"نازم دەباغ" لەگەڵ "لارس ئێریک ئاندرێسۆن" سەرۆکی ئیدارەی پەنابەرانی نەرویج کۆبۆوە
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران لەگەڵ "لارس ئێریک ئاندرێسۆن" سەرۆکی ئیدارەی پەنابەرانی وڵاتی نەرویج و شاندیی ھاوڕێی دیداریی کرد.
سەر لە بەیانی ڕۆژی شەممە ٧ی نۆڤەمبەری ٢٠١٥ "لارس ئێریک ئاندرێسۆن" سەرۆکی ئیدارەی پەنابەرانی وڵاتی نەرویج و "ئێره هۆودێناک" کە شاندێک بوون تایبەت بە پەنابەرە نیشتەجێی کردنەکانی ھەرێمی کوردستان، سەردانی نووسینگەی نوێنەرایەتی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە شاری تارانیان کرد و لە لایەن "نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران و "ئەمجەد باباحاجی" و ھەروەھا "ھیوا ڕەسووڵ" ئەندامانی نوێنەرایەتیی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران بە گەرمیی پێشوازییان لێکرا.
لەم دیدارەدا دوو لایەن سەبارەت بە باروودۆخی ئێستای ھەرێمی کوردستان و پێداویستییەکانی پەنابەران، باروودۆخی ئێستا و شێوەی ژیانی ئاوارەکان و یارمەتی ئاوارەکانی نیشتەجێی کرا لە ھەرێمی کوردستان ھاتنە ئاخاوتن و ھەروەھا باسی چۆنییەتی چارەسەرکردنی کێشەی پەنابەران لە ھەرێمی کوردستان کرا.
لە بەشێکی دیکەی ئەم چاوپێکەتنەدا شاندی ئیدارەی پەنابەرانی وڵاتی نەرویج ڕایانگەیاند کە بە باشی چاویان لە ڕەوشی ئاوارەکانی ھەرێمی کوردستانە و ئەوەی کە لەوێی بە باشی یارمەتی ئەم ئاوارە و پەنابەرانە دەکرێت.
ھەر لەم دیدارەدا "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە باروودۆخی ئێستای ھەرێمی کوردستان، شەڕی پێشمەرگە لەگەڵ گرووپی تیرۆریستی داعش، نیشتەجێی بوونی ئاوارەکانی سووریا و شنگاڵ و مووسڵ لە ھەرێمی کوردستان، پێداویستییەکانی ئەم ئاوارانە لە ڕووی کەرەستەی زستانی و شوێنی نیشتەجێی بوون و ھەروەھا خوێندگاکانیان ھاتە ئاخاوتن.
لایەنی بەرانبەریش وەعدیاندا کە ئەو پەیامانەی ھەرێمی کوردستان بە بەرپرسانی پەیوەندیداری وڵاتی نەرویج بگەیەنن.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە وەزیری دەرەوەی توركیا دەكات
ڕۆژی چوارشەممە 4ـی 11ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە فرەیدوون سینیرلی ئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارەكەدا وەزیری دەرەوەی توركیا سوپاسی سەرۆك بارزانیی كرد بۆ ڕەخساندتی دیدارەكە و سڵاوی سەرۆك كۆماری توركیای بە سەرۆك بارزانی گەیاند. هەروەها وێڕای ئاماژەدان بە بایەخی هەرێمی كوردستان ئەوەی ڕاگەیاند كە بەهۆی بنەماكانی دراوسێتییەوە وڵاتەكەی حەز بە پێشكەوتنی هەرێمی كوردستان و جەختی لەوە كردەوە كە توركیا پاڵپشتی لە سەقامگیری و ئاساییشی هەرێم و فراوانتركردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان دەكات.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی سوپاسی سەرۆك كۆمار و وەزیری دەرەوەی توركیای كرد و پیرۆزباییشی لە شاندی میوان كرد بە بۆنەی بەڕێوەچوونی سەركەوتووانەی پڕۆسەی هەڵبژاردن لە توركیا و هیوایشی خواست كە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن ببێتە هۆی قووڵتربوونی سەقامگیری و ئاساییش و ئاشتی لە توركیا و ناوچەكە و جەختیشی لە پەرەپێدانی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و وڵاتی توركیا كردەوە و ئەوەی خستەڕوو كە هەردوولا دراوسێی یەكترین و لەیەك جیۆگرافیادا دەژیین و دەبێ لەپێناو بووژانەوە و پێشكەوتندا هەردوولا كار بۆ بەدیهاتنی سەقامگیری و ئاساییش و ئاشتی بكەین.
هەر لەم دیدارەدا بیروڕا لەبارەی بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی ناوچەكە بە گشتی و سووریا و شەڕی دژی تیرۆریستان بە تایبەتی ئاڵوگۆڕ كرا و جەختیش لەسەر ڕاوێژ و پەیوەندیی بەردەوام لەمەڕ دواپێشهاتەكان كرایەوە.
بە فیلمی "بیرەوەرییەکانی سەر بەرد" فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی دھۆک دەست پێدەکات
مەنسوور جیھانی ـبە فیلمی سینەمایی "بیرەوەرییەکانی سەر بەرد" لە دەرھێنانی "شەوکەت ئەمین کورکی" سێیەمین فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی "دھۆک" دەست پێدەکات.
فیلمی سینەمایی "بیرەوەرییەکانی سەر بەرد"Memories On Ston لە دەرھێنانی سینەماکاری کورد "شەوکەت ئەمین کورکی" و لە بەرھەمھێنانی "مەمەد ئەکتاش" فیلمی ھەڵبژاردەی وڵاتی عێراق بە ھەشتا و ھەشتەمین خولی ڕێوڕەسمی خەڵاتە سینەماییەکانی ئاکادیمیای ئۆسکار لە ساڵی ٢٠١٦ لە وڵاتی ئەمەریکا لە ڕێوڕەسمی دەسپێکی سێیەمین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی "دھۆک"Duhokو لە بەشی پێشبڕکێی "سینەمای کوردیی" ئەم فیستیڤاڵە و لە ڕۆژی ڕێزلێنانی سینەماکاری ناوداری کورد "یەڵماز گونای" دەرھێنەری براوەی چڵە بەڕووی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی "کان" لە وڵاتی فەڕەنسا لە ساڵ ١٩٨٢ لە ھۆڵی "کۆنگرە"ی زانکۆی دھۆک لە شاری دھۆک لە ھەرێمی کوردستان نمایش دەکرێت.
ئەندامانی بەشی پێشبڕکێی "سینەمای کوردیی" سێیەمین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی "دھۆک" بریتین لە: "ئان دێمی گێرۆ"Anne Démy-Geroe مامۆستای زانکۆ، شارەزا لە بواری سینەما و بەرپرسی ھونەریی خەڵاتەکانی ئیسکرین "ئاسیا پەسیفیک"ASIA PACIFIC ناسراو بە "ئۆسکاری ئاسیا"APSAو چەندین فیستیڤاڵی سینەمایی دیکە لە وڵاتی ئۆستوڕاڵیا، "مارینا کابا ڕاڵ"Marina Caba Rallدەرھێنەر و ڕۆژنامەنووس لە ئیسپانیا، سینەماکاری ناوداری کورد "عەلی بەدرخان" دەرھێنەر لە وڵاتی میسر، "گیبلیا دووبرێ"Giulia Dobre ڕەخنەگری سینەما و مامۆستای زانکۆ لە وڵاتی ڕۆمانیا و ھەروەھا نووسەر و ڕۆمانووسی کورد "عەتا نەھایی" لە وڵاتی ئێران.
فیلمی سینەمایی "بیرەوەرییەکانی سەر بەرد" تا ئێستا لە کۆمەڵێک فیستیڤاڵ لە ئاستیدنیادا چۆتە سەر پەردەی سینەماکان و ھەروەھا چەندین خەڵاتی گرینگیشی بۆ ھەرێمی کوردستان بەدەستھێناوە، دوای نمایشی سەرکەوتووانەی ئەم فیلمە لە وڵاتانی جۆراوجۆر، لە لایەن لێژنەی کەلتووری وەزارەتی فەرھەنگ و ھونەری عێراق و ھەروەھا وەزیری فەرھەنگی ئەم وڵاتە، بۆ ناساندن بە ھەشتا و ھەشتەمین خولی ڕێوڕەسمی خەڵاتە سینەماییەکانی ئاکادیمیای ئۆسکار لە ساڵی ٢٠١٦ لە وڵاتی ئەمەریکا ھەڵبژێردرا.
سێیەمین خولی فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی دھۆک بە نمایشی فیلم گەلێک لە
سینەماکارانی وڵاتانی جۆراوجۆری جیھان و لە چەندین بەشی پێشبڕکێی و دەرەوەی پێشبڕکێی، لەوانە: بەشی پێشبڕکێی "سینەمای جیھان"، بەشی پێشبڕکێی "سینەمای کوردیی" کە یریتین لە بەشەکانی "پێشبڕکێی فیلمە سینەماییەکان"، "پێشبڕکێی کورتە فیلمەکان"، نمایشی "بەرھەمی کلاسیک و مۆدێڕنی سینەمای فەڕەنسا"، بەشی "نمایشی تایبەت"، بەشی "نمایشی کورتە فیلمەکان"، بەشی "نمایشی فیلمە بڵندەکان"، بەشی تایبەتی "لە ژێر سێبەریی مێژوو"دا ئەو فیلمانە لە خۆدەگرێت کە لە ماوەی ساڵانی ١٩٩٠ ـ ١٩٢٠ لە لایەن سینەماکارانی کورد و بیانی سەبارەت بە کورد و کوردستان سازکراون، بەشەی "نمایشی فیلمە دیکۆمێنتییەکان"، ڤۆرکشۆپی فێرکاریی و پسپۆڕانەی ھونەری سینەما و ھەروەھا چەندین بەشی دیکە بەڕێوەدەچێت.
فیستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی دھۆک بە مەبەستی دروستکردنی پردێکی پەیوەندی لە نێوان سینەماکارانی کورد و سینەماکارانی سەرتاسەری جیھان و ھەروەھا رەخساندنی ئاڵووگۆڕی کەلتووری لە نێوان نەتەوە جۆراوجۆرەکانی جیھان دامەزراوە.
ئەم فیستیڤاڵە لە لایەن بەڕێوەبەرایەتی گشتیی ھونەریی سینەمای دھۆک سەر بە وەزارەتی رۆشنبیری و لاوانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان و بە بەڕێوەبەریی ھونەریی "مەمەد ئەکتاش" و بە بەشداریی بەرھەمی وڵاتانی ئەڵمانیا، فەڕەنسا، تورکیا، ئێران، ئیسپانیا، ئەمەریکا، پورتوگاڵ، ڕۆمانیا، ئەڕژەنتین، شیلی، کرۆواسیا، کێنیا، کەنەدا، کووبا، بێلارووس، بۆسنی و ھێرزێگۆڤین، ڕووسیا، بەریتانیا، نۆڕوێژ، پۆڵەندا، دانیمارک، ئەفریقیای باشوور، مووریتانی، کۆماریی دۆمێنیکەن، ئیتاڵیا، لوبنان و ھەروەھا ھەرێمی کوردستان لە ھۆڵی کۆنگرێسی زانکۆی شاری دھۆک و ههروهها سێ هۆڵی سینهمایی ناوهندی "مازی مۆڵ" لە شاری دھۆکلە ھەرێمی کوردستان بەڕێوەدەچێت.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ژمارەیەك كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان دەكات
ڕۆژی پێنجشەممە 5ـی 11ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ژمارەیەك كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان دەكات.
لەم دیدارەدا شاندی میوان بیروڕای خۆیان لەبارەی بارودۆخی سیاسی و ناوخۆیی هەرێم و گوزەرانی خەڵك و قەیرانی سیاسیی هەرێم و دەرهاوێشتەكانی لەسەر ژیانی خەڵك بۆ سەرۆك بارزانی خستەڕوو و نیگەرانیی خۆیشیان لە قووڵتربوونی كێشەكان و تێكچوونی باری دەروونیی خەڵك و چاوەڕوانیی خەڵك بۆ چارەسەربوونی گرفتەكان نیشان دا. هەروەها جەختیان لەوە كردەوە كە بە داخەوە حزبەكان نەیانتوانی چارەسەرێك بۆ گرفتەكان بدۆزنەوە.
شاندی كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان داوایان لە سەرۆك بارزانی كرد كە دەستپێشخەرییەك بكات و داوا لە هەموو حزبەكان بكات بۆ ئەوەی لەگەڵ یەكتر كۆ ببنەوە و كۆتایی بە گرژی و قەیرانی سیاسی بهێنن و بە برایەتی و تەبایی لەسەر ڕێگەچارەیەك بۆ دۆخی ناهەمواری كوردستان ڕێكبكەون.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی كورتەیەكی لەبارەی بارودۆخی سیاسی و هۆكارەكانی دروستبوونی قەیران بۆ شاندی میوان باس كرد و سوپاسی هەڵوێست و خەمخۆریی كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان كرد و ئەوەی بە شاندی میوان ڕاگەیاند كە بە پێزانینەوە سەیری داواكارییەكەیان دەكات و هەموو هەوڵێك دەدات بۆ چارەسەركردنی گرفتەكان.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سیاسەتمەداری كورد فەرەیدوون عەبدولقادر دەكات
ڕۆژی پێنجشەممە 5ـی 11ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە كەسایەتی و سیاسەتمەداری كورد فەرەیدوون عەبدولقادر كرد.
لە دیدارەكەدا باس لە خۆڕاگریی و قارەمانێتیی هێزی پێشمەرگە لەبەرانبەر تیرۆریستان كرا و قوربانیدانی پێشمەرگە لەم شەڕەدا بەرز نرخێندرا. هەروەها بارودۆخی سیاسی و ئەمنی ناوچەكە و عێراق خرایە بەر باس و گفتوگۆ و بیروڕایش لەبارەی بارودۆخی سیاسی و ناوخۆیی هەرێم ئاڵوگۆڕ كرا.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان دەكات
ڕۆژی پێنجشەممە 5ـی 11ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئەداما دینگ ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ ڕێگەگرتن لە جینۆساید و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارەكەدا ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان باسی لە ئەو نەهامەتییانە كرد كە بەسەر گەلی كوردستاندا هاتووە و ڕایگەیاند كە لە نزیكەوە ئاگاداری مێژووی خەباتی كوردستانە و خۆی بە دۆست و هاوسۆزی گەلی كوردستان وەسفكرد. هەروەها هاوخەمیی خۆیشی نیشاندا بەهۆی ئەو كارەساتە یەك لەدوای یەكانەی بەسەر خەڵكی كوردستاندا هاتووە. ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان نیگەرانیی خۆی لە ئەو كارەساتە نیشاندا كە لەلایەن تیرۆریستانەوە بەسەر ئێزیدی و پێكهاتەكانی دیكەدا هاتووە و سوپاسی سەرۆك بارزانیشی كرد كە پاڵپشتێكی گەورەی ئێزیدییەكان و پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی تری عێراق و ناوچەكەیە و هەروەها ڕۆڵی سەرۆك بارزانی لە پاراستنی ژیانی پێكهاتەكان بەرز نرخاند و ڕایگەیاند كە دەبێ جیهان بزانێ كە سەرۆك بارزانی خەباتی بۆ ئازادی كردووە و هەوڵی بۆ پاراستنی مرۆڤایەتی داوە. لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان سوپاسی قوربانیدانی هێزی پێشمەرگەی كوردستانی كرد و پێزانینیشی هەبوو بۆ گەلی كوردستان كە سەرباری بارودۆخی خراپی ئابووری ملیۆنێك و پێنجسەدهەزار ئاوارەی حەواندووەتەوە. دواتریش سەرۆك بارزانیی لە ئەرك و چالاكییەكانی بۆ كۆكردنەوەی زانیاری لەسەر تاوانەكانی داعش لەدژی ئێزیدی و پێكهاتەكانی تر ئاگادار كردەوە.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی پاڵپشتیی تەواوی خۆی و ئامادەیی دامەزراوەكانی هەرێمی كوردستانی بۆ یارمەتیدانی ڕاوێژكاری تایبەتی سكرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان ڕاگەیاند و ئەرك و چالاكییەكانی بە ئەركێكی گرنگ و پیرۆز وەسف كرد. سەرۆك بارزانی لە گوتەیەكدا باسی لە پێویستی پاراستنی هەموو پێكهاتەكان كردەوە و ئاماژەی بەوەدا كە مرۆڤ گەورەترین سەرمایەیە و پێویستە ئازاد بێت لە هەڵبژاردنی ئایین و بیروباوەڕی خۆی. وێڕای ئاماژەدان بە تاوان و وەحشیگەرییەكانی داعش باسیشی لەوە كرد كە كوردستان پەناگەی خەڵكی لێقەوماو و ئاوارەیە و یارمەتیدانیان ئەركێكی مرۆڤی و نیشتیمانییە و ئەوەیشی خستەڕوو كە بە هۆی كولتووری دەوڵەمەند و مێژوویی گەلی كوردستان پێكەوەژیان لە كوردستان ئاسانە و دوورە لە كێشە و گرفتی تاییفی. سەرۆك بارزانی باسی لەو قوربانیدانە مەزنە كرد كە پێشمەرگە لە پێناو مرۆڤایەتیی داوە و جەختیشی لەوە كردەوە كە نابێ فەرهەنگی تۆڵەسەندنەوە جێگەی یاسا بگرێتەوە وز گەلی كوردستان بە كردەوە ئەو بنەمایەی سەلماندووە.
هەر لەم دیدارەدا هەردوولا ئەوەیان دووپاتكردەوە كە بۆ بەدواداچوون لەسەر كەیسی تاوانەكان و جینۆساید و مافەكانی مرۆڤ لە پەیوەندی و هەماهەنگی و هاوكاریی بەردەوامدا بن.
"نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، بەبۆنەی كۆچی دواییی د. ئەحمەد چەلەبی، كەسایەتیی نێوداری عێراقی و سەرۆكی كۆنگرەی نیشتمانیی عێراق و سەرۆكی لیژنەی داراییی پەرلەمانی عێراق، پەیامێكی سەرەخۆشی ڕاگەیاند.
بەبۆنەی كۆچی دواییی د. ئەحمەد چەلەبی، كەسایەتیی نێوداری عێراقی و سەرۆكی كۆنگرەی نیشتمانیی عێراق و سەرۆكی لیژنەی داراییی پەرلەمانی عێراق، بەڕێز "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، پەیامێكی سەرەخۆشی ڕاگەیاند و تیایدا سەرەخۆشی لەگەلی عێراق كرد بەبۆنەی لەدەستدانی كەسایەتییەكی گەورەی سیاسی. هەروەها سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەڵێ بەكۆچی دوایی د. ئەحمەد چەلەبی، گەلی كوردستان دۆستێكی گەورە و دڵسۆزی لەدەست دا.
ئەمەش دەقی پەیامی ماتەمینی بەڕێز "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستانە:
بەناوی خوای گەورە و میهرەبانەوە
هەواڵی كۆچی دواییی كەسایەتیی گەورەی عێراقی و دۆستی خۆشەویستمان د. ئەحمەد چەلەبی، ئێمەی لەناخەوە خەمبار كرد. بەم بۆنە خەمناكەوە پرسە و سەرەخۆشی لە بنەماڵە و كەسوكاری خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی، گەلی خۆشەویستی عێراق و سەركردایەتیی كۆنگرەی نیشتمانیی عێراق و هەموو هاوكارانی لە پەرلەمانی عێراق دەكەین و هاوخەمیی خۆمان بۆ لەدەستدانی ئەو مرۆڤە خۆشەویستەی عێراق دەردەبڕین.
خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی، دۆستێكی گەورە و دڵسۆزی گەلی كوردستان بوو، هەروەها پشتیوانێكی گەورەی مافە ڕەواكانی كورد بوو. ئەو دۆستایەتییەی خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی لە پەیوەندیی لەمێژینە و دۆستانەی نێوان بنەماڵەكەی لەگەڵ ڕابەری شۆڕشی كوردستان مەلا مستەفا بارزانی سەرچاوەی گرتبوو، هەروەها خۆیشی دواتر پەیوەندییەكی زۆر بەهێزی لەگەڵ باوكی خوالێخۆشبووم ئیدریس بارزانی هەبوو.
گەلی كوردستان هەوڵەكانی خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی لەبیر ناكات بۆ ڕاگرتنی شەڕی ناوخۆ لە نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتیی نیشتمانیی كوردستاندا، لە سنوورداركردنی شەڕ و دروستبوونی ئاشتیدا و بەكارهێنانی پەیوەندییەكانی بۆ یارمەتیدانی ئەزموونی هەرێمی كوردستان، ڕۆڵی خوالێخۆشبوو هەمیشە لە بیرەوەریی ئێمەدا بە زیندوویی دەمێنێتەوە.
خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی خاوەن ڕۆڵێكی گەورە بوو لە یەكخستنی ئۆپۆزیسیۆنی عێراقی و ڕووخاندنی ڕژێمی بەعسدا لە عێراق و هەروەها جێگەی ئومێد بوو بۆ دروستبوونی ئایندەیەكی گەش و دیموكراسیانە بۆ عێراق، بە گیانی ڕێككەوتنی هەمیشەیی لەگەڵ هەمووان، بەكردەوە هانی یەكڕیزی دەدا لە عێراق. خاوەن پەیوەندییەكی بەهێز بوو لەگەڵ هەموو لایەنەكاندا، پەیوەندییەكی زۆر بەهێزیشی هەبوو لەگەڵ هەردوو سەرۆك كاك مەسعوود بارزانی و مام جەلال تاڵەبانی.
ئەزموونی سیاسیی خوالێخۆشبوو د.ئەحمەد چەلەبی، زۆر دەوڵەمەندە بۆ دروستكردنی دیموكراسی و پێگەوەگونجان، هیوادارین هەموو لایەكمان سوود لە ئەزموونی خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی وەربگرین لەپێناو پێكەوەژیانێكی ئاشتیانە و لە خوای مەزن داواكارین جێگەی خوالێخۆشبوو بەهەشت بێت.
نێچیرڤان بارزانی
سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان
3/11/2015
نێچیرڤان بارزانی و جێگری سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان پڕسی جینۆسایدی ئـێزدییەکان تاوتوێ دەکەن
نیوەڕۆی ئەمڕۆ چوارشەممە 4/11/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە بەڕێز ئادەم دینگ جێگر و ڕاوێژكاری سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ ڕێگری لە جینۆساید و شاندێكی یاوەری كرد.
لە دیدارێكدا سەرەتا بەڕێز دینگ خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و ئاماژەی بەو دیدارانەی كرد كە لە هەولێر لەگەڵ خەڵكی ئێزدی و كرستیانەكان ئەنجامی داون و لە نزیكەوە گوێی لەو نەهامەتیانە بووە كە لەسەر دەستی تیرۆرستان بەسەریاندا هێنراون و جەختی لەوەش كردەوە ئەوانە كەیسی بەهێزن لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی دژی تیرۆرستانی داعش بەكار بهێنرێت و ئەوەش جێگیر ببێت كە جینۆساید بەرامبەر ئێزدییەكان ئەنجام دراوە، بەڵام ئەمە پێویستی بە كۆكردنەوەی بەڵگەی زیاترە و بۆ ئەم مەبەستەش باسی لەو هەنگاوانە كرد كە پێویستە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەو كەیسەدا بیانگرێتە بەر و هەموو هاوكارییەكی خۆیشی لەمبارەیەوە ڕاگەیاند.
ئەوەشی بە بەڕێز سەرۆك وەزیران ڕاگەیاند كە لە چوارچێوەی گەشتەكەیدا بۆ هەرێمی كوردستان، سەردانی ئەنجومەنی ڕۆحانیی كوردانی ئێزدی و ئەو كەمپانە دەكات كە ئاوارە و پەنابەرانی دەستی تیرۆر تێیدا جێگیر كراون بۆ ئەوەی لە نزیكەوە ئاگاداری هەموو ئەو نەهامەتییانە بێت كە لە لایەن تیرۆرستانی داعشەوە بەسەریاندا هێنراون و لە كاتی گەڕانەوەشی بۆ نیوویۆرك باس لە هەموو ئەو نەهامەتی و ناحەقیانە دەكات كە بەرامبەر بە ئێزدییەكان ئەنجام دراون. ئەوەشی بەبیر هێنایەوە لە كاتی كیمیابارانكردنی هەڵەبجە لە ساڵی 1988، ئەو یەكێك لەو كەسانە بوو كە لە لە هەوڵی بەردەوامدا بوو ئەو تاوانە گەورەیە بگەیەنێتە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی.
لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی ئەو سەردانەی كرد و تێبینی و سەرنج و پاڵپشتییەكانی بەرز نرخاند و بە پێویستی زانی بەڕێزیان هاوكاریی حكوومەتی هەرێمی كوردستان و ئەو لێژنە تایبەتیە بكات كە لە لایەن حكوومەتەوە بۆ بەجینۆسایدناساندنی ئەو تاوانانەی لە دژی ئێزدییەكان ئەنجام دراون پێكهێنراوە، بۆ ئەوەی بتوانن بە باشترین شێوە كەیسەكە ئامادە بكەن کە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و دادگای تاوانی نێودەوڵەتی كەیسەكە وەك جینۆساید بناسێنن و ئێزدییەكان هەر هیچ نەبێت لە ڕووی سایكۆلۆژییەوە قەرەبوو بكرێنەوە و تاوانبارانیش بگەنە سزاكانیان، بۆ ئەم مەبەستەش هەموو هاوكاری و هەماهەنگییەكی حكوومەتی هەرێمی كوردستانی پیشان دا.
ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە 4/11/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، لەگەڵ بەڕێز فەرەیدوون سینیرلی ئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا، بەشداریان لە پانێڵێكی دیداری مێری لە شاری هەولێر كرد.
لە پانێڵەكەدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان وتەیەكی پێشكەش كرد و تیایدا سەرەتا سەرەخۆشیی خۆی ئاراستەی خانەوادەی خوالێخۆشبوو د. ئەحمەد چەلەبی كرد و كۆچی دواییی ئەحمەد چەلەبی بە خەسارەتێكی گەورە بۆ هەموو عێراق زانی، هەروەك سوپاسی داوەتكردنیشی لەو پانێڵەدا و سوپاسی بەشداریی بەڕێز وەزیری دەرەوەی توركیاى لە دیداری مێری لە شاری هەولێر، كرد.
دواتر باسی لە ستراتیژیەتی هەرێمی كوردستان كرد و ئاماژەی بەوە كرد كە ئەو ستراتیژیەتە لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە كە هەرێمی كوردستان كارەكتەری سەقامگیری بێت لە ناوچەكەدا و پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ دراوسێكانیدا هەبێت و هەوڵ بدات پەیوەندییە سیاسی و ئابوورییەكانیشی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە گەشە پێ بدات و توركیاش یەكێك لەو وڵاتانە بوو كە هەرێمی كوردستان بە گرینگییەوە سەیری ئەو پەیوەندییەی لەگەڵ ئهو وڵاته دەكرد، چونكە توركیا دوای ساڵی 1991 كاریگەرییەكی زۆری هەبوو بۆ دانانی ناوچەی دژەفڕین لە هەرێمی كوردستان، بە تایبەتی لە سەردەمی خۆالێخۆشبوو تۆرگۆت ئۆزالی سەرۆكی پێشووتر و پاراستنی هەرێم لە هێرشەكانی ڕژێمی بەعس و لە كاتی پرۆسەی ئەنفالیش ڕێگەی بە ئاوارەكان دا بچنە ناو خاكەكەیەوە و باوەشی بۆ كردنەوە.
هەروەها ئاماژەی بە قۆناغی پێش هاتنی پارتی داد و گەشەپێدان (ئاك پارتی) كرد و بیری هێنایەوە كە لەو قۆناغەدا هێزێكی زۆری سوپای توركیا لەسەر سنوورەكانی هەرێم هەبوو و هەڕەشە لە هەرێم دەكرا، بەڵام دوای هاتنی ئاك پارتی بۆ سەر دەسەڵات، پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و توركیا بە شێوەیەك برەویان پێ درا كە ئێستا دەتوانن بڵێن پەیوەندییەكی ستراتیژییە و ئەمەش لەسەر حسابی هیچ لایەنێك نییە، بەڵكو لە بەرژهوەندیی عێراق بە گشتی و بە تایبەتی هەرێمی كوردستاندایە، بۆیە ئەوان لەو بڕوایەدان كە زۆر شت هەیە دەتوانن پێكهوه بیكەن.
سەبارەت بە قۆناغی ئێستای عێراقیش، بەڕێزیان دووپاتی كردەوە كە قۆناغی ئێستای عێراق تەواو نوێیە و ئەوان ماوەی 12 ساڵ وەستان تا دەستوورێك جێبەجێ بكرێت، بەڵام نەكرا و ناتوانن زیاتر لەمەش بوەستن بۆ ئەوەی بزانن دەستوور جێبەجێ دەكرێت یان نا و بە هەموو پێوەرێك ئەمڕۆ لە عێراقدا دەبێت بە جددی بیر لەوە بكرێتەوە كه ئەم وڵاتە بە چ شێوەیەك دابڕێژرێتەوە. دووپاتیشی كردەوە كە كورد هەر بژاردەیەك هەڵبژێرێت، بەغدا هەر شەریكی سەرەكیی هەرێم دەبێت و هەرێم هەر بڕیارێك بدات لەوانەش سەربەخۆیی كە مافی خۆیەتی، پەیوەندیی ستراتیژی لەگەڵ بەغدا دەبێت و ئەمە چوارچێوەی سیاسەتی هەرێمی كوردستانە و حەقیقەتێكیشە.
سەبارەت بە ئەولەویەتی كارەكانی هەرێمی كوردستانیش ئاماژەی بەوە دا كە ئەولەویەتی كارەكان ئێستا ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستانی داعشە كە سنوورێكی زیاتر لە هەزار كیلۆمەتری لەگەڵ ئهو ڕێكخراوه تیرۆرستییه هەیە و لەو شەڕەدا ههرێمى كوردستان تا ئێستا نزیكەی 1300 شەهیدى داوە و 7000 بریندارى هەیە. سوپاسی هەموو ئەو وڵاتانەشی كرد كە لەو شەڕەدا یارمەتیی هەرێمی كوردستانیان داوە كه توركیا و ئێران و وڵاتانی ئەورووپا و لە سەرووی هەمووشیانەوە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا هاوكاریی هەرێمی كردووە و بەردەوامیشە و بێ ئەو یارمەتیانەش ئەستەم بوو مەترسی و هێرشەكانی تیرۆرستانی داعش بوەستێنرێن، چونكە سیاسەتی هەرێمی كوردستان دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس ئەوە بوو كە خەڵكی هەرێمی كوردستان زۆریان بە دەست شەڕ و زوڵم و زۆرەوە چەشت، بۆیە كاتی ئەوە بوو وڵاتە ئاوەدان بكرێتەوە و دامودەزگاكانی دابڕێژرێنەوە و ژێرخانێكی ئابووریی تۆكمەی بۆ دابنرێت و هیچ كاتێك بیرمان لەوە نەكردبووەوه كە ڕووبەڕووی ڕێكخراوێكی تیرۆرستیی وەكوو داعش ببینەوە و هەرێم پێی وابوو ئهوه كاری سوپای عێراقە كه سنوورهكان بپارێزێت، بۆیە گرینگیدانەكان زیاتر بۆ ڕێكخستنی ناوخۆی هەرێم بووە كە لە ماوەیەكی كەمدا شتی زۆر كرا و ئەمەش ئەوە ناگەیەنێت كە كەموكوڕی نەبووە.
بەڕێزیان جەختی لەوەش كردەوە كە ئێستا هەرێم لە قۆناغی ڕاگوزهردایه و ئەمەش پێویستی بە پشوودرێژی هەیە و دیموكراسیەت و دامەزراوەی دەوڵەت و سەروەریی یاسا شتێك نین لە دەرەوە بە دیاری بۆ هەرێمی كوردستان بهێنرێن، بەڵكو ئەم پرۆسەیە پێویستی بە ساڵانێكی زۆرە تا بە شێوەیەكی ڕێكوپێك و وەك خۆی جێبەجێ بكرێن.
سەبارەت بە كێشە ناوخۆییەكانیش بەرێز نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوە كرد كە كابینەی هەشتەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە بنكەفراوانی دانرا و هەموو لایەنەكانیش بەشداریان تیادا كرد بۆ ئەوەی وەك گرووپێك پێكەوە هەموو كێشەكان چارەسەر بكەن، هەندێك جار بژاردەی وا دروست دەبێت كە دەبێت لە نێوان خراپ و خراپتر یەكێكیان هەڵبژێری و گوتى: بهڵام ئێمه خراپمان هەڵبژارد نهك خراپتر، چونكه بژاردەی خراپتریش هەبوو. ئەوەشی نەشاردەوە ئەو ئاڵۆزیانەی كە ئێستا دروست بوون ئەوە ناگەیەنێت كە لایەنەكان لەگەڵ یەكتری دانەنیشن و گفتوگۆ نەكەن، ئەوان لەو باوەڕەدان ئەو كێشانە دەبێت بە گفتوگۆ و لێكگەیشتن چارەسەر بكرێن، بەڵام ئەگەر بژاردە بكەوێتە سەر ئەوەی ئەوان ئارامی و سەقامگیری هەڵبژێرن یان شتێكی دیكە، بێگومان ئەوان ئارامی و سەقامگیری هەڵدەبژێرن و هەموو هەوڵەكانیش هەر بەو ئاراستەیە دەبن، ئەمە بێجگە لە كێشەكانی دیكەی هاتنی ملیۆنێك و حەوتسەد هەزار ئاوارە و پەنابەری دەستی تیرۆر بۆ هەرێمی كوردستان و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و قەیرانی ئابووری كە ئەولەویەتی كارەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستانن.
سەبارەت بە گفتوگۆ و دانوستان لەگەڵ بەغدا، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ڕەتی كردەوە چوون بۆ بەغدا بە مانای ئەوە بێت كە سیاسەتی نەوتی هەرێمی كوردستان سەركەوتوو نەبووە، بەڵكوو پێچەوانەكەی ڕاستە. سەبارەت بە ژێرخانی ئابووریی هەرێمیش، بەرێزیان دووپاتی كردەوە كە دابەزینی بەهای نەوت كاریگەرییەكی زۆر گەورەی لەسەر هەرێمی كوردستان و عێراق بە گشتی هەیە و ئەمەش ئەوە ناگەیەنێت كە ئەو ژێرخانەی دروست كراوە تۆكمە نەبووە، بەڵكو بە پێچەوانەوە ژێرخانی ئابووری بە شێوەیەكی زۆر ڕێكوپێك دانراوە، لێكدانەوەی بەغدا وابوو كە هەرێمی كوردستان ڕێگەی دیكەی نییە، بەڵام ئێستا ئەوانیش تێگەشتوون كە هەرێم ڕێگەی دیكەی هەیە و ئەولەویەتش هەر ئەوەیە ڕێگەچارەیەك بۆ كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا بدۆزرێتەوە، بەڵام گەر چارە نەبێت دەبێت ڕێگایەكی دیكە بدۆزرێتەوە.
بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان هەروەها جەختی لەوە كردەوە كە ئاساییە بەغدا ئاگاداری شەفافیەت و نرخ و چۆنییەتیی فرۆشتنی نەوت بێت و زۆر پێیان خۆشە، بەڵام بە هیچ شێوەیەك كۆنترۆڵی نەوتی هەرێمی كوردستان نادەنە دەست بەغدا، چونكە كۆتاییی ساڵی 2014 كاتێك ڕێككەوتن لەگەڵ بەغدا كرا، مانگی یەكەم بودجەكەیان بە كەمی نارد و مانگی دووەمیشیان هەر بە كەمی نارد و ئەوە كێشەیەك نەبوو، بەڵام مانگی سێییەم كە ڕێژەی هەناردەی نەوت بەرز كرایەوە، بە بڕیارێك لە فڕۆكەخانەی بەغدا 50 ملیۆن دۆلاری دیكە لە بودجەی هەرێمی كوردستان كەم كرایەوە بێ ئەوەی هەر باسمان لەگەڵ بكەن، بۆیە ئەوان ناتوانن لەگەڵ ئەو بێ متمانەییە بەردەوام بن. هەروەها سوپاسی توركیای كرد كە دەرگای ئابووری و فرۆشتنی نەوتی بۆ هەرێمی كوردستان كردەوە و تا ئێستاش بەردەوامە و هیوای خواست لەگەل بەغداش بگەنە ئەنجامێكی باش كە لە بەرژوەندیی عێراق و هەرێمی كوردستاندا بێت.
دواتر لە وەڵامی پرسیارێكدا سەربارەت بە بارودۆخی ناوخۆی توركیا و بە تایبەتی شەڕی نێوان سوپای ئەو وڵاتە و پەكەكە، بەرێزیان ئاماژەی بەوە كرد كە ئەوە بابەتێكی ناوخۆییی توركیایە و پێویستە هەر چارەسەرییەك لە چوارچێوەی وڵاتی توركیادا بێت و بەراوردێكی بارودۆخی كوردانی توركیای لە پێش و دوای هاتنی ئاكەپە بۆ سەر دەسەڵاتی ئەو وڵاتە كرد كە ژمارەیەك دەستكەوتی بۆ گەلی كورد هەبوو، لەوانە پرۆسەی ئاشتی و هێوربوونەوەی بارودۆخی ناوچە گەرمەكانی شەڕ. هەروەها هیوای خواست ئەو دۆخەی ئێستا لە وێ دروست بووە بە پێداچوونەوەی هەموو لایەنەكان و دەستپێكردنەوەی پرۆسەی ئاشتی و گفتوگۆ و دیالۆگ، كێشەكان چارەسەر بكەن.
لە وەڵامی پرسیارێكی دیكەشدا سەبارەت بە بارودۆخی ناوخۆی هەرێمی كوردستان، دووپاتی كردەوە كە كابینەی هەشتەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر بنەمای تەوافق و باوەڕبوون بە یەكتری دروست كرا بۆ ئەوەی چواری ساڵی ئارام بەڕێ بكرێت، بەڵام كە ئەو بنەمایە پێشێل كرا و دەبێت ڕێگەی دیكە بدۆزرێنەوە و پێداچوونەوەش بە هاوپەیمانییە سیاسییەكان دەكرێت و هیوای خواست ئەو كێشانە بە دیالۆگ و گفتوگۆ چارەسەر بكرێن و ئەو ئیجرائاتانەی كە كراویشن بۆ ئەوە بووە كێشەكە زیاتر تەشەنە نەكات.
سەبارەت بە بارودۆخی سووریاش، بەرێز نێچیرڤان بارزانی دووپاتی كردەوە كە كێشەی سووریا پێویستی بە چارەسەرێكی سیاسی هەیە، بە شێوەیەك هەموو لایەنەكانی ئەو وڵاتە بەیەكەوە لەسەری ڕێك بكەون و نەهامەتییەكانی خەڵكی سووریا بە هەموو پێكهاتەكانییەوە كۆتایی پێ بهێنێت و هیچ چارەسەرێكی دیكەش بێجگە لەوە سەركەوتوو نابێت.
وەزیرانى دەرەوەو بەرگرى سوید گەیشتنە هەولێرى پایتەخت
لە چوارچێوەى بایەخى نێودەوڵەتى بە بارودۆخى هەرێمى کوردستان و پشتگیرى کردنى حکومەتى لە شەڕى رووبەڕووبوونەوەى تیرۆرستانى داعش و کۆمەک کردنى ئاوارەو پەنابەرانى نیشتەجێى هەرێم، ئێوارەى ئەمڕۆ خاتوو مارگۆ ڤالسترۆم وەزیرى دەرەوەى وڵاتى سوید و بەڕێز پیتەر هولتکڤیست وەزیرى بەرگرى سویدو شاندێکى یاوەریان گەیشتنە هەولێرى پایتەخت و لەلایەن بەڕێزان کەریم سنجارى وەزیرى ناوخۆو وەزیرى پێشمەرگە بە وەکالەت و فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت و خاتوو سوهام جەبەلى یاریدەدەرى بەرپرسى فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوەو شۆڕش قادر رەحیم نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە سوید پێشوازیان لێکرا.
ئەمەو بڕیارە بەرێزان خاتوو مارگۆ ڤالسترۆم وەزیرى دەرەوەى وڵاتى سوید و پیتەر هولتکڤیست وەزیرى بەرگرى سوید لەگەڵ هەر یەک لە بەرێزان مسعود بارزانى سەرۆکى هەرێمى کوردستان ونێچیرڤان بارزانى سەرۆک وەزیرانى هەرێمى کوردستان کۆببنەوە.
مارگۆ ڤاڵسترۆم و پیتەر هولتکڤیست كە سەرلەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە 2-11-2015 گەیشتبوونە بەغدا، بەمەبەستی پشتگیركردنی هەرێمی كوردستان لە شەڕی داعش هاتوونەتە هەولێر و دەیانەوێت بە راهێنانكردن بە پێشمەرگە هاوكاری كوردستان بكەن.