درگیریهای روز گذشته در حوالی کرکوک میان ارتش عراق و نیروهای پیشمرگه را باید در ادامه چالشها و تنشها میان دولت اقلیم کردستان و دولت فدرال عراق در سالهای اخیر دانست که در هفتههای اخیر و بعد از برگزاری همهپرسی اقلیم بیش از هر زمانی بالا گرفته است. درواقع این درگیریها بر سر مناطق مناقشهبرانگیز میان اقلیم و دولت مرکزی است که هنوز به صورت دقیق تعیین تکلیف نشدهاند و برگزاری همهپرسی نیز بر حساسیت آنها افزود. کنترل این مناطق مناقشهبرانگیز تا پیش از بروز پدیده داعش در عراق، به صورت مشترک از طرف اقلیم و دولت مرکزی صورت میگرفت؛ اما با ورود داعش به خاک عراق و عقبنشینی نیروهای مسلح دولت مرکزی از این مناطق، کنترل و اداره این مناطق مناقشهبرانگیز عملا به دست نیروهای پیشمرگه افتاد و از آن زمان تاکنون حفاظت از این مناطق برعهده نیروهای اقلیم کردستان بوده است. حال در شرایط جدید، دولت مرکزی میخواهد به مناطقی که پیشتر به صورت مشترک اداره میشدند، بازگردد. از دیگر سو، تلاشهای بسیاری از سوی دو طرف صورت گرفت تا این مسائل و مناقشات پای میز مذاکره و به صورت مسالمتآمیز حلوفصل شوند؛ اما تاکنون این مذاکرات به نتیجه نرسیده است و نتیجه آن درگیری میان نیروهای پیشمرگه و نیروهای مسلح عراقی بوده است. در واقع بیشازاین که خود این اقدام در ماهیت دچار اشکال باشد، میتوان گفت که زمانبندی این اقدام بیشتر باعث این تنشها شده است؛ بااینحال این درگیریها به معنای شکست کامل روند مسالمتآمیز نبوده و دو طرف همچنان میتوانند با فرونشستن تنشها دوباره پای میز مذاکره این مسائل را تعیین تکلیف کنند. در واقع مسئله اصلی در کرکوک، کنترل منابع نفتی است که در سالهای اخیر در اختیار نیروهای کرد بوده است. البته منابع نفتی کرکوک همواره برای کردها بیشتر از آنکه منافع باشد، مایه دردسر بودهاند. بااینحال هنوز نشانههای قدرتمندی از پیگیری مذاکرات و روند صلحآمیز در عراق دیده میشود. سفر آقای فؤاد معصوم، رئیسجمهوري عراق، به اربیل و دیدار با مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان را میتوان یک اقدام امیدبخش توصیف کرد که نشان میدهد دولت مرکزی نیز همچنان خواستار مذاکره با رهبران کردی برای پایاندادن به این تنشهاست. در واقع نباید فراموش کرد که شاید در کوتاهمدت شاهد افزایش تنشها باشیم؛ اما با تداوم مذاکرات بدونتردید اوضاع بهبود خواهد یافت و این چیزی است که دو طرف خود را به آن متعهد میدانند.
از دیگر سو ما شاهد وارد عمل شدن ائتلاف ضدداعش نیز بودهایم که این نیز به کاهش تنشها و درگیریها کمک خواهد کرد. در واقع این مداخله با این هدف صورت گرفت که در درجه اول، جنگ از حوالی کرکوک به داخل این شهر کشیده نشود؛ علاوهبراین حضور یک نیروی سوم و موازنهگر، دو طرف را بیشازپیش به مذاکره و پیشبرد راهحل صلحآمیز ترغیب و تشویق میکند. در واقع میتوان گفت که خلاف تحلیلهای اولیه ائتلاف ضدداعش در حمایت و پشتیبانی از نیروهای پیشمرگه وارد عمل نشد؛ بلکه هدف اصلی جلوگیری از گسترش درگیریها بین دو طرف بود. از دیگر سو، در شرایط حساس کنونی رهبران عراق و اقلیم یعنی آقای مسعود بارزانی و حیدر العبادی نقش بسیار حساسی برعهده دارند. در واقع این دو رهبر كردي و عراقي میتوانند با اتخاذ مواضعی حسابشده و غیراحساسی شرایط را برای مذاکره و عادیسازی شرایط فراهم آورند. هرگونه جنگ لفظی و واکنشهای هیجانی و احساسی از سوی دو طرف تنها بر تنشها خواهد افزود. هرچند در شرایط بحرانی و درگیری، ممکن است مواضعی تند از سوی مقامات اتخاذ شود؛ اما به جای درگیرشدن در جنگهای کلامی و دامنزدن به تقابلهای نژادی، باید بر نقاط اشتراک و تفاهم تکیه کرد.