«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در گفت‌وگو با روزنامه همبستگی درباره فشار آمریکا بر اقلیم کردستان ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت در این خصوص اطلاع دقیقی ندارد.

سرویس بین‌الملل: سپتامبری (اواخر شهریور واوایل مهر) که در پیش است ماه برگزاری انتخابات‌هایی مهم در مناطق کردنشین عراق و سوریه خواهد بود. 7 ژوئن (17 خرداد ماه) بود که در جریان نشستی در شهر اربیل به ریاست «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان، تاریخ برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق تعیین و اعلام شد. همانطور که پیش‌بینی می‌شد ایران و ترکیه واکنش منفی نسبت به این همه‌پرسی برنامه‌ریزی شده نشان دادند. در کنار کشورهایی که با تأکید بر ضرروت حفظ یکپارچگی عراق، با برگزاری همه‌پرسی به طور کلی مخالفت کردند اما برخی دولت‌ها با خود فرایند همه‌پرسی مخالفتی ندارند اما معتقدند که در حال حاضر زمان مناسبی برای برگزاری این همه‌پرسی نیست. روزنامه «العرب» روز گذشته به نقل از منابع عراقی آگاه گفت که آمریکا در حال اعمال فشار بر «مسعود بارزانی» است برای اینکه زمان برگزاری این همه‌پرسی را به تأخیر بیندازد. در این گزارش به نقل از یک منبع نزدیک به حلقه پیرامون «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق، آمده است که عبادی از واشنگتن اطمینان دریافت کرده است برای اینکه به رئیس اقلیم کردستان درباره عدم برگزاری همه پرسی در ماه سپتامبر فشار وارد کند. توجیه بغداد و آمریکا این است که الان که کشور درگیر جنگ علیه «داعش» است، فرصت مناسبی برای برگزاری همه‌پرسی نیست چرا که تمرکز کشور را از نبرد علیه «داعش» به جدال بر سر گسترش نفوذ خود تغییر‌می‌دهد.

اما به نظر می‌رسد این مسئله که الان زمان مناسبی برای برگزاری همه‌پرسی نیست چندان به مذاق نیروهای کُرد خوش نمی‌آید. برای مثال «مسرور بارزانی» مشاور شورای امنیت اقلیم کردستان، هنگام شرکت در کنفرانس «کردستان همپیان استراتژیک آمریکا» در واشنگتن، ادعا کرد که اکنون زمینه‌ تصمیم‌گیری مردم کردستان برای اعلام استقلال از هر زمان دیگری مناسبت‌تر است. او در بخشی از صحبت‌های خود به نگرانی‌ها درباره مساعد نبودن زمان برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان اشاره کرد و افزود که کسانی که می‌گویند اکنون وقت آن نیست، به ما بگویند که چه زمانی برای برگزاری آن مناسبتر است. هرچند «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در ایران، در گفت‌وگو با «همبستگی» درباره فشار آمریکا بر اقلیم کردستان ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت در این خصوص اطلاع دقیقی ندارد اما مخالفت واشنگتن با «زمان» برگزاری (نه اصل اجرای همه‌پرسی) امری نیست که بر کسی پوشیده باشد. مسئله اینجاست که آیا فشارهای آمریکا بر رهبران اقلیم کردستان می‌تواند بر تغییر نظر اربیل تأثیر بگذارد یا خیر.

انتخابات‌های محلی و سراسری کردهای سوریه

کردهای سوریه که بخش‌های گسترده‌ای از شمال سوریه را تحت کنترل دارند روز شنبه تاریخ برگزاری اولین انتخابات‌های «نظام فدرال در شمال سوریه» در سطوح مختلف ادارات محلی و منطقه‌ای اعلام کردند. یک مقام کُرد در شمال سوریه در رابطه با تاریخ انتخابات گفت بر اساس تصمیم‌گیری اخیر انتخابات شوراهای محلی اواخر تابستان، مجامع منطقه‌ای در ماه نوامبر و انتخابات هیأت اداره کل منطقه خودمختار کردها در ژانویه سال آتی برگزار خواهد شد. این تاریخ‌ها و دستورات برای برگزاری این انتخابات با موافقت شورایی صورت گرفته که در دسامبر سال گذشته با هدف تشکیل نهادهای حاکمیتی مناطق کردنشین و هموار ساختن راه برای برگزاری انتخابات تشکیل شد.

خودمختاری کردها که از سال 2013 و با خروج ارتش سوریه از مناطق کردنشین در شمال این کشور اعلام شد، هشداری برای ترکیه بوده است چراکه آنکارا یگان‌های مدافع خلق و حزب سیاسی کردهای سوریه را شاخه‌های حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ.ک.ک می‌دانند که بیش از سه دهه است که با ارتش ترکیه می‌جنگند. بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه کنترل کردها بر بخش‌هایی از این کشور را تحمل کرده اما تأکید دارد که با تمرکززدایی سیستم فدرال که کردها نیز در آن مشارکت دارند، ‌مخالف است و شوراهای حاکم کردها را نهادهایی موقتی توصیف کرده است. هرچند کردهای شمال سوریه، که بازوی نظامی آنها به عنوان نیروهای اصلی هستند که در شهرهای شمالی سوریه (تحت اشغال داعش) با تروریست‌ها مبارزه می‌کنند، مدعی هستند که به دنبال استقلال نیستند اما حتی در میان مخالفان سیاسی و مسلح دمشق هم به آنها با رویکرد مثبتی نگریسته نمی‌شود. اساسا یکی از اختلافات اصلی کردها با مخالفان بشار اسد که منجر به خروج آنها از ائتلاف‌های سیاسی معارضان شد بر سر تاکیدشان بر حذف لفظ «عربی» از عبارت «جمهوری عربی سوریه» برای نظام سیاسی بعد از اسد بود. به هر حال تحلیلگران معتقدند آنها فعلا به دنبال استقلال از سوریه نیستند بلکه به دنبال تشکیل یک منطقه خودمختاری، شبیه به منطقه اقلیم کردستان، در شمال سوریه هستند.برای بررسی جزئیات بیش‌تر از دو انتخابات اصلی در اقلیم کردستان عراق و مناطق کردنشین شمال سوریه با «ناظم دباغ»، نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران، به گفت‌وگو پرداختیم:

برخی رسانه‌های عرب به نقل از منابع آگاه عراق از اعمال فشار واشنگتن بر مسعود بارزانی برای به تعویق انداختن تاریخ برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان صحبت می‌کنند. آیا بر مسعود بارزانی فشاری برای تغییر زمان برگزاری همه پرسی وجود دارد؟

باید اینطور گفت که تصمیم‌گیری درباره اجرای همه‌پرسی براساس تصمیمات رهبری کُرد و نه نتیجه دخالت خارجی است. اگر دقت کنیم نه فقط امریکا بلکه کشورهای دیگر مثل ترکیه و ایران نظر خود درباره همه‌پرسی را اعلام کردند. این کشورها می‌گویند خواهان حفظ وحدت عراق و حل مشکلات اقلیم و بغداد هستند.

مسلم است هر کشوری که به حفظ وحدت عراق اصرار داشته باشد، به هر شکلی که باشد فشار خود را وارد می‌کند اما در کل تصمیم نهایی نه فقط با شخص بارزانی بلکه با کل گروه‌های سیاسی در اقلیم کردستان است. این برگزاری همه‌پرسی برای این نیست که روز اول اعلام حکومت کُرد شود بلکه رایزنی و مذاکره با دولت عراق و کشورهای همسایه آغاز می‌شود چرا که بالاخره باید با عراق به توافق رسید. کردها دنبال ایجاد تنش و دعوا نیستند بلکه به دنبال این است که از راه مذاکره به حق خود برسند.

حالا در این مدت اخیر به طور خاص فشاری از جانب واشنگتن بر اقلیم برای تغییر زمان همه‌پرسی وجود داشته است؟

من اطلاع دقیق ندارم که آیا فشاری وجود دارد یا خیر. ولی آنچه که در فعالیت‌های دیپلماتیک مشاهده می‌کنم همه بر این تاکید می‌کنند که اقلیم باید همه‌پرسی را به تعویق بیندازد. در واقع برخی می‌گویند اصلا نباید همه‌پرسی برگزار شود اما عده‌ای دیگر می‌گویند برگزاری همه‌پرسی را باید به تاخیر انداخت.

امریکا از جمله کشورهایی است که با خود فرایند همه پرسی مخالفتی ندارد اما می‌گوید باید برگزاری همه‌پرسی به تاخیر بیفتد؟

بله، امریکا نگفته است که با فرایند برگزاری همه پرسی استقلال مشکلی دارد. اما سوال کردها اینجا این است که وقتی می‌گویید الان برگزاری همه‌پرسی را به تاخیر اندازند چه ضمانتی وجود دارد که در آینده باز نگویید الان زمان مناسبی برای برگزاری همه‌پرسی نیست.

قرار است این همه‌پرسی در سه استان تشکیل دهنده اقلیم و هم‌چنین نواحی خارج از مدیریت آن برگزار شود؛ مناطقی که مورد مناقشه میان اقلیم و بغداد است. چرا این همه پرسی در مناطق مورد مناقشه هم برگزار می‌شود؟

یکی از مشکلات اقلیم با بغداد مربوط به مناطق مورد منازعه است. آن مناطق خارج از سه استانی است که به آن اشاره کردید اما در عمل همه زیر سایه حکومت اقلیم کردستان عراق هستند. به این خاطر که ارتش عراق هم با عقب نشینی و فروپاشی از این مناطق، آن را به دست «داعش» دادند و این گروه تروریستی این مناطق را تصرف کردند. در این شرایط نیروهای پیشمرگه کُرد بودند که نه تنها از این مناطق دفاع کردند بلکه مناطق دیگر را هم آزاد کردند. این مناطقی که مورد حمایت قرار گرفته و آزاد شده است جزو مناطق ماده 140 است که یکی از نبود قانون اساسی عراق محسوب می‌شود. این قانون باید از سال 2008 اجرایی می‌شد اما امروز نزدیک به 10 سال است که از آن تاریخ می‌گذرد و اجرایی نشده است. یکی از بندهای ماده 140 این است که باید در مناطق مورد منازعه باید همه‌پرسی برگزار شود بر این است که ساکنان این منطقه آیا مایل هستند به اقلیم کردستان بپیوندند یا خیر. به همین دلیل ما می‌گوییم در کل مناطقی که کردها در آن ساکن هستند، همه‌پرسی انجام شود.

از صحبت‌ها و یادداشت‌های شما اینطور برداشت می‌کنم که یک نارضایتی وجود دارد نسبت به اینکه علی‌رغم مشارکت کردها در مبارزه علیه «داعش»، این گروه نتوانستند سهم مورد نظر خود را دریافت کنند. چه سهمی مد نظر شما است؟

آنچه که مدنظر ما بوده، سهم واقعی است؛ اینکه ما واقعا در عراق شریک باشیم. کردها خود بنیان‌گذار عراق جدید بودند و اولین نیرویی که توانست واقعا هم از مناطق خود دفاع و هم مناطق دیگر را آزاد کند. انتظار داشتیم که دولت عراق طبق پروژه قانون پیشمرگه که در پارلمان عراق مطرح است، پیشمرگه هم مثل ارتش عراق از حقوق و قانون برخوردار بشود. وقتی گروهی بخشی از تشکیلات دفاعی یا امنیتی می‌شود باید مسئولیت‌ها و حقوقش مشخص باشد. پیشمرگه‌ها تمام مسئولیت‌های خود را انجام داده است اما هیچ ضمانتی از دولت دریافت نکردیم که نیروهای پیشمرگ جزو تشکیلات دفاعی عراق شدند.

یعنی خواسته شما این است که پیشمرگه‌ها به عنوان یکی از بازوهای تشکیلات دفاعی- امنیتی عراق تبدیل بشوند؟

وقتی از تشکیلات امنیتی یا دفاعی عراق صحبت می‌شود، درست است که یک تشکیلات واحد است اما بازوهای متعددی دارد. وقتی نیروهای پیشمرگ به بازوی تشکیلات دفاعی عراق تبدیل شود (نه تشکیلات دفاعی اقلیم کردستان)، دفاع از اقلیم کردستان به عهده پیشمرگه‌ها قرار می‌گیرد. وقتی حمایت از منطقه به عهده پیشمرگه‌ها قرار گرفت باید کل مستلزمات و نیازهای این نیروهای دفاعی از بودجه و ابزارهای نظامی ارتش عراقی تامین شود.

 الان بغداد چنین حمایتی از نیروهای پیشمرگه نمی‌کند؟

الان قدرت اساسی نیروهای پیشمرگ از کمک‌ کشورهای دوست و همسایه تامین می‌شود. مهمات نظامی از ایران و منطقه دریافت کردیم و هواپیما هم از نیروهای امریکایی گرفتیم. امریکا 430 میلیون دلار پول برای حقوق پیشمرگه‌هایی که در جنگ با «داعش» هستند، اختصاص داد اما بغداد حقوقی برای پیشمرگه‌ها نمی‌دهد.

 دو روز پیش خبر برگزاری نخستین انتخابات در سطوح مختلف محلی و منطقه‌ای در نظام فدرال در شمال سوریه در ماه سپتامبر منتشر شد. تحلیل شما از این انتخابات چیست؟

در کل این واقعیت وجود دارد که امروز کردها در شرایط مقاومت و دفاع از مناطق خود است. نکته مهم دیگر این است که چه در اقلیم کردستان عراق و چه در مناطق کردنشین در سوریه، کردها نیروی قدرتمندی هستند که با «داعش» می‌جنگد. سوال اینجاست که در این شرایط آیا کردها فقط به عنوان یک گروه مسلح با «داعش» می‌جنگند یا به عنوان یک نیروی سیاسی محسوب می‌شوند که مسئله مبارزه با «داعش» جزئی از برنامه‌ها است. وقتی به عنوان یک نیروی سیاسی شناخته شد، برای مدیریت منطقه نیاز به یک فرایند دموکراتیک از راه انتخابات است تا کردها بتوانند حاکمیت منطقه را در دست داشته باشند.

اما این انتخابات مقدمه‌ای برای اعلام استقلال کردها نیست بلکه مقدمه‌ای برای اعلام این است که این چند سال که از کل حقوق شهروندی خود محروم بودند اما امروز که هم روسیه و هم امریکا برای مبارزه علیه «داعش» روی آنها حساب می‌کند، رهبری کُرد سوریه می خواهد به عنوان یک گروه مسلح به آنها نگاه نشود بلکه به عنوان یک گروه قدرتمند سیاسی- نظامی برای مدیریت مناطق کردنشین در نظر گرفته شوند. در چارچوب قانون اساسی سوریه، کردها خواستار استقلال از سوریه نشدند بلکه خواستار خودمختاری هستند؛ تقریبا تشکیل منطقه‌ای شبیه به اقلیم کردستان عراق.

روزنامه همبستگی، سرویس بین‌الملل، روز دوشنبه 9 مرداد ماه 1396، شماره 3743، صفحه 5.

لینک گفت‌وگو:

http://hambasteginews.com/newspaper/3743/5/روزنامه_شماره_3743_صفحه_5