران اسماعیل قاآنی جانشین سردار قاسم سلیمانی را خطری برای کردها می دانند، چرا که هیچ ارتباطی با کردها نداشته و ممکن است مواضع وی مانند سردار سلیمانی که اغلب مواقع کردها و نظرات آنان را می پذیرفت  نباشد، آیا به عقیده شما مواضع قاآنی تا به این حد تند است؟

ناظم دباغ: مطمئنا او می تواند جانشین خوبی باشد، همانطور که نچیروان بارزانی توانست جانشین مسعود بارزانی شود و بدون شک جانشین حاج قاسم نیز این توانایی را دارد که مانند وی عمل کند، از سوی دیگر تمامی گزارشات و فرمان های حاج قاسم از طریق معاون وی به دیگر نهادها و مقامات داده می شد، نامه های حاج قاسم به نیروها و فرماندهان سپاه قدس همگی ازسوی قاآنی امضا می شد.

اصولا چرا وی باید تهدیدی برای کردها محسوب شود؟ من خود نظری دارم و پای این گفته نیز می ایستم، بنا به تجربه ای که در این سال ها در ایران دارم، تمامی افرادی که در اطراف حاج قاسم بوده و نزدیک او بودند، افرادی صادق و راستگو بوده و احترام ویژه ای را برای کردها قائل بودند. به همین دلیل می گویم جانشین حاجی نیز به همان صورت خواهد بود. چرا که کردها فاکتوری در منطقه هستند که نمی توان از آن ها دست کشید و باید با آنان تعامل داشت.

نظریه ای هست مبنی بر اینکه آنچه اقلیم کردستان در بغداد به دست آورد، از طریق تاثیرگذاری سردار قاسم سلیمانی بوده، آیا با فقدان وی، کردها می توانند مانند گذشته همان امتیازات را از دولت مرکزی عراق کسب کنند؟

ناظم دباغ: همه دستاوردهای اقلیم کردستان در بغداد، از طریق سردار سلیمانی نبوده، اما بخشی از این دستاورد و امتیازات از طریق وی و بخشی نیز از طریق حمایت دیگر کشورها به دست آمده است، از همه مهمتر تجربه کنونی و موجودیت اقلیم کردستان است و به جز آن مهمترین عامل در صیانت و حفظ دستاوردهای کردها در بغداد، از طریق اتحاد میان کردها است.

در مورد حمله ای که از سوی ایران به پایگاه آمریکایی ها در عراق شد، هم مقامات سپاه و دولت و هم روزنامه های ایرانی فقط به حمله موشکی به پایگاه عین الاسد اشاره کردند، اما نامی از دو موشکی که به سوی اربیل شلیک شد، نبردند؛ آیا شما در این مورد و هدف از شلیک این دو موشک به اربیل، با مقامات ایرانی گفتگو کرده اید؟

ناظم دباغ: طبق آنچه به من اطلاع داده شد و بلافاصله پس از حمله آن را به همراه نام مسئول مربوطه ایرانی به دولت اقلیم کردستان انتقال دادم، مقامات ایرانی تاکید کرده اند که دو موشک شلیک شده به اربیل، متعلق به ایران نیست و آنان این موشک ها را شلیک نکرده اند. سپاه پاسدارن تاکید می کند که موشک های مذکور متعلق به آنان نبوده و موشکی را به سمت اربیل شلیک نکرده اند.دولت اقلیم کردستان نیز به خوبی مطلع است که شلیک موشک ها از سوی چه کسی صورت گرفته است.

برخی تحلیل گران شلیک این دو موشک را پیامی به اقلیم می دانند مبنی بر اینکه اگر در جبهه آمریکا قرار گیرند، در امنیت نخواهند بود.

ناظم دباغ: ایران خود به ما پیام داده که عراق و اقلیم کردستان را یک واحد سیاسی، جغرافی و نظامی یکپارچه می داند. هیچ تفاوتی میان اربیل و بغداد و عین الاسد نیست، تصمیم پارلمان عراق شامل تمام کشور و اقلیم کردستان نیز می شود. من مجبورم بهعنوان نماینده دولت اقلیم کردستان این پیام ها را جدی بگیرم. من اطلاعی از توانایی های موشکی ایران ندارم، اما حملات موشکی در آرامکو، ساقط کردن پهباد و آنچه در عین الاسد روی داد، واضح و مشخص است و به همین دلیل امکان ندارد موشکی شلیک شده و تا این حد دور از هدف اصابت کند و یا اینکه یکی از دو موشک اساسا  عمل نکرده و منفجر نشود، البته اگر هدف از این شلیک ها ایجاد ارعاب باشد، قضیه فرق می کند، زیرا همانطور که میگویند، سیاست پدر و مادر ندارد.

 پس از ترور سردار قاسم سلیمانی رسانه های ایرانی حملات شدیدی را علیه اقلیم کردستان آغاز کردند، روزنامه کیهان خبری را در مورد تماس تلفنی میان مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان و مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا منتشر کرد که بلافاصله از سوی دولت اقلیم کردستان تکذیب شد. چرا رسانه های ایرانی اقلیم را آماج حملات خود قرار داده اند؟

ناظم دباغ: متاسفانه مقامات اقلیم کردستان و احزاب سیاسی بسیار دیر به این ترور واکنش نشان دادند، مراسم تشییع و بزرگداشتی که در تهران برای سردار قاسم سلیمانی برگزار شد، حتی برای امام خمینی هم برگزار نشده بود، زیرا سردار قاسم سلیمانی سمبل یک ایرانی آزاده بود که در خارج از مرزهای این کشور، از ایران دفاع می کرد. دوم اینکه از هرگونه فسادی مبرا بوده و ثروت اندوزی نکرد. از همه مهمتر اینکه حاج قاسم به هیچ عنوان وارد مشکلات داخلی ایران نشده و با اپوزیسیون ایرانی هم دشمنی نمی ورزید، زیرا ماموریت وی خارج از مرزهای ایران بود.

 پس دلیل حملات رسانه های ایرانی عدم ابراز هم دردی از سوی اقلیم کردستان بود؟

ناظم دباغ: موضع اقلیم کردستان بسیار کمتر از حد انتظار بود، به نظرم اقلیم در حق سردار قاسم سلیمانی ظلم کرده، مهم هم نیست که این اظهار نظر به گوش کاک مسعود، کاک مسرور و کاک قباد طالبانی (فرزند جلال طالبانی و معاون نخست وزیر اقلیم) برسد. چرا چنین می گویم؟ به طور مثال در نامه یکی از مقامات اقلیم آمده که حاجی قاسم در واقعه ای قربانی شد. در حالی که حتی اگر درگذشت وی در راه سفر و طی حادثه تصادف و یا واژگونی خودرو هم روی می داد، چنین اظهار نظری و نوشتن پیام به این صورت درست نیست. متاسفانه کاک مسعود و کاک مسرور بارزانی هیچ اظهار نظری در این مورد نکرده و پیامی نیز نداشته اند و تا بدین لحظه نیز نشنیده ام که پیامی را اعلام کرده باشند، انشاالله که اظهارات من درست نیست.

گفته می شود سردار قاسم سلیمانی طراح توافق میان احزاب معارض کُرد ایرانی شامل حزب دمکرات کردستان ایران و احزاب کومله مبنی بر اینکه آنان مشکلی را برای ایران ایجاد نکرده و ایران نیز کاری به آنان نداشته باشد، بوده است؛ خود شما هم در گفتگو با روزنامه همشهری چاپ تهران، اشاره کردید که این توافق توسط سردار سلیمانی حاصل شده است، حال با فقدان وی سرنوشت این توافق به کجا می رسد؟

ناظم دباغ: من از سال 1985میلادی و آغاز ارتباطات میان اتحادیه میهنی و ایران، در اکثریت نشست های میان جمهوری اسلامی ایران و مقامات اتحادیه میهنی حضور داشته ام. اتحادیه میهنی پیشتر با ایران در مورد این احزاب به توافق رسیده و اعلام کرده که گروه های مسلح معارض ایرانی در مناطق تحت کنترل این حزب هستند و پیشتر از سوی رژیم پیشین عراق، در این مناطق مستقر شده اند و به دلیل اینکه از سوی دشمن کردها به این منطقه آورده شده اند، اخراج آنان برای اتحادیه میهنی امکان پذیر نیست و آنان را مانند میهمان می پذیرد، اما لازم است توافقی صورت بگیرد مبنی بر اینکه نه ایران به آنان در مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی حمله کند و نه آنان اجازه دارند از این مناطق علیه ایران اقدام کنند و حمله ای علیه این کشور صورت دهند و این توافق در نهایت حاصل شد. فقط گروهک منافقین (مجاهدین خلق) تنها جریانی بود که از این توافق عدول و آن را نقض کرد و  در روستاهای سفره و زرون مستقر بود و خود من با آنان گفتگو کردم و با پاسخ های غیرمسئولانه آنان، به صورت جدی هشدار دادم که باید طی 24 ساعت این مناطق را ترک کنند و آنان نیز پس از خروج تمامی پایگاه های خود را منهدم کرده و در پاریس نیز چندین بیانیه تند را علیه من صادر کردند. به دلیل همین بیانیه ها نیز زمانی که من به پاریس رفته و درخواست کسب حق پناهندگی فرانسه را کردم، بلافاصله و طی یک هفته این درخواست من پذیرفته شد، چرا که نیازی به اثبات شرایط خود نداشتم.

 پس از این واقعه نیز چندین بار درگیری هایی میان طرف ها پیش آمد و آخرین مورد آن در منطقه جاسوسان روی داد که بار دیگر با میانجی گری من و نیز حمایت و پشتیبانی حاج قاسم، توافقاتی برای توقف درگیری حاصل شد.

آیا پس از ترور سردار قاسم سلیمانی، توافق های صورت گرفته میان ایران و احزاب معارض کُرد ایرانی که در اقلیم کردستان هستند، پابرجا باقی می ماند؟

ناظم دباغ: ایران یک نظام و حاکمیت سازماندهی شده است. روند امور این گونه نیست که حاج قاسم به عنوان یک فرد واحد در این مورد برای کشورش تصمیم گیری کند، بلکه وی مجری سیاست های کشور خود بود. بارها از مقامات عالیرتبه ایرانی شنیده ام که آنان خود برنامه و سمت و سوی سیاست خارجی کشور را تعیین می کنند، اما سردار قاسم سلیمانی مجری این سیاست ها است و  آن ها را پیاده و اجرا می کند. البته خود وی نیز عضوی از نهادهای تصمیم گیرنده این سیاست ها بود.

 رووداو – اربیل // مدت ٢١ سال است که به عنوان نماینده حزب و سپس به عنوان نماینده حکومت اقلیم در ایران حضور دارد. خودش می‌گوید مورد اعتماد فراوان قاسم سلیمانی بوده است، در همین راستا می‌گوید روزی که باهم بوده‌اند حاج قاسم در اثر سردرد از ایشان قرص می‌خواهد، ایشان نیز می‌گوید می‌شود قبل از شما خودم قرص را بخورم؟

  ناظم دباغ نماینده حکومت اقلیم کردستان در مصاحبه‌ای طولانی با رووداو از ارتباط میان خود و قاسم سلیمانی و همچنین رهبران کرد و این ژنرال ایرانی و بخش‌های از زندگی وی سخن می‌گوید.

  رووداو: در ابتدای شروع جنگ داعش، سپیده‌دم روزی شما را بیدار و به جلسه مهم مسئولین ایرانی که قاسم سلیمانی نیز حضور دارد، دعوت می‌کنند، در این جلسه حاج قاسم از توانایی‌های پیشمرگه سخن می‌گوید، می‌توانیم با شرح این جلسه مصاحبه را شروع کنیم، در این جلسه چه گذشت؟

   فکر کنم اشتباهی صورت گرفته است، حاج قاسم در این جلسه حضور نداشتند، در این جلسه محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور داشتند. از دفتر رهبری به این جلسه آمده بود، چون بخشی از تاریخ است آن را بازگو می‌کنم. وقتی من رسیدم افراد دیگری نیز حضور داشتند، گفتند که من از دفتر رهبری به جلسه می‌آیم و حامل سلام ایشان به اتحادیه میهنی و مام جلال هستم، آن زمان مام جلال مریض بودند.

گفتند که شرایط عراق و اقلیم کردستان و داعش را در اربیل و موصل بررسی کرده‌ایم، رهبری مایلند با شما مشورت داشته باشیم. خب مسائلی مطرح شد، نظرات متفاوتی ابراز شد، افراد قدرتمند و مهمی حضور داشتند که موافق این مساله بودند که از اقلیم کردستان حمایت شود، نمی‌خواهم از کسی اسم ببرم و میان آنها فقط من کرد بودم.

  رووداو: به عنوان نماینده حکومت اقلیم در این جلسه شرکت کرده بودید؟

 صادقانه بگویم به عنوان نماینده مام جلال و اتحادیه میهنی در این جلسه شرکت کردم، تمام افراد حاضر در جلسه افراد پایه‌بلند بودند، در این جلسه هم نظرات متفاوتی درباره اقلیم کردستان و مواضع آن وجود داشت، اما افراد دارای نفوذ بر این نظر بودند که بایستی در اربیل و بیرون از شهر با داعش وارد جنگ شد و اقلیم کردستان محافظت شود، چون این را در راستای منافع خود می‌دانستند، چنین نیز کردند.

 رووداو: همکاری و مساعدت ایران از لحاظ ارسال سلاح و مهمات به اقلیم کردستان در جنگ با داعش با این جلسه مرتبط بود؟

بخشی از آن بله، چون از اقلیم کردستان نیز همان شب مقامات بلندپایه تماس برقرار کردند، آنها در تماس بامن سوال کردند که شرایط چگونه است. من در آن جلسه چیزی گفتم که البته سخن من به شکل دیگری منتشر شد. به این شکل که گویی من گفته بودم اگر از اقلیم کردستان حمایت نشود، شهر تبریز تبدیل به اردوگاه بزرگ آوارگان کرد خواهد شد، اما من گفتم مطمئنا و بدون شک ممکن است بار دیگر ملت کرد دچار آوارگی و کوچ گروهی شود، چون نقشه بزرگی با هدف نابودی تجربه اقلیم کردستان در سر داشتند. هدف آن اخراج و آوارگی رهبری کرد و نابودی این تجربه بود.

 رووداو: چرا اقلیم کردستان نزد ایرانی‌ها تا این اندازه اهمیت دارد و خواهان حفظ آن هستند؟

 من نمی‌توانم از طرف ایرانی‌ها جواب بدهم، اما می‌توانم برداشت خودم را از موضع ایران در قبال اقلیم کردستان بیان کنم، من معتقدم که ایران کردها را عامل توازن و بالانس مناسب جهت حفظ توازن میان سنی‌ها و شیعیان در عراق می‌داند، چون کردها اهل سنت هستند  واگر اهل سنت کرد با اهل سنت عرب متحد شود تبدیل به اکثریت خواهند شد.

رووداو: تاکنون چند بار با قاسم سلیمانی دیدار داشته‌اید؟

  غیرقابل شمارش است، چون زمان مرحوم مام جلال پیش آمده که هفته‌ای ٢-٣ بار پیام‌های آنها را منتقل کرده‌ام، زمانی هم بوده ماهی چندبار، یا گاهی دو ماه یکبار.

 رووداو: اولین دیدار با ایشان را به یاد دارید؟ موضوع دیدار چه بود؟

اولین باری که ایشان را دیدم بعد از قیام سال ١٩٩١ بود، از طرف جبهه کردستانی آن زمان برادران مرحوم کاک سامی عبدالرحمان، قادر قادر و امیر، وزیر صنعت در اولین دولت اقلیم کردستان و بنده نیز به عنوان نماینده اتحادیه میهنی و مام جلال که با این هیات بود، در تهران ایشان را دیدیم.

 رووداو: موضوع جلسه چه بود؟

 از نیازمندیهای کردها صحبت شد، آن زمان یکی از مشکلات بزرگ ما کمبود سوخت بود، خواستار همکاری ایران بودیم، همکاری نیز کردند.

 رووداو: هیچوقت در کردستان نیز با ایشان دیدار داشته‌اید؟

 بله، بسیار. هماهنگ کننده جلساتی بوده‌ام که مام جلال و کاک نچیروان و عادل عبدالمهدی باهم به مکان مشخصی رفته‌اند و ایشان هم از تهران حضور پیدا کردند.

 رووداو: چه سالی؟

زمان دقیقش را به خاطر نداردم، اما زمانی بود که مام جلال تازه رئیس‌جمهور عراق شده بودند. ما با هلیکوپتر به آنجا رفتیم، اما بعد از جلسه به علت هوای نامناسب و کاهش دید، با ماشین از مسیر کرمانشاه به تهران برگشتیم. چند بار دیگر نیز در کردستان دیدار داشتیم، اولین دیدار من در کردستان با ایشان در مصیف صلاح‌الدین بود.

 رووداو: هیچگاه باهم غذا خورده‌اید؟

 زیاد باهم صبحانه خورده‌ایم، یکی از ویژگی‌های ایشان این بود که اگر کار واجبی پیش می‌آمد، شما که مصاحبه من با روزنامه همشهری را دیده‌اید؟ آنچه درباره ایشان گفته‌ام، بخش اندکی بوده است، برای مثال پیش آمده که ١١ و ١٢ شب به منزل ایشان زنگ زده‌ام و جواب داده‌اند.

 رووداو: یعنی ارتباطی چنین نزدیک باهم داشته‌اید؟

بخاطر مام جلال بود، چون جایگاهی که من داشتم و نماینده مام جلال بودم، اما خودم از این جایگاه محافظت کرده‌ام، پیش آمده برای صبحانه به ایشان زنگ زده‌ام و گفته‌اند که ساعت ٦:٣٠ صبح در فلان مکان برای صبحانه یکدیگر را ببینیم.

رووداو: بیشتر کجا باهم صبحانه می‌خوردید؟

 بیشتر در دفتر ایشان، که دارای چند دفتر ویژه بودند.

 رووداو: دفتر شما چطور؟

در دفتر من باهم غذا نخورده‌ایم، اما پیش آمده که منزل ایشان جایی بوده که به من گفته‌اند فلان جا سر راه بامن قرار گذاشته‌اند با راننده خودشان که با ایشان شهید شد (جعفری)، در محل قرار وارد ماشین من شده، چون من تنها بودم، حرفهایمان را در ماشین من زده‌ایم. حتی یکبار به ایشان گفتم حاجی امیدوارم این مساله دوباره تکرار نشود، گفتند چرا؟ گفتم خدایی نکرده اگر اتفاقی بیفتد فقط من از این مکان ملاقات خبر داشته‌ام، پس اگر باز هم اتفاق بیفتد من نخواهم آمد، هر زمانی هم که با ایشان دیداری داشتم ایشان زودتر از من می‌رسید. اگر تاخیر هم می‌داشت تماس می‌گرفتند که ١٠ دقیقه دیرتر بیایید.

 رووداو: کدام ویژگی ایشان را نمی‌پسندیدید؟

  آرزو می‌کنم تمام رهبران کرد همچون ایشان باشند.

 رووداو: هیچوقت به منزل ایشان رفته‌اید یا ایشان به منزل شما آمده است؟

 نه، به سخن سلطان سلیمان در سریال حریم سلطان باور دارم زمانی که به دامادش حکم نخست‌وزیری می‌دهد و مهرش را به او می‌دهد، به او می‌گوید هر اندازه که به انسان بزرگی نزدیک شوی به همان اندازه نیز به مرگ نزدیک خواهی شد.

 رووداو: با این وصف، پس نزدیکی شما به قاسم سلیمانی احتمال مرگ را نیز برای شما بالاتر برده است؟

 بله، اما نترسیده‌ام، برای مثال ابومهدی مهندس به قاسم سلیمانی نزدیک شد چه اتفاقی برای او افتاد؟ من با هواپیمای خصوصی با ایشان به اربیل و سلیمانیه آمده‌ام. با ماشین از پاوه به کرمانشاه و مریوان رفته‌ایم. با ایشان به قلاچوالان سلیمانیه رفته‌ام.

 رووداو: جهت اطمینان خودشان، شما را با خود همراه می‌کرد؟

 مام جلال می‌گفتند تنهایشان نذار، شما که ایشان را دعوت می‌کنی بایستی این اطمینان را نیز به ایشان بدهی و زمانی که چنین کسی را دعوت می‌کنی باید همراهشان باشی.

 باور کنید سردرد داشته‌اند از من قرص خواسته‌اند، با ترس گفتم میتونم اول خودم قرص را بخورم؟ گفتند این چه حرفیه؟ چون انسانی چنین بزرگ ممکن است کسی قرص آلوده‌ای به ایشان بدهد، اطمینان زیادی به من داشتند.

رووداو: در مصاحبه با مجله (همشهری جوان) روزنامه‌نگار ایرانی می‌گوید برای شناخت بیشتر حاج قاسم نزد ناظم دباغ آمدیم! این تعارف بود یا واقعا شما بانک اطلاعاتی شناخت حاج قاسم بودید؟

نه ایشان به این تعارفات نیاز دارد و نه من اهل تعارفم. آنها به این گفتگو اصرار داشتند. به اندازه خودم حاج قاسم را می‌شناسم، از شیوه تعامل ایشان با مام جلال و کاک مسعود و کاک نچیروان. بسیاری اوقات پیام حاج قاسم را به مام جلال و کاک مسعود رسانده‌ام.

 رووداو: مشخص‌ترین این پیام‌ها چه بودند و بیشتر برای چه کسی بود؟

 یکی دوبار برای کاک مسعود بوده است، یکبار مستقیما خودم آن را به ایشان دادم. یکبار نیز از طریق مام جلال منتقل کردم. برای کاک نچیروان نیز چندبار پیام رسمی دولت و جمهوری اسلامی ایران را از طریق ارتباطات خارجی حکومت اقلیم و کاک عبدالله آکره‌ای منتقل کرده‌ام.

 رووداو: نویسنده کرد عارف قربانی در مقاله‌ای در رووداو نوشته بود اگر کنگره اتحادیه میهنی بعد از ترور قاسم سلیمانی اتفاق می‌افتاد نتیجه دیگری می‌داشت. آیا تاثیر قاسم سلیمانی بر اتحادیه میهنی تا این اندازه زیاد بود؟

معتقدم تاثیر حاج قاسم در یک سطح مشخص بر تمام رهبران کرد بود، اما منافع مشترک بیشتر با اتحادیه میهنی بود، چون دارای مرز مشترک طولانی هستیم، ما ٤٣٥ کیلومتر مرز با ایران هستیم، این مرز مشترک با پارت دموکرات ١٥ تا ٢٠ کیلومتر است، چون از یک طرف با پ.ک.ک شروع و تا ترکیه با پ.ک.ک ادامه می‌یابد. فقط مرز حاج عمران باقی می‌مامند و بقیه مرزها با اتحادیه میهنی است. منافع مشترک ترکیه با پارت دموکرات به همان اندازه منافع مشترک ایران با اتحادیه میهنی است، اما برای ثبت در تاریخ می‌گویم برداشتی که ایران از مساله کرد میان اتحادیه میهنی و پارت دموکرات دارد برداشتی منحصر به فرد است.

 رووداو: چطور؟

برای مثال ما دارای تجربه ٣١ آگوست هستیم، من بعد از اینکه به مدت ١٤ روز خودم را در اربیل مخفی کرده بودم، از مسیر قاچاق خودم را به نقده رساندم. مام جلال فورا به من مسئولیت هماهنگی روابط ایران و اتحادیه میهنی را تفویض کردند. در نقده با تجهیزات بی‌سیم با تمام گروه‌ها در تماس بودم. تا زمانی که اتحادیه میهنی به دیگله و دره سماقولی و دره شهیدان که رسید، ایرانی‌ها به من گفتند دیگر تمام. ما نمی‌خواهیم پارت دموکرات از بین برود. این بخشی از تاریخ است و مسائل دیگری نیز برای بیان وجود دارد، اما ممکن نیست. برای مثال اینکه چگونه برای پارت دموکرات پیام ارسال شد که در مصیف بمانند.

 رووداو: چگونه این پیام ارسال شد، چه کسی آن را فرستاد؟

خود ایرانی‌ها، پیام نیز شفاهی بود، اعلام کردند دیگر اتحادیه میهنی نباید بیشتر از این پیشروی کند، این سیاست ایران است.

رووداو: جواب سوالم را درباره ارتباط ترور قاسم سلیمانی و کنگره اتحادیه میهنی نگرفتم.

فکر می‌کنم کاک عارف قربانی تا اندازه‌ای اطلاعات کاملی در اختیار ندارد. من بگویم ایران تاثیری نداشته، نه، تاثیر داشته است، همچنان که بر گروه‌های دیگر نیز تاثیر داشته است. هیچ نیرویی در اقلیم کردستان وجود ندارد که دارای ارتباط نزدیک با حاج قاسم و قرارگاه رمضان نباشد.

 رووداو: حاج قاسم تا چه اندازه در تعیین مسئولین کرد در جایگاه‌های حزبی و دولتی نقش داشته است؟

نقش مستقیم نبود، توصیه بود. در مشکلات میان اتحادیه میهنی و پارت دموکرات و جنبش تغییر شخصیت‌های کاریزمای کرد مورد اهانت قرار می‌گرفتند، افراد درون اتحادیه میهنی همدیگر را مورد اهانت قرار می‌دادند و اتحادیه میهنی ضد پارت دموکرات بود. از طرفی کاک نوشیروان را مورد اهانت قرار می‌دادند. اکنون حاج قاسم نیست اما خدای او شاهد است. گفت خواهش میکنم به هر آنکس که ممکن است بگو که به شخصیت‌‌های کاریزمای خود احترام بگذارند، درست است که میان اینها خوب و بد وجود دارد، اما نکته مهم اینست که با کاریزمای شخصیتی خود تبدیل به این انسان بزرگ شده است، در مقابل دشمنان خودتان به آنها توهین نکنید، این توصیه بسیار دوستانه و منصفانه‌ای برای همه بود.

  ممکن است در حفظ اتحادیه میهنی تاکنون نیز نقش داشته باشند و انشقاقی که دشمنان اتحادیه میهنی آرزویش را داشتند ایجاد نشد و می‌خواستند تبدیل به ١٠٠ بخش جدا شود.

رووداو: اما گفته می‌شود ایشان در ایجاد اختلاف میان جناح‌های داخلی اتحادیه میهنی بعد از فوت مام جلال نقش داشته‌اند، چون می‌خواست همیشه خود وی بر آنها مسلط باشد؟

برعکس، من گفتم اتحادیه میهنی و پارت دموکرات و اتحاد اسلامی و جمعیت سلامی ارتباط خوبی با ایشان داشتند، توصیه ایشان از بین بردن انسجام میان آنها نبود، بلکه برعکس در راستای وحدت بیشتر بود.

 از ٣١ آگوست مثال آوردم، زمانی که اتحادیه میهنی از کردستان بیرون رانده شد، آمریکایی‌ها در سیرانبند نزد کاک مسعود رفتند، نگفتند کاک مسعود عقب‌نشینی کند تا اتحادیه نیز برگردد. بلکه از او تشکر کردند. اما ایران که از اتحادیه میهنی حمایت کرد و اتحادیه حمله کرد، ممکن بود بتواند مناطق دیگری را نیز به تصرف درآورد، اما ایران به ما گفت تا اینجا! یعنی نمی‌خواهد پارت دموکرات بیشتر از این دچار شکست شود.

 رووداو: قاسم سلیمانی درباره عدم برگزاری رفراندوم به کردها هشدارهای فراوانی داد، حتی به رهبری چون کاک کوسرت می‌گوید اگر دست از این نکشی به مراسم ختمت خواهم آمد، آیا حاج قاسم هیچوقت با شما درباره این مساله حرف زد؟ هیچ پیامی از طریق شما به رهبران کرد ارسال کرد؟

  مورد کاک کوسرت صحت ندارد.

 رووداو: با شما از رفراندوم سخن گفت؟

  نه اینکه با من مطرح کرده باشند. من از سفر کاک نچێروان جهت دیدار با حاج قاسم مطلع بودم. در جلسه حضور نیافتم، چون اعضای هیات همه از پارت دموکرات بودند، در فرودگاه از آنها استقبال کردم و تا مکان دیدار با حاج قاسم همراه آنها بودم، حتی کاک نچیروان گفته بودند چرا فلانی رفت. گفتم نمی‌خواهم شاهد گفتگوها باشم، حتی ممکن است بدانم داستان چیست. هیات اتحادیه نیز که آمدند کاک کوسرت، ملا بختیار، کاک عمر فتاح، دکتر خسرو و محمود سنگاوی بودند و خود من نیز مترجم صحبت‌های کاک کوسرت برای حاج قاسم بودم، آنچه من شنیدم این بود که گفتند رفراندوم را برگزار نکنید، قول می‌دهیم که برای اجرای ماده ١٤٠ قانون اساسی از شما حمایت کنیم، ممکن است بگویند چرا تاکنون حمایت نکرده‌اید؟ این نیز دلیل خودش را دارد، اما قول می‌دهم بعد از این مساله، مدافع سرسخت شما برای تحقق حقوق‌تان در چارچوب عراق باشم.

 رووداو: اطمینانی برای اینکه قاسم سلیمانی ایران از حقوق کردها دفاع کنند وجود داشت؟

 بله، همچون الان عراق در دست خود آنها بود، اگر انها نمی‌بودند بودجه فعلی به اقلیم کردستان روانه می‌شد؟