بەڕێزان ئەم كاتەتان باش،
وهه‌موو لایەك بەخێر بێن بە سەرچاو..
دەمەوێ بەخێرهاتنێكی تایبەتی برای خۆشەویستم كاك داود ئۆغڵو بكەم كە لە توركیاوە بۆ بەشداریكردن لەم كۆنفرانسە هاتە سلێمانی و تەشریفی هێنا، ئێمە بە ناوی هەرێمی كوردستان و شاری خۆشەویستی سلێمانی، زۆر بە گەرمی بەخێرهاتنی دەكەین و ئەمە یەكەم جارە سەردانی سلێمانی دەكات. بەخێرهاتنی هەموو ئەو بەڕێزانە دەكەم كە ئەمڕۆ تەشریفیان هێناوە.
دكتۆر داون كێڵ، سەرۆكی زانكۆی ئەمەریكی لە عێراق- سلێمانی و، دكتۆر بەرهەم ساڵح، سەرۆكی فەخریی زانكۆ، بە گەرمی سوپاسیان دەكەم بۆ بانگەێشتكردنم.
ناونیشانی ئەم كۆنفرانسە (ڕێدەربازكرن لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا) بەلامەوە گرنگە. بە دەرفەتی دەزانم چەند بابەت و پرسیارێك بخەمە ڕوو، بۆ ئەوەی ئەگەر بكرێت، ببێتە بابەتی گفتوگۆی ئەم كۆنفرانسە.

(ڕێدەربازكرن لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ؟)

ئەم ناونیشانە دروازەیەكی گەورە و فراوانە بۆ بابەتی جیاجیای گفتوگۆ، لە كاتێكدا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە هەموو قۆناغێك پتر پێویستی بە گەشەپێدانی ژیانێكی مێژووییی نوێ هەیە.
ئەو گرفتانەی ئێستا ئەم ناوچەیە ڕووبەڕووی دەبنەوە، وردبینیی تایبەتیان دەوێت بۆ لێ تێگەیشتن و شیكردنەوە و هەڵسەنگاندیان. تەنها بەو شێوەیە سەركردەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەتوانن دووبارە هەوڵی دروستكردنەوەی پێكهاتەی سیاسی و ڕێكخستنی كۆمەڵایەتی بدەن، لەسەر بنەما و بناغەی سەردەمیانە بۆ هێنانەدی بناغەیەكی سەردەمیانە بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری لە هەریەك لە وڵاتانی ناوچەكەدا.

هەرێمی كوردستان وەك بەشێك لە عێراقی فیدراڵ، دوو پرسیاری سەرەكیمان لا دروست دەكات.

یەك : ئایا ئەم وڵاتە وەك دەوڵەتێكی دیموكراتی فیدراڵ دەمێنێتەوە؟

دوو: ئایا تێكچوونی باری ئاسایش، ئابووری و سیاسیی ئەم وڵاتە لە چ ئاستێكدا دەبێتە هەڕەشەی لەبەریەك هەڵوەشاندنەوەی ئەو دەوڵەتەی ئێمە یانزدە ساڵە هەوڵی دروستكرنەوەی دەدین و قوربانیمان بۆ داوە؟

ئێمە لە عێراقی پێش 2003 ڕۆژگارێكی ناخۆشمان بینی و بەردەوام لەژێر ترس و هەڕەشەی مان و نەماندا دەژیاین. پاش ڕووخانی ڕژێمی بەعس، قۆناغی ڕزگاربوون هاتە كایەوە كە بە هاوكاریی هێزەكانی هاوپەیمانان، لە سەروویانەوە ئەمەریكا پارێزگاری لێ دەكرا. بەڵام ئەمڕۆ عێراق پتر لە دەوڵەتێك دەچێت كە بەرەو داڕمان دەچێت. ناوچەیەكی فراوان لە عێراق، گرفتی ئاسایش و كەمیی خرمەتگوزاری و دامەزراوەی حكوومەتی، وای كردووە دەوڵەت خەریكە تەواو دەسەڵاتی نەمێنێت بەسەریاندا. ئەمە بۆتە هۆی ململانێیەكی قووڵ و ڕووخێنەر لە نێوان پێكهاتە و لایەنە سەرەكیەكاندا. بەداخەوە نەبوونی ستراتیژییەكی كارا و چالاك لە كاتی گەڕان بە دوای چارەسەری كێشەكاندا، زۆر خەڵكی ئەم وڵاتەی تووشی نائومێدی كردووە دەربارەی ئایندەیەكی هاوبەش بۆ هەموو عیراق.

بێگومان ئێوە باش دەزانن كە بەرژوەندیی گەلی كوردستان ڕاستەوخۆ بەندە بە وەڵامی ئەم پرسیارەوە!. چارەسەری ئەم كێشانە هەڵوێستی هەرێمی كوردستان دیاری دەكات لە پڕۆسەی پێكەوەژیانمان لە چوارچێوەی عێراقێكی دیموكراتی فیدراڵدا.

ئێمە لە سەرەتای پڕۆسەی ئازادیی عێراقەوە بیروبۆچوونی خۆمان ئاشكرا كردووە: بەدڵنیایەوە چەندین جار، بە قسە و بە كردار، گوتوومانە ئێمە پابەندین بە عێراقێكی دیموكرات، فیدراڵ و فرەیی، كە تیایدا ماف و ئازادییە دەستوورییەكانمان پارێزراو بێت. پابەندین بە دەستووری نوێی عێراق، واتە پابەندین بە پڕۆسەی ئاشتیی سیاسی، كۆمەڵایەتی و ڕێزگرتن لە ڕای خەڵكی ئەم وڵاتە. ئێمە نابێت ئەو ڕاستییە لەبیر بكەین كە چوار لە پێنجی دەنگدەران لە عیراق، دەستووری نوێی وڵاتەكیان لە ڕێفراندۆمی ساڵی 2005دا پەسەند كردووه‌. ئەركی سەرشانی گشت هێزە سیاسییەكانی عێراق و وڵاتانی دراوسێ و پشتگیرانی دیموكراسییە لە دونیا، كە هەوڵ بدەن دەستوور پێشێل نەكرێت، یاری پێ نە‌كرێت، نەبێتە داردەستی هێچ لایەنەكی سیاسی لە خزمەتی مەبەستی حزبی، یان تاكە كەسیدا.

نامەوێت كاتی ئێوە بگرم و بچمە وردەكاریی ئەم پرسەوە، بەڵام ئێمە مەترسیمان هەیە لە ئایندەی عێراق. نیگەرانین لە په‌یوەندیمان لەگەڵ حكوومەتی فیدراڵ، ئێمە هاوبەشین لەم وڵاتەدا، هاوبەشین لە حكوومەتی فیدراڵدا، بەڵام بەداخەوە هەست بە نائومێدی دەكەین دەربارەی چۆنیەتیی هەڵسوكەوتی حكوومەتی فیدراڵ لەگەڵ مافی دەستووریی هەرێمی كوردستاندا.
لە ماوەی دە ساڵی ئازادیی عێراقدا، ساڵ بە ساڵ كێشەی نێوانمان بەرەو گرژی چووە، چەندین جار هەڕەشەی ڕاستەوخۆمان بیستووە، ئەم جۆرە ڕەفتارانە نە خرمەتی لێكگەیشتن دەكات، نە دەبێتە بنەمای دروست بۆ دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو لە چوارچێوەی دەستووری فیدراڵی عیراقدا. وەك گشت لایەنێكی دیكە، ئێمەش خاون بەشین لەم وڵاتەدا، ئێمەش قوربانیمان داوە و بەردەوام قوربانی دەدین بۆ دابینكردنی ئاسایش لە عێراقدا و بۆ ئاشتبوونەوەی سیاسی، بۆ گەشەی ئابووری، بۆ دابینكردنی سەقامگیری لەم وڵاتەدا.

ئێستاش لە گفتوگۆكانمان لەگەڵ بەغدا بەردەوام دەبین بۆ ئەوەی بگەینە ڕێگەچارەسەرێكی هاوبەش بۆ گرفتەكان. ئێمە بەكارهێنان و سوودوەرگرتن لە سەرچاوە سروشتیەكانی ئەم هەرێمە، بە مافێكی دەستووریی خۆمان دەزانین، لەم ڕووەشەوە بۆ هەموو لایەكمان ڕوون كردووەتەوە و دەمەوێ لێرەدا دیسان دووپاتی بكەمەوە كە ئێمە بۆ دواوە ناگەڕێنەوە و دەستبەرداری مافەكانمان نابین بەپێی دەستووری عیراق، بەڵكوو ئەوەی ئێمە دەمانەوێت لە عیراقدا لێكگەیشتن و پێكەوەكاركردنە بەپێی دەستوور، نە‌ك بەپێی بۆچوونی كەسی و هەوڵدان بۆ پەیڕەوكردنی سیستەمێكی تاكڕەوی لە دەسەڵات و مەركەزیەت، كە ئیتر لای ئێمە ئەم بیرۆكەیە كۆتایی پێهاتووە و هەرێمی كوردستان هیچ كاتێك ئامادە نیە لەم بوارەدا بۆ دواوە بگەڕێتەوە، هەر ئەمە پرەنسیپانەش بنەمای كار و پەیوەندیی ئێمەیە لەگەڵ حكوومەتی بەغدا و لەگەڵ تەواوی لایەنەكانی سیاسی لە عێراقدا.

هاوكات ئەوە دووبارە دەكەینەوە كە پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ لایەنە جیاجیاكان لەسەر حیسابی یەكتری نیە و ئێمە نابینە بەشێك لە ململانێ، بەڵكوو ئێمە بۆ بەدەستهێنانی سەقامگیری و لێكگەیشتنی هاوبەش و لە هەمان كاتیشدا بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانی گەلی كوردستان، كار دەكەین.

ئێمە بە جددی نیگەرانین كە ئەمڕۆ لە بەغدا قووتی خەڵكی كوردستان وەكوو كارتێكی فشار لە دژی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بەكار دێت، ئێمە بە جددی هەست بە نیگەرانی دەكەین لەوەی كە تاكە كەس لە بەغدا بڕیاری ئەوە دەدەن قووتی خەڵكی كوردستان نەدەن و ئەم كارتە وەكوو فشارێك بۆ سەر هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بەكار دێنن، ئەمەش لە لایەن خەڵكی كوردستان و هەموو هەرێمی كوردستانه‌وه‌ بە شێوەیەكی گشتی بە هیچ شێوەیەك قابیلی قبووڵ نیە.

ئەوەی ئێمە لە عیراقدا لێی دەترساین، ڕووی دا، ئەوە بوو بە تەواوی كە ئێمە لێی دەترساین، ئێمە دەترساین ڕۆژێك بە میزاجی تاكە كەسی و میزاجی یەك نەفەر وەكوو كارتێكی فشار لە دژی هەرێمی كوردستان بێن و بڵێن قووتی خەڵكی كوردستان كە بەشێكن لە فەرمانبەرانی عیراق بە پێی دەستوور و بەپێی یاسا دەبێت مووچەی ئەو خەڵكە بدرێت، یەك تاكە كەس بڕیاری ئەوە دەدات ڕایبگرێت و ئەو مافە بە خۆی دەدات كە نەیدات. مەترسیی ئێمە لە عیراقدا ئەوە بوو، ئێمە ئەوەشمان بینی، لەبەر ئەوە هەرێمی كوردستان لەوەدا جددییە كە جارێكی دیكە بەرەو دواوە ناگەڕێتەوە .

لە دوای پرۆسەی ئازادكردنی عێراق، زۆر وڵات و لایەنی دەرەكی هەوڵیان دا ئەجێندای خۆیان لە عێراق بسەپێنن، بەڵام ئێمە كاری جددیمان بۆ پاراستنی سەروەریی ئەم وڵاتە كردووە. ئێمە دەمانەوێت پەیوەندییەكی دۆستانەمان لەگەڵ دراوسێكانمان هەبێت، بەڵام نابینە بەشێك لە ململانێ و پەیوەندییەكانیشمان لەسەر حسابی ئەوانی دیكە نابێت. بەڵكوو ئێمە ئەجێندای تایبەتی خۆمان هەیە، كە ئەویش پاراستنی بەرژەوەندییەكانی گەلی كوردستان و خزمەتكردنی ئەم گەلەیە لە چوارچێوەی عێراقێكی دیموكراتی فیدراڵی فرەییدا.

هەر لەم ڕووەشەوە دابینكردن و هەوڵدان بۆ سەقامگیری و ئارامی لە ناوچەكەدا بە گرنگ دەزانین، بۆ ئەم مەبەستەش كاری جددیمان كردووە بۆ پەرەپێدانی پەیوەندییەكانمان لەگەڵ دراوسێكانمان لەسەر بنەمای لێكگەیشتن و بەرژەوەندیی هاوبەش، هەروەك چۆن كار دەكەین بۆ پەرپێدانی پەیوەندییەكانمان لەگەڵ وڵاتانی دیكەی جیهاندا.

لەم ڕوانگەیەشەوە حكوومەتی هەرێمی كوردستان پێشوازی بە جددی لە ڕێكەوتنی بەراییی گرووپی 5+1 دەكات و پێمان وایە فاكتەرێكی گرنگە بۆ ئارامی و سەقامگیریی ناوچەكە. هاوكات حكوومەتی هەرێم كرانەوەی دەوڵەتی كۆماری ئیسلامیی ئێران بە ‌ڕووی كۆمەڵگای نێودەوڵەتیدا، وەك وڵاتێكی دراوسێ بە گرنگ دەزانێ و پێمان وایە دەبێتە فاكتەرێكی گرنگ بۆ سەقامگیری و پێشكەوتن لە ناوچەكە.

هەروەها بەرەوپێشچوونی پەیوەندییەكانمان لەگەڵ كۆماری توركیا لە بەرژەوەندیی هەرێمی كوردستان و عێراقدایە كە ئەمەش لە خزمەتی سەقامگیری و لە یەكتر تێگەیشتنی زیاتر دەبێت بۆ هەردوولا و بۆ عیراق بە شێوەیەكی گشتی و وڵاتی توركیا.

دووەم پرسیارمان ئەوەیە:

ئایا دەرئەنجامەكانی ناسەقامگیری و توندوتیژیی بەردەوام لە سووریا، دیارە؟ بەتایبەتی ململانێكانی ئێستا، هیچ ئاماژەیەكی وا نێشان نادەن كە بەم زووانە بارودۆخ كۆتایی بێت!.
لای هەموان ئاشكرایە كە دەیەكانی سەدەی ڕابردوو پڕ بوون لە بێهیوایی، لە ململانێی سیاسی، لە كودەتای سەربازی، لە شۆڕشی ناوچەیی، لە كێشمەكێشی ئایدیۆلۆژی و پڕوپاگەندە و بەرزكردنەوەی هێمای ناوەڕۆك بەتاڵ و جەنگی سارد. ئێستاش لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، شێوە شڵەژانێك لە ئارادایە، هەرچەندە لە ناوچەیەكی پڕ لە كێشە ‌و ململانێی ئایدیۆلۆژی و مەزهەبیی وەك ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، پڕیشكەكانی بەر هەموومان دەكەوێت، بەڵام كاری جددی دەكەین لە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بۆ خۆپاراستن لەو شڵەژانە و ناچینە نێو ململانێكانەوە و هەوڵی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی گەلی كوردستان دەدەین.

قەیرانی سووریا كە عەقلانیەتی پشتگوێ خستووە، كاریگەریی نەرێنی زۆری لەسەر وڵاتانی دراوسێی هەبووە، بەتایبەتی لە ‌ڕووی بەردەوامیی لێشاوی ئاوارەبوونی هاووڵاتیانی ئەو وڵاتە.

نەبوونی بڕیاری سیاسیی جددیی یەكلاكەرەوە سەبارەت بەم قەیرانە، هۆكارێكی سەرەكییە بۆ بەرفراوانبوونی ململانێ، هۆكارێكیشە بۆ زیادبوونی هێزە توندڕەوەكان كە كاریگەریی خراپی لەسەر ناوچەكە هەیە و هەروەها كاریگەریی خراپی بەسەر تەواوی جیهاندا دەبێت، ئەمەش وێڕای لاوازی و بەشبەشبوونی ئۆپۆزسیۆنی سووریا و هاوكات ململانێی هێزە نێودەوڵەتی و ناوچەییەكان لەم وڵاتەدا كە بەداخەوە دۆخەكەیان ئاڵۆزتر و مەترسیدارتر كردووە.

بە هۆی ئەم قەیرانەشەوە ئێستا ئاوارەكانی سووریا نزیكەی یەك لەسەر چواری خەڵكی لوبنان پێك دێنن. لە ئوردن هەمان گرفت هەیە و دەیان هەزار ئاوارەی سووریا ئێستا لەو وڵاتە دەژین. هاوكات هەرێمی كوردستان زیاتر لە  "دوو سەد و پەنجا هەزار" ئاوارەی سووریای لەخۆ گرتووە، بۆیە بۆ كەمكردنەوەی كێشە ‌و گرفتەكانیان و بۆ بەدەستهێنانی بارودۆخێكی گونجاو بۆ ئەو ئاوارانە لە ڕووی مرۆییەوە، حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەموو هەوڵێك دەدات.

لە هەمان كاتدا ئەم قەیرانەی سووریا بووەتە هۆی گەڕانەوەی سەدان چەكداری شەڕكەری ڕێكخراوی تیرۆریستیی قاعیدە و چەكدارانی دیكەی توندڕەو بۆ ئەم ناوچەیە، ئێستاش ژمارەیەكی بەرچاو لەو چەكدارانە هاتوونەتەوە ناو سنووری عێراق و ئەو ناوچانەیان كۆنترۆڵ كردووە كە حەوت ساڵ پێش ئێستا بەهۆی هەڵمەتەكانی هێزەكانی ئەمەریكاوە، بەجێیان هێشتبوو.

پرۆسەی ئاشتی كە لە جنێف دەستی پێكردووە پێمان وا نیە ئەمە به‌س بێت. ئەو هێز و وڵاتانەی كاریگەرییان بەسەر دۆخی سووریادا هەیە، پێویستە دەسەڵاتی خۆیان بۆ كۆتاییهێنان بەو تراژیدیا مرۆییە بەكار بهێنن، بۆ ئەوەی دووبارە ئاسایش لە سووریا بەرقەرار بێ، چونكە بەردەوامبوونی ئەم قەیرانە دەبێتە هۆی ڕاكێشانی تەواوی ناوچەكە بۆ ناو تەنگژە و ئاژاوە، كە ئێستا لەو وڵاتەدا هەیە.
بەڕێزان..
ئەمڕۆ ئێمە لە هەرێمی كوردستان سەرقاڵی دامەزراندنی كابینەی نوێی حكوومەتی هەرێمی كوردستانین، لەگەڵ تەواوی لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان خەریكی ئاڵوگۆڕكردنی بیروبۆچوونەكانمانین و لە گفتوگۆی بەردەوامداین. ئێمە كار بۆ دامەزراندنی كابینەیەكی بنكەفراوان دەكەین كە تەواوی لایەنە براوەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تیایدا بەشدار بن، ئەم پرۆسەیە‌ش كاتی پێویست بووە،‌ بەڵام هەنگاوەكان باش بەرەو پێشەوە چوونە.

ئێمە دەمانەوێت چوار ساڵی داهاتوو، ناوخۆی هەرێمی كوردستان ئارام و سەقامگیر بێت، دەمانەوێت تەواوی لایەنەكان لە پرۆسەی حوكمڕانی و بەرەوپێشبردنی ئەم هەرێمە بەشداریی تەواویان هەبێت و پێكەوە كار بكەین بۆ پەرەپێدانی سیستەمی دیموكراسی لە هەرێمەكەماندا، هەر ئەمەش وای كردووە لەگەڵ تەواوی لایەنە سیاسییەكانی هەرێم لە گفتوگۆی بەردەوام بین، بۆ گەیشتن بە ئەنجامێك كە لە ئاستی بەرژەوەندی و خواستی گەلی كوردستاندا بێت.

كۆمەڵگای كوردستان و سەركردایەتیی سیاسیی هەرێمی كوردستان تەواو هەست بە گۆڕانكارییەكان دەكەن و زۆر بە جددی وەریاندەگرن و خوێندنەوەیان بۆ دەكەن بەمەبەستی چۆنیەتیی مامەڵەكردن لەگەڵ ڕووبەڕووبوونەوە هەنووكەییەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و گرفتەكانی ئایندە،‌ بە جۆرێك كە بەرژەوەندیی گەلی كوردستان تیایدا پارێزارو بێت.
سێیەمین خاڵ كە جێگەی سەرنج و بایەخە، هەردوو وڵاتی توركیا و ئێرانن كە درواسێی ئێمەن. هەردوو دەوڵەت وەك دەسەڵاتێكی هەرێمی ڕۆڵ دەبینین كە لە داهاتووی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەنگی خۆیان هەیە. هەندێك كەس لەو باوەڕەدان كەوا جۆرێك لە هاوكاری لە نێوانیاندا هەیە، هەندێكی دیكەش بۆچوونیان وایە كە پێشبڕكێ‌ لە نێوانیاندا هەیە، ئەمە وێڕای ڕۆڵ و كاریگەریی سعوودیە و وڵاتانی دیكەی ناوچەكە.
پرسیار ئەوەیە:

ئایا ئامانج و بەرژەوەندییەكانی توركیا و ئێران چین و دەتوانن چ ڕۆڵێكی ئەرێنی ببینن لە كەمكردنەوەی ململانێكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا؟!

لە ‌كاتێكدا زۆرێك لە ئێمە ئەمە وەك ئاماژەیەكی هاندەر دەبینین، بەڵام خەڵكی دیكەش هەن كە نیگەرانن لەوەی كاریگەریی زیاتری ئەوان لەوانەیە ببێتە هۆی دروستبوونی پێشبڕكێ‌ و ناسەقامگیریی پرۆسەكە و هەر لایەنێك هەوڵ بدەن بۆ فراوانكردنی سنووری ئابووری و سیاسیی خۆیان لەسەر حسابی ئەوەی دیكە. هاوكات ناكرێت ڕۆڵ و كاریگەریی فاكتەری دەرەكی نادیدە بگیرێت لەو كێشە و ململانێیانەدا كە هەندێكیان ئایدیۆلۆژی، یاخود ئایینی و مەزهەبین.

دوا پرسیار وەك یەكێك لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەوەیە: ‌ ئایا ئاستی بەرژەوەندی و كاریگەریی ئەمەریكا لەم هەرێمەی ئێمە چیە و چەندە، هەروەها ئێمە پێشبینی چ جۆرە سەركردایەتی و پشتگیرییەك لە ئەمەریكا دەكەین؟

ئیدارەی پێشووی ئەمەریكا تێڕوانینی تایبەتی هەبوو لەسەر دووبارە داڕشتنەوەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵام بە خوێندنەوەی سیاسەتی ئیدارەی ئێستای ئەمەریكا دەركەوت كە ڕوانگەیەكی جیاواز هەیە. لەوانەیە بوونی تەكنەلۆژیای نوێی نەوت و گاز، وا لە ئەمەریكا بكات كەمتر پشت بە سەرچاوەكانی وزەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ببەستێت كە لەوانەیە دەرئەنجام ببێـتە هۆی كشانەوەی گشتگیری ئەمەریكا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست!.

بۆیە دەبێت بپرسین:
ئایا لە چەند ساڵی داهاتوودا، سیاسەتی ئەمەریكا و ئەورووپا بەرامبەر بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەرەو چ ئاقارێك دەڕوات؟!

بەڕێزان،
ئەو خاڵانەی ئاماژەم پێدان، چەند پرس و پرسیارێكن كە پێویستە سەركردەكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕەچاوی بكەن و خۆیانی بۆ ئامادە بكەن. گومان لەوەدا نیە كە چەندین بابەتی دیكەش هەن كە ئێوە لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا گفتوگۆیان لەبارەوە دەكەن، دڵنیاشم لەوەی ئەم كۆنفرانسە سەركەوتن بەدەست دەهێنێت، چونكە ژمارەیەكی بەرچاو لە زانستخواز و توێژەر و شرۆڤەكارانی سیاسی و بەرپرسانی حكوومەت و ڕۆژنامەنووسان، لە ناوەوە و دەرەوەی هەرێمی كوردستان، تیایدا بەشدار دەبن.

لە كۆتاییدا دەستخۆشی لە زانكۆی ئەمەریكا لە عێراق ـ سلێمانی  و سەنتەری  IRIS دەكەم بۆ سازكردنی ئەم كۆنفرانسە ‌لە شاری سلێمانی و كۆكردنەوەی ئەم میوانە تایبەتانە لەسەر مێزی گفتوگۆكردن. هیوای سەركەوتنتان بۆ دەخوازم لە كار و شرۆڤەكانتاندا و هیوادارم ئەنجامی باش بەدەست بهێنن.
زۆر سوپاس .

 سێ شەممە, 04 ئازار 2014

ئێوارەتان باش، هەموو لایەكتان بەخێربێن....

خۆشحاڵم ئەمڕۆ لەگەڵ ئێوە بەشدار دەبم لە ڕێوڕەسمی كردنەوەی لقی هەولێری بانكی ستاندەرد چارتەرد.

سەرەتا دەمەوێ سوپاسی هەریەك لە باڵیۆزخانەی بەریتانیا لە عێراق و كونسوڵگەریی گشتیی بەریتانیا لە هەرێمی كوردستان و، هەروەها سوپاسی گەرمی دەستەی بەڕێوەبردنی بانكی ستاندەرد چارتەرد بكەم، بۆ هەوڵەكانیان لە پێناو كردنەوەی لقی ئەم بانكە لە هەرێمی كوردستان ، بۆ هێنانەدی ئەو تێڕوانینەی كە بۆ كردنەوەی ئەم بانكە هەیانبووە.
زۆر بەخێرهاتنیان دەكەم و سوپاسیان دەكەم.

هاوكات دەمەوێ دەستخۆشی لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی حكوومەت بكه‌م، بۆ پشتگیریكردنیان لە كردنەوەی ئەم پڕۆژەیە. هیوادارم ئەم دەستكەوتەی ئەمڕۆ ببێتە سەرەتایەك بۆ هاندان و هاتنی زیاتری بانكە نێودەوڵەتییەكان بۆ هەرێمی كوردستان، كە دەرئەنجام سوودی بۆ كوردستان و چالاكیی بازرگانی لە كوردستان و لە هەموو عیراقدا هەیە.

بەڕێزان،
شاراوە نیە كە ئابووریی هەرێمی كوردستان لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا، پێشكەوتنی خێرا و فراوان و بەرچاوی بەخۆیەوە بینیووە، بۆیە دەكرێت ئێمە پێشبینیی بەردەوامیی گەشە و خۆشگوزەرانیی زیاتر لە هەرێمی كوردستان بكەین.

خەڵكی هەرێمی كوردستان لە ماوەی ڕابردوودا هەوڵی زۆریان داوە بۆ دووبارە بنیادنانەوەی ئەم هەرێمە و بۆ سوودوەرگرتن لە سەرچاوە سروشتییەكان، كە پێشتر مایەی نەهامەتی بووە بۆیان. بۆیە حكوومەتی هەرێم كاری كردووە و هەوڵی جددی دەدات بۆ گۆڕینی بۆ قۆناغێك كە ببێتە سەرچاوەیەك بۆ سوود وەرگرتن و دەستبەركردنی خۆشگوزەرانی بۆ هاووڵاتیان لە هەرێمی كوردستاندا.

دیارە هیچ كەرتێكی ئابووری لە سیستەمی نوێی جیهانگیریدا، ناتوانێ بە تەنها سەركەوتن بەدەست بهێنێت، ئەگەر ئەم كەرتە بە بازنەكانی بەرهەمهێنانی جیهانییەوە گرێ نەدرێ. دڵنیام لەوەی بوونی ئەم بانكە، هاوكارمان دەبێ لە چۆنیەتیی چوونە ناو بازاری بەرهەمهێنان و بازاڕەكانی جیهانەوە. ئێمە ئەوەش دەزانین كەوا بانكەكانی كەرتی گشتی لە ڕابردوو، گرفتیان زۆر بووە و ڕۆڵی خۆیان بە باشی نەبینیوە.

مانەوی بانكەكان لە ژێر ڕكێفی كەرتی گشتیدا، ڕۆژێك لە ڕۆژان نەبووەتە مایەی سەقامگیریی دارایی، بۆیە دەكرێ لە ئایندەدا بیر لە كاراكردنی ئەو جۆرە بانكانەش بكەینەوە و شێوەی بوونیان وەك كەرتی گشتی بگۆڕین، بەمەبەستی بەهێزكردنی توانای كێبڕكێكردنیان لەگەڵ كەرتی تایبەت.

لە كاتێكدا هاووڵاتیان و كۆمپانیا ناوخۆییەكان لە هەرێمی كوردستان پێشكەوتنی بەرچاویان لە ڕووی ئابووریەوە بەدەست هێناوە، دەبێت ئەوەشمان لە یاد نەچێت كە ئێمە ڕووبەڕووبوونەوەی تازە و نوێمان لە بەردەمدایە. ئەویش بریتیە لە ڕووبەڕووبوونەوەی بەدامەزراوەییكردنی زیاتری لایەنی دارایی و بانكی و مۆدێرنێتەكردنیان. بۆیە ئێمە بانكی ستاندەرد چارتەرد بە یەكێك لە چارەسەرەكان دەبینین بۆ ئەم ڕووبەرووبوونەوانە، لەبەر ئەوەی:

یەكەم: بوونی بانكی ستاندەر چارتەرد وەكوو بانكێكی نێودەوڵەتی، زیاتر یارمەتیی گەشەسەندنی چالاكیی دارایی دەدات لە هەرێمی كوردستان.

دووەم: بوونی بانكێكی باوەڕپێكراوی نێودەوڵەتی لە هەرێمی كوردستان، هاووڵاتیان و بازرگانانی ناوخۆ هان دەدات، بەشدار بن لە كاری دارایی جیهانی لە ڕووی وەبەرهێنان و قەرزی خانووبەرە و جۆرەكانی دیكەی قەرزی بانكی و ئامرازەكانی دارایی تریشەوە، كە بە داخەوە تاكوو ئێستا هەرێمی كوردستان لێی بێبەش بووە.

سێیەم: بوونی بانكی ستاندەرد چارتەرد دەبێتە هێمایەكی كرنگ بۆ كۆمەڵگای بازرگانیی نێودەوڵەتی سەبارەت بە گەشە و پێگەیشتنی لایەنی ئابووری و بازرگانیی هەرێمی كوردستان.

بەڕێزان..
لێرەوە داوا لە هاووڵاتیان و بازرگانان دەكەم، زیاتر بیر لەوە بكەنەوە كە چۆن سەرمایەكانیان بە باشترین و مۆدێرنترین ڕێگا بە كار بهێنن.

لە ڕابردوودا وا باو بووە كە هاووڵاتیان سەرمایەكانیان بە شێوەی كاش لە ماڵەوە هەڵبگرن. دەتوانم ئەوە بخەمە ڕوو كە ئەمەش دەرئەنجامێكی نادروستی سیستەمی بانكی بووە لە لایەن ڕژێمی پێشوو، كە بووە هۆی ناشرینكردنی سیستەمی بانكی لە دیدی هاووڵاتیانی سەرجەم عێراق، بەتایبەتی هەرێمی كوردستان.

خۆم لەو باوەڕەدام كە بوونی بانكی ستاندەرد چارتەر یارمەتیمان دەدات لە هەنگاونان بەرەو ئاڕاستەی تێگەیشتن لە سیستەمی نوێی بانكی. ئەمەش دەرفەتێكی باشە بۆ تێگەیشتن و ئەنجامدانی لێكۆڵینەوەی جددی دەربارەی ڕێكارە داراییە نێودەوڵەتییەكان، تاكوو یارمەتیی هاووڵاتیان و بازرگانانی هەرێم بدات بۆ باشتر بەڕێوەبردنی سەرمایەكانیان و تێكەڵاوبوونیان بە سیستەمی بازرگانی و داراییی نێودەوڵەتی.

لە كۆتایی قسەكانمدا، هیوای سەركەوتن بۆ بانكی ستاندەرد چارتەرد لە هەولێر دەخوازم، دەمەوێ دڵنیاشیان بكەمەوە كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان پشتگیری لەو بانكە و هەموو بانكێكی دیكەی نێودەوڵەتی دەكات كە لە داهاتوودا دەیانەوێت لە هەرێمی كوردستان پێگەیان هەبێ و كار بكەن.

زۆر خۆشحاڵم ئەمڕ‌و كە تەشریفیان هێناوە بۆ هەولێر، بەخێر بێن بەسەر چاو، سوپاسی هەموو لایەكتان دەكەم.