ڕۆژی دووشەممە 28ـی 9ـی 2015 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە مەبەستی بەخێرهێنان و پیرۆزبایی گواستنەوەی كورسیی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری لە جیهان و دانانی قەداسەتی پاتریارك مارگۆرگیسی سێیەم (سڵێوا) بە پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری سەردانی قەداسەتی پاتریارك مارگۆرگیسی سێیەم (سڵێوا) كرد لە كەنیسەی (ماریوخنا معمدان) لە شارۆچكەی (عەنكاوا)ـی شاری هەولێر و لەگەڵ پاتریارك و ئەنجوومەنی پیرۆز و مەترانەكانی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری كۆبۆوە.

لەم كۆبوونەوەیەدا سەرۆك بارزانی پیرۆزبایی لە قەداسەتی پاتریارك مارگۆرگیسی سێیەم (سڵێو كرد) بە بۆنەی دانانی وەك سەرۆكی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری و هەروەها گواستنەوەی كورسیی پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری لە (شیكاگۆ)ـی ئەمەریكا بۆ هەرێمی كوردستان. سەرۆك بارزانی وێڕای بەخێرهێنانیان، بڕیاری گواستنەوەی كورسیی پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری بۆ هەرێمی كوردستان بە بڕیارێكی گرنگ و مێژوویی وەسف كرد كە كاریگەریی ئیجابی لەسەر پێكەوەژیانی پێكهاتەكان لە ناوچەكەدا دەبێت.

سەرۆك بارزانی ئاماژەیشی بە مێژووی دێرینی پێكەوەژیان لە كوردستان كرد و هیوای خواست كە بڕیاری گواستنەوەی كورسیی پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری بۆ كوردستان ببێتە هۆی قووڵتربوونی فەرهەنگی پێكەوەژیان و پەرەسەندنی ڕۆحی برایەتی و تەبایی لەنێوان پێكهاتە ئایینییەكانی كوردستان و عێراق و ناوچەكە. سەرۆك بارزانی جەختیشی لەوە كردەوە كە لە كوردستان بە هیچ شێوەیەك ڕێگە بە فەرهەنگی جیاكاری و ئایینی نادرێت و لە نەبوونی جیاكارییەكاندا دەكرێ كۆمەڵگەیەكی تەندروست بنیات بنرێت.

لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی باسی لەو نەهامەتی و كارەساتانە كرد كە لەسەر دەستی ڕژێمەكانی پێشووی عێراق تووشی پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی عێراق بووە و هەروەها ئاماژەیشی بە وەحشیگەرییەكانی ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش كرد لە دژی پێكهاتە و هاووڵاتیان كە لە مێژوودا وێنەی نەبووە. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی دووپات كردەوە كە كوردستان خوشك و برا مەسیحییەكان و هەموو پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكان دەپارێزێت و هەموو لایەك لە كوردستان بە سەربەرزی لە مەرگ و ژیاندا پێكەوە دەبن و پێویستیشە هەموومان لەسەر ئەو نەهجە بڕۆین كە خزمەتی نیشتیمان بكەین و بەسەر مرۆڤایەتیشدا كراوە بین. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی خستەڕوو كە دواجار خێر و برایەتی و پێكەوەژیان بەسەر شەڕانگێزی و ئینكاردا سەر دەكەوێت.

لەبەرانبەردا قەداسەتی پاتریارك مارگۆرگیسی سێیەم (سڵێوا) و ئەندامانی (ئەنجوومەنی پیرۆز) سوپاسی سەرۆك بارزانیان كرد و پێزانینیان بۆ هەوڵەكانی سەرۆك بارزانی و حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەبوو بۆ یارمەتیدانی مەسیحییەكان و پێكهاتە ئایینی و نەوتەوەییەكانی دیكە. هەروەها ئاماژەیان بەوەیش دا كە هەرێمی كوردستان نموونەیەكی بەرچاوی هاوبەشی و پێكەوەژیانە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پێویستە وەك ئەزموونێكی سەركەوتوو سەیر بكرێت و سوودی لێوەربگیرێت. ئەوەیشیان ڕاگەیاند كە لە كوردستان هەموو ئایینەكان لەتەك یەكتر وەك برا دەژیین و ئەوەیش وێنەیەكی مرۆڤدۆستانەی ئەم وڵاتەیە.

لە بەشێكی ئەم دیدارەدا قەداسەتی پاتریارك مارگۆرگیسی سێیەم (سڵێوا) و ئەندامانی (ئەنجوومەنی پیرۆز) ستاییشی قارەمانێتی و گیانفیدایی هێزی پێشمەرگەی كوردستانیان كرد لە پاراستنی پێكهاتەكان و هاووڵاتیان لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش و سەرەخۆشیشیان لە سەرۆك بارزانی و كەسوكاری ئەو پێشمەرگانە كرد كە گیانی خۆیان فیدا كردووە و شەهید بوونە و هیوای چاكبوونەوەیشیان بۆ برینداران خواست.

لە چوارچێوەى بەردەوامى هەوڵەکانى حکومەتى هەرێم بۆ بە جینۆساید ناساندنى تاوانەکانى  گروپى تیرۆریستى داعش دژ بە کوردانى ئێزیدى و کارەکانى لێژنەى باڵاى حکومەتى هەرێم بەجینۆساید ناساندنى ئەو تاوانە لە ڕێگاى دادگاى باڵاى تاوانى نێودەوڵەتى، فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە بە یاوەرى دوو ڕێکخراوى ناحکومى ئێزیدى سەردانى نووسینگەى داواکارى گشتى دادگاى باڵاى تاوانى نێودەوڵەتیان لە لاهاى  کردو ڕاپۆرتێکی تێروتەسەلیان پێشکەش کرد کە تەواوکارى ئەو زانیاریانە بوو کە ساڵى ڕابردوو لەلایەن لێژنەى باڵاوە پێشکەش بە دادگا کرابوو.

ئامانجى پێشکەش کردنى ئەم ڕاپۆرتە بۆ زیاتر هاندانى دادگاى باڵاى تاوانى نێودەوڵەتى بوو بۆ دەست کردن بە لێکۆلینەوەى سەرەتایى لەسەر ئەم تاوانە. سەرەڕاى ئەوەى کە عێراق ئەندام نیە لە پەیمانناى ڕۆماى تایبەت بە دادگاى تاوانى نێودەوڵەتى بەڵام دادگا دەتوانێت لێکۆلێنەوە لەو تاوانە بکات لەسەر بنەماى هاوڵاتى ئەو ووڵاتانەى کە ئەندامن لەم دادگایە و لە ڕێزەکانى داعش ئەم تاوانەیان ئەنجامداوە. بۆیە هیوادراین کە ئەم ڕاپۆرتە کە پوختەیەکى هاوپێچ کراوە زانیارى زیاتر پێشکەش بە دادگا بکات لەسەر ئەم تاوانە قێزەونەى کە ژمارەیەکى زۆر لە چەکدارە بیانیەکان هاوڵاتى ئەو ووڵاتانەن کە ئەندامى ئەم دادگایەن و تاوانەکەیان ئەنجامیان داوە.

بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە ئەوەى خستەڕوو کە حکومەتى هەرێم ئامادەى پێشکەش کردنى هەموو جۆرە ئاسانکارى و پشتگیریەکە بۆ دادگا بۆ هێنانەدى ئەو دادپەروەریە کە کوردانى ئێزیدى و هەرێمى کوردستان داواى دەکەن. ئێزیدیەکان کۆمەڵگایەکى ئاشتیخوازن ئەو تاوانانە بەشێوەیەکى بەرنامە داڕێژراو لەلایەن گروپى تیرۆریستى داعش بەرامبەریان ئەنجامدراوە و کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى بەرپرسیارێتى بە جینۆساید ناساندنى ئەم تاوانەى دەکەوێتە ئەستۆ. بەڵگەکانى ئەم تاوانە لەبەردەستن لە ڕووى گۆڕى بە کۆمەڵ و شایەتحاڵ و قوربانیان و دامەزراوە یاساییە نێودەوڵەتیەکان پێویستە بە ئەرکى خۆیان هەڵبستن.

حکومەتى هەرێم داواى دادپەروەرى و ناساندنى ئەو تاوانە و قەرەوبووى قوربانیانى دەکاتەوە و هەوڵدان بۆ ڕێگرى کردن بۆ دڵنیبابوون لە دووبارە نەبوونەوەى ئەم کارەساتە.

كۆبوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی هۆڵه‌ندا

له‌ چوارچێوه‌ی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ هۆڵه‌ندس، دوێنێ بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە بە یاوەرى شاندێک سەردانى وەزارەتى دەرەوەى هۆڵەنداى کرد و لەلایەن بەڕێز بێرت کۆندیرۆس وەزیرى دەرەوەى هۆڵەندا پێشوازیان لێکرا.

بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە سوپاسى بەڕێز بێرت کۆیندێرسى کرد بۆ ئەو پێشوازیە گەرمە و پوختەیەکى لەسەر ڕەوشى ئەمڕۆى هەرێمى کوردستان لە ڕووى سیاسى و سەربازى و ئابورى و پەیوەندیەکانى نێوان هەولێر و بەغدا پێشکەش کرد.

هەروەها ئەوەى خستەڕوو لە پاڵ پتەوکردنى پەیوەندیە دوو قۆڵیەکانى نێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان لەگەڵ هۆڵەندا بەشێک لە ئامانجى سەردانەکەیان بۆ سەردانى دادگاى تاوانەکانى نێودەوڵەتى بووە بە مەبەستى بە جینۆساید ناساندنى تاوانەکانى گروپى تیرۆریستى داعش دژ بە کوردانى ئێزیدى و پێکهاتە نەتەوەیى و ئایینەکانى تر. بۆیە داوا لە حکومەتى هۆڵەندا و هەموو ووڵاتانى دۆست دەکەین کە پشتگیرى لەم دۆسیەیە بکەن بۆ ئەوەى تاوانباران دادگایى بکرێن و ئەم تاوانە دڕندانەى کە ئەنجامیان داوە بە جینۆساید بناسرێت.

هەروەها سوپاسى حکومەتى هۆڵەنداى کرد کە لە چوارچێوەى هاوپەیمانێتى نێودەوڵەتى بە سەرۆکایەتى ئەمریکا بە تیمێکى گەورەى سەربازى، مەشق بە هێزەکانى پێشمەرگە دەکەن کە ئەمەش جێگەى پێزانینە.

لە تەوەرێکى تر دیدارەکەدا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە باسى لە بارودۆخى مرۆیى ئاوارە و پەنابەران کرد کە ژمارەیان نزیکەى ٢ ملیۆن دەبێت و لە هەرێمى کوردستان نیشتەجێن کە  پێویستیان بە هاوکارى مرۆیى زیاتر هەیە و هەرێمى کوردستان دووچارى قەیرانى دارایى بۆتەوە بۆیە گەلى کوردستان و ژێرخانى کوردستان پێویستیان بە هاوکارى و پشتگیرى زیاتر هەیە.

فەلاح مستەفا باسى لە بەردەوامى قەیرانى سوریا و کاریگەریەکانى لەسەر ووڵاتانى ناوچەکە و مەترسیەکانى گروپە تیرۆریستیەکان کرد. 

لە بەرامبەردا بەڕێز بێرت کۆندیرۆس وەزیرى دەرەوەى هۆڵەندا پابەندى ووڵاتەکەى دووپاتکردەوە بۆ پتەوکردنى پەیوەندیەکان لە ڕووى سیاسى و ئابورى و وەبەرهێنان و یارمەتى مرۆیى. حکومەتى هۆڵەندا هاوشێوەى ساڵى ڕابڕدوو بڕیاریداوە بەردەوام دەبێت لە هاوکارى بۆ ئاوارەکانى ناوخۆو پەنابەرانى سوریا.

هەروەها لە چوارچێوەى هاوپەیمانى نێودەوڵەتى بەردەوام دەبن لە شەڕ دژى گروپى تیرۆریستى داعش  لە ڕێگاى هێرشى ئاسمانى و خولى مەشق و ڕاهێنان بۆ هێزەکانى پێشمەرگە.
سەبارەت بە تاوانەکانى گروپى تیرۆریستى داعش بەرامبەر بە کوردانى ئێزیدى وەزیرى دەرەوەى هۆڵەندا گووتى کە پشتگیرى لە هەوڵەکانى هەرێمى کوردستان دەکەن و پێویستە ئەو کەسانەى کە ئەم کارەیان کردووە دادگایى بکرێن.

لە کۆتایى هەردوولا جەختیان کردەوە لەسەر پەرەپێدانى پەیوەندیەکانى لە بوارى ئابورى و بازرگانى و کەلتورى  بەتایبەتى لە ڕێگاى بەشدارى کردن لە پێشانگا نێودەوڵەتیەکان و کۆڕبەندى ئابورى.

جێگەى ئاماژەیە کە لە دیدارەکەدا ژەنەڕاڵ ڤان دێر لان بەڕێوبەرى ئۆپەراسیۆنەکان لە وەزارەتى بەرگرى  و خاتوو بیرگیتا تازیلار بەرپرسى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست و باکورى ئەفریقیا لە وەزارەتى دەرەوە و عمر رشید بەڕێوەبەرى گشتى و توفیق رحمن بەڕێوەبەرى پێشکەوتوو لە فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوە ئامادەى دیدارەکە بوون.

سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه‌ 27\9\2015 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان به‌شدارى له‌ ڕێوڕه‌سمى ده‌ستبه‌ركاربوونى قه‌داسه‌تى گورگیسی سێیەم سڵێوه‌، پاتریارکی كه‌نیسه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتى ئاشوورییەکانی جیهان كرد كه‌ له‌ كه‌نسیه‌ى مار یۆحه‌نناى مه‌عمه‌دان له‌ شارۆچه‌ى عه‌ینكاوه‌ى سه‌ر به‌ پارێزگاى هه‌ولێر به‌ڕێوه‌ چوو.

له‌ ڕێوڕه‌سمه‌كه‌دا كه‌ هه‌ر یه‌كه‌ له‌ به‌ڕێزان نوێنه‌رى قه‌داسه‌تى پاپاى ڤاتیكان، نوێنه‌رانى كه‌نیسه‌ جیاوازه‌كان، نوێنه‌رانى سه‌رۆك كۆمار و سه‌رۆك وه‌زیران و په‌ر‌له‌مانى عیراق، جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، ژماره‌یه‌ك له‌ وه‌زیران و په‌رله‌مانته‌ران و به‌رپرسانى هه‌رێمى كوردستان، كونسول و نوێنه‌رانى وڵاتانى بیانى له‌ هه‌رێمى كوردستان و ژماره‌یه‌كى به‌رچاوى پیاوانیى ئایینى مه‌سیحى و خه‌ڵكى ناوچه‌كه‌ ئاماده‌یى بوون، به‌بۆنه‌ى ده‌ستبه‌كاربوونیه‌وه‌، قه‌داسه‌تى پاتریارک له‌ وته‌یه‌كدا گه‌ڕانه‌وه‌ى كورسیى پارتریاركیى كه‌نیسه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتى ئاشوورى بۆ ڕۆژهه‌ڵات و به‌تایبه‌تى بۆ شارى هه‌ولێر، به‌ ڕووداوێكى گرنگ و بۆنه‌یه‌كى پیرۆز له‌ قه‌ڵه‌م دا.

هه‌روه‌ها تیشى خسته‌ سه‌ر ڕۆڵى هه‌رێمى كوردستان له‌ پرسى پێكه‌وه‌ژیانى ئایین و نه‌ته‌وه‌ جیاكان و له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌تایبه‌تى سوپاسى به‌ڕێزان جه‌نابى سه‌رۆك مه‌سعوود بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان و نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان كرد، كه‌ ڕۆڵێكى گه‌وره‌یان له‌ به‌رگریكردن و پاراستنى مافى پێكهاته‌ نه‌ته‌وه‌یى و ئایینییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان ده‌بینن. هه‌روه‌ها ڕۆڵى خه‌ڵك و حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستانى له‌ به‌هاناوه‌چوون و داڵده‌دانى نزیكه‌ى ملیۆنێك و حه‌وت سه‌د هه‌زار په‌نابه‌ر و ئاواره‌ى له‌ هه‌موو پێكهاته‌ ئایینى و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان به‌رز نرخاند، كه‌ له‌ ئه‌نجامى هێرشه‌ تیرۆرستییه‌كانى داعش ڕوویان له‌ ناوچه‌ ئارامه‌كانى هه‌رێمى كوردستان كردووه‌.

هه‌ر له‌ وته‌كه‌یدا قه‌داسه‌تى پاتریارك داواى كارى پێكه‌وه‌یى له‌گه‌ڵ كه‌نیسه‌كانى دیكه‌ كرد و جه‌ختى له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ كه‌نیسه‌ جیاوازه‌كانى مه‌سیحى، ئه‌مڕۆ له‌ هه‌موو كاتێك زیاتر پێویستییان به‌ كارى پێكه‌وه‌یى و هه‌ماهه‌نگى و هاوكاریى نێوانیان هه‌یه. هه‌روه‌ها هیواى خواست كه‌ ئارامى و ئاوه‌دانى بگه‌ڕێته‌وه‌ عیراق و داواى كرد فره‌ڕه‌نگى و فره‌ئاینى و فره‌نه‌ته‌وه‌یى له‌ عیراق بپارێزرێت، سوپاسى به‌شداریى هه‌موو ئه‌و لایه‌ن و میوانانه‌یشى كرد له‌ ڕێوڕه‌سمه‌كه‌دا به‌شدار بوون.

دواتر له‌ هۆڵى شه‌هید سه‌عد عه‌بدوڵڵا نیوەڕۆخوانێك ڕێكخرا و دوای ته‌واوبوونى،  قەداسەتی پارتریارك گۆرگیسی سێیەم سڵێوە پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری وتارێكی پێشكەش كرد و تیایدا باسی لە گرنگیی ڕێوڕەسمەكه‌ كرد و خۆشحاڵیی خۆیشی بە ئامادەبوونی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان لە ڕێوڕەسمەكەدا و ئەو ئامادەكارییانەی بۆ ڕێوڕەسمه‌كە ئەنجامی داون، دەربڕی و سوپاسی بەشداریی نوێنەری بەرێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدراڵ و كونسڵ و نوێنەرانی وڵاتانی بیانی و هەموو ئامادەبووان لە ڕێوڕەسمەكەدا كرد و هیوای خواست ئاشتی و ئارامی بۆ هەموو عێراق بگەڕێتەوە.

هه‌روه‌ها هیوای خواست هەموو خەڵكی عێراق و بە تایبەتی قوتابیان ئەوانەی لەبەر ئەو بارودۆخەی ڕووبەڕووی عێراق بووەتەوە لە خوێندن دابڕاون، لە ئارامیدا بژین و لەمبارەیەشەوە سوپاسی حكوومەتی هەرێمی كوردستانی كرد كە توانیویەتی بواری خوێندن بۆ ئەو قوتابیانە، بە تایبەت قوتابیانی زانكۆ بگەڕێنێتەوە و لە زانكۆكانی هەرێمی كوردستان هەلی تەواوكردنی خوێندنیان بۆ بڕەخسێنێت.

دواتر نوێنەری پاپای ڤاتیكان وتەیەكی پێشكەش كرد و تیایدا جگە لە دەربڕینی خۆشحاڵیی خۆی بۆ بەشداریكردن لە ڕێوڕەسمی دەستبەکاربوونی پاتریارکی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری، بەناوی قەداسەتی پاپاوه‌، هیوای سەركەوتنی بۆ کڵێسای ڕۆژهەڵاتی ئاشووری خواست و ئاماژەی بە بارودۆخی سەختی ناوچەكە كرد و هیوای خواست پارتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری ڕۆڵی خۆی لە هەموو بوارەكاندا و بە تایبەت لە ئارامكردنەوەی ناوچەكەدا ببینێت و لەمبارەیەشەوە هاوكاری و پشتیوانیی خۆی بۆ قەداسەتی پارتریارك دەربڕی. هەروەك برایەتی و پێكەوەژیانی هەموو نەتەوە و تایفە ئاینییەكانی بۆ بەردەوامیی ئاشتی لە ناوچەكە، دووپات كردەوە.

دواتر بەڕێز نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر لە وتەیەكدا جیا لە بەخێرهێنانی میوانان، جەختی لەوە كردەوە كە گەڕانەوەی كورسیی پارتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری بۆ شاری هەولێر گرنگییەكی تایبەتی خۆی هەیە و بە كارێكی مێژوویی وەسف كرد و هەموو پشتگیری و هاوكارییەكی پارێزگای هەولێریشی بۆ سەرخستنی كارەكانی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری دووپات كردەوە.

ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 27/9/2015 و دوای بەشداریكردنی لە ڕێوڕەسمی دەستبەکاربوونی پاتریارک گورگیسی سێیەم سڵێوە پاتریاركی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری و گواستنەوەی كەنیسەی ڕۆژهەڵات لە ئەمەریكاوە بۆ هه‌ولێر، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان وه‌ڵامى چه‌ند پرسیارێكى ڕۆژنامه‌نووسانى دایه‌وه‌.

لە وه‌ڵامى پرسیارێكدا گواستنەوە و گەڕانەوەی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری لە ئەمەریكاوە بۆ هەرێمی كوردستان دوای هەشتا ساڵ، بە ڕۆژێكی مێژوویی بۆ هەرێمی كوردستان و كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری و پەیڕەوانی ئەو كەنیسەیە لە قەڵەم دا و ئەمەشی بۆ ئارامی و پێكەوەژیانی برایانە و ئاشتیی نێوان هەموو پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكانی هەرێمی كوردستان گەڕاندەوە و بە سەرەتایەكی گرنگ و جێی شانازی بۆ هەرێمی كوردستان ناو‌زه‌د‌ كرد.

سەبارەت بەو ئاوارە و پەنابەرانەی لە ترسی تیرۆر ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە، بەرێزیان ئاماژەی بەوە كرد كە نزیكەی ملیۆنێك و حەوتسەد هەزار ئاوارە و پەنابەر ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە و ئەوەی لە تواناى حكوومەتی هەرێمی كوردستاندا بووبێت بۆ ئەو ئاوارە و پەنابەرانە كردوویەتی و بەردەوامیش دەبێت لە هاوكاریكردنیان سەرەڕای ئەو بارودۆخە خراپە داراییه‌ی كە ڕووبەڕووی هەرێمی كوردستان بووەتەوە.

ده‌رباره‌ى ناردنی نەوتی هەرێمی كوردستان و ئەو كێشانەی لەبەردەم ناردنی نەوت دروست دەكرێن، ڕوونی كردەوە كە تاكە ڕێگە بۆ هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان بۆڕیی نەوتی توركیایە و كاتێك ئەو بۆڕیەش دەتەقێنرێتەوە یان هەوڵ دەدرێت لەناو توركیا نەوتی لێ دەربهێندرێت، زیانێكی گەورە بەر هەرێمی كوردستان دەكەوێت. هیوای خواست ئەو لایەنانەی ئەم كارانە ئەنجام دەدەن لەوە تێبگەن كە ئەم بۆڕییە نەوتە شادەماری بژێوی خەڵكی كوردستانە و واز لەو كارە ناشرینانە بهێنن و هاوكاربن بۆ ئەوەی جارێكی دیكە ئەو كارە دووبارە نەبێتەوە و هەوڵەكانیشیان لەگەڵ حكوومەتی توركیا بەردەوامە و لە دیدار و كۆبوونەوەكان لەگەڵ بەرپرساتی توركیا جەختیان لەوە كردووەتەوە زیاتر گرنگیی بەوە بدرێت ئەو بۆڕییە نەوتە بپارێزرێت.

سەبارەت بە كۆبوونەوە پێنج قۆڵییەكان بۆ چارەسەركردنی پرسی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان، بەڕێزیان دووپاتی كردەوە كە دوا پەیامی بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەبارەی ئەو پرسەوە ئاشكرایە و هەموو لایەنەكان هەوڵی ئەوە دەدەن بگەن بە ڕێككەوتن و هیوای خواست لە كۆبوونەوەی شەشی مانگی داهاتوودا هەموو لایەنەكان بگەنە ڕێككەوتنێك كە لە بەرژوەندیی هەرێمی كوردستاندا بێت.

سەبارەت بە هاتنی بەرێز حسێن شەهرستانی نوێنەری بەرێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدراڵ بۆ هەرێمی كوردستان، بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ئاشكرای كرد كە بەڕێز شەهرستانی بە سەردانێكی ئاسایی بە مەبەستی بەشداریكردن لە ڕێوڕەسمی گواستنەوەی كەنیسەی ڕۆژهەڵاتی ئاشووری بۆ هەرێمی كوردستان هاتۆتە هەرێم و كۆبوونەوەشیان لەگەڵی هەبووە.

لەبارەی چاكسازییەكانیشەوە دووپاتی كردەوە كە هەر لە سەرەتای دورتسبوونی كابینەی هەشتەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستانەوە ئەوان هەوڵیان داوە بەپێی چەند پرۆگرامێك دەست بە چاكسازی بكەن و وەزارەتەكانیش یەك بە یەك خەرێكی چاكسازین و ئەمەشی بە كارێكی پێویست زانی. جەختی لەوەش كردەوە كە دەبێت پرۆسەی چاكسازی بەردەوام بێت.

لەبارەی لێپرسینەوە و چوونی وەزیرەكانی حكوومەتیشه‌وه‌ بۆ پەرلەمانی كوردستان، دووپاتی كردەوە كە بەپێی عورف و یاساكان دەبێت ڕەزامەندیی سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیران لەوبارەیەوە وەربگیرێت دواتر وەزیرەكان بچنە پەرلەمان.

دەربارەی ئازادكردنی شاری مووسڵ لە دەستی تیرۆرستانی داعش و بەشداریكردنی هێزی پێشمەرگە لە ئازادكردنەوەی ئەو شارەدا، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوە كرد كە ئازادكردنی شاری مووسڵ بۆ هەرێمی كوردستان كارێكی گرنگە، چونكە پەیوەندی بە ئاسایشی هەرێمی كوردستانەوە هەیە، بەڵام تا ئێستا پلانێكی جددی بۆ ئازادكردنەوەی شاری مووسڵ دانەنراوە و ئێستا بیر لە دانانی ئەو پلانە دەكرێتەوە و هەر كاتێك پلانەكە ئامادە كرا و ئەوان پلانەكەیان بینی، ئەو كات وەك هەرێمی كوردستان بڕیاری بەشداریكردن، یان بەشدارینەكردنی پێشمەرگە لە شەڕی ئازادكردنەوەی مووسڵدا دەدەن.

لە وەڵامی پرسیارێكدا سەبارەت بەو بژاردانەی لەبارەی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێمی كوردستانه‌وه‌ لەلایەن خەڵك یان پەرلەمانی كوردستانەوە لەلایەن چوار لایەنەكه‌وە خراونەتە ڕوو، بەرێز نێچیرڤان بارزانی ڕایگەیاند بژاردەكان سەیرن، چونكە باس لەوە دەكەن گەر سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە هەڵبژێردرێت دەبێت دەسەڵاتێكی كەمی بێت و گەر لەلایەن پەرلەمانیشەوە هەڵبژێردرێت دەستەڵاتێكی زۆری دەبێت، كە پێویستە پێچەوانە بكرێتەوە، چونكە ئەو سەرۆكەی ڕاستەوخۆ لەناو خەڵكەوە هەڵدەبژێردرێت پێویستە دەستەڵاتی زیاتر بێت لەوەی كە لەلایەن پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت، لەبەرئەوەی ڕاستەوخۆ شەرعیەت لە گەلەكەیەوە وەردەگرێت.

ئەوەشی ئاشكرا كرد كە مەسەلەكە هیچ پەیوەندیی بە بەرێز مەسعوود بارزانییەوە نییە هەروەك لە دوا پەیامیدا باسی كردووە و هیوای خواست بە شێوەیەكی واقعبینانە بیر لە چارەسەری ئەو پرسە بكرێتەوە بەوەی كە بەرژه‌وەندیی ئێستای هەرێمی كوردستان لەچیدایە، ئەوە ئەنجام بدرێت. ئەوەشی خستەڕوو كە ئەوان پێیان وانییە ئەو پێشبینیانەی تا ئێستا خراونەتە ڕوو بە شێوەیەك بن بۆ گەیشتن بە چارەسەر دانرابن و هیوای بەردەوامیی گفتوگۆ و دیالۆگی خواست بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەو كێشەیە.

پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه ‌27\9\2015، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان له‌ هه‌ولێر، پێشوازى له‌ به‌ڕێز حسێن شه‌هرستانى وه‌زیرى خوێندنى باڵا و توێژینه‌وه‌ى زانستیى حكوومه‌تى فیدرالى عیراق كرد.

له‌ دیدارێكدا دۆخى سیاسیى عیراق و پێشهاته‌ سیاسى، سه‌ربازى و ئه‌منییه‌كانى وڵات تاوتوێ كرا و به‌ وردى تیشك خرایه‌ سه‌ر دۆخى ئابوورى و داراییى عیراق. هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندییه‌كانى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا و چۆنیه‌تیى هه‌نگاونان بۆ چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان خرانه‌ به‌‌ر باس.

له‌ دیداره‌كه‌دا كه‌ به‌ڕێز فوئاد حسێن سه‌رۆكى دیوانى سه‌رۆكایه‌تیى هه‌رێمى كوردستانیش ئاماده‌ى بوو، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران به‌ وردى باسێكى ده‌رباره‌ى شه‌ڕى دژى تیرۆرستانى داعش له‌ كوردستان و شكستى به‌رده‌وامى داعش به‌رانبه‌ر به‌ سه‌ركه‌وتنه‌كانى پێشمه‌رگه‌ خسته‌ ڕوو. هه‌روه‌ها به‌ تێروته‌سه‌لى باسى له‌ دۆخى ئابووریى هه‌رێمى كوردستان و قه‌یرانى دارایى و ده‌ره‌نجام و لێكه‌وته‌كانى كرد.

به‌ڕێز شه‌هرستانى وه‌ك نوێنه‌رى به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانى عیراقى فیدرال بۆ به‌شدارى له‌ ڕێوڕه‌سمى ده‌ستبه‌كاربوونى قه‌داسه‌تى پارتریاكى تازه‌ى كه‌نیسه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتى ئاشووریى جیهان و گواستنه‌وه‌ى كورسیى كه‌نیسه‌كه‌ بۆ هه‌ولێر، سه‌ردانى هه‌رێمى كوردستانى كردبوو.

ئاژانسی ئیتاڵی "ھەواڵی ژێئۆپۆلیتیک" Notizie Geopolitiche لەگەڵ "نازم دەباغ" وتووێژێکی ئەنجامداوە کە دەقی وڵامەکانی بەڕێزیان بە تەواوی لە خوارەەوە ھاتووە و دەقی تەواوی وتووێژەکەش بە زمانی ئیتاڵی لە خوارەوەی دەقە کوردییەکەدا ھاتووە:

من لێرەدا وەکو "نازم دەباغ" ڕایەکانی خۆم دەڵێم و نەک تەعبیر لە ڕای حکومەتی ھەرێمی کوردستان.

1ـ کێشەی سەرۆکایەتی ھەرێم دوو لایەنە یەکیان دەستکاری و پێداچوونەوەی یاسای سەرۆکایەتی ھەرێمە وە ئەوی تر درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکی ھەرێمە بۆ جارێکی کە. ھەڵبژاردنەوەی سەرۆک کێشەیەکی یاساییە و دەبێت بۆ جارێکی کە بە یاسا چارەسەر بکرێت ئەم بابەتە درێژە دەکێشێت چونکە تا وەکوو ئێستاکە ھیچ جۆرە سازانێک بەدی ناکرێت جگە لەو پێشنیارەی چوار لایەنە کە رۆژ پێنج شەممە (١٧/٩/٢٠١٥) پێشکەشیان کرد کە لە دوو پێشنیار خۆی دەبینێتەوە یەکەمیان بە کۆمەڵێک دەسەڵات سەرۆک لە پەرلەمان ھەڵدەبژێرێت و دووەمیش لە ناو جەماوەر بەڵام دەسەڵاتەکانی زیاتر پرۆتۆکۆڵی دەبێت. وا دیارە برادەرانی پارتی پێشنیارەکانیان وەرگرتووە کە دیراسەی بکەن و لە دوای جەژن لە کۆبوونەوەی داھاتوو ڕای خۆیان دەربرن. ئەمە لایەنێکی کێشەی سەرۆکی ھەرێمە و بەشی دووەمی کێشەکەش ئایا جەنابی کاک مەسعود دەتوانێت بۆ جارێکیتر خۆی ھەڵبژێرێتەوە یان نا، ھەر چەندە بە بڕوای من بۆ درێژکردنەوەی دوو ساڵ گرفت نەبێت بەڵام بۆ داھاتوو چەند جارێکی تر کێشە دروست دەکات.

ئەگەر سەیری شێوەی بیرکردنەوەی لایەنەکان بکەیت ئەمرۆکە ئەوە بەدی ناکەی زوو چارەسەر بکرێت، خۆ ئەگەر بڕوا بوون بە ئاڵوگۆڕی دەسەڵات و پرۆسەی دیموکراتی بەھێز بێت و سازانیان بوێت بە دڵنیاییەوە دەبێت درێژە نەکێشێت و بەزوویی چارەسەر بکرێت.

گەلی کورد ئەمرۆکە گرفتاری قەیرانی جۆراوجۆر و کوشندە بووە ھەر وەکوو چۆن دەگوترێت سەرۆکی ھەرێم گرنگە بۆ چارەسەر کردنی قەیرانەکان خۆ بەھەمان شێوە ھەنگاونانیش بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکان گرنگە، ناکرێت ھیچ کامێکیان بکرێتە قوربانی ئەوی تر.

پێویستە بەرژەوەندیەکانی گەل و نیشتمان لە سەرووی ھەموو بەرژەوەندیەکانی کەس و حزب بێت.

لێرەدا ئەوەی کە پێویستە بوترێت بە بروای من کەس لاری نیە لە جەنابی کاک مەسعود وەکوو تێکۆشەر و کەسایەتیەکی ناسراوی کورد، تەنھا بابەتەکە لێرەدا پەیوەندیی بە یاسا و دەستاودەست کردنی دەسەڵاتەوە ھەیە، نەک کەسایەتیەکی وەکوو کاک مەسعود بارزانی.

2ـ ئەم پرسیارە تایبەت بە یەکیتی یە، دیارە بەبڕوای من کە ئەندامێکی یەکیەتی نیشتمانی کوردستانم، پێم وایە یەکیتی ئەوکات دەرکی بە زەرورەتی چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە کرد و لە ئەنجامدا قوربانیشی دا بەشێک لە جەماوەرەکەی لە دەستدا و بەداخەوەش ئەو رێکەوتنەش وەکو خۆی جێبەجێ نەکرا، تەنھا ئەوە نەبێت کە سەرۆکی ھەرێم بە یاسا ماوەکەی بۆ دوو ساڵ درێژ کرایەوە. ئەم جارەیان یەکیتی نایەوێت تەنھا بێت چونکە حکومەتی ھەرێم ئەوکات تەنھا یەکیتی و پارتی بوو، بەڵام ئەمرۆکە حکومەتێکی بنکە فراوانە و لەسەر بنەمای رێکەوتنی شەرەفی نێوان پارتی و گۆران دامەزراوە.....!!

3ـ ئەوەی بەندە وەکو نوێنەری حکومەتی ھەرێم پێی ئاگادار بم و لە نزیک ئەو سەرچاوانەی کە لە شاندی کۆماری ئیسلامی ئێران بوو بێت، خۆشم لە ھەندێ شاند بەشدار بووم. رای کۆماری ئیسلامی ئێران- حاجی قاسم سلیمانی ئەوە بووە کە ئاسایش و ئەمنیەتی عێراق و ھەرێمی کوردستان بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران گرنگە و پێویستە پارێزگاری لێ بکرێت، بۆیە چارەسەرکردنی کێشەکانی ناو ھەرێم و لایەنەکان پێویست و گرنگە و ئومێدیان خواست کە رێز لە ئیرادەی یەکتری بگیرێت و نابێت ھیچ لایەنێک لە کەسایەتی و رابوردووی یەکتر کەم بکاتەوە و بەلای ئێرانیەکانەوە شکاندنی کەسایەتیە تێکۆشەرەکان خەتی سوورە چونکە ئەوانە سەروەری رابوردووی ھەمووتانە، دیارە ناوی ھەموو کەسایەتیەکان ھاتووە لەوانەش جەنابی کاک مەسعود، ھەروەھا بروایان وایە بە سازان و رێز لە یەکتری گرتن دەکرێت بگەنە رێککەوتن و دژی خۆ فەرزکردن و سەپاندنن.

حکومەتێکی بنکە فراوان سازانی دەوێت، ئەوان تا وەکو ئێساتاکە خۆیان ساغ نەکردۆتەوە کەلە ھیچ کەس پشتیوانی بکەن. دوا جاریش شاندی ئێرانی تەنھا گوێیان گرتووە و تاکیدیان لەسەر راکانی خۆیان کردۆتەوە بە سازان کێشەکان چارەسەر بکرێت و لەگەڵ یەکپارچەیی عێراق و ھەرێمی کوردستانن.

4ـ دیارە بەرێز ئاری ھەرسین بۆ خۆی ئازادە ھەر رایەکی ھەبێت، بەڵام ئەگەر سەیری راکانی بکەیت ئەمە پێچەوانەی رای کاک مەسعودە کە فەرمووی ھەرچی بیەوێت کوردستان پارچەپارچە بکات جێگای نابێتەوە.

دووەم دەکرێت پرسیارێکی لێ بکەین ئێمەی کورد گلەی لە وڵاتان دەکەین کە کورستانیان کردۆتە چوار پارچە، ئەی ئەم جارە گلەیی لە کێ بکەین کە بەشێک لە کوردستان دەکاتە سێ پارچە .....

کەس شانازی بە رابووردووەوە ناکات کە شەری ناوخۆ دوو ئیدارەیی لێ کەوتەوە، خۆ ئەگەر کاک ئاری ھەرسین پێی باش و خۆشە ئەمە پەیوەندی بە خۆی و ھەڵوێستی پارتەکەیەوە ھەیە لەسەرئەو رایە.

5ـ دیارە کوردی تورکیا ئەمرۆکە بەشێکە لە تورکیا و چەندین سالە خەباتی چەکداری دەست پێ کردووە و لە چەند قۆناغێکدا بە تایبەت لە زەمانی تورکوت ئۆزال و بەرێز مام جەلال بۆ یەکەم جار باس لە پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری ئاشتیانە لە نێوان کورد و تورکیا دەستی پێ کرد، ھەڵبەتە لە ساڵی ١٩٨٦ تاکو ئەمرۆکە زیاتر لە (٢٥) جار ھێرشی سەربازی لەلایەن سوپای تورکیاوە کراوەتە سەر پەکەکە و کورد.

ئەنجامەکەی سێ ساڵ پێش ئەمرۆکە جارێکیتر پرۆسەی ئاشتی دەستی پێکردەوە لەسەر بنەمای کۆمەڵێ بەڵێن و پەیمان کە ئەردۆغان بە کوردی دا و کاک مەسعود بارزانی و مام جەلالیش پشتیوانیان لێکرد.

لێرەدا پرسیار ئەوەیە کاتێک پەکەکە و کورد پابەندی شەر وەستان بوون حکومەتی تورکیا چی جێبەجێ کرد؟ لەو سیاسەتە کێ لە دەوڵەتی تورکیا بەرپرسیارە؟ خۆ ئەگەر باس لە کوشتنی دوو پۆلیس دەکرێتەوە ئەدی بۆ باس لە کوشتاری (سرووچ) ناکرێت کە دەیان ھاوڵاتی سیڤیل و ژن و منداڵ شەھیدکران. ئەگەر پرۆسەی ئاشتیەکە لەسەر بنەمایەکی پتە و یاسای بوایە پێم وایە نەدەکرا ئەم دوو روداوە بکرێتە بەھانە و شەرێکی لێ ھەڵ بگیرسێت، کە تاوەکو ئەمرۆ بە سەدان کەس لە ھەر دوولا بکوژرێت.

بەندە ھەم کوشتنی پۆلیسەکان مەحکوم دەکەم و ھەم کوشتارگاکەی سرووچ. بۆیە لێرەدا ئەوەی بریاری شەری سەرتاسەری دا ئەردۆغان و تورکیایە نەک کورد لە تورکیا، جارێکی کە لەدوای خەسارەتێکی زۆر دەبێت بگەرێنەوە سەر مێزی گفتوگۆ، بۆیە تا زووە و زەرەر کەمتر بێت باشترە کێشەکان بە ئاشتی چارەسەر بکرێت و بگەرێنەوە سەرمێزی گفتوگۆ.

6ـ ئەم جۆرە قسانەی کە تا پەکەکە لە ناو نەبەن واز ناھێنن، رژێمە پێشوەکانی عێراق ھەمیشە لەم جۆرە قسانەیان دەکرد، تا ئەوەی شکستێکی گەورە لە ئەنجامی رێککەوتنی جەزائیر رویدا، ھەرچی کورد بوو چەکی فرێدا و زۆریش ئاوارە بوو تا ئەوەتا دەبینین کە جەنابی مام جەلال و کاک مەسعود بە بریاری ێدام ئاو و خاکی عێراقیان لێ حەرام کرا، بەڵام بەردەوام بوون لە خەبات و یەکێکیان بووە سەرۆک کۆماری عێراق و ئەوی تریان بوو بە سەرۆکی ھەرێم .....

7ـ پێم وایە ئەم جۆرە پەیوەندیانە سروشتی یە بە مەرجێک رێز لە یاسا و دەستور بگیرێت. تەنھا ئەم پەیوەندیانە تایبەت نییە بە یەکیتی نیشتمانی کوردستان، چەندین رێکخراو و پارتیتری کوردی تورکی

 و سوریتر پەیوەندیان ھەیە لەگەل یەکیتی نیشتمانی کوردستان و پارتی دیموکراتی کورستان.

لە چوارچێوەی نەتەوەیی ناکرێت رێز لە لایەنە سیاسیە کوردیەکان نەگیرێت، تەنھا خاڵی گرنگ ئەوەیە کە دەست لەکاروباری وڵاتەکە و پارتەکە وەر نەدرێت، پێویست دەکات کێشەکانیان لە چوارچێوەی دەستوری وڵاتی خۆیان چارەسەر بکەن لەرێگای ئاشتی و وتووێژدا.

8ـ ھەڵبژاردنی پێش وەختی تورکیا لە (١/١١/٢٠١٥) روداوێکی تازە دەبێت، پێش بینی دەکەم جارێکی تر (ھەدەپە) دەنگی باشتر بھێنێت، چونکە ئەم شەرەی (ئاکەپە) ھەڵی گیرساند سۆزی نەتەوەیی کورد زیاتر دەکات بۆ (ھەدەپە)، وە لە ھەمان کاتدا ئەوانەی لەگەڵ پرۆسەی ئاشتی و گفتوگۆدا بن رای زیاتر بەدەست دێنن.

9ـ بەڵێ راستە ئەوانیش وەکو ھەموو پارتەکانیتری کوردی سوریا کە ئاوارەیان ھەیە لە ھەرێمی کوردستان ھەر وەک لە سنووری دھۆک و ھەلێر و سلێمانی نووسینگە و نوێنەرایەتیان ھەیە.

10ـ بەرێز سالح مسلم وەکو ھەموو سەرکردەکانیتری کورد باسی لە خەون و راستیەکانی داخوازی گەلی کورد کردووە کە پێویستە لەم قۆناغەدا تەنھا بەدوای مافە رەواکانی گەلی کورد بێت لە چوارچێوەی یاسا و دەستوری وڵاتەکەی. دیارە ئەمرۆکە گەلی کورد لە شەرێکی سەخت دایە لەگەڵ تاریک پەرستەکان و داعش، بۆیە لە پێناو سەرکەوتن لەو شەرە ھەمو چۆرە پەیوەندیەک و ھاوکاریەک رەوا دەبینن لە چوارچێوەی پاراستنی مافەکانیان لەناو سوریا و وەکو بەشەکانی تری کوردستان. یەکیتی نیشتمانی کوردستان نەم بیستووە کە نێوان¬گیری کرد بێت چونکە خۆیان لە بریاردان و سیاسەتدا ئازادن.

11ـ بەلامەوە سەیرە لەھەموو بابەتەکانتان باس لە یەکیتی دەکەن، خۆ یەکیتی شانازی بەوەوە دەکات کە لە ھەوڵی چەسپاندنی پرۆسەی گفتوگۆ و ئاشتی بێت.ھەڵبەتە ئەمرۆکە ئەو واقیعەی کە گەلی کوردی تێدایە ھێز و لایەنەکان خۆیان لە ھەوڵدان کە پەیوەندیان لەگەل وڵاتانی دراوسێدا ھەبێت، ھەرچۆن پارتی و یەکیتی لەگەل ئێران و تورکیا ھەیانە، ناکرێت رەوای نەبینیت کە (پەیەدە)ش لەگەڵ ھەر وڵاتێکی¬تر دروستی بکات بۆ خۆی.

12ـ ئێمەش ھەر وەکو ھەمووان لە رێگای راگەیاندنەکان ئەم ھەواڵەمان بیستووە، لای من دڵخۆش کەرە کورد ھەموو پێکەوە تەبابن و وڵاتانی زل ھێزیش پشتیوان بن.

13ـ ئێمە ئەگەر سەیری ئیسرائیل وڵاتانیتر بکەین کە لەم جۆرە کێشانەیان ھەبووە، خۆ دیوار دروستکردن لەسەر سنوور رێگا بگرێت لەناو ماڵ و خێزاەکان کە لە ناو تورکیا و وڵاتان ھەیە ناکرێت رێگا لە خواست و ئارەزوەکان بگیرێت، باشترین رێگاگرتن لەخەبات جێبەجێ کردنی داوا و مافەکانە.

14ـ بە بروای من یەکیتی ریزەکانی گەل لە ھەموو شتێک گرنگترە و ھەر چیەک بێت یەک ھێزی پێشمەرگە گرنگە و پێویستە بە رێککەوتن و ھەماھەنگی بێت و خۆشحال دەبین کە لایانەکان یەک دەست و یەک ھێزبن.

set 25th, 2015 | By redazione | Category: L'Intervista, Primo piano, Qui Medio Oriente

di Ehsan Soltani –

I curdi sono un popolo appoggiato su quattro nazioni. Un’unica lingua per quattro mondi, una sola identità che ogni giorno si deve rapportare con quattro diversi governi centrali e con un’infinità di problematiche diverse, si pensi al conflitto siriano o alle azioni militari in corso della Turchia contro il Pkk.
E, come avviene ovunque, vi sono idee diverse che si confrontano ed anche si scontrano, partiti politici che guardano all’insieme curdo, ma anche alla realtà sociale e politica siriana, turca, iraniana e irachena. Solo in quest’ultimo caso, tuttavia, i curdi hanno trovato una connotazione geografica ufficiale e riconosciuta, dopo essere stati perseguitati dal regime di Saddam Hussein: si tratta della Regione autonoma del Kurdistan iracheno, che ha proprie Alte rappresentanze all’estero. In passato Notizie Geopolitiche aveva sentito Rezan Kader, Alto rappresentante a Roma, oggi abbiamo voluto discutere della complessa ma interessante realtà dei curdi con il suo collega Nazim Dabbagh, rappresentante della Regione autonoma in Iran.
Nazim Dabbagh ha 68 anni e nel 1991, durante la rivolta curda contro Saddam Hussein era stato comandante delle operazioni militari nel teatro di Dahuk.
Con la fondazione della Regione autonoma del Kurdistan irq., è stato responsabile del partito dell’Unione Patriottica per la provincia di Dahuk, poi capo dell’ufficio politico del partito a Erbil, viceministro della Pubblica istruzione per più gabinetti e rappresentante di Jalal Talabani e dell’Unione Patriottica al Congresso nazionale curdo a Bruxelles.

– Dr. Dabaqh, dopo dieci anni (due periodi legali di 4 anni e 2 anni su accordo tra il Partito democratico del Kurdistan “Pdk” e l’Unione Patriottica del Kurdistan “Puk”), il 19 agosto è stato l’ultimo giorno di presidenza di Masud Barzani. Secondo la Costituzione del governo regionale, il presidente può rimanere in carica solo per due periodi consecutivi di 4 anni. Al momento il Pdk insiste per un’ulteriore proroga del mandato di altri due anni, per poi giungere a elezioni, mentre il Puk, il Movimento per il Cambiamento (Gorran), l’Unione Islamica Curda (Yik) e il Gruppo Islamico del Kurdistan (Komel) sono contrari ad un quarto mandato, ma fino ad oggi gli incontri fra i quattro partiti di opposizione e il Pdk non hanno prodotto risultati. Come valuta la situazione?
“La questione della presidenza della Regione autonoma del Kurdistan irq. comporta alcuni cambiamenti, come la riforma elettorale e la possibilità di prorogare la guida del presidente Masud Barzani. Al momento i partiti non hanno trovato l’accordo, a parte il piano stabilito il 17 novembre che contempla due possibilità, ovvero che il presidente della Regione venga eletto dal parlamento e che gli siano attribuiti ampi poteri, oppure che sia eletto dal popolo, ma quale figura di rappresentanza e con meno poteri. I partiti sono chiamati a prendere una decisione immediatamente dopo il “Id al-aha”, la festa del Sacrificio che si è giusto tenuta ieri.
La domanda chiave rimane sul tavolo: è possibile forzare la Costituzione e quindi dare la possibilità a Masud Barzani di ricandidarsi nuovamente?
Secondo me un’eventuale estensione della presidenza Barzani per altri due anni non rappresenta in sé un problema, ma crea un precedente, ed è qui il vero problema.
A guardare come si stanno muovendo i vari partiti, non sembra che la questione sia destinata a risolversi in breve tempo, per quanto sarebbe sufficiente trovare un accordo sulla transizione e sui poteri per chiudere il caso.
Oggi il popolo curdo si trova a dover superare una crisi importante determinata da una serie di fattori, e gli viene detto che risolvere la questione della presidenza è essenziale per affrontare la crisi stessa, ma è invece necessario gli interessi della nazione curda e del popolo siano considerati al di sopra di qualsiasi interesse individuale e di partito. Per cui io ritengo che il problema rimanga tecnico: Barzani è un combattente ed un personaggio famoso, un emblema per il popolo curdo, ma resta la questione della legittimità, ovvero del rapporto tra la legge e la transizione dei poteri”.

– Perché l’Unione Patriottica non si è detta d’accordo per la proroga del mandato a Barzani, come invece lo era stata nel 2013?
“Questa domanda dovrebbe essere rivolta all’Unione Patriottica. Come membro dello stesso partito posso dire che già due anni fa ci eravamo posti il problema e ci eravamo dati il tempo per arrivare ad una posizione chiara, un rinvio che abbiamo pagato perdendo sostenitori. D’altro canto va detto che l’accordo che avevamo raggiunto con il partito di maggioranza non è stato applicato pienamente, se non per quanto riguarda la proroga della presidenza di Barzani.
Oggi, a differenza del passato, l’Unione Patriottica si trova in una realtà che vede più partiti, ed il Partito Democratico si trova in un governo di coalizione con il Movimento per il Cambiamento”.

– Il 5 agosto Rudaw Tv, emittente vicina al premier Nechirvan Barzani, ha riportato che il generale iraniano Qassem Suleimani, comandante della Brigata al-Quds, si era incontrato il giorno prima con Masud Barzani e con lo stesso premier, e che era accompagnato da un alto funzionario il quale portava un messaggio dell’Iran indirizzato ai partiti d’opposizione, l’Unione Patriottica e il Gorran, dove si auspicava la proroga del mandato al presidente Barzani e il non indebolimento dei suoi poteri “quale leader del Kurdistan irq. in questa situazione delicata che vede la lotta all’Isis”. Non le sembra un’intromissione negli affari interni di una potenza straniera?
“Io stesso, nella mia qualità di Alto rappresentante della Regione autonoma del Kurdistan irq. a Teheran, ero presente ad alcuni di questi incontri. In relazione all’episodio che cita, mi sono informato presso alcuni delegati e posso dire che il parare del generale Qassem Suleimani, cioè dell’Iran, era ed è dettato dalla necessità che in questo delicato momento la Regione autonoma abbia necessità di stabilità e sicurezza. Pur considerando e rispettando la piena autonomia decisionale della Regione, è stato espresso un invito ai partiti di non compromettere i rapporti con gli altri partiti.
In realtà sono stati fatti più nomi per la presidenza, tra i quali quello di Barzani, e gli iraniani ritengono che i partiti, nel loro stesso rispetto, possano arrivare ad un accordo. L’Iran non appoggia una persona specifica, chiede solamente che i partiti non litighino in questa fase delicata con la guerra alle porte.
Va detto inoltre che i delegati iraniani erano presenti a questi incontri nella veste di ascoltatori, e che sono intervenuti solo per sollecitare un accordo e per auspicare l’unità fra la Regione autonoma e l’Iraq”.

– Ari Hersin, capo della Commissione Peshmerga nel parlamento del Kurdistan e uno dei principali esponenti del Pdk, il mese scorso ha avvertito i partiti dell’opposizione della necessità di prorogare la presidenza di Barzani, poiché la Regione autonoma ha davanti due opzioni, ovvero tornare al “sistema delle due amministrazioni” (separazione delle province fra i due partiti principali, il Pdk e il Puk, come si era fatto negli anni Novanta), oppure la “guerra civile fra le fazioni opposte”. Secondo Lei la mancata estensione dell’incarico a Barzani potrà davvero sfociare in uno scontro violento fra le parti?
“Mah, Hersin è libero di esprimere le proprie opinioni, ma basta fare attenzione per vedere che si tratta di una posizione opposta a quella del presidente Barzani, il quale ha anche detto in modo deciso che non ci sarà posto per chi parla di dividere il Kurdistan.
Possiamo porci questa domanda: noi curdi ci lamentiamo perché la nostra regione è divisa su quattro nazioni(Siria, Iraq, Turchia, Iran, ndr.)… a chi dare quindi la colpa per un’ulteriore divisione del Kurdistan irq. in tre parti?
Non vi sono ne’ orgoglio ne’ onore in una guerra civile che ha diviso il Kurdistan e che ha portato a un sistema politico con due governi e con due amministrazioni.
Se è quello che piace a Hersin, se lui è contento e soddisfatto di quel passato, è una cosa che riguarda lui e l’approccio del suo partito sulla questione”.

– Parliamo dei curdi della Turchia. Dopo quasi tre anni sono falliti i negoziati di pace fra autorità turche e il Pkk, e dopo tre anni l’esercito turco ha bombardato i villaggi, gli obiettivi logistici, le caserme e le basi del Pkk nel nord del Kurdistan irq., un’azione che finora ha portato alla morte di almeno 960 membri del Partito Curdo dei Lavoratori. Le province a maggioranza curda nell’est della Turchia si trovano in una situazione molto critica e pericolosa. Selahattin Demirtaş, leader del “Hdp” (Partito Democratico dei Popoli, filocurdo) in un’intervista al quotidiano Hurriyet ha dichiarato che i fattori principali del fallimento dei negoziati di pace sono stati il rifiuto del governo turco di produrre una legge volta a disarmare i miliziani del Pkk e la crescente popolarità del Hdp, che con le elezioni del 7 giugno è entrato in Parlamento superando lo sbarramento del 10% (ha preso il 12,7%, ndr.), cosa che ha avuto come conseguenza la sconfitta dell’Akp di Erdogan, che si mantiene primo partito, ma senza la maggioranza assoluta e quindi nell’impossibilità di governare. Anche Lei ritiene che gli accordi di pace siano naufragati per gli stessi motivi e quale ruolo hanno avuto il presidente Erdogan e le autorità di Ankara in tale fallimento?
“I curdi sono una realtà importante della Turchia, e la lotta armata ha avuto inizio molti anni fa. Specialmente al tempo del presidente turco Turgut Özal e di Mam a Jalal Talabani sono stati proposti accordi di pace e un piano per risolvere in modo pacifico la questione fra i curdi e i turchi. Tuttavia dal 1986 ad oggi vi sono state ben 25 operazioni militari dell’esercito turco contro il Pkk e il popolo curdo. Ed anche tre anni fa il presidente Erdogan aveva promesso ai curdi la ripresa dei negoziati di pace, e Masud Barzani e Jalal Talabani avevano appoggiato quest’iniziativa.
La domanda ora è la seguente: negli ultimi tre anni i curdi si sono impegnati nel cessate-il-fuoco, ma il governo turco ha mantenuto le promesse fatte ai curdi? Si parla dei due poliziotti uccisi… ma perché non si guarda al massacro di Suruc, costato la vita a decine di giovani, donne e bambini? Se il processo di pace fosse stato appoggiato su basi solide, non sarebbero stati due eventi ad incrinarlo e ad avviare una guerra che sta costando centinaia di vittime da entrambe le parti.
Io condanno l’assassinio dei poliziotti ed anche la strage di Suruc, ma secondo me Erdogan ha deciso di cominciare una guerra in Turchia, non sono stati i curdi a inizia. Ora le due parti devono tornare al tavolo del dialogo.
La linea secondo cui finché non verrà sciolto il Pkk non si fermeranno le operazioni militari c’era anche in Iraq, quando l’ex regime si è scontrato con il fallimento del Trattato di Algeri. I curdi che allora deposero le armi vennero sfollati, come pure vennero interdetti a Jalal Talabani e a Maud Barzani il suolo e l’acqua dell’Iraq… ed oggi loro sono rispettivamente il presidente dell’Iraq e il presidente della Regione autonoma del Kurdistan irq., grazie alla lotta che i due hanno continuato“.

– Come vede le elezioni in Turchia, previste per il 1 novembre? Riuscirà l’Hdp, con le tensioni in corso, a raggiungere il 13%?
“Le elezioni anticipate non rappresentano una novità. La mia previsione è che l’Hdp prenderà più voti rispetto elezione del 7 giugno. La guerra scatenata dall’Akp (il Partito per la Giustizia e lo Sviluppo di Erdogan, ndr.) ha riacceso i sentimenti nazionalistici dei curdi, che andranno a votare l’Hdp. D’altro canto ritengo che, nella situazione attuale, in generale i partiti che difendono l’accordo di pace otterranno più voti”.

– Parliamo dei curdi della Siria. Ultimamente sono state pubblicate notizie che danno la prossima apertura di uffici di rappresentanza del partito dell’Unione Democratica della Siria (Pyd) a Sulaymaniyya, con gli aiuti dell’Unione Patriottica. Che dice in proposito?
“Si, è una notizia fondata. D’altronde anche gli altri partiti curdo-siriani che vedono molti profughi nella regione del Kurdistan hanno aperto uffici a Duhok, Erbil e a Sulaymaniyya”.

– Salih Muslim, leader del Pyd, che è il principale partito curdo della Siria, ha dichiarato che suo partito, con il sostegno del Pkk, attualmente controlla tre cantoni nel nord-est della Siria, Kobane, Jazire e Efrin. Egli ha sottolineato più volte che curdi siriani non vogliono l’indipendenza e solo vogliono che siano riconosciuti i loro diritti nella Costituzione siriana. D’altronde vi sono diverse notizie che indicano una certa collaborazione fra i curdi siriani e l’esercito di Bashar al-Assad nella lotta contro l’Isis e gli altri gruppi terroristici ed anche di recente sono girate le immagini di una base militare dell’esercito siriano situata in un cantone curdo. La cosa ha ovviamente fatto infuriare il presidnete turco Erdogan. Lei ritiene che una tale collaborazione possa tornare utile alla stabilità della Siria? Ha avuto un ruolo di mediazione l’Unione Patriottica fra il Pyd e il governo siriano?
“Salih Muslim, come gli altri leader curdi, ha parlato dei desideri e la volontà del popolo curdo. E’ necessario arrivare ai diritti del popolo curdo attraverso la Costituzione e le leggi della Siria: i curdi sono impegnati in una cruenta battaglia contro l’Isis e gli altri gruppi estremisti, perchè i loro diritti siano strutturali e trovino il giusto riconoscimento giuridico. Personalmente non mi è mai capitato di sentire che il Puk abbia avuto un ruolo di mediazione fra i curdo-siriani e Damasco, dal momento che loro decidono in modo autonomo e sono liberi nelle loro scelte“.

– Alcune fonti riferiscono che il Puk abbia cercato di mettere in contatto l’Iran con il Pyd curdo. Indubbiamente il Puk rappresenta un alleato strategico di Teheran nel Kurdistan irq. … Possiamo dire che l’apertura degli uffici di rappresentanza del Pyd a Sulaymaniyya sia avvenuta grazie all’interessamento iraniano?
“Mi sorprende il numero delle domande sull’Unione Patriottica. Il Puk è orgoglioso di promuovere il processo di pace e di dialogo senza ostacoli. La realtà attuale mostra che il popolo curdo ha cercato attraverso i vari pariti di avere contatti con i paesi vicini. Come nel caso del Partito Democratico e dell’Unione Patriottica in Turchia e in Iran: è logico pensare che anche il Pyd voglia avere le sue relazioni con i paesi circostanti“.

– Il progetto della barriera che la Turchia vuole costruire lungo il confine del Kurdistan siriano e quindi, idealmente, del Pyd, può entrare in un tentativo di arginare i rapporti dei curdi siriani con il Pkk?
“Se guardiamo a Israele e agli altri paesi che si trovavano ad affrontare problemi simili, arriviamo alla conclusione che la costruzione dei muri può impedire la circolazione delle persone, ma non della volontà e della speranza. Il miglior modo di prevenire e di fermare i conflitti è dare attenzione e considerare i diritti e le esigenze delle popolazioni“.

– Tuttavia Fuad Eliko ex numero uno del partito siriano “Yekiti’’, ha affermato che “i peshmerga, vicini al presidente Barzani, sono pronti a collaborare con la Turchia nella costruzione della barriera per controllare le zone curdo-siriane”. Potremo assistere quindi ad uno scontro fra i peshmerga vicini a Barzani e il Pyd?
“Io ritengo che la cosa più importante di tutte sia l’unità delle forze della nazione curda. Qualunque cosa accada è importante che i peshmerga rimangano uniti. E’ necessario che tutte le questioni procedano in accordo e con il coordinamento dei partiti, e sarò contento di vedere che tutti i partiti potranno contare su una forza unica“.

Foto: nella prima Nazim Dabbagh oggi; nella seconda la distribuzione del popolo curdo su quattro nazioni; nella terza Dabbagh con Jalal Talabani ai tempi della rivolta dei curdi contro Saddam Hussein.

لینکی وتووێژێکەی ئاژانسی ئیتاڵی Notizie Geopolitiche:

http://www.notiziegeopolitiche.net/?p=56604

ڕۆژی پێنجشەممە 24ـی 9ـی 2015 بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە یەكەم ڕۆژی جەژنی پیرۆزی قورباندا بە مەبەستی بەرز ڕاگرتنی یادی شەهیدی فەرماندە شەهید فەرەیدوون جوانڕۆیی و هەروەها پیرۆزبایی كردنی جەژن لە پێشمەرگە قارەمانەكان سەردانی میحوەری خازری كرد.

لەم سەردانەدا سەرۆك بارزانی یادی شەهیدی سەركردە شەهید فەرەیدوون جوانڕۆیی بەرز نرخاند كە لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش ئەركی خۆی لە بەرگریكردن لە خاكی كوردستان لە میحوەری خازر قارەمانانە و زۆر بە سەركەوتوویی ئەنجام داوە. سەرۆك بارزانی پیرۆزبایی لە پێشمەرگە قارەمانەكانی ئەو میحوەرە كرد و هەر لەوێشەوە پیرۆزبایی لە یەك بە یەكی پێشمەرگە قارەمانەكان كرد هەر لە خانقینەوە هەتا شنگال، كە ئازایانە بەرگری لە گەلی كوردستان و مرۆڤایەتی و بەها ئینسانییەكان دەكەن. سەرۆك بارزانی پیرۆزباییشی لە خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان كرد و سڵاویشی بۆ گیانی پاكی ئەو پێشمەرگانە نارد كە گیانی خۆیان فیدای نیشتیمان كردووە و شەهید بوونە. هەروەها پیروزبایی جەژنی لە پێشمەرگە بریندارەكانی شەڕی دژی تیرۆریستان كرد و هیوای چاكبوونەوەی بۆ خواستن.

سەرۆك بارزانی لەم سەردانەیدا سوپاسی خۆڕاگری و گیانفیدایی پێشمەرگەی كرد و جەختی لەوە كردەوە كە پێشمەرگە مێژوویەكی مەزنی تۆمار كردووە و بە گیانی خۆی وڵاتەكەی و جیهانی پاراست و بووە سیمبوڵی پاراستنی ئازادی و بەهاكان لە بەرانبەر داعشێك كە سیمبوڵی تاوان و تیرۆر و دژایەتیكردنی ژیانە. سەرۆك بارزانی ئاماژەی بە بارودۆخی بەرەكانی شەڕ كرد و هێمای بەوە دا كە ئیرادە و بیروباوەڕی پێشمەرگە زۆر بەهێز و بەرزە و دڵنیاییشی دایە پێشمەرگە كە سەركەوتن بۆ پێشمەرگە و كوردستان دەبێت و لەو ڕێگەیشەوە دڵی هەموو لایەك ڕوون بێت و دەبێ هیوامان بە دواڕۆژ زۆر بێت.

لەبەشێكی ئەم سەردانەدا سەرۆك بارزانی لەگەڵ فەرماندە مەیدانییەكانی میحوەری خازر كۆبوویەوە و فەرماندەكان، سەرۆك بارزانیان لە ڕەوشی مەیدانیی بەرەكانی شەڕ ئاگادار كردەوە و سەرۆك بارزانیش ڕێنوێنی و ئامۆژگاریی پێویستی خستەڕوو.

بەبۆنەی هاتنی جەژنی قوربانی پیرۆزەوە سەرەتا گەرمترین پیرۆزبایی ئاڕاستەی خانەوادە و کەسوکاری سەربەزی شەهیدە نەمرەکانمان دەکەین و هەرگیز گیانفیداکاری و قوربانیی ئەو ڕۆڵە قارەمانانەمان لەیادناچێ کە لە سایەی خوێنی گەشی ئەواندا گەلەکەمان بە سەربڵندی و شکۆوە بەرەو ئاییندەیەکی گەش هەنگاو دەنێت.

پیرۆزباییەکی گەرم ئاڕاستەی پێشمەرگە قارەمانەکانمان دەکەین کە لە سەنگەری شەرەف و سەربەرزیدا بەریان بە شاڵاوی دڕندانەی بەرەی تاریکی و تیرۆر گرتووە.

ئەم بۆنەیە پیرۆز دەکەین لەسەرجەم موسوڵمانانی کوردستان و عێراق و جیهان. هیوادارین هاتنی جەژنی قوربانی پیرۆز، کردنەوەی دەروازەی خێر و خۆشی بێت بۆ گەل و خاکەکەمان و دەرگا بە ڕووی برایی و تەبایی و یەکڕیزیی لایەنەکانە سیاسییەکان و سەرجەم پێکهاتەکانمان واڵا بکات.

هەموو ڕۆژێکتان هەر جەژن و شادی بێت و کوردستانیشمان ئازاد و ئاوەدان و پێشکەوتوو.

ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان
23/ ئەیلوول/2015